Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 13 мамырдағы №456 Қаулысы «Техникалық реттеу туралы»
жүктеу/скачать 175.34 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Заңын
- Қазақстан Республикасының
- «Халыққа арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті
- 2. Терминдер мен анықтамалар
- 3. Сумен жабдықтау көздерінің және судың жай-күйіне әсер ететін техникалық
- 4. Ауызсу қауіпсіздігіне қойылатын талаптар
- 5. Көлік құралдарындағы ауызсумен қамтамасыз ету жүйелерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар
- 6. Төтенше жағдайлар кезінде ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар
- 8. Үйлестірілген стандарттар тізбесі
- 9. Техникалық регламентті қолданысқа енгізу
- Талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін үйлестірілген стандарттар (дәлелдеу базасы)
| «Халыққа арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентін бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 13 мамырдағы № 456 Қаулысы «Техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы Заңын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Қоса беріліп отырған «Халыққа арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті бекітілсін. 2. Осы қаулы алғаш ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 13 мамырдағы № 456 қаулысымен бекітілген «Халыққа арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті 1. Қолданылу аясы 1. Осы «Халыққа арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті (бұдан әрі - Техникалық регламент) халыққа арналған, оның ішінде халықтың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз ету мақсатында азық-түлік шикізатын қайта өңдеу және тамақ өнімдерін өндіру процестерінде пайдалануға арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды белгілейді. 2. Осы Техникалық регламент «Ыдыстарға құйылған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» Техникалық регламентінде көзделген талаптардағы ауызсуға қолданылмайды. 3. Ауызсудың микробиологиялық және химиялық ластануына байланысты қауіп-қатерлер қауіп-қатердің дәрежесін бағалауға және сенімді әрі салыстырмалы нәтижелерді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін әдістемеге негізделуі тиіс. 4. Халықты ауызсумен жабдықтаумен етумен және суды дайындаумен айналысатын суды пайдаланушылар ауызсудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін әрбір жұмыс кезеңін белгілейді және мыналарды: 1) ауызсуды өндіру, сақтау жөніндегі объектілердегі және су беру орындарындағы ауызсудың қауіпсіздігіне байланысты ықтимал қауіп-қатерді талдауды жүзеге асырады; 2) ауызсудың қауіпсіздігіне байланысты қауіп-қатер туындауы мүмкін бақылау нүктелерін сәйкестендіруді жүргізеді; 3) бақылау нүктелерінде тексеру және реттеу рәсімдерінің тиімділігін айқындайды; 4) ауызсудың, бақылау нүктелерінің қауіпсіздігіне байланысты қауіп-қатерлердің, тексеру мен реттеу рәсімдерінің, сондай-ақ ауызсуды өндіру процестері өзгерген кездегі талдаулардың нәтижелерін кезең-кезеңмен қарайды; 5) бақылау нүктелерін сәйкестендіру жөнінде шешімдер қабылдайды. 5. Суды пайдаланушылардың ауызсу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қолдануы қауіп-қатердің талдауына негізделуі тиіс. 6. Ауызсу қауіпсіздігінің қауіп-қатерін бағалау кезінде қолда бар ғылыми деректер, тиісті өңдеу және өндіру (дайындау) әдістері, инспекциялау, іріктеп бақылау, зертханалық зерттеу әдістері пайдаланылуы, сондай-ақ аурулардың таралуы мен аурулардан таза аймақтардың болуы ескерілуі тиіс. 7. Ауызсу қауіпсіздігінің қауіп-қатерін бағалауды суды пайдаланушылар мынадай жолдармен жүзеге асырады: 1) адам организміне зиянды әсер етуі мүмкін ауызсудың сипаттамаларын анықтау; 2) адам организміне әрбір анықталған ықтимал қауіптің әсеріне талдау жүргізу; 3) анықталған қауіп-қатерлерді шектеудің барабар шараларын анықтау. 8. Ауызсу қауіпсіздігінің қауіп-қатерін бағалау ауызсуды зертханалық зерттеу барысында қауіп-қатерді кешенді бағалау сияқты әрбір нақты жағдайда жүзеге асырылады. 9. Қауіп-қатерді басқару қауіп-қатерді бағалау нәтижелеріне, сондай-ақ халықтың денсаулығына зиянды әсер ету мүмкіндігінің алдын алу қағидатына негізделуі тиіс.
