Ақтөбе қаласы, №36 қазақ орта мектебі Құрастырған: Бокаева Нургул Сайлауовна – бастауыш класс мұғалімі

Ақтөбе қаласы,

№ 36 қазақ орта мектебінің

бастауыш класс мұғалімі

Ұсынылып отырған жинақта бастауыш класс мұғалімінің шығармашылығы мен оқу-танымдық шеберлігінің нәтижесіндегі сабақтар үлгілері келтірілген. Мұғалімнің шығармашылық ізденістерінен туындаған іс-тәжірибелік еңбегінен шәкірттерінің білім алуына жол салған жаңа технологиялық әдіс-тәсілдерді көруге болады.

Бұл жинақты бастауыш класс мұғалімдері көмекші құрал ретінде пайдалануға болады.

Алғы сөз

Бастауыш білім-үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы. Осыған байланысты оқушыға белгілі бір көлемдегі білім, білік, дағдыларды меңгертумен бірге оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту-бүгінгі күннің басты талабы.

Бастауыш сатыда оқушыны бұрынғыша пәндік білім,біліктердің белгілі бір жиынтығымен емес, оқу әрекетін қалыптастыру негізінде жеке бас тұлғасын тәрбиелеу мақсаты қойылған.

Бастауыш класс оқушыларының қабілеттерін дамытудың негізгі факторы болып олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, сонымен бірге, баланың маңызды психикалық қызметтерін, ақыл-ой жұмысының тәсілдерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін оқу процесін жолға қою керектігі саналады.Жеке тұлғаның шығармашылық қабілеті де оның ойлау мен практикалық әрекеттері арқылы ғана дамиды.Ойлауға үйрететін сабақтарды дамыта оқыту сабақтары деп білеміз.

Жалпы іс-әрекетті оқушылармен бірлесе ұйымдастыру, өз ойын, пікірін айтқаны, кез-келген оқушыны тыңдау, әр оқушының ой-пікірі бар ерекше тұлға екенін сезінуге туғызу да мұғалім үшін үлкен шеберлік.

Сабақты қызықты, өзгеше өткізу үшін, әр пән бойынша көптеген жұмыстар жасауға тура келеді. Оқытуда жаңа әдіс-тәсілдері, оқытудың жаңа технологияларын енгізе отырып, оқушылардың жалпы дамуын, жеке тұлға қалыптастыруды қамтамасыз етеміз.

Оқытудың жаңа технологиясы, жаңашылдық, танымдық белсенділікті дамыту, модуль жүйесі, саралап, деңгейлік негізде, мультимедия жүйесін қолдану.

Танымдық іс-әрекет танымдық белсенділік, танымдық ізденімпаздық мәселелері жөнінде оқу-әдістемелік, психология- педагогикалық әдебиеттерге, ғылыми зерттеулерге шолу жасау барысында танылған жаңашыл педагогикалық бағытты бөліп көрсетуге болады.

Жеке тұлғаның шығармашылығын дамыту мақсатында мұғалім- бұл жағдайда дайын білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы, бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетті ұйымдастыратын ұжымдық істердің ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана бала интелектісінің көзін ашып, шығармашылығын дамытады. Осыған орай, сабақ типі мен әдіс-тәсілдерін түрлендіру мұғалімнің шеберлігі.

Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: тұрлаусыз мүшелер туралы берілген түсінікті бекіту,тұрлаусыз мүшелердің не бастауышқа,не баяндауыщқа қатысты болатынын меңгерту.

Дамытушылық: оқушылардың сөздік қорын толықтырып, грамматикалық сауаттылықтарын арттыру.Сөз мағынасын дұрыс қолдана білуге үйрету.

Тәрбиелілік:сауаттылққа тәрбиелеу.Табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттыру,оны қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың әдістері:түсіндіру, талдау,дәлелдеу, көрнекілік әдісі.

Сабақтың түрі: саяхат сабақ

Сабақтың барысы:Ұйымдастыру бөлімі.

Үй тапсырмасын тексеру, қорыту.178-жаттығу.

Жаңа сабақты түсіндіру.

Мұғалім:-қане, балалар, жұмбақ шешіп көрейік.

Түрі көркем түр кілем,

Түгі жоқта кір кілем.

Жайы-жайы кір кілем,

Жайылып жатқан бір кілем. (көктем)

- Олай болса,алдымыздағы табиғат бөліктерінен көктемді бейнелеп шығарайық та,табиғат, саяхат туралы білетінімізді айтайық.

Көктем.Шуақты көктем туды.Жылы жел соқты.Ағаштар гүлдеді.Ұсақ жәндіктер тірілді. Мал төлдеді. Көктем қандай көңілді!

Тапсырма:а)Сөйлемдердің ішінен кім?не?не істеді?сұрақтарына жауап беретін мүшелерді табу.

Тұрлаулы мүшелердің ережесін еске түсіру.

Сызба бойынша жұмыс.

Сөйлем мүшелері

бастауыш баяндауыш анықтауыш толықтауыш пысықтауыш

Мұғалім: Көктемде ең алғаш қандай құстар ұшып келеді?

-Ұзақ, қараторғай

Ендеше, ұзақ өзімен бірге тапсырма ала келіпті.

