ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі МСЖ құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042.14-4-04.01.20.198/ 01 -2012
|
ПОӘК- «Эволюциялық ілім» пәнінен оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы
|
№ 3 басылым
«___»___ 20 ж
|
5В080300 (050803) – «Аңшылықтану және аң шаруашылығы» мамандығына арналған
«Эволюциялық ілім»
ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ
2012
Алғы сөз
1. құрастырылды
Құрастырушы: Тугельбаева А.Д., аға оқытушы, биология магистрі
2. талқыланды
«Биология» кафедрасының отырысында
Хаттама №1 27. 08.2012 ж
Кафедра меңгерушісі ___________ Р. Арынова
2.1. Аграрлық факультеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама №1 03.09.2012 ж
Төрағасы __________ К. Сатиева
3. бекітілді
Университеттің оқу - әдістемелік кеңесінің
отырысында қаралып, баспаға ұсынылды
Хаттама №1 13.09.2012 ж
ОӘК төрағасы, оқу-ісі жөніндегі проректор _____________Б.Рскелдиев
31.08.2011 ж. № 2 басылым орынына
Мазмұны
1. Колдану саласы.
2. Ереже белгілейтін сілтемелер
3. Жалпы ереже
4. Оқытушыға арналған пәннің жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны
5. Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыстары тақырыбының тізімі
6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7. Оқу-әдістемелік эдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
8. Әдебиеттер
-
Қолдану саласы:
Эволюциялық ілім – биологияның маңызды салаларының бірі. 050803-«Аңшылықтану және аң шаруашылығы» мамандығының студент түлегі эволюция проблемасына арналған оригинальды әдебиеттермен жұмыс істей отырып, тіршіліктің ұйымдасу деңгейімен, Дарвин дәуіріндегі және қазіргі заманғы түсінікпен таныстырады. Оқу-әдістемелік кешені пәнді зерделеулегі негізгі құрал болып табылады.көкейкесті
-
Ереже белгілейтін (нормативтік) сілтемелер
Осы әзірленген «Эволюциялық ілім» ПОӘК мына құжаттар талабына, ұсыныстарына сай, пәннің оқу барысын ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
- ПОӘК университеттің мамандықтар бойынша 2008 ж.18.09. № 1 хаттамамен бекітілген элективті пәндер катологы негізінде құрастырылып жасалған
-Шәкәрім атындағы Семей мемлекетік университетінің ПОӘК стандарты
-042- РГКП-СГУ-8-2007
-ДП 042-08.10.10.12-2007 документациялық кұжаттар
-
Жалпы ереже
Пән мазмұнының қысқаша сипаттамасы.
Эволюциялық ілім – биологияның маңызды салаларының бірі. 050803-«Аң өсіру және аң шаруашылығы» мамандығының студент түлегі эволюция проблемасына арналған оригинальды әдебиеттермен жұмыс істей отырып, тіршіліктің ұйымдасу деңгейімен, Дарвин дәуіріндегі және қазіргі заманғы түсінікпен танысады.
Пәннің мақсаты:
Эволюциялық мәселелерді қазіргі заманғы отандық шет елдік деректер негізінде қарастыру.
Пәнді зерделеу нәтижесінде студент міндетті:
- Эволюциялық ілімнің қазіргі замандағы тұжырымдарын, яғни Ч.Дарвин териясының негізін, эволюцияның синтетикалық теориясы және оның эволюция процесін микроэволюция деңгейінде түсінудегі ролін
- Эволюция іліміндегі шешімі жоқ, қарама-қайшылық жағдайдағы проблемаларды, Ламарктан бастап соңғы уақыттағы молекулалық биология және генетика жетістіктері негізінде, шешу жолдарын тарихи тұрғыда білуі керек.
Курстың пререквизиті:
Пәнді оқуға кіріспес бұрын студент «Зоология», «Ботаника», «Молекулалық биология», «Генитка», «Биохимия», «Микробиология», «Клеткалық биология» пәндерін игеру керек.
