Аллаһын елчиси
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә әДәБЛәР
- ЈЕМәЈИН Бә’ЗИ ГАЈДАЛАРЫ
ДәЈәРЛИ ФҮРСәТЛәРИслами гурумун тәшкили илә ујғун дәјәрләрин ҝерчәкләшмәси үчүн әлверишли шәраит јараныр. Бу гурумда сијаси мүдиријјәт вә гадын ҹәмијјәти олдугҹа ајыг олмалыдыр. Бу фүрсәт гәнимәт билинмәлидир. Гәрарлар исламын програмлары вә пејғәмбәрин ҝөстәришләри әсасында һәјата кечмәлидир. Гәрбпәрәстләрин һамыја ајдын олан идеалларына диггәтли олмаг лазымдыр. Еләҹә дә, јерсиз тәәссүб вә мәһдудијјәтләрдән чәкинмәк лазымдыр. Гадынларла мүнасибәтдә ислам елә тәгдим олунмалыдыр ки, ҹәмијјәт исламдан гачсын. Диггәтли олмаг лазымдыр ки, диндән узаглашманын әсас сәбәбләриндән бири һәмин бу јерсиз мәһдудијјәтләрдир. Бу ҝүнкү гәрбдән јорулмуш бахышлар бөјүк үмидлә ислами дәјәрләрә дикилмишдир. Сијаси вә иҹтимаи, гурумларын мәдәнијјәт гурумларынын мүһүм өһдәчиликләриндән бири гадын дәјәринин горунмасы вә ҹәмијјәтдә гадын фәаллығынын тәшкилиндә илаһи динин ҝүҹүнү ҝөстәрмәкдир. РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә әДәБЛәРәДәБИН Мә’НАСЫәдәб ағыл вә шәриәт нәзәринҹә әмәл едилмәси ҝөзәл рәфтарлардан биридир. Әдәб үстүнлүкләри олан рәфтарда ҝерчәкләшир. Мәсәлән, отурмағын мүхтәлиф формалары вардыр. Инсан ики дизи үстә вә ја ајагларыны узатмыш һалда отура биләр. Бә’зи отурушлар әдәбә ујғундурса, бир гисм отурушлар әдәбсизликдир. Ајдын олур ки, әдәбли рәфтарын ики хүсусијјәти вардыр. Әввәла, әдәб инсан рәфтарынын сифәтидир. Икинҹиси, әдәб салеһ вә мүбаһ (иҹазә верилмиш) рәфтарын сифәтидир. Әввәлки хүсусијјәтә ҝөрә әдәб әхлагдан ајрылыр. Чүнки әхлаг руһун сифәтидир вә инсанын мөһкәм руһијјәси әхлаг адланыр. Икинҹи хүсусијјәтә ҝөрә әдәб ҹазиз ишләрә аиддир. Һара иши әдәблә јеринә јетирмәк олмаз. Әдәб бәјәнилмиш рәфтара хасдыр. Әҝәр рәфтарын әсасы бәјәнилмәздирсә, о, әдәбли сурәт ола билмәз. Бундан әлавә, әҝәр әхлаг сабит иш олсајды, бүтүн ҹәмијјәтләрдә онун өлчүсү ејни олмалы иди. Лакин әдәб иҹтимаи ишләрдә нисби, мүһитин ән’әнәләринә табе ола биләр. Ејни бир рәфтар сабит ме’јарлардан бәһрәләнсә дә бир мүһитдә әдәбли, диҝәриндә әдәбсиз сајыла биләр. Бүтүн һалларда әдәбин әсасы әгидә вә инсан әхлагыдыр. Бир ҹәмијјәтин адәт ән’әнәләри онун е’тигадыны әкс етдирир. Әдәб вә әхлаг арасында мөвҹуд фәргләри нәзәрә алараг әдәби ајрыҹа нәзәрдә кечирмәли олур. ПЕЈҒәМБәРИН әДәБИҺәр бир инсанын әдәби онун тәрбијәчисиндән асылыдыр. Һәр бир шәхс өз әдәбини иҹтимаи үнсијјәтләрдә ҝөстәрир. Тәрбијјәчи нә гәдәр үстүн оларса, башгаларына да јахшы әдәб өјрәдәр. Пејғәмбәрләрин (с) тәрбијәчиси Аллаһ-таала олдуғундан онларын әдәби ән үстүн әдәбдир. «Аллаһ-таала