180-жаттығу.Мәтінді түсініп оқы.Алғашқы үш сөйлемді көшіріп жаз.Сөйлемдердің тұрлаулы мүшелеріне ауызша талдау.

Ойын:«Кім жылдам?»

Мақсаты:Сөйлем құрастырып,сөйлем мүшелеріне ауызша талдау.

Көктемде ең алғаш әдемі болып өсіп шығатын–бәйшешек. Бәйшешек теруге барып,жинаған бәйшешектердегі тапсырмаларды орындайық.

Тірек сөздер: ағаш,сүргі,ұя,құрал.

Осы сөздерді құрастырып,мәтін құрастыру.

Тақырыбы: «Шеберханада» .

Поэзия минуты.Өлеңді мәнерлеп оқып,талдау,әдемі,таза етіп көшіру.

Бекіту.Үйге тапсырма: 182-жаттығу. Сабақты қорыту, бағалау.

Көрнекілігі:Ә.Жүнісбектің лингвистикалық материалды деңгейлік қабылдауды ұйымдастыруға арналған дидактикалық құралының бірі «Қарлығаш әні» ертегісі,сызба жұмыстар,белгілеу жұмбағы, кесте, деңгейлік тапсырмалар.

Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру.

2.Үй тапсырмасын тексеру,өткен және жаңа тақырыпты байланыстыру.Өткен тақырыптар бойынша қайталауға және жаңа тақырыпты оқушыларға меңгертуге «Қарлығаш әні» ертегісі қолданылды. Онымен жүргізілген жұмыстар келесі.

Сұрақ-жауап.

-Қандай үлкен бөлімді оқи бастадық. Ол қалай аталады?

-Оның аты – дыбыстар.

-Дыбыстар туралы не білесіңдер?

-Олар дауысты және дауыссыз болып екіге бөлінеді.

Бейнелеу пәнімен байланыс.Оқушыларды ертегімен таныстыру. Дауыссыздар жасалуына я дауыстың қатысу,қатыспауына қарай. қатаң, ұяң,үнді болып бөлінетіндігін айтып,оқушылар өздері салған ертегіні суреттен көрсете отырып, мәнерлеп оқып берді.

Ертегі

Жаз мезгілі.Таң атты,

А,ә,о,ү,ұ,ы,і

Аспан оянды, әндетті.

М,л,н,у,й,р

Бұлт шықты, әндетті

Ю,я,и,у

Қ,к,п,т,ш,с

Осы әндерді естіп,

Қарлығаш үн қатты.

Мәнерлеп оқығаннан кейін, ертегінің мәнін нақты түсіндіру мақсатымен сұрақтар қойдым.

-Олар жіңішке дауысты дыбыстар.

-Қандай қос дауыстыларды білесіңдер?

-Бұлар бұлт дыбыстары.Өйткені, бұлт бірде бар,бірде жоқ.

-Қатаң дауыссыз дыбыстарды еске түсірейік.

-Қ,к,п,т,ш,с.

-Неге тас дыбыстар дейміз?

3. Жаңа сабақ.

Біздің бүгінгі сабақтағы мақсатымыз-ұяң дауыссыз дыбыстарды-б,г,ғ,д,ж,з дұрыс айта білу және есте сақтау.

Ұяң дауыссыздарды атағанда, ағаш жапырақтарының сыбдырын естуге болады.Олар ағаш дыбыстар,енді ағаш дыбыстарын қосып, ертегіні айтайық.

Кестемен жұмыс.






Қатаң Ұяң Үнді
қ,к,с,т,п,ш б,д,з,г,ғ,ж м,л,н,ң,й,р
1.Жаңа сабақты пысықтау

-Грамматикалық жаттығулар

-Көздерін жұмдыртып, ұяң дауыссыз дыбыстарды ойша жаздырту.Орындап болғандарға,осы дыбыстармен сөз құрастыру.

-Оқушылар құраған сөздер: Білім, дән, ғалым,гүл, заң, жаз.

-Оқушылардың алған білімдерін тексеру мақсатымен деңгейлік тапсырмалар ұсынылды.

Деңгейлік тапсырмалар:1. Дауыссыз дыбыстардың астын сыз.

Кел , балалар, оқылық,

Оқығанды көңілге

Ықыласпен тоқылық!

2. Келесі сөздердегі қатаң дауыссыздарды тауып, астын сыз.

Тіл, сабақ, мектеп,Қазақстан.

3.Мына ұяң дауыссыз дыбыстардан басталатын әріптерге екі сөзден жаз.

Б,Д,Ғ,Г,З,Ж

4. Мына дыбыстарды еркін пайдаланып ,сөз құрастыр.

г п
а ң

ш

н

с

ғ қ

Оқушылардың жазған өлеңдері

Қыс мезгілі келді,

Қыстың аппақ қарлары

Балалар қатты қуанды,

Таза ауада ойнады.

Сабақтың соңында әр оқушының жинаған ұпайы есептеліп, жұмыстары бағаланды.
Сабақ тақырыбы: Дауыссыз н-ң дыбыстары

Сабақ мақсаты:1.Дауыссыз н-ң дыбыстарының айтылуы мен жасалу ерекшеліктерін ұғындыру,алған білімдерін тиянаҚтау жетілдіру.