2. Терминдер мен анықтамалар 10. Осы Техникалық регламентте мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады: суды пайдаланушы - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жеке мұқтаждықтарды және (немесе) коммерциялық мүдделерді қанағаттандыру үшін су ресурстарын пайдалану құқығы берілген заңды немесе жеке тұлға; суды тұтынушы - су объектілерінен суды пайдаланатын немесе су шаруашылығы ұйымының қызметтерін пайдаланатын және сумен қамтамасыз ету жүйесінен су алатын жеке немесе заңды тұлға; су құбыры желісі - тұтынушыға су беруге арналған құбырлар мен құрылыстар жүйесі; сумен жабдықтау - қауіпсіздік жөніндегі талаптарға сәйкес талап етілген мөлшерде жер бетіндегі немесе жерасты суларын тұтынушыларға беру; ауызсумен жабдықтау көзі - суы қауіпсіздік жөніндегі белгіленген талаптарға сай келетін және ауызсумен жабдықтау жүйесінде жинау үшін пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін жерүсті немесе жерасты су объектісі (немесе оның бөлігі); ауызсумен жабдықтау жүйесінің сенімділігі - ауызсумен жабдықтау жүйесінің ауызсудың қауіпсіздік жөніндегі талаптарға сәйкестігін және оны суды тұтынушыларға берудің ұсынылған режимін қамтамасыз ету орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесі - ауызсуды жинауға, дайындауға, сақтауға, тұтыну орындарына беруге және жалпы пайдалануға арналған ашық құрылғылар, құрылыстар мен құбырлар (құбырларсыз) кешені; орталықтандырылмаған ауызсумен жабдықтау жүйесі - ауызсуды су тұтыну орындарына бермей жинауға арналған, жалпы пайдалануға арналған ашық немесе жеке пайдаланымдағы құрылыстар; ауызсу - адамның ішуіне, өзге де тұрмыстық мұқтаждықтарын қанағаттандыруға арналған және тамақ өнімдерін өндіру үшін сумен жабдықтау жүйелері арқылы берілетін табиғи су немесе өңделгеннен кейінгі су; ауызсумен жабдықтау - суды тұтынушыларды ауызсумен қамтамасыз ету жөніндегі қызмет; ауызсуды дайындау (суды дайындау) - суды ауызсу қауіпсіздігі жөніндегі талаптарға сәйкес келтіруге арналған су өңдеудің технологиялық процесі; ауызсумен жабдықтау жүйесі - суды тұтыну орындарында суды жинауға, сондай-ақ қажетіне қарай оны тазалауға, сақтауға және тасымалдауға арналған құрылыстар мен құрылғылар кешені; ауызсуды дайындау станциясы - ауызсуды дайындауға арналған ғимараттар, құрылыстар мен құрылғылар кешені; органолептикалық көрсеткіштер - түсі, дәмі, иісі және сыртқы түрі сияқты судың қасиеттерін сипаттайтын анықтама; су қауіпсіздігінің көрсеткіштері - пайдалану ұзақтығына қарамастан, адам өмірі мен денсаулығы үшін оның қауіпсіздігі мен зиянсыздығына кепілдік беретін радиациялық аясы деңгейінің және ондағы химиялық, биологиялық заттардың, микроорганизмдердің, паразиттік агенттердің органолептикалық, шекті рұқсат етілген құрамы. 3. Сумен жабдықтау көздерінің және судың жай-күйіне әсер ететін техникалық құрылғылардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар 11. Жерүсті және жерасты көздерінен шаруашылық-ауызсу мұқтаждықтарына су беретін сумен жабдықтау көздері және су құбыры құрылыстары Қазақстан Республикасы су заңнамасының талаптарына сәйкес санитарлық қорғаныш аймағы болуы тиіс. 12. Су дайындау станцияларына, сору станцияларына және өңделмеген суды шығаруға арналған алаңдарды, жерасты және жерүсті суларын жинау құрылысына, шаруашылық-ауызсу су құбырының құрылыстарына, резервуарлар мен су айдайтын мұнараларға, құрылыс қоршауына жанасуға арналған алаңдарды таңдауға қойылатын талаптар халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленеді. 13. Коллекторлы жабдықтар, құбырлар мен резервуарлар судың қажет емес қоспалармен ластануын болдырмайтын, ауызсу үшін жарамды материалдардан дайындалуы тиіс. Тазалауды жеңілдету үшін және бактериялық өсуін болдырмау үшін олардың ішкі беті тегіс болуы және мүмкіндігінше саңылау болмауы тиіс. 14. Ауызсумен жабдықтау жүйесінде қолданылатын технологиялық жабдық оның дербес немесе технологиялық кешендер мен жүйелердің құрамында пайдаланылуына қарамастан, жарылыс қауіпсіздігі, өрт қауіпсіздігі талаптарына сай болуы тиіс.