өз пејғәмбәрини үстүн әдәбли етмишдир» («Кафи» 3-ҹи ҹилд). Аллаһ өз пејғәмбәрләрини, хүсусилә дә Рәсулуллаһы (с) ән әгидәли, ән әхлаглы, ән әдәбли гәрар вермишдир. Һәзрәт бүтүн саһәләрдә башгалары үчүн нүмунәдир. Бу һиссәдә ујғун мәсәләјә тохунуруг. ИҸТИМАИ әЛАГәЛәРИлаһи динләр инсаны иҹтимаи рабитәләрә рәғбәтләндирир. Бу хүсусијјәт исламда даһа габарыг нәзәрә ҝәлир. Ислам инсанлара тәркидүнјалығы, ҹәмијјәтдән кәнара чәкилмәји гадаған едир. Дини вә гејри-дини олмагла ҹәмијјт ики һиссәјә ајрылыр. Гејри-дини мүһитдә әлагә, үнсијјәт јарадылмасы рәдд олунуб. Инсаны үсуллар әсасында рабитә јаратмаг бәјәнилир. Күфр, нифаг дәстәси илә рабитәләр дини бахымдан рәдд едилмишдир. Фитнәкарларла үнсијјәт сахламаг олмаз. Диндә үнсијјәт, рабитә, сәмимијјәт ҝөстәриши верилир ки, дини ҹәмијјәт бир аиләнин үзвләри кими олсунлар. «Еј иман ҝәтирәнләр, сәбр един, дөзүн, һазыр олун» («Али-имран» 200). Дин ҹәмијјәтә гардашлыг ҝөстәриши верир. Ислам дини бир јығыны бир-биринә бағлы аилә адландырыр. «Мө’минләр бир-бирләри илә гардашдырлар» («Һүҹүрат» 10). РАБИТәЛәР Вә МЕ’ЈАРЛАРДин үнсијјәтләрин јаранмасында өз төвсијәләрини верир. Гејри-дини гурумда рабитәләрин ме’јары ҹәмијјәтдә мөһтәрәм сајылан инсан һүгугларыдыр. Мәсәлән, мүгавиләләрә һөрмәт, әманәтчилик, доғру данышыг, еләҹә дә хәјанәт вә зүлмдән чәкинмәк. Дин бу барәдә бујурур: «Халгла инсани ме’јарлар әсасында рәфтар ет – истәр мүсәлман олсун, истәрсә динсиз!» «Бәгәрә» сурәсиндә бујурулур: «Халгла јахшы рәфтар ет». «Нәһҹүл-бәлағәдән» охујуруг: «Халгла меһрибанлыгла долу гәлблә рәфтар ет. Чүнки халг ики дәстәдир – ја сәнин дин гардашындыр, ја да јараныш јолдашын». Әҝәр дин гардашын олмаса да, сәнин кими бир инсандыр. Онларын инсани һүгуглары мөһтәрмдир. Дин бүтүн ҹәмијјәтләрдә һамыја аид олан мөһкәм ме’јарлар мүәјјән едир. Башгалары үчүн пислик арзулама, өзүн үчүн арзуладығыны башгалары үчүн дә арзула! («Үсуле-кафи» 2-ҹи ҹилд). ХОШ ҮЗЛҮЛҮКБу ме’јарларын чичәкләнмәсиндә Рәсулуллаһын (с) үсулу һамы үчүн нүмунәдир. О, иҹтимаи мүнасибәтләрдә инсани вә илаһи һүгуглара һәјат верди. О, халгла хош үзлә, ширин рәфтар едир, кин вә аҹылыгдан чәкинирди. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). О, башгалары илә гаршылашанда биринҹи салам верәрди. Салам вермәк өз мүнасибәтини билдирмәкдир. ЕЈНИ РәФТАРО, инсанлара өз рәфтарында фәрг гојмаз, ејни ҹүр јанашарды. Варлыја, касыба фәрг гојмазды. («Бәһар» 7-ҹи ҹилд). «Һүҹүрат» сурәсиндә бујурулур: «Еј иман ҝәтирәнләр, сизи бир киши вә бир гадындан јаратдыг. Сонра бир-биринизи таныманыз үчүн сизи халглара вә гәбиләләрә ајырдыг. Аллаһ јанында ән һөрмәтли оланыныз пис