2.Шығармашылық ізденісін дұрыс ойлау,өз ойын жеткізе білу,шеберлігін дамыту

3.Жауапкершілікке,ұқыптылыққа, тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың принциптері: Біртұтастық,жүйелілік.

Сабақтың әдіс-тәсілдері:сұрақ-жауап,көрнекілік,талдау ажырату,салыстыру сәйкестендіру,ізденушілік.

Сабақтың көрнекілігі:тірек-сызба,кеспе қағаздар,үнтаспа,суреттер, парақшалар.

Сабақ барысы:

I.Бағдарлау-мотивациялық кезең.Қызығушылықты ояту.

-Далада жаңбыр жауып,күн көрінбей тұр.

-Дұрыс.

-Жаңбыр жауған жақсылықтың белгісі,олай болса жаңбырдың пайдасына байланысты нақыл сөз,мақал-мәтелдерді еске түсіріп, айтып көрейік.

-Жаңбыр жауса жер ырысы.

-Жарайсыңдар.

Олай болса,әр бір тамшы бүгінгі біздің сабағымызға төккен нұры екен және әр тамшының бізге берген тапсырмасы бар, тапсырмаларды дұрыс орындай білсек,күн жарқырап жаңбыр ашылады.

-Олай болса,тапсырмаларды дайындауға дайынбыз ба?

-Дайынбыз.

II.Операциялық-орындаушылық кезең.

1-тапсырма. Көркем жазу сәті. Жаңбыр сөзіне дыбыстық талдау.

(дәптерімізге көшіріп ң дыбысы бар сөздің астын сызу.)

• 
  н-ң дыбыстары қандай дыбыстар?
  
• 
  н-ң дыбыстары екеуі екі басқа дыбыс,екі басқа әріп. Жасалуы жағынан ң-н-ға мүлде жуықтамайды.
  
• 
  Н-тіл ұшы дыбысы.
  
• 
  Ң-тіл арты дыбысы.
  

Жұмбақ шешу.

1.Нанда бар,майда жоқ,

Ұнда бар,айда жоқ. (н)

2.Шаңда бар,гулде жоқ,

Аңда бар, сайда жоқ. (ң)

3.Екі жағым «н» болса,

Қасиетті тағаммын.

Екі жағым «а» болса,

Ең қадірлі адаммын. (Нан,ана)

3-тапсырма.Ой қозғау.«Тез тауып,бөгелмей айт.»

Тон-тоң,шын-шың,он-оң (сөздегі өзгертіп тұрған дыбыстарды салыстырып,мағынасын түсіндіру)

4-тапсырма.Сергіту сәті.

(үнтаспадан естіп,қимылын көрсету)

Маң-маң басқан,маң басқан,

Шудаларын шаң басқан.

Төрт аяғын тең басқан,

Екі өркешін қом басқан.

-Бұл жануарды кім таныды?

-Түйе.

Оқулықтағы 149,152-жаттығу.

7-тапсырма. Поэзия минуты.

Үнтаспадан М.Жұмабаевтың «Қарағым»өлеңі оқылады.

Қарағым оқу оқы,босқа жүрме!

Ойынға,құр қаларсың көңіл бөлме,

Жасынан оқу оқып,өнер қуған

Жан жетпес көңілі жүйрік кемеңгерге.

-Өлеңнің әрі қарай жалғасын кеспе қағаздардан оқиды.

-Нені түсіндік?

-Балаларға қандай өсиет айтады?

-Үнді дауыссыз дыбысы бар сөздерді атаңдар.

III. Рефлексиялық-бағалау кезеңі.

8-тапсырма. Суретпен жұмыс.

«Ойлан тап» (7 күн,7 түн суреті ілінеді)

-Суреттен нені түсіндік?

-«7 күн-1 апта .»

-Олай болса әр бір күнді өз атауымен атап,жасырынған дыбысты табайық.

1.Дүйсе □ бі 4.Бейсе □ бі

2.Сейсе □ бі 5.Жұма

3.Сәрсе □ бі 6.Се □ бі

7.Жексе □ бі

-Қандай дыбыстар жасырынған ?
Дауыссыз

«Н»

Үнді дыбысы
9-тапсырма.

Әр қатар өзіне берілген әріптен сөздер жазу :

Н-сөздің басында келетін (Нан,немере...)

Ң-сөздің соңында келетін ( аң,шаң ...)

Н-сөздің ортасында келетін (ана,пана ...

10-тапсырма.

Дыбыстарды сызба арқылы сәйкестендіру тесті.

Б Л
В М
Г Н
Ғ қатаң Ң
Д ұяң П
Ж үнді Р



З С
Й Т
К Ф
Қ Х
Ш Һ
Щ

П
Жұп дауыссыздар Қ-Ғ

К-Г

Н-Ң

45-50 ұпай-«5»

35-44 ұпай-«4»

25-34 ұпай-«3»

IV.Үйге тапсырма.3 деңгейде беріледі.

1.Міндетті деңгей.

154-жаттығуды көшіріп жазу.

2) Мүмкіндік деңгейі.