4. Пәннің оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны
Пәннің мазмұны. Сабақ түрлеріне орай сағаттардың бөлінуі 2 кесте
Тақырып № | Тақырып атаулары және олардың мазмұны | Сағат саны | Әдебиеттер | 1 | 2 | 4 | 5 | Дәрістер | 1 |
Кіріспе. Проблеманы жобалау. Эволюция түсінігіне анықтама. Эволюцияны зерттеу әдістемелері, басқа ғылымдармен байланысы
| 1 |
1-7
| 2 |
Тіршіліктің ұйымдасу жүйелілігі. Биологиялық эволюцияны неорганикалық материя эволюциясының жалғасы ретінде қарасьыратын тұжырымдар
| 1 |
1-7
| 3 |
Табиғи сұрыпталу концепциясы. Табиғи сұрыпталу процесі туралы Дарвин дәуіріндегі және қазіргі заманғы түсінік.
| 1 |
1-7
| 4 |
Табиғи сұрыпталудың сандық көрсеткіші. Табиғи сұрыпталудың ролі туралы нейтралистер мен селекционистер арасындағы пікірсайыс
| 1 |
1-7
| 5 |
С.Райттың адаптивтілік ланшафт үйлесімдерінің генофондта тұрақтануы. Популяция бейімделгіштігі және табиғи сұрыпталу
| 1 |
1-7
| 6 |
Туыстық сұрыпталу (Дж. Мэйнард Смит). әлеуметтік мінез-құлық белгілері эволюциясының теориясы
(У. Гамильтон).
| 1 |
1-7
| 7 |
Көбею тәсілдерінің эволюциясы. Жыныстық және жыныссыз көбеюдің негізгі түрлері. Олардың эволюциялық және гентикалық маңыздары
| 1 |
1-7
| 8 |
Жыныстық сұрыпталу теориясы Ч.Дарвиннің жыныстық сұрыпталу тұжырымы. Интерсексуальды және интрасексуальды (эпигамды) сұрыпталу
| 1 |
1-7
| 9 |
Жануарлардағы жыныстық қатынастар жүйелері. Моногамия және полигамия. Полигиния және полиандрия
| 1 |
1-7
| 10 |
Түрлердің пайда болуының қазіргі заманғы концепциялары. Түр критериялары, оның салыстырмалылығы. Түрдің абсолютті және универсальды критерилерінің жоқтығы
| 1 |
1-7
| 11 |
Дивергентті және дивергентті емес жолмен түрдің пайда болуы.
| 1 |
1-7
| 12 |
Прогрессивті эволюцияның молекулалық және генетикалық механизмдері. ДНҚ-ның сандық мөлшерінің арту бағытындағы геном эволюциясы.
| 1 |
1-7
| 13 |
Реттегіш гендер мутациясының морфологиялық эволюциядағы ролі. Молекулалық эволюцияның түрлері.
| 1 |
1-7
| 14 |
Өсімдіктер эволюциясы.өсімдіктер әлемінің дамуының негізгі сатылары.
| 1 |
1-7
| 15 |
Қазіргі заманғы эволюциялық теориялар. М.Кимураның молекулалық эволюцияның нейтралділік теориясы. Үздікті тепе-теңдік теориясы (С.Гоульд, С. Стенли), сальтонизм теориясы, автогентикалық теория (А. Берг, А.А.Любищев, А.Лима-де-Фариа).
|
1
|
1-7
| Тәжірибелік сабақтар | 1 | Микроэволюция механизмдері. Элементарлы эволюциялық бірлік, эволюциялық материал, элементарлы эволюциялық факторлар түсінігі | 1 |
1-7
| 2 |
Табиғи сұрыпталу. Табиғи сұрыпталу формалары
| 1 |
1-7
| 3 |
Түр және түрлердің пайда болу проблемалары. Аллопатрикалық және симпатрикалық түр пайда болу жолдары.
| 1 |
1-7
| 4 |
Градуальды және сальтациялық түр пайда болу тұжырымдары
| 1 |
1-7
| 5 |
Пунктуализм және үздікті тепе-теңдік теориялары
| 1 |
1-7
| 6 |
Түр пайда болу негізіндегі молекулалық өзгерістер
| 1 |
1-7
| 7 |
Адам эволюциясы. Морфологиялық эволюция (Салыстырмалы анатомиялық, морфологиялық және палеонтологиялық деректер).
| 1 |
1-7
| 8 |
Гоминидтер хромосомасының эволюциясы..
| 1 |
1-7
| 9 |
Белок және ДНҚ эволюциясы
| 1 |
1-7
| 10 |
Ми эволюциясы. Әлеуметтік эволюция
| 1 |
1-7
| 11 |
Молекулалар, мүшелер, жүйелер, функциялар эволюциясы (мультифункциональдылық, полимеризация, олигомеризация)
| 1 |
1-7
| 12 |
Структуралық гендер, геномдар эволюциясы.
