Қазақстан республикасы төтенше жағдайлар министрлігі көкшетау техникалық институты

Бұйрық

етістік - ты, - ті

Мыс: Мен жаздым Мен жазбадым

Сен жаздың Сен жазбадың

Сіз жаздыңыз Сіз жазбадыңыз

Ол жазды Ол жазбады

Біз жаздық Біз жазбадық

Сендер жаздыңдар Сендер жазбадыңдар

Сіздер жаздыңыздар Сіздер жазбадыңыздар

Олар жазды Олар жазбады

Бұрынғы өткен шақ

Бұйрық - ған,- ген

райлы + (- қан,- кен) + жіктік

етістік - ып, - іп,- п жалғауы

Сен жазғансың Сен жазыпсың

Сіз жазғансыз Сіз жазыпсыз

Ол жазған Ол жазыпты

Біз жазғанбыз Біз жазыппыз

Сендер жазғансыңдар Сендер жазыпсыңдар

Сіздер жазғансыздар Сіздер жазыпсыздар

Олар жазған Олар жазыпты

— Сәлеметсіз бе, Марат Ержанұлы ?

• 
  Қайырлы күн! Кім боласыз ? Қандай шаруамен келдіңіз ?
  
• 
  Менің аты-жөнім - Мұқанғалиева Гүлсара Маратқызы. Мен "Егемен Қазақстан" газетінің тілшісімін. Кеше телефон арқылы сіздің хатшыңызбен сөйлескенмін.
  
• 
  Иә-иә, есімде. Кездесу сағат үшке белгіленді емес пе? Кіріңіз, отырыныз. Сонымен мен сізді тыңдап отырмын. Қандай сауалдарыңыз бар?
  

• 
  Мен қарсы емеспін. Сұраңыз.
  
• 
  Жақсы, онда бірінші сауал — сіз қай жерде, қашан, қандай отбасында дүниеге келдіңіз ?
  
• 
  Туған жерім — Семей қаласы. Мен 1971 жылдың 15 қазанында дәрігерлер отбасында дүниеге келдім.
  
• 
  Қай жерде білім алдыңыз?
  

• 
  Ал еңбек жолыңызды неден бастадыңыз?
  
• 
  Мен алғашқыда өз мамандығым бойынша 2 жыл "Арай" компаниясында жұмыс істедім. Сосын өзімнің жеке фирмам-
  ды ашу туралы шешім қабылдадым. Сөйтіп 1998 жылы "Қазмұнайгаз" фирмасы кұрылды. Содан бері осы фирманың президенті қызметін атқарып келемін.
  

— Әке-шешем — зейнеткерлер. Олар Семей қаласында тұрады. Отбасыммен жиі барып тұрамын. Зайыбым Ұлпан - балалар дәрігері. Үлкен ұлым Азамат 6 сыныпта ал кіші ұлым Бейбіт 4 сыныпта оқиды.

— Адам бойында қандай қасиеттерді жоғары бағалайсыз ?

— Меніңше, кез келген адам адал әрі қайырымды болуға тиіс.

- Тағы бір сұрағым: бос уақытыңызды қалай өткізесіз?

- Өзіңіз білесіз ғой, қызмет бабына қарай бос уақыт өте аз. Дегенмен мүмкіндігінше отбасыма көбірек уақыт бөлуге тырысамын. Сондай-ақ бильярд ойнағанды жөне жаттығу залына барғанды жақсы көремін.