әмәлләрдән даһа чох чәкинәнәнләриниздир». Фәрг һансы тајфадан олмагда јох, һансы фәзиләтә малик олмагдыр. КАСЫБЛАРЛА БИР СҮФРәДәҺәзрәт касыблара һөрмәт гојдуғу үчүн онларын дә’вәтини гәбу едирди. Әл ҝөрүшәндә ҝөрүшдүјү адам әлини чәкәнәдәк ҝөзләрди. («Бәһар» 7-ҹи ҹилд). Кимсәнин истәјини рәдд етмәзди. Бүтүн бу рәфтарлар һәзрәтин рәһбәр олдуғу, халгла үнсијјәтдә олдуғу вахта тәсадүф едир. Һансы ки, Рәсулуллаһ (с) үчүн вахт олдугҹа гијмәтли иди. Бә’зиләри буну анламадығындан саатларла һәзрәтин вахтыны алырдылар. Һәтта онун еви иҹларслар мәканына дөнмүшдү. Һәзрәт өз һәјасына ҝөрә бу адамлара бир сөз демәдијиндән Аллаһ-таала бу мөвзуда бујуруглар ҝөндәрди. Рәсулуллаһ (с) бир шәхслә данышаркән үзүнү јана тутмаз, там үзбәүз данышарды. ДАНЫШЫГДА әДәБДанышыг инсанлар арасында ән асан вә ән үмуми рабитә васитәсидир. Ики инсанын илк ҝөрүшүндә бу бөјүк илаһи не’мәтдән истифадә етмәклә мәгсәдләр ајдынлашыр. Данышытын ики ҝөзәллији вардыр: Бири сөһбәтин мә’насы, диҝәри заһири ҝөзәллијидир. Бир инсанын данышығы мә’налыдырса, бу ҝөзәллијин биридир. Мә’на илә јанашы заһири ҝөзәллик дә оларса, һәр ики ҝөзәллик әлдә едиләр. Аллаһ бујуруғу олан Гур’ан там һалда һәр ики ҝөзәллијә маликдир. «Зумәр» сурәсиндә бујурулур: «Сүбһан Аллаһ ән ҝөзәл сөзләри назил етди. Гур’ан бир китабдыр ки, онун ајәләри бир-биринә охшар, бир-биринә нәзарәт едәндир». Гур’ан өзү ҝөзәл олдуғу үчүн башгаларына да ҝөзәл данышмаг ҝөстәриши верир. «Халгла ҝөзәл данышын» («Бәгәрә» 83). «Мәним бәндәләримә де ки, даим ән ҝөзәл сөз данышсынлар. Шејтан онлары пис данышға вадар едир ки, дүшмәнлијә сәбәб олсун» («Исра» 53). Гур’ан һеч бир һалда чиркин сөзләрә иҹазә вермир. Һәтта динсизләрә дә пис сөз демәјә јол верилмир. «Аллаһдан гејрисинә тапынанларла пис данышмајын, чүнки онлар да наданлыг үзүндән Аллаһла пис данышырлар» («ән’ам» 108). Рәсулуллаһ (с) бу әдәбин тәҹәллисинин камил нүмунәсидир. Онун данышығы дәрин, мә’налы, ҝөзәл, бичимли, јериндә вә тә’сирли иди. онун данышығында артыг-әксик олмазды. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). Артыг кәлмәдән чәкинәрди. Данышыг гајдаларына там риајәт едәрди. Һәтта сөһбәти өзү кәсмәзди ки, гаршы тәрәф өзү кәссин. Гаршы тәрәф сөһбәтини кәсәнәдәк һәзрәт давам едәрди. О, бичимли вә арам данышарды. Данышығы сәлис вә доғру иди. Данышаркән гаршы тәрәфдән сәвијјәсини нәзәрә аларды. Данышығы нә гәдәр дәрин, ҝөзәл, һәгиги олса да, чох ширин иди. зарафат етсә дә, зарафаты һәгигәт оларды. Чох ајдын вә ҹазибәли данышарды. Онун бујуругларындан бә’зиләринә диггәт един: «әл верән әл тутандан үстүндүр». «Башгаларына меһрибанлыг ҝөстәрмәјән кәс кимсәдән