| 1 |
1-7
| 13 |
Реттегіш гендер мутацияларының, гетерохроматиннің, жылжымалы генетикалық элементтердің эволюциядағы ролі
| 1 |
1-7
| 14 |
Тіршіліктің пайда болу теориялары. Диссиметрияның пайда болу проблемалары. Тіршілік молекулаларының хиральді жиілігі
| 1 |
1-7
| 15 |
А.А. Любищевтің «Систематика формасы және организмдер эволюциясы» атты еңбегін талқылау
| 1 |
1-7
|
5. Студенттердің өздік жұмыстарынының тақырыбы
-
Гетерогенді және өзгермелі ортадағы сұрыпталу
-
Р. Фишердің фундаментальды теоремасы және оның негізгі тұжырымдары
-
Популяция генофондындағы гендер коадаптациясы мен адаптативті нормалар концепциясы
-
«Адаптоционистік бағдарлама» туралы сыни пікірлер
-
«Эгоистік гендер» концепциясы және осы проблема туралы пікірталас
-
Мутализм және альтруизм
-
Инбридинг және аутбридинг
-
Популяциядағы жыныстардың 1:1 сандық қатынасынан ауытқу себептері
-
Бисексуальды организмдер популяциясындағы жыныстардың сандық қатынастарының реттелуі
-
Аллопатриялық жолмен түрдің пайда болуы және оның механизмі
-
Сақиналы түрлер, жартылай түрлер және сингамеондар
-
Гетерохроматин және мобильді гентикалық элементтердің организмдер эволюциясындағы ролі
-
Гетреохрония және морфологиялық адаптациялар
-
Атмосферадағы оттегі эволюциясы және фотосинтез
-
Гентикалық өзіндік сәйкестіліктің болмауы
6. Пәнің оқу-әдістемелік картасы
Пәнің оқу-әдістемелік картасы
3 кесте
Тақырыбы
|
Көрнекі құралдар,ТОҚ,
плакаттар
|
Өз бетімен дайындалуға арналған сұрақтар
|
Бақылау түрлері
|
Дәрістер
|
Тәжірибелік сабақтар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Кіріспе. Проблеманы жобалау. Эволюция түсінігіне анықтама. Эволюцияны зерттеу әдістемелері, басқа ғылымдармен байланысы
| Микроэволюция механизмдері. Элементарлы эволюциялық бірлік, эволюциялық материал, элементарлы эволюциялық факторлар түсінігі |
плакаттар
|
Синтетикалық теорияның дамуы және нейтральділік теориясының алғы қадамдары
|
ТК
|
Тіршіліктің ұйымдасу жүйелілігі. Биологиялық эволюцияны неорганикалық материя эволюциясының жалғасы ретінде қарасьыратын тұжырымдар
|
Табиғи сұрыпталу. Табиғи сұрыпталу формалары
|
Плакаттар
|
Селективті нейтральді мутациялардың кездейсоқ дрейфі гипотезасы
|
ТК
|
Табиғи сұрыпталу концепциясы. Табиғи сұрыпталу процесі туралы Дарвин дәуіріндегі және қазіргі заманғы түсінік.
|
Түр және түрлердің пайда болу проблемалары. Аллопатрикалық және симпатрикалық түр пайда болу жолдары.
|
Плакаттар
|
Молекулалық және фенотиптік эволюцияның жылдамдықтарын салыстыру
|
ТК
|
Табиғи сұрыпталудың сандық көрсеткіші. Табиғи сұрыпталудың ролі туралы нейтралистер мен селекционистер арасындағы пікірсайыс
|
Градуальды және сальтациялық түр пайда болу тұжырымдары
|
Плакаттар
|
Табиғи сұрыпталу түрлері, олардың әсер ету механизмдері
|
ТК
|
С.Райттың адаптивтілік ланшафт үйлесімдерінің генофондта тұрақтануы. Популяция бейімделгіштігі және табиғи сұрыпталу
|
Пунктуализм және үздікті тепе-теңдік теориялары
|
плакаттар
|
Генетикалық өзгергіштік
|
ТК
|
Туыстық сұрыпталу (Дж. Мэйнард Смит). әлеуметтік мінез-құлық белгілері эволюциясының теориясы
(У. Гамильтон).
