“Адренергиялық заттар”
.
Адренергиялық синапстар эффекторлы мүшелердің шеткі иннервациясында және ОЖЖ-де кең таралған
Бұл синапстарда қозудың берілуі норадреналин медиаторы арқылы жүзеге асады
. . α- адренорецепторлардың шоғырлануы және физиологиялық әсерлер
Мүшелер мен тіндер
|
α - рецептор
|
Физиологиялық әсер
|
Қан тамырлар
(тері, шырышты қабаттар, іш қуысының ағзалары)
Нұрлы қабатының радиалды бұлшық ет
Көк бауыр капсуласы
АІЖ сфинктерлері
Жүкті емес жатыр
Бауыр
Лангерганс аралшықтарының β- жасушалары
|
α 1, α 2
α 1
α 1
α 1
α 1
α 1
α 2
|
Артериялар мен көк тамырлардың вазоконстрикциясы
Қарашықтың кеңеюі, көз ішілік қысымының төмендеуі
Тарылуы
Тарылуы
Тарылуы
Гликогенолиз
Инсулин секрециясының төмендеуі
| β- АДРЕНОРЕЦЕПТОРЛАРДЫҢ ШОҒЫРЛАНУЫ ЖӘНЕ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ӘСЕРЛЕР
МҮШЕЛЕР МЕН ТІНДЕР
|
β – РЕЦЕП-ТОРЛАР
|
ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ӘСЕРЛЕР
|
ЖҮРЕК
ҚАН ТАМЫРЛАР
БҮЙРЕК
ҰЙҚЫ БЕЗІ
ҚАҢҚА БҰЛШЫҚ ЕТ
МАЙ ТІНДЕРІ
ӨКПЕ ЖӘНЕ БРОНХТАР
ЖАТЫР
|
β1
β 2
β 1
β 2
β 2
β 3
β 2
β 2
|
ЖҮРЕКТІҢ СОҒУ ЖИІЛІГІНІҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ, ЖИЫРЫЛУ КҮШІНІҢ ЖӘНЕ ӨТКІЗГІШТІГІНІҢ КҮШЕЙЮІ
ВАЗОДИЛАТАЦИЯ
РЕНИН БӨЛІНУІНІҢ ЖОҒАРЫЛАУЫ
ИНСУЛИН БӨЛІНУІНІҢ КҮШЕЙЮІ
ГЛИКОГЕНОЛИЗ
ЛИПОЛИЗДІҢ АРТУЫ
БРОНХОДИЛАТАЦИЯ
БҰЛШЫҚ ЕТТЕРІНІҢ БОСАҢСУЫ
| АДРЕНОМИМЕТИКТЕР – адренорецепторларды ынталандыратын заттар - АДРЕНОМИМЕТИКТЕР – адренорецепторларды ынталандыратын заттар
- АДРЕНОБЛОКАТОРЛАР –адренорецепторларды тежейтін заттар
Адренергиялық заттар I. ПОСТСИНАПТИКАЛЫҚ ӘСЕР ЕТЕТІН А) ТІКЕЛЕЙ ӘСЕР ЕТЕТІН ЗАТТАР - НОРАДРЕНАЛИН ГИДРОТАРТРАТЫ
- АДРЕНАЛИН ГИДРОХЛОРИДІ
- ИЗАДРИН
Б) АДРЕНОБЛОКАТОРЛАР - α – ФЕНТOЛAМИН ГИДРОХЛОРИДІ
- β – ПРОПРАНОЛОЛ (АНАПРИЛИН)
II. ПРЕСИНАПТИКАЛЫҚ ӘСЕР ЕТЕТІН А)ТІКЕЛЕЙ ЕМЕС ӘСЕР ЕТЕТІН ЗАТТАР (СИМПАТОМИМЕТИКТЕР) - ЭФЕДРИН ГИДРОХЛОРИДІ
- Б) СИМПАТОЛИТИКТЕР
- ОКТАДИН
- РЕЗЕPПИН
Тікелей әсер ететін адреномиметиктер
α және β –адренорецепторларды ынталандыратын - Адреналин гидрохлориді (α1, α2 , β1., β2)
- Норадреналин гидротартраты (α1, α2 , β1)
α-адренорецепторлары айрықша ынталандыратын - Мезатон (α1)
- Нафтизин (α2)
- Галазолин (α2)
β адренорецепторлары айрықша ынталандыратын Изадрин (β1 және β2) Орципреналин (β1 және β2) Добутамин (β1) Салбутамол (β2) Фенотерол (β2) Тербуталин (β2) Сальметерол (β2) Адреналин ЖҚЖ-не әсерлері - жүректің жиырылу күші мен жиілігін ↑
- Қысқа уақытқы рефлекторлы брадикардия шақырады
- Соғу және минуттық көлемді ↑
- Миокардтың өттегіне қажеттілігі ↑
- Систолалық қысым ↑
- Орташа артериалды қысым ↑
Прессорлық әсер аздаған гипотензияға ауысады (β2-адренорецепторларға әсері) Адреналин - Ішектің, терінің, бүйректің қан тамырларын тарылтады
- Қаңқа бұлшық еттердің және тәждік қан тамырларын кеңейтеді
- Көк бауыр қапшығын тарылтады
- Жүкті емес жатырды тарылтады
- АІЖ сфинктерлер тонусын жоғарылатады
- Пиломоторлардың спазмын шақырады
Адреналин - Көздің нұрлы қабатыныңнрадиалды бұлшық еттерін тарылтады
- Көздің қан тамырларын тарылтады және көз іші сұйығының өнімін төмендетеді
Адреналин Бронхтардың тегіс салалы бұлшық еттерін босаңсытады - Ішектің бұлшық еттерінің тонусын төмендетеді
Адреналиннің зат алмасуға әсерлері - Гликогенолизді ↑
- Қанда сүт қышқылының, калий иондарының мөлшерін жоғарылатады
- Липолиз ↑ (бос май қышқылдарын ↑)
- Қалқанша безінің тиреоидты гормондарын ↑
- Паратгормон ↑
Адреналиннің қолдануға көрсетілуі - Анафилаксиялық шок (ББЗ босап шығуын төмендетеді)
- Бронхиалды демікпе (жедел ұстаманы тоқтату)
- Дәріге аллергиялық реакцияларда
- Инсулинді мөлшерден тыс еңгізгенде
- шок және коллапста (кей кезде – прессорлық зат ретінде)
- Жергілікті қан тамырларды тарылтатын зат ретінде – жергілікті анестетиктердің әсерлерін ұзарту мақсатында қолданылады
- Қарашықты кеңейту үшін және ашық бұрышты глаукомада
- Атриовентрикулярлық тосқауылда
- Жүректің тоқтауында
Қолдануға қарсы көрсетілуі - ЖИА
- Аритмия
- Жүрек жетіспеушілігі
- Артериалды гипертензия
- Атеросклероз
- Тиреотоксикоз
- Қант диабеті
- Фторотандық наркоз
Норадреналин - Адреналинге қарағанда артериалды қысымға әсері 5-10 есе жоғары
- Жүрек жұмысына әсері төмен
- Соғу көлемі жоғарылайды, минуттық көлемі өзгермейді
- Миокардтың өттегіне мұқтаждығын жоғарылатпайды
- Бронхтардың бұлшық еттерінің тонусына және қанда қанттың мөлшеріне әсер етпейді
Достарыңызбен бөлісу: |