- Сұхбатыңызға үлкен рахмет. Сау болыңыз.
3-жаттығу. Марат Ержанұлы туралы мәліметтерді кестеге толтырып, сол бойынша әңгімелеңіз

Туылу Дүние салу

Дүниеге келу Қайтыс болу

Қаза табу

Өлу
4 – жаттығу. Төмендегі етістіктерді кестеге толтырып жазыңыз

Етістіктер	Жедел өткен шақ	Бұрынғы өткен шақ
телефон соғу	теле фон соқты	Телефон соққан
Кездесу
белгілеу
әңгімелесу
дүниеге келу
оқу
түсу
бітіру
бастау
жұмыс істеу
қорғау
бағалау
өткізу
ойнау
жақсы көру
тырысу

Модальдық сөз тіркесі

Бұйрық

райлы + -а, -е, -й алу

Мыс: Мен сөйлей аламын Мен сөйлей алмаймын

Сен сөйлей аласың Сен сөйлей алмайсың

Сіз сөйлей аласыз Сіз сөйлей алмайсыз

Ол сөйлей алады Ол сөйлей алмайды

Біз сөйлей аламыз Біз сөйлей алмаймыз

Сендер сөйлей аласындар Сендер сөйлей алмайсыңдар

Сіздер сөйлей аласыздар Сіздер сөйлей алмайсыздар

Олар сөйлей алады Олар сөйлей алмайды
5-жаттығу. Сұрақтарға үлгі бойынша жауап беріңіз

Үлгі:

• 
  Сіз қазақша жаза аласыз ба ?
  
• 
  Жаза аламын.
  
• 
  Иә, ол қазақша жаза алады.
  

10. 
    Сіз іс қағаздарын қазақ тілінде жүргізе аласыз ба ?
    
11. 
    Сіз қазақша еркін сөйлей аласыз ба ?
    
12. 
    Сіз маған өмірбаян жазуға көмектесе аласыз ба ?
    
13. 
    Сіз компьютерде жұмыс істей аласыз ба ?
    
14. 
    Сіз менің сұрағыма жауап бере аласыз ба ?
    
15. 
    Сіз іссапарға бара аласыз ба ?
    
16. 
    Сіз ертең жұмысқа келе аласыз ба ?
    
17. 
    Сіз өмірбаян жаза аласыз ба ?
    
18. 
    Сіз мәтінді дұрыс оқи аласыз ба ?
    

10. 
    Сіз бүгін кешкі жаңалықтарды тындай аласыз ба ?
    
11. 
    Сіз мені қорғай аласыз ба ?
    
12. 
    Сіз мәтінді орыс тілінен қазақ тіліне аудара аласыз ба ?
    

Аты – жөні _______________________________________________________

Ұлты _____________________________________________________________

Туған жылы, күні, айы ______________________________________________

Туған жері ________________________________________________________

Отбасы жағдайы ___________________________________________________

Білімі ____________________________________________________________

Бітірген оқу орны _______________________________________________________________

Мамандығы _______________________________________________________________

Жұмыс орындары, қызметі _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Әскери қызметке қатысы __________________________________________________________________

Тілдік дағдылары __________________________________________________________________

Қосымша мәліметтер __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Төмендегі мағлұматтарды есте сақтаңыз

Отбасы жағдайы	тұрмыста (тұрмысқа шыққан) тұрмыста емес (тұрмысқа шықпаған) үйленген, үйленбеген ажырысқан
Білімі	жоғары, аяқталмаған жоғары, орта орта арнаулы
Әскери қызметке қатысы	әскери қызметке міндетті әскер қызметке міндетті емес
Қосымша мәліметтер	спортпен айналысу, курстар бітіру ағылшын тілінде еркін / аздап сөйлей алу көлік жүргізе білу орыс тілінен қазақ тіліне аудара алу қазақ тілінен орыс тіліне аудара білу іс қағаздарын жүргізе білу компьютер бағдарламаларын білу

7 -жаттығу. Сұрақтарға жауап беріңіз

1. Сіздің аты – жөніңіз кім ?

2.Сіз қай жерде және қашан дүниеге келдіңіз ?

3. Сіздің отбасы жағдайыңыз қандай ?

4. Сіздің біліміңіз қандай ?

5. Сіз қайда оқыдыңыз, нені бітірдіңіз ?

6. Сіздің мамандығыңыз қандай ?

