Атомдар мен элементер

АТОМДАР МЕН ЭЛЕМЕНТЕР

BIM 23-1

ХИМИЯ ПӘНІ БОЙЫНША ШАҒЫН ЖОБА

АТОМ – ЗАТТЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ЖОЛМЕН БӨЛІНБЙТІН ҰСАҚ БӨЛЕГІ

• Атомнын белгілі бір турін химиялык элемент деп атайды. Демокрит бізді коршаган элем атомдардан турады деп сенді. Онын ойынша, атомдардын формасы менолардын орналасуы заттын касиеттерін аныктайды. Дальтоннын теориясына сӘйкес атомдар бӨлінбейді жӘне бузылмайды. Ол химиялык элементтердін турі канша болса, сонша атом турі бар деп болжам жасаган.

Коп атомдар топтарга бірігіп, молекулаларды тузеді.Молекулалар атомнын тек бір турінен емес, ар турлі атомдардан тузіле алады. Мысалы, оттек молекуласы екі оттек атомынан куралган. КОміркышкыл газынын молекуласы екі Әр турлі атом турінен, бір кОміртек атомы жане екі оттек атомынан куралган.

*Галам миллиондаган заттан турады. Әр зат атомдардан кҮралады.Химиялык элементтерді кҰрайтын сфералык атомдардын барлык Қасиеті бірдей болады. Бірдей атомдар тобы химиялык элементті курайды.Элементтер жай заттарга бӨлінбейді. Табигатта карапайым заттар бірдей атомдардан турады жӘне екі немесе бірнеше турлі атомнан туратын курделі заттар химиялык косылыстар деп аталады.

Химиялык элементтердін атауларымен танбалары

• Химиялык элементтерді бір-бірінен ажыратып, олардын атомдарын танбалау ушін химиялык элементтердін танбаларын колданады. Химиялык элементтердін танбасы ретінде элементтін латын атауындаты алгашкы басарпі алынган.

Молекулалары элемент атомынын бір турінен курылган заттарды жай заттар деп атайды.Жай заттар химиялык реакцияларда одан кіші бӨлшектерге бОліне алмайды. Жай заттардын молекулаларын металдык элемент атомдарымен Қатар бейметалдык элемент атомдары да кура алады.Мысалы, мыс деген жай зат мыс металдык элементінін атомдарынан куралып, металдарга тан касиеттерге ие.Сондай-ак, оттек мен озон жай заттарга жатады. Алайда,металдардын жай заттарынан айырмашылыты, оттек молекуласы екі атомнан, ал озон уш атомнан турады. Оларга бейметалдардын касиеттері тан.

Молекулалары элемент атомынын бір турінен курылган заттарды жай заттар деп атайды.Жай заттар химиялык реакцияларда одан кіші бӨлшектерге бОліне алмайды. Жай заттардын молекулаларын металдык элемент атомдарымен Қатар бейметалдык элемент атомдары да кура алады.Мысалы, мыс деген жай зат мыс металдык элементінін атомдарынан куралып, металдарга тан касиеттерге ие.Сондай-ак, оттек мен озон жай заттарга жатады. Алайда,металдардын жай заттарынан айырмашылыты, оттек молекуласы екі атомнан, ал озон уш атомнан турады. Оларга бейметалдардын касиеттері тан.

КҮРДЕЛІ ЗАТТАР

• Әртурлі элемент атомынан туратын молекулалар курделі заттарды курайды. Курделі заттарды химиялык косылыстар деп те атайды. Әртурлі химиялык элемент атомдары косылып курделі заттын молекуласын курайды. Жай заттарга караганда курделі заттардын саны мыҢ есе кОп болады. Атомдары калай косылганына байланысты, курделі заттардын касиеттері Әртурлі болады.

ЖӘЙ ЖӘНЕ КУРДЕЛІ ЗАТТАРДЫ ҚАЛАЙ АЖЫРАТУҒА БОЛАДЫ

ЖӘЙ ЗАТ

ДЕГЕНІМІЗ БҰЛ ТЕК ҚАНА БІР ТҮРЛІ АТОМДАРДАН ҚҰРЫЛҒАН ЗАТТАР МЫСАЛЫ МЫС Темір алюминий сияқты металдар жай заттарға жатады

Әр бір химиялық элемент үшін сәйкес атаулары мен айтылуын тап

ҚОРТЫНДЫ

• Заттар сапалык курамы бойнша жай ЖӘне курделі болып бӨлінеді.
• Химиялык жолмен бӨлінбейтін ен усак болшек-атом.
• Атомдардын белгілі бір турі-химиялык элемент.
• Химиялык формула -заттын курамын химиялык элемент таҢбалары жӘне индекстер кӨмегімен шартты турде бейнелеу.

НАЗАРЛАРЫҢЗЫЗҒА РАХМЕТ!