4. Ауызсу қауіпсіздігіне қойылатын талаптар 15. Суды тұтынушыларға орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ауызсумен жабдықтау жүйелерімен, үйдегі бөлу жүйелерімен, дербес ауызсумен жабдықтау жүйелерімен және көлік құралдарындағы ауызсумен жабдықтау жүйелерімен берілетін адамның тұтынуына арналған ауызсу індеттік және радиациялық тұрғыдан қауіпсіз, химиялық құрамы бойынша зиянсыз болуы және қолайлы органолептикалық қасиеттері болуы тиіс. 16. Ауызсудың қауіпсіздігі мыналар арқылы қамтамасыз етіледі: 1) ауызсумен жабдықтау көздерін таңдау; 2) ауызсумен жабдықтау көздерін және ауызсумен жабдықтау жүйелерін ластанудан қорғауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету; 3) халықты ауызсумен жабдықтау мақсатында оларды пайдалану үшін жарамды жағдайда ауызсумен жабдықтау көздерін күтіп ұстау жөніндегі іс-шараларды іске асыру; 4) оның қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ететін ауызсуды дайындау технологияларын қолдану; 5) халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен берілген, өнімдердің қауіпсіздігін растайтын санитарлық-эпидемиологиялық қорытындылары бар жабдықтарды, қондырғыларды, материалдар мен реагенттерді ауызсумен жабдықтау жүйелерінде қолдану; 6) ауызсудың қауіпсіздігіне, ауызсумен жабдықтау жүйелеріне, сондай-ақ белгіленген тәртіппен бекітілген бірыңғай өлшеу әдістемелері мен құралдарын пайдалана отырып, ауызсумен жабдықтау көздеріне қойылатын талаптардың сақталуын мемлекеттік қадағалау мен бақылауды жүзеге асыру; 7) суды пайдаланушылардың өндірістік бақылау бағдарламаларын әзірлеу және орындау. 17. Ауызсу халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген химиялық, бактериялық және уытты көрсеткіштер бойынша қауіпсіздік талаптарына сәйкес болуы тиіс. 18. Егер суда кез келген микроорганизмдер мен паразиттер, сондай-ақ адам денсаулығына концентрация деңгейі ықтимал қауіп төндіретін кез келген заттар болмаса, ол халық үшін жарамды деп танылады.
19. Өндірістік бақылау мыналарды қамтитын бағдарламаға сәйкес жүзеге асырылады: 1) өндірістік бақылау пункттері туралы мәлімет; 2) бақыланатын көрсеткіштер тізбесі; 3) сынама іріктеу мерзімділігі; 4) өлшемдерді орындау әдістемесі. Өндірістік бақылау бағдарламасын белгіленген тәртіппен мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органы бекітеді. 20. Көрсеткіштердің түрін (органолептикалық, химиялық, микробиологиялық, радиологиялық, уытты және т.б.), орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйесінің су жинау құрылыстары орналасқан орындардағы және суды бөлу желілеріне ауызсу келер алдында су сынамасын іріктеу кезеңділігін мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары белгілейді. 21. Сумен жабдықтау процесінде бақыланатын көрсеткіштердің тізбесі сумен жабдықтаудың нақты жүйесіне қатысты белгіленеді. 22. Қажет болған жағдайда өндірістік бақылау бағдарламасына өңірдің ерекшеліктері ескеріле отырып, қосымша көрсеткіштер енгізіледі. Қосымша көрсеткіштерді таңдауды мыналардың негізінде тиісті мемлекеттік бақылау және қадағалау органдары жүргізеді: 1) кемінде соңғы үш жыл кезеңдегі мәліметтерді талдау; 2) шаруашылық қызмет субъектілерінің мемлекеттік статистикалық есептілігі, сондай-ақ ауызсумен жабдықтау көздеріне келетін ағынды сулардың құрамы мен көлемі туралы өзге де ресми деректер; 3) ауызсумен жабдықтау көздеріндегі және ауызсумен жабдықтау жүйелеріндегі судың сапасын өндірістік бақылау деректері; 4) халықтың суды пайдалану орындарындағы және ауызсумен жабдықтау жүйелеріндегі судың сапасын зерттеу нәтижелері. 23. Ауызсудың қауіпсіздігін өндірістік бақылауды жүзеге асыратын зертханалар қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін су сынамасының зертханалық зерттеулер нәтижелері туралы тиісті аумақтардағы, көліктегі мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарын дереу хабардар етеді. 24. Қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы, өсімдіктерді қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдар, сондай-ақ ауызсумен жабдықтау жүйесін пайдаланатын суды пайдаланушылар ауызсудың ластануы немесе белгіленген нормативтерге сәйкес келмейтіні, оны берудің белгіленген режимінің өзгеруі туралы, ауызсумен жабдықтау көздеріндегі су сапасының болжамды нашарлауы туралы мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарына ақпарат, оның ішінде шұғыл ақпарат береді. 25. Орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған ауызсумен жабдықтау жүйелерінің қызметі бұзылған, ауызсу берудің белгіленген режимі бұзылған жағдайларда, апатты жағдайларда, берілетін ауызсудың тұтынушылық қасиеттері төмендеген және (немесе) қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін жағдайларда суды пайдаланушылар мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келісім бойынша ауызсуды тұтынуды қамтамасыз ету және халықтың денсаулығына ықтимал қауіпті жою үшін қажетті шараларды, оның ішінде эпидемиологиялық ахуал тұрақтанғанға дейін су жинауды тоқтату, суды тұтынушыларды резервтік су көздерінен және ауызсумен жабдықтау жүйелерінен ауызсумен қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды. 26. Ауызсуды беруге тыйым салу немесе тоқтата тұру туралы шешім халықтың денсаулығы үшін қауіптілігі мен қауіп-қатерін бағалау негізінде белгіленген тәртіппен тиісті аумақтың бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің қаулысы бойынша қабылданады. 27. Ауызсуды пайдалануға тыйым салу немесе беруді тоқтата тұру туралы шешім қабылданған жағдайда, суды пайдаланушылар ауызсудың қауіпсіздік талаптарына сәйкессіздік себептерін анықтау және жою, халықты нормативтік талаптарға сай келетін балама ауызсумен қамтамасыз ету бойынша олардың орындалу мерзімімен іс-шаралар жоспарын әзірлейді және жоспарды аумақтық мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органымен келіседі. 5. Көлік құралдарындағы ауызсумен қамтамасыз ету жүйелерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар 28. Үш сағаттан артық сапарда жүрген көлік құралдарында (теміржол поездарында, теңіз, өзен мен әуе кемелерінде және өзге де көлік құралдарында) ауызсумен жабдықтау көлік құралдарының ажырамас бөлігі болып табылатын ауызсумен жабдықтау жүйелерін ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады. 29. Көлік құралдарындағы ауызсумен жабдықтау жүйелері арқылы берілетін ауызсу ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптарға сәйкес болуы тиіс. 30. Көлік құралдарындағы ауызсуды сақтау мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары қолдануға рұқсат еткен материалдардан жасалған сыйымдылықтарда жүргізіледі. 31. Көлік құралдарын пайдалануды жүзеге асыратын адамдар көлік құралдарындағы ауызсумен жабдықтау жүйелерін тиісінше пайдалануды және ауызсудың халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес сынама алу жиілігімен қауіпсіздік талаптарына сәйкестігіне өндірістік бақылауды қамтамасыз етеді. 6. Төтенше жағдайлар кезінде ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар 32. Ауызсумен жабдықтау көздерінің ластануына, сарқылуына және (немесе) ауызсумен жабдықтау жүйелерінің зақымдалуына әкеп соқтыратын авариялардың, апаттардың, зілзала немесе табиғи немесе техногендік сипаттағы өзге де жағдайлардың салдарынан суды тұтынушыларға бір тәуліктен астам кезеңге ауызсу беруді тоқтату ауызсумен жабдықтаудағы төтенше жағдайлар деп танылады. 33. Төтенше жағдайлар кезінде сумен жабдықтау жүйелерінің жұмыс істеуі туралы шешімді тиісті аумақтың бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің қаулысы бойынша жергілікті атқарушы орган қабылдайды. 34. Төтенше жағдайлар кезінде суды тұтынушыларды ауызсумен қамтамасыз ету барлық қолжетімді күштер мен құралдарды пайдалана отырып, жергілікті атқарушы органдардың басшылығымен ұйымдастырылады.
