- Тағы бір реттеуші фактор – ARF белок. Ол р53 белогымен байланысып, оның ылырауын тежейді. р53 белогының мөлшері көбейіп кеткенде, р53 белогы ARF белогының генінің активтілігін басып, оның мөлшерін азайтады, р53 белогының ыдырауы күшейеді.
- Келесі 14-3-3b белогы – р53 белогының активаторы, р53 белогы бұл белок геніне ингибиторлық әсер етеді. р53 мөлшері көбейіп кеткенде, активатордың (14-3-3b) мөлшері азады да, р53 мөлшері қалпына келеді.
Р53 белогының мөлшері мен белсенділігін өзгертетін факторлар: - Р53 белогының мөлшері мен белсенділігін өзгертетін факторлар:
- 1. ДНҚ зақымдалуы – ДНҚ зақымдалғанда сигналдар р53 белогына үш протеинканазалар арқылы беріледі (ДНҚпротеинкиназа, АТМ, казеинкиназа фосфорлайды).
- 2. Жасушаның бөліну шарттары орындалмағанда (өсу факторының болмауы, бекіну беткейінің болмауы, жасушалық байланыстың болмауы) р53 белогының мөлшері шектік деңгейден жоғарлап, апоптозды бастайды.
1. Киллерлік рецепторлардың гендерінің активтенуі – Fas және Killer/dr5 рецепторлары - 1. Киллерлік рецепторлардың гендерінің активтенуі – Fas және Killer/dr5 рецепторлары
- 2. р21 генінің активтенуі – жасушалық циклді кез келген сатысында тоқтататын белок.
- 3. PIG генер тобы активтенуі – бұл белоктар жасушада тотықтырғыштарды жинақтап, митохондрия мембранасын бұзады (AIF және Цитрохром С каспазаларды активтендіреді).
4.TSP, BAS гендері активтенеді – бұл гендер белоктары жасушадан өлу сатысында бөлініп шығып, жаңа тамырлардың түзілуін тежейді. - 4.TSP, BAS гендері активтенеді – бұл гендер белоктары жасушадан өлу сатысында бөлініп шығып, жаңа тамырлардың түзілуін тежейді.
- Р53 белогы бірқатар жасуша бөлінуінің ингибиторларының синтезін күшейтіп (в- ингибин, ІНФ) көрші жасушалардың бөлінуін тежеп, апоптозды іске қосады. Бұл өз кезегінде ісіктік өсуді тежеуші болып табылады.
Сонымен, апоптоз жасушаның генетикалық бақыланатын өлімі, бұл үрдістің тірі ағза үшін маңызы зор. - Сонымен, апоптоз жасушаның генетикалық бақыланатын өлімі, бұл үрдістің тірі ағза үшін маңызы зор.
- Апоптоз үрдісінің эмбриогенезде бұзылуы дамудың туа біткен ақаулықтарына (саусақ арасында жарғақ, мүшелердің атрезиясы) алып келеді.
- Сонымен бірге апоптоз үрдісінің бұзылуы ісіктік жасушалардың өсуін шектеудің бұзылуына, ісіктік өсуге алып келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