меһрибанлыг ҝөзләмәмәлидир». «ән үстүн мә’рифәт Аллаһдан горхудур». «Ваҹиб әмәлләри јеринә јетирән кәс ән абид инсандыр». «Халгын хидмәтчиси онун ағасыдыр». «Инсанлары јахшы рәфтара чағыран кәс өзү јахшы рәфтар едән инсан кимидир». «Халгы ешитмәк Аллаһа мүхалиф олмамагдыр». «Јахында еһтијаҹлы ола-ола (башгасына) сәдәгә рәва дејил». ОТУРМАҒЫН әДәБИБашгаларынын һүзурунда отуруб-дурмағын мүхтәлиф формалары вардыр. Бу шәраитдә әдәбли инсанлар әдәбсиз инсанлардан сечилирләр. Өзүнү гурмуш, нәфс истәкләрини ҹиловламыш инсанлар башгаларынын һүзурунда әдәбли әјләширләр. Сүст вә ирадәсиз инсанлар исә ајагларыны мүхтәлиф ҹүр узадыб јығараг әдәбсиз һалда отурурлар. Рәсулуллаһ (с) бу саһәдә дә башгалары үчүн бир өрнәкдир. О, отуруб-дураркән даим Аллаһы зикр едәрди, һеч вахт отурмаг үчүн хүсуси бир јер нәзәрдә тутмазды. чалышарды ки, мәҹлисин ашағы һиссәсиндә әјләшсин. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). Онун һөрмәтинә кимсәнин ајаға дурмасыны севмәзди әҝәр бир шәхс онун һөрмәтинә башгаларынын ајаға дурмағыны ҝөзләјирсә, демәк өзүнү јухары тутур вә бу да ҝүнаһдыр. Она ҝөрә дә белә шәхс ҹәһәннәм одуна дүчар олаҹагдыр. «Онун үчүн ајаға дурулмасыны истәјән адамын јери оддур» («Бәһар» 76-ҹы ҹилд). Һәзрәт адәтән үзү гибләјә отурарды. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). О, өзү үчүн јер һазырламагдан чәкинәр вә башгаларыны да бу худпәсәнд ишдән чәкиндирәрди. Һәзрәт отураркән сөјкәниб, тәкјәләниб отурмазды. О, үч ҹүр отурарды: (әрәби) тәшәһһүд һалындакы кими ики дизи үстә, ја да бир ајағыны јығыб, о бирини онун үзәринә гојарды. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). ЈЕМәЈИН Бә’ЗИ ГАЈДАЛАРЫРуһун гидаланмасы кими ҹисмин дә гидаланмасы инсан үчүн бир вәзифәдир. Ҹисмин мүнасиб гидаларла вә витаминләрлә тә’мини бәдән енержисини сахламагла јанашы, ону хариҹи амилләрин тә’сиринә гаршы мүгавимәтли едир. Садә вә витаминли гидалар енержини вә сағламлығын тә’мини үчүн чох мүнасибдир. Гидаларын азлығы, еләҹә дә һәддиндән артыг гидаланма организмә дағыдыҹы тә’сир ҝөстәрир. Бу мәсәләләрин арашдырылмасы мөвзумуздан кәнардыр. Садәҹә буну билмәк лазымдыр ки, инсанын психоложи дуруму вә гидаланма гајдаларына әмәл олунмасы инсанын сағламлығында әһәмијјәтли рол ојнајыр. Бүтүн саһәләрдә инсана јол ҝөстәрән дин бу саһәдә дә она һејвандан фәргли илаһи әдәбләр төвсијә едир. Гур’ан тәам барәсиндә бујурур: «Инсан өз тәамына нәзәр салмалыдыр» («әбәс» 24). Ајә бу мә’нада ола биләр ки, инсан једијини һалал вә ја һарам олмасына диггәт јетирмәлидир. Бу инсанын руһи һалы илә бағлыдыр ки, инсан једијинә бахмајанда дад билмир. әһли-бејт вә пак итрәт