Н-ң әріптерін қатыстырып ,мақал-мәтел құрастыру.

Сабақ аяқталды.

Оқушылардың шылау туралы алған білімдерін күнделікті өмірде қолдана білуін дамыту.

Сауатты жазуға ұжымдық қарым-қатынасқа,адамгершілікке тәрбиелеу.

Көрнекілігі. топтастыру кестесі

Әдіс-тәсілі:топпен жұмыс, Венн диаграммасы,РАФТ,болашаққа болжау стратегиясы, эссе стратегиясы.

Сабақтың барысы:1.Ұйымдастыру кезеңі.

-Оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру.

2.Үй тапсырмасын тексеру.

-Өткен жарыс сабағындағы топтарға жеке-жеке тапсырма берілген.Соны тексеру.

1-топ.Сұңқарлар.

1.Мен,бен,пен,және шылаулары туралы не білеміз?

2.Осы шылауларды пайдалана отырып,«Көктем көрінісі» эссе жазу.

2-топ.Тұлпарлар.

1. Да, де, та, те шылаулары туралы не білеміз?

2.Осы шылауларды пайдалана отырып, аңдар туралы 4 жол өлең жазу.

3-топ.Қайсарлар.

1. Ма, ме, па,пе, ба,бе шылаулары туралы не білеміз?

2. «Әже мен немере» диалог жазу.

4-топ. Ерлер.

1.Үшін, туралы,дейін,шейін шылаулары туралы не білеміз?

2.Ситуациялық сурет салу.

Жаңа сабақ.

Екі оқушыны шығарып оқытамын. «Бала мен дәрігер».Дәрігер:

- Не себеппен келдің, балақай, айта ғой.

Бала:-шешем балмұздақ жемей–ақ қой деп еді. Мен тыңдамай жеп, тамағым ауырды.

Дәрігер:

Бала:-Әрқашан тыңдаушы едім,кеше ғана тыңдамай жеп қойып едім.

Дәрігер:-Бұл енді соңғы рет болсын.Мына дәрілермен 1 сағат сайын тамағыңды шайқа.

-Осы көріністен қандай шылауларды естідіңдер?

-Қой,ғой,қана,ғана,ақ

-Ондай болса, қазір осы шылаулар атымен жаңа топ құрамыз.

1-топ. «қой»-шылаулары

2-топ.«ғой» шылаулары

3-топ.«қана» шылаулары

4-топ.«ғана» шылаулары

Дәптерлеріңе бүгінгі күн ретін жазамыз.

-Балалар,«Бала мен дәрігер» диалогында бала мен дәрігер қандай мағынада көңіл-күйде айтылып тұр.

- Өкініш,өтініш,даралау мағынада айтылып тұр.

548-жаттығу. Әр топ бір сөйлемнен шығып таңдайды.

549-жаттығу. Әр топ сөйлем құрап , тақтаға жазады.

550-жаттығу.Сөйлем құрап,талдайды.

Сабақты бекіту.

1-топ.РАФТ стратегиясына шылауларды пайдалану.

2-топ.Көктем туралы 5 жолды өлең жазу. Жаңа шылауларды пайдалану.

3-топ.Венн диаграммасына салып, салыстыру.

Оқушыларды бағалау.Үйге тапсырма:Әр топ басшысы баға береді.
Сабақтың тақырыбы:Зат есім.

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларға зат есім жайлы түсінік бере отырып,сұрақтар қоя білуге үйрету.

Жаңа технология элементтерін пайдалана отырып, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Сауатты,көркем жазуға,өзара ынтымақтастыққа,шапшаң ойлай білуге баулу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

Cабақтың ұраны:

Қазақ тілім-өз тілім дара тілім.

Абай,Мұқтар сөйлеген дана тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені

Болашағым,бақытым қазақ тілім

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

1) Психологиялық дайындық орындау.

Жарқырап күн де ашылды,

ІІ.Ой қозғау:

Біздің еліміз–ҚазақстанРеспубликасы Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев «Ел болашағы-білімді ұрпақ»-деп сіздерге үлкен сенім білдіруде.Өздеріңіз білесіздер,Қазақстан жер көлемі үлкен,экономикасы мен мәдениеті дамыған ел.

Елбасымыз еліміздің әлі де қарыштап дамып, алдыңғы қатарлы 50 елдің қатарына қосылуына жұмыстануда.Қазір сендер кішкентай болғанмен, ертең еліміздің кемелденуіне,гүлденуіне үлес қосатын маман болып, еліміздің түкпір-түкпірінде еңбек

ететіндеріңе менің де сенімім мол.Сондықтан «біз әлі кішкентаймыз» демей,осы күннен мамандық таңдауды армандауымыз керек екен.Біздің бүгінгі сабағымыз да мамандық таңдауға байланысты.Іштеріңде қандай да болмасын мамандықты таңдап жүрген оқушылар бар ма?

Нағыз адам боламын!

Бүгін титтей баламын,

Әлі-ақ жігіт боламын.

Сонда, мүмкін, мен ғалым,

Әлде шофер болармын.

Ел сыйлайтын мұғалім,

Әлде шахтер болармын.

Сонда ұста, не артист,

Не дәрігер болармын.