7. Сіз қайда жұмыс істедіңіз ?

8. Қазір қайда жұмыс істейсіз ?

9. Сіз қандай компьютер бағдарламаларын білесіз ?

11.Әскери қызметке міндеттісіз бе ?

12. Қандай әскери атағыңыз бар ?
8-жаттығу. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерін мағынасына қарай топтастырыңыз.

Ағылшынша сөйлесу, тұрмыста, жоғары, қазақ тіліне аудара алу, үйленген, аяқталмаған жоғары, спортпен айналасу, ажырасқан, орта арнаулы

Білім қосымша мәліметтер отбасы жағдайы

БАҚ — Бұқаралық ақпарат құралдары.

КазҰУ — Қазақ ұлттық университеті.

ҚазХҚжӘТУ - Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері универ-ситеті. ЖШС - Жауапкершілігі шектеулі серіктестік. ААҚ - Ашық акционерлік қоғам.

Тілші: — Сәлем, Айша. Менің интервью алғаныма қарсы емессің ғой деп ойлаймын.

Айша: — Әрине, қарсы емеспін.

Мен сенің сұрақтарыңа қуана жауап беремін.

Т: - Онда бірінші сұрағым ?

А: - Талдықорған, Жаркенттенмін.

Т: - Сіз ?

А: - Иә,тұрмыстамын. Екі балам бар.

Т: - Кешір, ал ?

А: - Иә, менің ағам, сіңлім бар.

Т: - ......................................................... ?

А: - Жоқ, сіңлім ата-анаммен тұрады.

Т: - ?

А: - Олар әлі кішкентай. Саябаққа барғанды ұнатады.

А: - Иә, олар Жаркентте тұрады. Әкем де, шешем де зейнеткер.

Мен, азамат Өмірбеков Нұрқанат, мекенжайым: Аякөз қаласы, Пушкин көшесі, 22-үй, 14-пәтер, Қазақстан Республикасының ІІМ 1993 жылғы 25 қазанда берген жеке куәлігімнің № 525821322, Аякөз қаласы, Абай көшесі, 31-үй, 54-пәтерде тұратын азамат Сапарбеков Нұржан Омарбекұлына, Қазақстан Республикасының ІІМ 1995 жылғы 21 ақпанда берген жеке куәлігінің № 16235489, Аякөз қаласы, Пушкин көшесі, 22 мекенжайындағы пәтерімді жекешелендіруге сенім білдіремін.

Бұл үшін азамат Сапарбеков Нұржан Омарбекұлын менің атымнан өтініш жазуға; қажетті құжаттарды алуға; оларды мемлекеттік органдарға тіркеуге; мүлік иесі ретінде мені салық инспекциясына белгілеуге; аталған тапсырмаларды орындауға қатысты барлық құжаттарға менің орныма қол қоюға өкілетті етемін.

Сенімхат 2 айға дейін өз күшінде.

2006 жылғы 7 қаңтар қолы

Осы сенімхатты 2007 жылғы 7 қаңтарда мен, Жолдасов Арман, лицензия № 001445 "Сенім" нотариалдық кеңсесінің нотариусы куәландырдым. Сенімхатқа менің қатысуым кезінде азамат Өмірбеков Нұрқанат қол қойды.

Сенім білдірушінің жеке басы анықталды, құқықтық іс-әрекетке қабілеттілігі тексерілді. Сенімхат мәтіні дауыстап оқылды, № 11 тізбеге тіркелді. Мемлекеттік салық алынды: 300 (үш жүз) теңге.

Нотариус қолы

мөр орны

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

2. М. Қасымбеков. Қ. Әлімқұлов. Екі тілде іс жүргізу – Алматы. 1994 ж.

3.М. Қасымбеков. Қоғамдық – саяси терминдер мен атаулардың қазақ тілінде іс қағаздарын жүргізудің және құжаттардың дұрыс толтырудың анықтама сөздігі. - Алматы . 2001ж.

