1.Оқушылар бүгінгі сабағымыздың тақырыбы қазақтың ұлттық оындарының бірі тоғызқұмалақ осы сабағымызға
байланысты қазақтың қандай ұттық ойынарын білесіңдер .
-
. Аламан бәйге
-
. Бәйге
-
. Көкпар
-
. Аударыспақ
-
. Қазақша күрес
-
. Тоғызқұмалақ
-
. Қыз Қуу
-
. Жамы алу
-
. Тенге алу
-
. Алтыбақан
-
. Ақ сүйек
1 Қ А Т А Р .
Аңға байланысты ойындар .
1 .
|
|
2 .
|
|
3 .
|
|
4 .
|
|
5 .
|
|
6 .
|
|
7 .
|
|
2 Қ А Т А Р .
Малға байланысты ойындар .
3 Қ А Т А Р .
Ой - өрісін дамыту ойындары .
Аңға байланысты ойындар .
1 . Ақсерек - көксерек.
2 . Аңшылар - қояндар.
3 . Қасқұлақ.
4 . Ордағы қасқыр.
5 . Ормандағы аю.
6 . Аңшылар мен үйректер.
7 . Қу түлкі қуып жет
Малға байланысты ойындар .
1. Көксиыр .
2. Түйе мен бота .
3 . Асау көк аларман.
4. «Салт аттылар»
Ой өрісін дамыту ойындары .
1. Тоғызқұмалақ.
2. Шахмат.
3. Дойбы.
4. Нарды.
5. Дамино.
1 . Тоғызқұмалақ тақтасы атауында неше құмалақ болады?
2. Тақ сан деп қандай сандарды айтамыз?
Жұп сан деп қандай сандарды айтамыз?
3 . Ойын барсында « Тұздық алу»
4 . Тұздықты қай отаудан алуға болмайды?
5. «Атсұрау» деп нені айтады?
6. Ойынды жазу жүйесі.
711 -810 -915 саны жазылса.
7 . Ойының мақсаты.
Ұлттық ойындар .
Тоғызқұмалақ .
1. Тоғызқұмалақ ойыны туралы жалпы мағлұмат.
Өте қызық әрі терең ойлауды талап ететін, халқымыздың даналығын көрсететін ұлттық ойындарының бірі тоғызқұмалақ . Халқымызбен бірге жасасып келе жатқан тоғызқұмалақ ойыны қазір кең таралып , дамып , жетіліп келеді . Бұрын далада кездесе кеткен екі малшы осы ойындағы «қазан» мен «отаудың» орнын жерді шұқып оя қойып, дорбаларында жүрген қойдың кепкен 81 құмалағын әр отауға тоғыз- тоғыздан бөліп салып, бірден ойнай беретін болған сондықтанда бұл ойын малшы математикасы деп аталған. Қазіргі кезде тоғызқұмалақ ойынының Республикалық федерациясы бар . Онымен қоса республикалық біріншілігінің және республикалардың жарыстардың жеңіпаздарына «Қазақстан спорт шебері» деген атақ беріледі.
Тоғызқұмалақ ойыны туралы жалпы мазмұны өлең жолдарында баяндалады екен .
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ҰТТЫҚ СПОРТ
ТҮРЛЕРІ.
-
АЛАМАН .
-
БӘЙГЕ.
-
ЖАМБЫ АТУ.
-
КӨКПАР.
-
АУДАРЫСПАҚ.
-
ҚАЗАҚША КҮРЕС.
-
ТОҒЫЗҚҰМАЛАҚ.
-
АҚ СҮЙЕК.
-
ҚЫЗ ҚУУ.
-
Алтыбақан. т.б
1.Қызықтырған есепшіні, ойлыны,
Бабалардың бұл – ежелгі ойыны.
2.Екі адамға тең бөлінген «мал- жайы»,
Ойнау үшін тақтасы бар арнайы.
3.Бар он сегіз ұясы оның—кіші отау,
Екі қазан үлкен - іші отау.
4.Бір жүз алпыс екі –барлық құмалақ,
Сексен бірден –екі ойыншы тұр қамап,
5.Әрқайсысының сегіз ұя - «ойы» бар.
Әр ұяның дәл тоғыздан «қойы» бар.
6.Екі ойыншы –екі «қойшы» кезекпен,
Түсіреді ұяға «қой» есеппен.
7.Бір –бірінің ұясына айдайды,
« Қой –құмалақ» , санын жіті аңдайды
8.Ұяда қай жұп болса «қой» -құмалақ
Бәрі қарсы қазанға кеп құмалақ.
9.Солай талай қой қазанға түседі,
Есепке оны екі қойшы тізеді.
10.Кімде- кімнің қазаны тез толады,-
Сол ойыншы ұтып шыққан болады.
11.Қызықтырған бүгін де ойлыны,
Міне, осындай бабалардың ойыны.
5сынып
САБАҚ ЖОСПАРЫ 25. КҮНІ.29.10.14
Сабақтың тақырыбы: «Тоғызқұмалақ»
Сабақтың мақсаты:
-
Оқушылардың математикалық амалдарды
пайдалануға дағдыландыру:
-
Оқушыларды жазбаша және ауызша
есептеу әдістеріне қалыптастыру.
Жас ұрпақтың ойлану қабілетін дамыту ,
қас - қағымда шешім қабылдауға үйрету.
-
Жас ұпақты қадір –қасиетімізді қастерлей білуге тәрбиелеу .
Қазақтың ұлттық ойынын дамып жетілдіруде сынып арасында саиыс.
Сынып жеңіпаздарын анықтау.
Пәнаралық баиланыс: Математика , тарих.
1.Дайындық бөлімі:
Сапқа тұрғызу, саптық командаларды
орындау . Кезекшіден рапорт қабылдау,
оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Негізгі бөлім :
-
Тоғызқұмалақ ойыны туралы жалпы
Мағлұмат .
-
«Тоғызқұмалақ» ойыны туралы
жалпы мазмұны өлең жолдары.
Оқушыларға сұрақ: қазақтың қандай
Ұлттық ойындарын ұттық ойындарын білесіңдер?
Тапсырма:
Ойынның мақсатына, ережесіне, мағанасына қарай
Әр қатар ойындарының атарын жазыңдар.
Жүріс жасалатын отаудағы соңғы құмалақ
дәл қай отауға барып түсетінін табудың
жолы ілгері , кері есептеу .
Қорытынды бөлім:
Оқушылармен тоғызқұмалақ ойынының жеңіпаздарын марапаттау.
:
« Тоғызқұмалақ» ойындарының атаулары.
-
Отау - «таңдык»
-
Отау - «көшпелі»
-
Отау - «атөтпес»
-
Отау – «атсұратар»
-
Отау - « бел»
-
Отау - « белбасар»
-
Отау - « қандықақпан»
-
Отау - «көкмойын»
-
Отау - «маңдай»
Батыс Қазақстан облысы
Қаратөбе ауданы
Жамбыл жалпы орта білім
беретін мектеп -балабақшасы
Тақырыбы: Ұлттық ойын «Тоғызқұмалақ»
Өткізген: Денешынықтыру пәні мұғалімі: А.Жұматов.
2014 оқу жыл
Достарыңызбен бөлісу: |