Әлде,әлде,білсеңдер,

Жалғыз ғана талабым,

Ер жеткенде,ел сенер,

Нағыз адам боламын.

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

1.Мамандықтың бәрі жақсы.Сол маман иелерінің барлығы ұстаздан білім алған.

Олай болса,мұғалім мамандығының тапсырмасына назар аударайық.

Мұғалімнің тапсырмасы: «Кім тапқыр?»

ІV. Жаңа сабақ.

2.Балықшы тапсырмасы: «Сөзжұмбақты шешіп көр».

Ерекше жолдағы сөзге түсіндірме жұмыс жүргізу.

Ережені түсіндіру жұмысы.

Дәптермен жұмыс.

Көркем жазу сәті:Зз әрпі.

V. Жаңа сабақты пысықтау.

1.Дәрігер мамандығының тапсырмасы:Мақалды көшіріп жаз. Кім? не? сұрақтарына жауап беретін сөздердің астын сыз.

VI.Сергіту сәті:

Аппақ болып таң атты,

VІ.Шығармашылық жұмыс.

Тігіншінің тапсырмасы: Өз бетінше жұмыс.377-жаттығу Суреттегі не? деген сұраққа жауап беретін сөздерді жазу.

VІІДәлелдеу.

Сазгердің тапсырмасы:379-жаттығу.Сөздерді оқып,зат есім екенін дәлелдеу

VІІІ.Ойын «баспалдақ».

Суретшінің тапсырмасы:

З
А
Т
Е
С
І
М

2,3,4,5,6,7әріптен тұратын заттың атын білдіретін сөздерлі тауып жазу.

ІХ.Қорытындылау:

Құпия кестедегі сұрақтарға жауап беру.

1.Зат есім дегеніміз не?

2.Зат есімдерге қандай сұрақтар қойылады?

3.Зат есімге мысал келтіру.

Х.Үйге тапсырма:

Күнделікті енді ашайық

378-жаттығу.

Кім?сұрағына жауап беретін зат есімдерді бір бағанға,не? сұрағына жауап беретін зат есімдерді екінші бағанға бөліп жазу.

ХІ.Бағалау.

Мақсаты׃″Сын есім″тақырыбын тапсырмалар орындату бойынша меңгерту,өз бетімен жұмыс.Дамыта оқудың тиімді әдіс-тәсілдерін қолдана отырып оқушылардың шығармашылық қабілетін,ғылыми ойлау жүйесін арттыру.Оқушыларды адамгершілікке,Отанын сүюге,еліміздің табиғатын қорғай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың принциптері׃Біртұтастық,жүйелілік,саналылық,

белсенділік.

Сабақтың әдіс-тәсілдері׃Сұрақ-жауап,көрнекілік,топтау,жинақтау, ізденімпаздық

Сабақтың көрнекілігі׃Кеспе сөздер,тірек-сызба

Сабақ барысы:Психологиялық дайындық жұмыстары.

Оқушылар шеңбер құрып ортада тұрады.

Сұрақ-жауап׃-Балалар жер бетіне жылу не арқылы таралады?

-Күн болмаса жер бетінде не болар еді?

Оқушылар ойы тыңдалады

-Олай болса,анаға тілек айтып көрейік.

Көк аспанда күн күлсін!

Бірге күлсін бүлдіршін.

Көк аспанда Күн күлсін,

Жерге ұдайы нұр құйсын!

Күн анаға ризашылығымызды білдіре отырып, күннен алған шуақты сезініп,бір-бірімізге жылы,мейірімді тілектер айтып көрейік.

Оқушылар шеңберде тұрып бір-бірінің қолын ұстап,жақсы тілектер айтады

Мұғалім өзі бастайды:

-Айбек,бүгінгі күнің сәттілікке толсын.

-Рахмет.

-Назерке,мен саған қуаныш тілеймін.

-Рахмет.

Оқушылар орындарына отырады.

-Адамдардың бір-біріне айтқан осы жақсы тілектерін,күннің жылуын ,қайда тұрып тыңдап,қайда тұрып сезінеміз?

-Жер бетінде.

• 
  Жер-Күн жүйесіндегі тіршілік бар жалғыз планета.Ол шексіз үлкен,дөңгелек,тегіс болуы мүмкін.
  

1-тапсырма:Көркем жазу сәті:Жер,күн

-Шексіз,үлкен,дөңгелек,тегіс сөздеріне сұрақ қойыңдар?

- Қандай?

-Осы сұраққа жауап беретін сөз табын қалай атаймыз?

-Сын есім.

-Жер бетіндегі тіршілік иелерін атаңдаршы?

-Адамдар,жануарлар,өсімдіктер.

• 
  Суреттермен жұмыс.
  

Суреттердің әрқайсысына кеспе сөздерді сәйкестендіріп қойыңдаршы.

2-тапсырма.

-Ендеше,кеспе сөздерге қатысты сын есімдерді ойлап жазып,жазған сын есімдерді тірек-сызба бойынша сын есімнің түрлеріне қарай ажыратып,дәлелдеңдер.Сын есімдерді қатыстырып сөйлем құраңдар.

мейірімді

хош иісті

ақ

ақылды

сұр

ақ

еңбекқор

үй қояны

көркем

қайырымды

жүгіргіш

адал

Сын есім

Сұрақтары

Қандай? Қай?

Сапалық Қатыстық

қызыл нулы

гүл орман

4-тапсырма.

Оқулықпен жұмыс:

430,432,434 жаттығулар жазбаша орындалады.

430-жаттығу

Өлеңді мәнерлеп оқу,сын есімді сызба арқылы табу.

Шыршамызға тағылған

Қызыл-жасыл моншақтар.

Жер ақ көрпе жамылған

Қандай қызық сол шақтар.

Оқушылар сұрақтарын қою,сын есіммен қай сөз табы байланысты екенін түсіндіру.

5-тапсырма

432-жаттығу

Сөздерді оқы,қай сөз табына жатады?Осы сөздерден сын есім жаса,сұрақ қой.

Ақыл,ой,білім,өнер,біл,жүз,тап,тер

Ақылды,ойлы,білімді,өнерлі,білгіш,жүзгіш,тапқыр,тергіш

-Бұлар қандай сын есім.

-Туынды сын есім дегеніміз не?

Туынды сын есімдерді қатыстырып,сөйлем құрап ,жазу.

434-жаттығу

Заттың түсін,көлемін,дәмін білдіретін сын есім тауып жаз.

. . . . . . . . .

Сын есімдерді қатыстырып сөйлем құраңдар.

6-тапсырма

Түрлі-түсті үлестірме кеспелерге жазылған сын есімдерге зат есім ойлап,сөйлем құрастырыңдар.

7-тапсырма

Ой сергіту жаттығуы:″Таңдау″ойыны

Ойын шарты:Балалар өз таңдаулары бойынша заттарды таңдап алады.Оны не үшін таңдап алғанын айтады.Таңдаған затына сай сын есім түрлеріне мысал келтіру.Мысалы:Мен қонжықты таңдадым,өйткені ол мейірімді,жұмсақ,жылы .

8-тапсырма

1-топ ″Бір сын есімге көп зат есім″ойлап жазу.

:кітап,,кино,ойын,бала,оқушы

2-топ ″Көп сын есімге бір зат есім″ойлап жазу.

Әсерлі,көңілді,баяу,әуенді-

3-топ.Сын есімге зат есімдердің лайықтысын жаз

-ой

бала

-ат

Сөйлеу жаттығуы

Мұғалім жағдаятты,мәтінді оқып таныстырады.Оқушылар тыңдап,ойларын тиянақтайды.Сіз шөл далаға саяхатқа барасыз.Төменде көрсетілген заттардан өзіңізбен бірге тең бес затты ала аласыз.

Радио,су,шұлық,компас,кітап,қолшатыр,шоколад,карта,жіп.

Аталған зат есімдерге сын есімдерді қатыстырып сөйлем құрастыру,мағынасына қарай ажырату,талдау жасау.

Сабақты қорытындылау.Оқушыларды бағалау.

Үйге тапсырма:435-жаттығу.Суреттер бойынша мәтін құрастырып,сын есімдердің астын сызу.

Тақырыбы: Сан есім (қайталау)

Мақсаты:1.Өз бетімен жұмыс жасау арқылы оқушылардың сан есім туралы білімдерін пысықтау, толықтыру,бекіту;

2.Оқушылырдың теориялық ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту

3.Адамгершілікке,табиғатты қорғай білуге тәрбиелеу;

Әдіс-тәсілдері:Сұрақ-жауап,көрнекілік,талдау,топтау, дәлелдеу,қорытынды жасау .

Көрнекілігі:тірек-сызба,кеспе сөздер,адамды,қойды бейнелейтін суреттер.

Сабақ барысы:I.Бағдарлау–мотивациялық кезең.Психологиялық дайындық жұмыстары. Оқушылар ойын жинақтап, назарын сабаққа аудару. Баласына ж2ріп,

Ұрысып жатыр к2лік,

«2леніп, с2ріп,

Алып қапсың 2лік.»

2ншілей 2ңді

Көрсетпе деп ж2рді.

- «Көңілді санамақта» қандай құс туралы айтылған?

- Балалар,құс екеш құстар да балалары нашар баға алса ренжиді екен.Сендер де нашар баға алсаңдар,аналарың ренжиді.Сондықтан жақсы баға алуға тырысалық.

(өзін-өзі бағалау парағы үлестіріледі)

Суретпен жұмыс. Суретті сызбаны көрсетіп айтқан сандарды тақтаға сөзбен жазу.

1-тапсырма:- Бұлар қандай сөздер?

-Дара және күрделі сан есімдер құрастыр

- Олармен сөйлем құрау

Сұрақтар:-Суреттегі адамның көздері неше

-Қойдың аяғы нешеу?

- Аяқтары неше-нешеден орналасқан?

Жарайсыздар,балалар,олай болса сан есім туралы білетінімізді топтастырайық

2-тапсырма

Көркем жазу минуты.Тақтадағы сан есімдерді көшіріп жазу.

Сергіту сәті.

Оқулықпен жұмыс.Оқулықтағы 413–жаттығу.