4.С. Әбдіманапов. М. Жамбеков. Синхронное делопроизводство на казахском и русском языках. Атамұра – Қазақстан 1994 г.

5.Скала Б. В. Скала Н. В. Қазақстан Республикасында іс қағаздарын жүргізу (мемлекеттік және ресми тілдерде іс қағаздарын жүргізудің үлгілері). Алматы. “ LEM ” 2001ж.

6. Ғ. Сапарғалиев. Заң терминдерінің түсіндірмелі сөздігі. Алматы “Жеті – жарғы”. 1995ж.

7. С. Шаталов. А. Шаталова. Правила оформления процессуальных документов. Москва. “ ИНФРА” 2001г.

8.А. Нұрмаханов. Т. Алпысбаев. Д. Қадыров. Ж. Рахимов. Терминологиялық жинақ. Алматы. 2002 ж.

9.Салагаев. В. Шалабай.Б. Іс қағаздарын жүргізу. (Составление деловых бумаг) . Алматы. «Раритет» .2003 г.

10. Ақанова.Д. Х. Алдашева. А. М. Ахметжанова. З. Қ. Қадашева. Қ. Қ. Сүлейменова. З. Д. Ресми – іскери қазақ тілі. (Грамматикалық түсінік). Алматы. «Арман». 2002 ж. І – ІІ кітап.

11. Ергазиева Н.И. «Формирование и развитие официально-деловой речи в казахском языке» автореф. Дисс. Канд. Филол.н.- Алматы, 1979г. 29 с.

12.Республика Казахстан. Закон о языках в Республике Казахстан от 11. 07.97.г. № 151-1.- Алматы: Жеті жарғы, 1997-48 с.

13.Президент РК. О расширении сферы употребления государственного языка в государственных органах. Указ №769 от 14.08.1998г.// САПП.-Алматы. 1998.- №28.- С. 60.

14.Қайдаров А.Т. Тіл тағдыры - ел тағдыры // Егемен Қазақстан.- 1998.-16 сәуір.

15.Алдашева А. Ахметжанова З. Қадашева Қ. Сүлейменова Э. Ресми іс қағаздары.- Астана. 2000. 216 б.

16.Касымбеков М. Словарь-справочник общественно - политических терминов и наименовании, ведения делопроизвоство и правильного заполнения документов на казахском языке. – Алма-Ата: Казахстан, 1992. 288 с.

17. Салагаев В. Шалабай Б. Іс қағаздарын жүргізу. Составление деловых бумаг: Учебное пособие.- Алматы: Раритет; Республиканский издательский кабинет казахской академии образования им. И. Алтынсарина, 2000. 208с.

18.Сыздықова Р. Емле және тыныс белгілері. – Алматы, 1996.

19. Салагаев В. Культура делового общения. Деловая риторика. Деловые документы: Учебное пособие. – Алматы: Раритет; Республиканский издательский кабинет Казахской академии образования им. И. Алтынсарина, 2000. 200 с.

20.Печникова Т.В., Печникова А.В. Документационное обеспечение деятельности организации. Учебное пособие. – М.: Ассоциация авторов и издателей «Тандем». Издательство ЭКМОС, 1998. 208 с.

21. Кирсанов М.В., Аксенов Ю.М. курс делопроизводства: Документационное обеспечение управления: Учебное пособие. –2-е изд. – М.: ИНФРА-М; Новосибирск: НГАЭиУ, 1998. 272 с.

22.Андреева В.И. Делопроизводство. Требования к документообороту фирмы. – М. 1996.

23.Документы и делопроизводство: Справочное пособие. – М. Экономика, 1991.

24. Кузнецова Т.В., Илюшенко М.П. Основы документоведения: Учебное пособие. – М., МГИАИ, 1988.

25. Стенюков М.В. Документы. Делопроизводство. – М.: ПРИОР,1995.