35. Шаруашылығы және өзге де қызметі ауызсумен жабдықтау көздерінің апаттық ластануына және (немесе) ауызсумен жабдықтау жүйелерінің зақымдалуына әкеліп соқтырған тұлғалар жергілікті атқарушы органға, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы, мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау және төтенше жағдайлар бойынша уәкілетті органның аумақтық органдарына (бұдан әрі - мемлекеттік органдар) дереу хабарлайды және апатты жою жөнінде шаралар қабылдайды. 36. Мемлекеттік органдар төтенше жағдайларда орталықтандырылған сумен жабдықтау жүйелерінің жұмысы бойынша кейіннен шешімдер қабылдау мақсатында барлық мүдделі адамдарды тарта отырып, төтенше жағдайлардың ауқымын бағалау және оның дамуын болжау жөнінде жұмыс жүргізеді. 37. Ауызсумен жабдықтау көздері болып табылатын немесе рекреакциялық мақсаттарда пайдаланылатын су объектілерінің жай-күйіне әсер ететін, табиғи немесе техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған жағдайда жергілікті атқарушы органдар: 1) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген төтенше жағдайлардың зардаптарын жою жөнінде дереу шаралар қабылдайды; 2) халықты қабылданған шаралар туралы хабардар етеді, белгіленген нормативтерге жауап бермейтін ауызсуды тұтыну нәтижесінде халық денсаулығына зиян келтіруді болдырмау мақсатында тиісті ұсынымдар береді. 38. Сумен жабдықтау жүйесі арқылы берілетін ауызсудың қауіпсіздігіне белгіленген талаптардан уақытша ауытқуға мынадай жағдайларда ғана жол беріледі: 1) ауызсудың қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі қамтамасыз етілмеуі мүмкін табиғи немесе техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындағанда; 2) ауызсу қауіпсіздігі бойынша белгіленген талаптардан уақытша рұқсат етілген ауытқуларын қолдану мерзімінде. 7. Сәйкестікті бағалау 39. Ауызсу сәйкестікті міндетті растауға жатпайды. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тәртіппен мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары беретін санитарлық-эпидемиологиялық қорытындының болуы ауызсудың қауіпсіздігін растау болып табылады. 40. Ауызсу суды пайдаланушының қалауы бойынша техникалық реттеу саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ерікті сертификаттауға жіберілуі мүмкін. 8. Үйлестірілген стандарттар тізбесі 41. Осы Техникалық регламентте белгіленген талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін үйлестірілген стандарттардың тізбесі (дәлелдеу базасы) осы Техникалық регламентке қосымшада келтірілген. 42. Осы Техникалық регламентте белгіленген қауіпсіздік талаптарының орындалуын қамтамасыз ететін стандарттарды үйлестіру техникалық реттеу саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізіледі.
44. Осы Техникалық регламент қолданысқа енгізілгенге дейін берілген сәйкестікті растау саласындағы құжаттар олардың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін жарамды деп есептеледі. «Халыққа арналған ауызсудың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентіне қосымша Талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін үйлестірілген стандарттар (дәлелдеу базасы) тізбесі МЕМСТ 18963-73 Ауызсу. Санитарлық-бактериологиялық талдау әдістері; МЕМСТ 24481-80 Ауызсу. Сынама алу; МЕМСТ 4192-82 Ауызсу. Құрамында азот бар минералды заттарды анықтау әдістері; МЕМСТ 2874-82 «Ауызсу. Гигиеналық талаптар және сапасын бақылау»; МЕМСТ 2761-84 Орталықтандырылған шаруашылық-ауызсумен қамтамасыз ету көздері. Гигиеналық, техникалық талаптар және таңдау ережелері; МЕМСТ Р 51871-2002 - «Су тазарту құрылғылары. Тиімділікке қойылатын талаптар және оны анықтау әдістері»; МЕМСТ 30813-2002 - «Су және суға байланысты дайындық. Терминдер мен анықтамалар». жүктеу/скачать 175.34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|