бу ајәнин тәфсириндә руһун гидасыны да әлавә едирләр. Имам Багирдән (ә) нәгл олунуб ки, «елминизин мәнбәси барәдә, онун һарада гидаланмасы һаггында дүшүнүн» («Тәфсире Сафи» 2-ҹи ҹилд). Әслиндә бу руһун гида илә тә’мини үчүн бир ҝөстәришдир. Диҝәр диггәт едиләси мәсәлә тәма јејәркән бу не’мәтләрин саһиби олан Аллаһ-тааланын јад едилмәсидир. Аллаһын зикри руһун илаһилији вә сакитлијинә сәбәб олур. Аллаһын зикри илә јејилән тәам даһа дадлы олуб, бәдәнә даһа јахшы ҹәзб олунур вә сағламлығы тә’мин едир. Рәсулуллаһ (с) јолу истәкләринин тә’мининдә инсан кими јашамаг истәјәнләрә ҝөстәришдир. Дејиләнләрдән әлавә јемәк заманы диггәт едиләси бә’зи нөгтәләр вардыр. Һәзрәт сүфрә кәнарында тәвазөкар бир бәндә кими отурарды. Бәдәнин ағырлығыны сол омба үстүнә саларды. Јејәркән тәкјәләнмәзди. («Мустәдрак» 16-ҹы ҹилд). «Аллаһын ады илә башлар, ики лохма арасында Аллаһы зикр едәрди». Дејиләнләр инсанын диггәтини не’мәтләрин саһибинә јөнәлдир. О, һеч вахт чох јемәз, әлини бир тәама узаданда бујурарды: «Аллаһын ады илә, Худаја, бизим үчүн мүбарәк бујур» («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). Һеч бир јемәји пис сајмазды. Мејли оланда јејәр, олмајанда јемәзди. Һәзрәт тәкликдә јемәји хошламазды. «Онун үчүн ән јахшы тәам ҹәм һалда олан тәам иди». Јемәјә һамыдан габаг башлајар вә һамыдан сонра әлини сүфрәдән чәкәрди. Мәгсәд башгаларыны тәләсдирмәмәк иди. Сүфрәдә өз гаршысында оланлардан јејәрди. Гајнар хөрәк јемәзди. Једији арпа чөрәји тәк садә тәамлар оларды. Һеч вахт буғда чөрәји јемәзди. Хурма кими гүввәли шејләрлә мејлли иди. («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). ИЧМәЈИН ГАЈДАЛАРЫБурада да илаһи гајдалара риајәт едәрди. Аллаһын ады илә башлајарды. Сују бирнәфәсә ичмәзди. Һәр дәфә «Бисмиллаһ» дејәрәк үч дәфәјә гәбул едәрди. Бирнәфәсә су ичмәк бөјрәјә зәрәрдир вә гарынын бөјүклүјүнә сәбәб олур. Бујурарды ки, «дүнја вә ахирәтдә ән ички судур» («Бәһар» 16-ҹы ҹилд). Артыг бу ҝүн ујғун кәламларын мә’насы ајдын олур. Сағламлыгда сујун бөјүк ролу вардыр. Һеч бир ички сују әвәз едә билмәз. Су бир чох хәстәликләрин дәрманыдыр. Бу ҝүн су мүалиҹәви су ады илә јад едилир. ЈАТМАҒЫН ГАЈДАЛАРЫЈуху бағлы бир һадисә олса да, ади бир һал кими ҝөрүнүр. Инсан даим бу не’мәтдән фајдаланыр вә Аллаһ-таала инсанын јорғунлуғуну јуху васитәсилә чыхарыр. «Јухунузу сакитлик сәбәби гәрар вердик» («Нәба» 9). Илк бахышдан гәрибә һеч бир шеј јохдур. Лакин јуху инсан үчүн диҝәр бир һәјатдыр. Јатаркән јуху ҝөрүлмәси инсан руһунун ганадланмасыдыр. Она ҝөрә дә рәвајәтдә Рәсулуллаһ (с) јухуну ахирәт аләминә, өлүмә охшадыр. «Јуху өлүм кимидир» («Бәһар» 73-ҹү