Абсолюттік шама ұғымы. Абсолютті шамалардың түрлері
Статистикалық көрсеткіштерді білдірудің бастапқы формасы-абсолютті шамалар. Статистикалық зерттеу барысында қарапайым статистикалық көрсеткіштерді алғаш рет статистикалық мәліметтерді жинақтау сатысында жиынтықтың жеке бірліктері белгілерінің мәндерін қосу арқылы алуға болады.
Абсолюттік шама-қандай да бір құбылыстың көлемін (оның физикалық өлшемдерін) сипаттайтын өлшем бірлігімен бірге алынған көрсеткіштің сандық бастапқы мәні. Сонымен қатар, ол орын мен уақыттың нақты жағдайларында құбылыстың даму деңгейін көрсетеді.
Абсолютті шамалардың түрлері 10, 11 кестелерде келтірілген
Кесте 10 – Жіктеме 1
Абсолютті өлшемдер
|
Жеке
|
Қосынды
|
- олар популяцияның жеке бірліктеріндегі белгілердің мөлшерін сипаттайды( мысалы, жеке қызметкердің жалақысы), олар тікелей статистикалық бақылау процесінде алынады және бастапқы есеп құжаттарында жазылады
|
- статистикалық байқау объектілерінің белгілі бір жиынтығы бойынша белгінің қорытынды мәндерін сипаттайды (мысалы, өнеркәсіптік кәсіпорындардың еңбекақысының айлық жиынтық қоры)
|
Болуы мүмкін белгісі
«+» немесе «-»
|
Жиынтық санын көрсететін
|
Әр түрлі белгінің көлемін көрсететін
Болуы мүмкін белгісі
"+"немесе" -"
|
Кесте 11 - Жіктеме 2
Абсолютті өлшемдер
|
Сәттік
|
Интервалды
|
- белгілі бір уақытта (күні)бір нәрсенің нақты болуын көрсетіңіз
|
- жалпы кезең ішінде жинақталған қорытынды нәтижені көрсетеді
|
- - қоймадағы ТМҚ (тауар материалдық құндылықтарының) қорлары, кәсіпорынның кассасында ақша қаражатының болуы, есеп айырысу шотындағы ақша қаражатының қалдығы
|
- бір айда өндірілген тауар өнімінің көлемі, бір жылдағы халықтың өсімі, бір аптадағы кәсіпорынның банктік шоттары бойынша айналымдар
|
Мысалы
2007 жылдың бірінші тоқсанындағы кәсіпорынның негізгі өндірістік қорларының құны
01.01.07-102,279 млн. теңгеге
01.02.07-102,598 млн. теңгеге
01.03.07-101,985 млн. теңгеге
01.04.07-103,059 млн. теңгеге
Бірінші тоқсанның соңында барлығы – 103,059 млн.теңге.
|
Мысалы
2007 жылдың бірінші тоқсанындағы 1-ші сұрыпты ұнды сату көлемі
2007 жылғы қаңтар - 8256 мың теңге
Ақпан 2007-7108 мың теңге
2007 жылдың наурыз айына - 5876 мың теңге
Бірінші тоқсанда жиыны - 21240 мың теңге (сомасы)
|
Моменттің динамикалық қатарының деңгейлерін жинақтауға жол берілмейді, өйткені мағынасы жоқ
|
Аралық динамикалық қатардың деңгейлерін жинақтау жүзеге асырылады, нәтижесінде үлкен кезең үшін аралық көрсеткіш алынады
|
Достарыңызбен бөлісу: |