26. Деловое досье фирмы. – М.: ИВЦ Маркетинг, 1993. – 85 с.

27. Кузнецова Т.В. Делопроизводство в бухгалтерии. Практическое пособие. М. ЗАО «Бухгалтерский бюллетень», 1998. – 224 с.

28. Басаков М.И. Основы делопроизводства в вопросах и ответах: Учебное пособие. Ростов-на-Дону: «Феникс», 1997.-192с.

29. Составление и оформление служебных документов. Практическое пособие для коммерческих фирм. Под. ред. проф. Т. В. Кузнецовой. - М: ЗАО «Бизнес школа» Интел-Синтез». 1998. 192с.

30.Фриш Г.Л. Номенклатурная документация общеобразовательного учреждения.-М: УЦ «Перспективы». 1999. 160с

31.Павлюк Л.В. КиселеваТ.И. Воробьев Н.И. Справочник по делопроизводству, архивному делу и основам работы на компьютере. - СПБ: Издательский Торговый Дом «Герда», 1999. 304с.

32. Кушнаренко Н.Н. Документоведение.-К.:О-во «Знания», КОО,2001.-460с.

1 -тапсырма

а) Арыз оның түрлеріне анықтама беріңіз.

б) Түсініктеме қандай жағдайда жазылады.

2 - тапсырма

а) Жұмыстан 2-3 күн босату туралы өтініштің үлгісін көрсетіңіз.

ә) Өрт оқиғасына байланысты акттың үлгісін көрсетіңіз.
3 - тапсырма

а) Үш бөлмелі пәтерді сату жөнінде хабарландыру жазыңыз.

ә) Тұрғын пәтерді сату құқығына байланысты сенімхат жазу.(Құжаттардың үлгісін көрсетіңіз)

ТАЛАПАРЫЗ
Талапарыз қандай да бір келісім талаптары орындалмаған жағдайда немесе келісімде көрсетілген талаптарды орындаудан бас тартқан жағдайда жазылады. Талапарыз аудандық не қалалык соттың төрағасына жазбаша түрде беріледі Сотта сол талапарыз бойынша іс қозғалып, заң жүзінде шара колданылады.

Арызда мынадай мәліметтер көрсетілуі тиіс:

• 
  Талапарыз берілетін соттың атауы.
  
• 
  Талапкердің немесе оның өкілінің аты-жөні, мекенжайы.
  

- Талапарыз жазуға дәлелдері.

- Талапкердің талаптары.

- Талаптың бағасы.

- Арызға тіркелетін қосымша кұжаттар тізімі.

Егер талапарызды талапкердің өкілі берсе, оның құқығын куәландыратын сенімхат немесе басқа құжат тіркеледі.

Талапарызда, ең бірінші, кімге екені (Мысалы: Алматы қаласы, Алмалы аудандық сотының төрағасы Ж.Асанов мырзаға) және кімнен екені ( онда талапкер мен жауапкер туралы мәлімет) жазылады. Сосын жолдың ортасынан «Талапарыз» деген сөз және азат жолдан талапарыздың мәтіні жазылады. Онда талапарыз жазуға негіз болған жағдай толық көрсетіліп, сол мәселе бойынша заң жүзінде шара қолдану сұралады. Соңында талапарыз берушінің аты-жөні көрсетіледі.

1-жаттығу. Сұрақтарға жауап беріңіз.

6. 
   Талапарыз қандай жағдайларда жазылады ?
   
7. 
   Талапарыз қандай мекемеге жазылады ?
   
8. 
   Талапарызда қандай мәліметтер керсетілуі тиіс ?
   
9. 
   Сотта талапарыз бойынша қандай іс-әрекет жүзеге асырылады ?
   
10. 
    Талапарыздың құрылымы қандай?
    