ҹилд). Аллаһ-таала јуху һаггында бујурур ки, јухуда инсанын руһу чыхыр вә Аллаһын јанына галхыр. Аллаһ истәдији һалда руһ елә орадаҹа галыр вә бу һал өлүмдүр. Јох әҝәр руһ ҝери гајыдарса, инсан јухудан ојаныр. «Аллаһ онларын ҹанларыны өлдүкләри заман, өлмәјәнләрин ҹанларыны исә јухуда алар. Өлүмүнә һөкм олунмуш кимсәләрин ҹанларыны сахлајар, диҝәрләринин ҹанларыны исә мүәјјән бир мүддәтәдәк гајтарар» («Зумәр» 42). Ајдын олур ки, бүтүн хүсусијјәтләри билинмәсә дә јуху јалныз јорғунлуғун чыхарылмасы мәгсәдини дашыјан садә бир шеј дејил. әҝәр јуху инсан үчүн башга бир һәјатдырса, онун гајдалары вә ҝөстәришләри олмалыдыр. Дин бу саһәдә јол ҝөстәрир. Рәсулуллаһ (с) вә диҝәр дин рәһбәрләриндән нәгл олунуб ки, инсан дәстәмазлы һалда вә үзү гибләјә јатмалыдыр. («Бәһар» 73-ҹы ҹилд). «Дәстәмаз алыб јатан кәс јухуда өләрсә, шәһиддир». Дин төвсијјә едир ки, истәр јуху, истәрсә ојаглыг заманы Аллаһы унутмамалыдыр. Она ҝөрә дә чох тә’кид едилиб ки, јуху заманы имкан дахилиндә бә’зи зикрләр вә Гур’ан ајәләри охунсун. Мәсәлән, «Ајәтәл-күрси», «Төвһид», «Тәкасүр», «Вагеә» сурәләри, «Шәһид әллаһ» ајәси гираәт едилсин. Пејғәмбәрдән сифариш олунуб ки, һәзрәт Зәһра (ә) тәсбиһаты дејилсин. Һәзрәт јухудан ојанандан сонра сәҹдә едәр, бу дуаны охујарды: «Һәмд олсун о Аллаһа ки, бизи јатағымыздан галдырды. Әҝәр истәдији, гијамәтәдәк јатагдаҹа сахларды». Һәзрәт јатмаздан габаг вә ојанандан сонра мисвак чәкәрди (дишини тәмизләрди). («Бәһар» 73-ҹы ҹилд).
ҮЗҮ ГИБЛәЈә ЈАТМАГҮзү гибләјә јатмағын неҹәлијиндә ики бахыш вардыр. Бә’зиләринин фикринҹә ајаглар үзү гибләјә олмалыдыр. Неҹә ки, инсан ҹанвермә һалында үзү гибләјә узадылыр. Икинҹи бахыша әсасән гәбирдәки кими гиблә истигамәтиндә синә, гарын дајанмалыдыр. Бир чох рәвајәтләр икинҹи бахышы тәсдигләјир. Рәвајәтә ҝөрә һәрзәр јатанда сағ тәрәфи үстә јатар вә сағ әлини сағ үзүнүн алтына гојармыш. Бу диҝәр бир рәвајәтдә дә нәгл олунмушдур. Бу тә’бир әлидән (ә) дә ешидилмишдир. Чохлары биринҹи бахышы сечсәләр дә икинҹи бахыш даһа реал ҝөрүнүр. Әҝәр һәзрәт үзү гибләјә јатырмышса, бу о заман мүмкүн олур ки, о, сағ тәрәфи үстә јатмыш олсун. Бә’ЗИ ДИҜәР ГАЈДАЛАРҺәзрәтдән (с) нәгл олунмуш гајдалар чохдур. Һәзрәт миникдә оланда кимсәнин онун јанынҹа пијада ҝетмәсинә иҹазә вермәзди. Неҹә олар ки, бир инсан раһатҹа ат белиндә ҝетсин, о бири исә мин бир әзијјәтлә онун ардынҹа сүрүнсүн?! Бу һал инсанын өзүнү үстүн тутмасындан данышыр. Һәзрәт јол ҝедәркән башыашағы, вүгарлы, ити ҝедәрди. Өзүнү аҹиз, сүст ҝөстәрмәзди. Отуранда әтрафдакылар дөврә вуруб отурардылар. Ағ рәнҝли либаслар ҝејәр вә буну башгаларына да төвсијјә едәрди. Бујарарды