|
Түр пайда болу негізіндегі молекулалық өзгерістер
|
Плакаттар
|
Рекапитуляция, филогенез және онтогенез үйлесімділіктерінің проблемалары
|
ТК
|
Көбею тәсілдерінің эволюциясы. Жыныстық және жыныссыз көбеюдің негізгі түрлері. Олардың эволюциялық және гентикалық маңыздары
|
Адам эволюциясы. Морфологиялық эволюция (Салыстырмалы анатомиялық, морфологиялық және палеонтологиялық деректер).
|
Плакаттар
|
Эволюция жылдамдығы: көлемдер, формалар эволюциясы
|
ТК
|
Жыныстық сұрыпталу теориясы Ч.Дарвиннің жыныстық сұрыпталу тұжырымы. Интерсексуальды және интрасексуальды (эпигамды) сұрыпталу
|
Гоминидтер хромосомасының эволюциясы..
|
Плакаттар
|
Морфологиялық және молекулалық эволюция: структуралық және реттегіш гендер
|
ТК
|
Жануарлардағы жыныстық қатынастар жүйелері. Моногамия және полигамия. Полигиния және полиандрия
|
Белок және ДНҚ эволюциясы
|
плакаттар
|
Түр пайда болу негіздегі молекулалық өзгерістер
|
ТК
|
Түрлердің пайда болуының қазіргі заманғы концепциялары. Түр критериялары, оның салыстырмалылығы. Түрдің абсолютті және универсальды критерилерінің жоқтығы
|
Ми эволюциясы. Әлеуметтік эволюция
|
Плакаттар
|
Жұмыртқа клеткаларының және ұрықтардың структуралық ұйымдасуы және эволюциясы
|
ТК
|
Дивергентті және дивергентті емес жолмен түрдің пайда болуы.
|
Молекулалар, мүшелер, жүйелер, функциялар эволюциясы (мультифункциональдылық, полимеризация, олигомеризация)
|
Плакаттар
|
Эволюцияның гетерохрония жолы
|
ТК
|
Прогрессивті эволюцияның молекулалық және генетикалық механизмдері. ДНҚ-ның сандық мөлшерінің арту бағытындағы геном эволюциясы.
|
Структуралық гендер, геномдар эволюциясы.
|
Плакаттар
|
Онтогенез және филогенездегі гомеозис
|
ТК
|
Реттегіш гендер мутациясының морфологиялық эволюциядағы ролі. Молекулалық эволюцияның түрлері.
|
Реттегіш гендер мутацияларының, гетерохроматиннің, жылжымалы генетикалық элементтердің эволюциядағы ролі
|
плакаттар
|
Пребиотикалық эволюция
|
ТК
|
Өсімдіктер эволюциясы.өсімдіктер әлемінің дамуының негізгі сатылары.
|
Тіршіліктің пайда болу теориялары. Диссиметрияның пайда болу проблемалары. Тіршілік молекулаларының хиральді жиілігі
|
Плакаттар
|
Энергетикалық жүйелердің пайда болуы
|
ТК
|
Қазіргі заманғы эволюциялық теориялар. М.Кимураның молекулалық эволюцияның нейтралділік теориясы. Үздікті тепе-теңдік теориясы (С.Гоульд, С. Стенли), сальтонизм теориясы, автогентикалық теория (А. Берг, А.А.Любищев, А.Лима-де-Фариа).
|
А.А. Любищевтің «Систематика формасы және организмдер эволюциясы» атты еңбегін талқылау
|
Плакаттар
|
Метаболизм эволюциясы
|
ТК
|
7.Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
4 Кесте
Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдарының атаулары
|
Экземпляр саны
|
Студент саны
|
Қамтамасыздандыру%
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Северцов А.С. Теория эволюции. М., «Владос», 2005
|
10
|
4
|
100
|
Чайковский Ю.В. Эволюция. М., 2006
|
10
|
4
|
100
|
Воронцов Н.Н. Развитие эволюционных идей в биологии. М., МГУ, 1999
|
10
|
4
|
100
|
8. Әдебиеттер
Негізгі:
1. Северцов А.С. Теория эволюции. М., «Владос», 2005
2. Чайковский Ю.В. Эволюция. М., 2006
3. Воронцов Н.Н. Развитие эволюционных идей в биологии. М., МГУ, 1999
4. Левонтин Р. Генетические основы эволюции. М.: Мир, 1990
Қосымша:
1. Бернал Дж. Возникновение жизни. М.: Мир, 1969
2. Фоули Р. Еще один неповторимый вид. М.: Мир, 1995
3. Грант В. эволюционный процесс. М.: Мир, 1991
Достарыңызбен бөлісу: |