3-тапсырма.Берілген сөйлем ішіндегі сандарды сөзбен жазып,сан есімдердің астын сыз.

414-жаттығу.

4-тапсырма.Көп нүктенің орнына тиісті сан есімдерді қойып, көшіріп жазыңдар.Сан есімдердің астын сыз,қай сөзбен байланысып тұрғанын айтыңдар.

Ойын «Кім тапқыр» мақалдар оқылады.

5-тапсырма.Жоқ сөздің орнына керекті сан есімді табу.

1. . . . теңгең болғанша, . . . досың болсын.

2.Білекті . . . жығады, білімді . . . жығады.

3.Ер . . . рет өледі, қорқақ . . . рет өледі.

4.Ағайын - . . . ,

Ана - . . . .

5.Ерінбеген . . . асар.

6.Еріншектің ісі - . . . .

Мәтінмен жұмыс. Жарыс

Мектепте спорттық жарыс өтті. Жарысқа 2 команда қатысты.Олар спорттың 5 түрінен сайысқа түсті.

1-ші команда 80 ұпай жинады.2-ші команда 100 ұпай жинады.2-ші команда жеңіске жетті.Жарыс қызықты өтті.

6-тапсырма. Сан есімдерді сөзбен жазып,түрлеріне ажыратыңдар.

III. Рефлексиялық–бағалау кезеңі.

Ойын «Кім шапшаң ойлайды?»

7-тапсырма.Кім ішінде саны бар сөздерді көп ойласа, сол көп ұпай жинайды.

Мысалы: тү + 1, к+3+ік, т.б.

Балалар, біз сан есімнен басқа да сөз таптарымен таныспыз.Олай болса,оларды да еске түсірелік.Ол үшін «Әр баланы өз үйіне қондыр» ойынын ойналық.

Бағалау.Сабақ басында үлестірілген «Өзін-өзі бағалау» парағы бойынша оқушылар өзін-өзі бағалайды.

Оқушының аты-жөні	ТАПСЫРМАЛАР							Оқушы бағасы	Мұғалім бағасы
	1	2	3	4	5	6	7

Үйге тапсырма: -оқулықтағы 416-жаттығуды орындау;

-Сан есімдерді қатыстырып,«Менің класым» тақырыбына шағын әңгіме жаз;

-Сан есімі бар жұмбақтар жазып келу.

Сабақтың мақсаты:Оқушыларға өз бетімен жұмыс жасату арқылы «Хабарлы сөйлем» туралы теориялық ұғым қалыптастыру.

Оқушылардың әр түрлі жұмыс түрімен шұғылдану арқылы сөйлеу қабілеттерін дамыту.

Оқушылардың ойын жүйелі жеткізуге,орнықты сөйлеуге,сауатты жазуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдіс–тәсілдері:көрнекілік,талдау,ой-қозғау,сұрақ–жауап, дәлелдеу,жинақтау.

Сабақтың көрнекілігі:сөзжұмбақ, тірек-сызба,карточкалар.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру

Психологиялық даярлық

Қазақ тілім өз-тілім, ана тілім

Абай, мұхтар сөйлеген дана тілім

Қастерлейді ұл–қызың мәңгі сені

Балалығым,бақытым,қазақ тілім-дей келе ақын жазушыларымыздың тілі-қазақ тілін бастаймыз.Сабаққа дайын болсаңдар, ойымызды жинақтайық.

3 қатарға тапсырма:

1-қатар

Қазақ тілінде неше әріп бар?

2- қатар

Дыбыс түрлерін ата?

Сөздерден не құралады?

1.Бағдарлау – мотивациялық кезең.

«Ой қозғау» әдісі

«Сөйлем» сөзіне дыбыстық талдау.

С-дауыссыз,қатаң

Ө-дауысты,жіңішке

Й-дауыссыз,үнді

Л-дауыссыз,үнді

Е-дауысты,жіңішке

М-дауыссыз,үнді.

2.Операциялық-орындаушылық кезең.

2-қатар

Сол сөзден сөйлем құра

Сөйлемде неше сөз бар?

1-қатар

Бір сөз айту

Сөзбен сөзден тұрамын

Белгілі ойды құрамы

(сөйлем)

1.Теледидардан берілетін бағдарлама (хабар)

2.Ұлттық ойын (асық)

3.Жақсы баға (бес)

4.Қыс айы (ақпан)

5.Анаң сенің базардан алма сатып әкелді,не деп барып жеу керек?(рахмет)

6.Құстың төресі (лашын)

7.Көңілді білдіру (ықылас)

Балалар,міне сөзжұмбақты шешу арқылы бүгінгі сабағымыздың тақырыбын таптық.

3.Тірек–сызба бойынша жұмыс

Сөйлем түрлері

хабарлы сөйлем

сұраулы сөйлем лепті сөйлем
-Сонымен,балалар сөйлем түрлері неше түрге бөлінеді?

-3 түрге бөлінеді.

-Бірінші түрі-хабарлы сөйлем.

Олай болса,хабарлы сөйлемге мысал келтірейік.

Сергіту минуты

«Мен қандаймын?» ойыны

Әсет-әдемі,әсем.

Камшат-көңілді,көрікті.

Азамат-ақылды,ажарлы.