Алматы қаласы, Әуезов аудандық

соттың төрағасы Қ. Маратұлы мырзаға

Талапкер: «Сейнұр» ЖШС – ның президенті

А. Мырзахметов

Жауапкер: « Есіл» ААҚ

2006 жылдың 25 сәуірінде «Сейнұр» ААҚ мен «Есіл» ЖШС – ның арасында шикізат жеткізілімі туралы келісімшарт жасалған болатын. Өзара келісім бойынша «Сейнұр» ААҚ «Есіл» ЖШС-на әр айдың бесінші күні шикізат жеткізуге міндеттенген болатын. 2006 жылдың шілде, тамыз айларында «Есіл» ААҚ келісімде көрсетілген мерзімде шикізат жеткізбегендіктен, «Сейнұр» ЖШС 150 000 (жүз елу мың) теңге көлемінде зиян шекті.

Осы мәселе бойынша заң жүзінде шара қолдануыңызды сұраймыз.
«Сейнұр» ЖШС – ның президенті А. Сапаров.

2006 ж., 10 желтоқсан

6. 
   Талапарыз қай сотқа жазылған ?
   
7. 
   Сот төрағасы кім ?
   
8. 
   Талапкер кім ?
   
9. 
   Жауапкер қай мекеме ?
   
10. 
    «Сейнұр» ААҚ неліктен 150 000 (жүз елу мың теңге) зиян шекті?
    

Келісім талаптары, бас тартқан жағдайда, келісімде көрсетілген талаптар, орындалмаған жағдайда, талапарыз бойынша, шара қолдану, заң жүзінде, талапкердің талаптары, қосымша құжаттар, кұжаттар тізімі, жауапкер туралы мәлімет, шикізат жеткізілімі туралы.

Алматы қаласы, Әуезов ауданы

соттың төрағасы Қ. Болатұлы мырзаға

Талапкер: Алматы қаласы, Әуезов

көшесі 52 – үй, 25 - пәтерде тұратын

Ботагөз Жандосова

Жауапкер: «Керуен» сауда үйі


ТАЛАПАРЫЗ

Мен 2006 жылдың 20 қаңтарында бір жылдық кепілдеме мерзіммен «Керуен» сауда үйінен ас үй жиһазын сатып алдым. Жиһазды орнату кезінде ақаулықтар байқалды. Мен сауда үйінің меңгерушісіне ас үй жиһазын қайта қабылдау немесе ауыстырып беру туралы өтініш білдірдім. Алайда меңгеруші менің өтінішімді орындаудан бас тартты.

Осы мәселеге байланысты заңды түрде шара қолдануыңызды сұраймын.

Б. Жандосова.

2006 жыл 20 қаңтар.

ӨТІНІШ
Өтініш — ресми іс-қағаздарының бірі. Ол қызметке орналасуда, демалыс сұрауда, қандай да бір көмек сұрауда, жұмыстан шығарда, бір қызметтен екінші қызметке ауысуда және тағы басқа жағдайларда мекеме басшысы атына белгілі бір тәртіп бойынша жазылады. Ең алдымен, қағаздың оң жақ бұрышына кімге және кімнен екені жазылады. Онда мынадай мәліметтер болуы керек: мекеменің атауы, мекеме басшысының және өтініш иесінің қызметі, атақ-дәрежесі және аты-жөні (барыс және шығыс септіктерінде). Сосын қағаздың ортасына «Өтініш» деген сөз және азат жолдан өтініштің мәтіні жазылады. Соңында өтініш иесінің қолы қойылады, күні, айы, жылы көрсетіледі. Өтінішке мекеме басшысы бұрыштама қойғаннан кейін, сол өтініш бойынша бұйрық шығарылады. Демалыс алу туралы өтініште міндетті түрде демалыс түрі (кезекті еңбек демалысы, кезектен тыс демалыс, ақысыз демалыс), мерзімі көрсетілуі тиіс.

Өтініш таза қағазға, кейде арнайы бланкке жазылады.