ки, өлүләринизи дә ағ парчаја бүкүн. Даим сәлигәли вә әтирләнмиш оларды. Әтир еһтијаты јемәк еһтијатындан чох оларды. Башга бир һәдисдә дејилир ки, мө’мини әтирләмәк үчүн су кифајәтдир. Әтир алмаға гадир олмајан адам бәдәнини, либасыны јумагла әтирләнә биләр. («Вәсаил» 2-ҹи ҹилд). Хүсуси илә дә јај фәслиндә инсан бәдәни тез ијләнир. Әҝәр гајдасынҹа јујунса, ајагларыны јујуб ҹорабыны дәјишсә, һеч вахт башгалары онун гохусундан нараһат олмаз. Даим дишини јујар, мисвак чәкәрди. Рәвајәтә ҝөрә мисвакла ики рәк’әт намаз јетмиш рәк’әт мисваксыз намазда нүстүндүр. Кимсәдә ејб ахтармаз, кимсәнин сирри илә марагланмазды. Сүкуту ?? дөрд гисм иди. Дөзүм, һушјарлыг, һамыја ејни нәзәр салма, тәфәккүр. Бир шәхслә данышанда үзбәүз дајанарды. Кимсәни инҹитмәз, үзүрүнү тез гәбул едәрди. Ҝүлүмсәнәрди, амма гәһгәһә чәкмәзди. Заһиринә диггәтли иди. евдән чыханда ҝүзҝүјә бахар, сачыны дарајыб, гајдаја саларды. Јалныз бу һалда бир јерә ҝедәр вә бу гајдалары башгаларына да төвсијјә едәрди. («Вәсаил» 81-ҹи ҹилд). Мүндәриҹат
АЛЛАҺЫН ЕЛЧИСИ 1 БИСМИЛЛАҺИР-РӘҺМАНИР-РӘҺИМ 3 МҮГәДДИМә 3 ҮЧ ГәЛәМ, ИКИ ХәТәР! 4 1-ТәҺРИФ ГәЛәМИ 4 2-ТәГЛИД ГәЛәМИ 6 3-ТәҺГИГ ГәЛәМИ 6 ИДЕАЛЫ ТАНЫМА 7 АЛЛАЫН РәСУЛУ (С) ҺәЈАТ НҮМУНәСИДИР 8 БИРИНҸИ ҺИССә 11 Бә’СәТДәН әВВәЛКИ ҺАДИСәЛәР БАХЫШ 11 МәККә Вә ЈА НУР ДИЈАРЫ 11 ТӨВҺИД ЕВИНИН БәРПАСЫ 12 ИБРАҺИМИН (ә) ИСТәКЛәРИ 13 ИБРАҺИМ ДИНИНИН ДАВАМЫ 14 МәККәДә БҮТПәРәСТЛИК Вә әМРУ ИБНИ ЛУҺәЈЈ 14 әМУРУН ҺәРәКәТИНИН СәБәБИ 15 МәДәНИЈЈәТ Вә әРәБ 16 ҺәЗРәТ ПЕЈҒәМБәРИН (С) әСИЛ-НәСЛИ 17 ПЕЈҒәМБәР (С) НәСЛИНИН Е’ТИГАДЫ 18 Әбдүл МҮТәЛЛИБ 21 Әбдүл МҮТәЛЛИБ МҮВәҺҺИДЛИЈИН МҮДАФИәСИНДә 22 БЕ’СәТДәН әВВәЛ ПЕЈҒәМБәРИН (С) ДИНИ 25 Әбдүллаһ 26 АМәНә 27 ГҮРУБСУЗ ҜҮНәШИН ДОҒМАСЫ 28 ДОҒУМ ҺАДИСәЛәРИ 28 ҺАДИСәЛәРИН СәБәБИ 29 АД ГОЈМА 30 ӨВЛАДЛАРА АД ГОЈМА 31 СҮДәМәРЛИК ВАХТЫ 31 ҺәЛИМә СәДИЈЈә 32 ҺәЛИМәНИН ХАТИРәЛәРИ 33 Әбу Талиб Вә ПЕЈҒәМБәРИН (С) ҺИМАЈәСИ 34 ҺәЗРәТИН (С) ПОРТРЕТИ 35 РАҺИБ БҮҺЕЈРА 36 МәЗЛУМЛАРЫН МҮДАФИәСИ 37 ГАРА ДАШЫН МәНШәЈИ 37 ҺаРАМ АЈЛАРЫН ҺӨРМәТИ 38 ХәДИҸәНИН ЕЛЧИЛИЈИ 40 ХәДИҸә 41 ДИҜәР ИЗДИВАҸЛАР 42 ЗәҺәРЛИ ГәЛәМЛәР 43 ИЗДИВАҸЛАРЫН СәБәБИ 44 ГУР’АНДА ПЕЈҒәМБәР ЗӨВҸәЛәРИ 45 ГУР’АНДА ПЕЈҒәМБәР (С) ЗӨВҸәЛәРИНИН МҮДАФИәСИ 46 ҺҮГУГИ ШәХСИЈЈәТ 47 ПЕЈҒәМәБРИН (С) ӨВЛАДЛАРЫ 48 ӨТәНЛәРә БИР БАХЫШ 49 ИКИНҸИ ҺИССә 50 БәШәРИ БЕ’СәТ (МИССИЈС) 50 БәШәРИ БЕ’СәТә ҺАЗЫРЛЫГ 50 БәШәРИ РИСАЛәТ 52 ҜИЗЛИ РИСАЛәТ 53 АШКАР Дә’ВәТ 54 ПЕЈҒәМБәРИН ҺИҸРәТИ 55 ПЕЈҒәМБәР ШәҺәРИ Вә МәГСәДЛәРИН Тә’МИНИ 56 РИСАЛәТИН ҺәДәФЛәРИ 58 3-СИЈАСИ РәҺБәРЛИК 60 1-СЕКУЛЈАРИЗМ 60 АХИРәТЧИЛИК 61 3-ХАЛГЧЫЛЫГ 62 4-ВИЛАЈИ ҺӨКУМәТ 63 1-СИЈАСИ әН’әНәЛәРИН ИСәТЈИР 63 ВИЛАЈИ ҺӨКУМәТИН МәГСәДИ 64 2-ДИНИ ВИЛАЈәТ 65 ВИЛАЈәТИН ИСТәЈИ 66 НәТИҸә 68 1-АҒЫЛЫН ҜӨСТәРИШИ 68 2-ПЕЈҒәМБәР ЈОЛУ 70 3-ДИНИ әСәРЛәР 71 ХАЛГ Вә ИҸТИМАИ әДАЛәТ 72 РәВАЈәТЛәР Вә СИЈАСИ ИДАРәЧИЛИК 73 РИСАЛәТЛә ЈАНАШЫ ИМАМәТ 74 ИЛАҺИ НИЗАМ Вә ХАЛГЫН ИШТИРАКЫ 75 СИЈАСәТ Вә МҮГәДДәСЛИК 76 МҮГәДДәС СИЈАСәТ 77 БәНИ-ИСРАИЛ МәДәНИЈЈәТИ 78 ИКИ СИЈАСәТИН ФәРГИ 79 ДИНИ ИСТИБДАД 79 ИСТИБДАДЫН БАШЛАНҒЫҸЫ 79 КИЛСә Вә ДИНИ ИСТИБДАД 81 ВәҺЈ ИДЕЈАЛАРЫНЫН ҜЕРЧәКЛәШМәСИ 81 1-ЈАХШЫ СИФәТИН ӨЛЧҮСҮ 82 2-әГИДә, ХАСИЈЈәТ, РәФТАР 83 3-әХЛАГ Вә ХАРАКТЕРИН әСАСЫ 84 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ПәРәСТИШ 85 НАМАЗ Вә ҜЕҸә ОЈАГЛЫҒЫ 85 ҜЕҸә НАМАЗЫ 85 ОРУҸ 86
ХҮШУ 87 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ЗӨҺД 88 ЗӨҺД НәДИР? 88 ЗӨҺДҮН Тә’СИРИ 89 РУҺАНИЛәР ПЕЈҒәМБәР (С) ВАРИСИДИРЛәР 90 РәСУЛУЛЛАҺ Вә САДәЛИК 91 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ХАЛГЛА ЈАХЫНЛЫГ 92 РәҺБәРЛИК ЕВИ 94 РәСУЛИЛЛАҺ (С) Вә МәС’УЛИЈЈәТЛәРИН ГәБУЛУ 94 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ДӨЗҮМЛҮЛҮК 95 РәСУЛУЛЛАҺ Вә ФәДАКАРЛЫГ (ТәҺЛҮКәЛәРИН ГәБУЛУ) 97 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Сә’ЈЛәР Вә ГУРУҸУЛУГ 99 РәСУЛУЛЛАҺ (С) АҒЫЛ НУРУ Вә ҜҮЗәШТә ҜЕТМә 100 АҒЫЛ НУРУНУН СәМәРәСИ 102 РәСУЛУЛЛАҺ (С) МӨҺКәМЛИК Вә ГәТИЈЈәТ 103 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә әДАЛәТИН МӨҺКәМЛәНМәСИ 105 ҺәДИЈЈәЛәР 107 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ИНСАНПәРВәРЛИК 108 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә АЗАДЛЫГ 110 АЗАДЛЫГ МәФҺУМУ 110 АЗАДЛЫГ ҜЕРЧәКДә 110 1-АЗАДЛЫГ, ЈОХСА ГУЛ ОЛМА 110 2-әГИДә АЗАДЛЫҒЫ 111 3-РәФТАР АЗАДЛЫҒЫ 112 4-ИҸТИМАИ АЗАДЛЫГ 113 АЗАДЛЫГ Вә ГАНУН 115 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә АИЛә 116 АИЛә ГУРМАГДА МәГСәД 117 АИЛә әСАСЛАРЫ 117 РәСУЛУЛЛАҺ Вә УШАГЛАР 119 УШАГЛАРЛА ЕЈНИЛИК 120 УШАГЛАРЫ СЕВИНДИРМә 120 УШАҒЫН ИСТәКЛәРИ 121 УШАҒЫН ИҸИДИЛМәСИНДәН ЧәКИНМәСИ 121 УШАГ ШәХСИЈЈәТИНИН ТәРБИЈәСИ 121 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ҸАВАНЛАР 122 ҸАВАНЛАРА Тә’ЛИМ 123 ҸАВАНЛАРА ВәЗИФә ВЕРМәК 124 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ГАДЫНЛАР 125 МәДәНИЈЈәТЛәРИН НәТИҸәСИ 125 АЗАДЛЫГ Вә ГАДЫНЛАРЫН ИШТИРАКЫ 125 ДәЈәРЛИ ФҮРСәТЛәР 127 РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә әДәБЛәР 128 әДәБИН Мә’НАСЫ 128 ПЕЈҒәМБәРИН әДәБИ 128 ИҸТИМАИ әЛАГәЛәР 129 РАБИТәЛәР Вә МЕ’ЈАРЛАР 129 ХОШ ҮЗЛҮЛҮК 130 ЕЈНИ РәФТАР 130 КАСЫБЛАРЛА БИР СҮФРәДә 130 ДАНЫШЫГДА әДәБ 131 ОТУРМАҒЫН әДәБИ 132 ЈЕМәЈИН Бә’ЗИ ГАЈДАЛАРЫ 133 ИЧМәЈИН ГАЈДАЛАРЫ 134 ЈАТМАҒЫН ГАЈДАЛАРЫ 134 ҮЗҮ ГИБЛәЈә ЈАТМАГ 135 Бә’ЗИ ДИҜәР ГАЈДАЛАР 136 жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|