Біздің класс ақылына көркі сай екен.

4.Ой тұжырымдамасы.

Оқулықпен жұмыс.

Оқулықтағы балалар қандай екен?

а) оқулықтағы мәтінді оқу

ә) мәтін дегеніміз не?

б) мәтін неше сөйлемнен құралады?

в) өзің үйде не істейсің?

Дәптермен жұмыс.

Тапсырма-1.

182-жаттығу.Мәтінге тиісті тыныс белгісін қойып, көшіру.Мәтінге ат қою.

Тапсырма-2.

184-жаттығу.Заттың атын білдіретін сөздерге қимылды білдіретін сөздерді қосып, хабарлы сөйлем құрастырып жаз.

Құс, бота, жаңбыр, сабақ.

5.Рефлексиялық-бағалау кезең.

Зерделі сұрақ,дәлелді жауап.

Мысал	Ереже
Құс Бота Жаңбыр	Сөйлем Б-қатаң 1-буын

Анықтамаға сай ма?

6.Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағы.

5-10 ұпай- «3»

15-20 ұпай -«4»

20-25 ұпай -«5»

7.Үйге тапсырма:

1.Берілген сөздерден хабарлы сөйлем құрау.183-жаттығу.

2.Ереже арқылы мысал келтіріп жаттығу


Тақырыбы: Сөз таптары

Мақсаты:1) Сөз таптары туралы алған білім, білік, дағдыларын іс жүзінде сауатты қолдана білуге дағдыландыру.Өз ойларын айтып, оны талқылауға үйрету.

2) Сын тұрғысынан ойлауын, шығармашылық қабілетін,тіл байлығын дамыту.

3) Оқушыларды өз бетімен жұмыс істеуге, бірінің сөзін бірі зер салып тыңдай білуге, құрметтеуге үйрете отырыпадамгершілікке тәрбиелеу.

Түрі:Тренинг

Әдісі: Сын тұрғысынан ойлау технологиясының әдістері;топтау,бес жол өлең,көрнекілік, Венн диаграммасы, БҮҮ, болжау,т.б.

Көрнекілігі:Суреттер, кестелер,плакат,маркер,т.б.

Пәнаралық байланыс:ана тілі,математика,дүниетану

Сабақтың жүрісі:1.Психологиялық ахуал

(Сынып оқушылары төрт топқа бөлініп отырады.)

Қызығушылығын ояту

Қазақ тілім-өз тілім,ана тілім,

Абай,Мұхтар сөйлеген дара тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені

Болашағым, бақытым, дана тілім.-деп сабағымызды бастаймыз.

2. Үй тапсырмасын сұрау.

- Түбір сөз дегеніміз не? мысал келтір

- Қосымша нешеге бөлінеді?

- Жұрнақ пен жалғау туралы айтып көр.

- Туынды сөз дегеніміз ?

Ой қозғау

Келді тағы қыс,

Дала аппақ түс.

Екі аяқты шаңғымен

Дөңге шықтық бәріміз.

(Өлеңнен заттың атын,қимылын,түсін,санын білдіретін сөздерді табу)

Мағынаны түсіну



Зат есім Сын есім

Сөз таптары

Сан есім Етістік

Болжау әдісі арқылы әр топ өз аттары туралы не білетіндерін сызба арқылы көрсетеді.

І топ:Зат есім ІІІ топ:Сан есім

3.Оқулықпен жұмыс:

1-жаттығу (Өз жазғандарымен салыстырылады)

3-жаттығу

Ітоп:Жұлдыз,тау,ата,ақын,адам,құс

ІІтоп:Көк,үлкен,биік,жасыл

ІІІ топ: Екі,жеті,отыз

ІVтоп:Оқыды,жуынды,жүзді

5-жаттығу Жаңылтпашты жатқа айтып,әр топ өз сөз табын табу керек.

Үш кіші ішік піштім,

Бес кіші ішік піштім.

Неше кіші ішік піштім?

4. Сергіту

5.Ситуациялық сұрақ

І-ІІ топ ІІІ- ІVтоп:

6. Бес жол өлең құрастыру

Ітоп: Абай ІІІ топ:Кітап

ІІтоп: Қыс ІV топ: Торғай

7- жаттығу Әр топ өз сөз таптарына қатысты сөздерді тауып жазады да, сөйлем ойлап, тақтаға жазады.

Зат есім; Аққу, емен, оқулық, ауа.

Сын есім; Әдепті, қызық, қоңыр, қышқыл

С Сан есім; Жеті, тоғыз, жиырма, елу, мың

Е Етістік; Биледі, өсті, тазалады, ұшты.

6-Көркем жазу

7. Ой толғаныс: Венн диаграммасы

З Зат есім Сын есім Сан есім Етістік

« Жақсы –жаман» ойыны

І 1-топ: Қар(жақсы жағы) ІІІ топ: Мұз (жақсы жағы)

ІІ 2-топ: Қар(жаман жағы) ІVтоп: Мұз(жаман жағы)

Ү Үйге: 4-жаттығу

1. Бағалау.

"Құлақтан үнің кетпестей, Сыңғырла, соңғы қоңырау"

атты соңғы қоңырау салтанатты жиынының сценарийі