Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (Жалпы бөлім)

 

Осы Кодекске өзгерістер енгізу туралы:

 

2011.25.03. № 421-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2012.17.02. № 564-ІV ҚР Заңымен  (бұр.ред.қара); 2012.27.04. № 15-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2013.03.07. № 121-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2014.07.03. № 177-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2015.27.04. № 311-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) мазмұны өзгертілді

 

ЖАЛПЫ БӨЛІМ

1 бөлім. Жалпы ережелер

2-бап. Азаматтық заңдардың негiзгi бастаулары

3-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық заңдары

4-бап. Азаматтық заңдардың уақытқа қарай қолданылуы

5-бап. Азаматтық заңдардың ұқсастығына қарай қолданылуы

6-бап. Азаматтық заң қалыптарының түсiнiлуi

7-бап. Азаматтық құқықтар мен мiндеттердiң пайда болу негiздерi

8-бап. Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру

9-бап. Азаматтық құқықтарды қорғау

10-бап. Кәсiпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау

11-бап. Кәсiпкерлiк еркiндiгiн пайдаланып қиянат жасауға жол бермеу

2-тарау. Азаматтық құқықтардың субъектілері

12-бап. Жеке тұлға ұғымы

13-бап. Азаматтардың құқық қабiлеттiлiгi

14-бап. Азаматтың құқық қабiлеттiлiгiнiң негiзгi мазмұны

15-бап. Азаматтың есiмi

16-бап. Азаматтың тұрғылықты жері және заңды мекенжайы

17-бап. Азаматтардың әрекет қабiлеттiлiгi

18-бап. Құқық қабiлеттiлiгi мен әрекет қабiлеттiлiгiнен айыруға және оларды шектеуге жол бермеу

19-бап. Азаматтардың кәсiпкерлiк қызметi

20-бап. Азаматтың мүлiктiк жауапкершiлiгi

21-бап. Жеке кәсiпкердiң банкроттығы

22-бап. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың әрекет қабiлеттiлiгi

22-1-бап. Кәмелетке толмаған адамды толығымен әрекетке қабілетті деп жариялау (эмансипация)

23-бап. Он төрт жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың (жас балалардың) әрекет қабiлеттiлiгi

24-бап. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының кәмелетке толмағандардың мәмiле жасауына және кәмелетке толмағандар үшiн мәмiле жасауға келісімi

25-бап. Кәмелетке толмағандардың банкiлерге салымдар салу және салымдарға билiк ету құқығы

26-бап. Азаматты әрекет қабiлеттiлiгi жоқ деп тану

27-бап. Азаматтың әрекет қабiлеттiлiгiн шектеу

28-бап. Азаматты хабар-ошарсыз кеттi деп тану

29-бап. Хабар-ошарсыз кеткен адамның мүлкiн сақтау

30-бап. Хабар-ошарсыз кеттi деп тану туралы шешiмнiң күшiн жою

31-бап. Азаматты өлдi деп жариялау

32-бап. Өлдi деп жарияланған адамның тiрi оралуынан туындайтын жағдайлар

Параграф 2. Заңды тұлғалар

33-бап. Заңды тұлға ұғымы

34-бап. Заңды тұлғалардың түрлерi мен нысандары

35-бап. Заңды тұлғаның құқық қабiлеттiлiгi

36-бап. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) өздерi құрған заңды тұлғалардың мүлкiне құқықтары

37-бап. Заңды тұлғаның органдары

38-бап. Заңды тұлғаның атауы

39-бап. Заңды тұлғаның тұрған жерi

40-бап. Заңды тұлғаның құрылтайшылары

41-бап. Заңды тұлғаның құрылтай құжаттары

42-бап. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тiркеу және қайта тiркеу

43-бап. Заңды тұлғаның филиалдары мен өкілдіктері, сондай-ақ заңды тұлғаның (мемлекеттік мекеменің) өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері

44-бап. Заңды тұлғаның жауапкершiлiгi

45-бап. Заңды тұлғаны қайта құру

46-бап. Заңды тұлғаларды қайта құрған кездегi құқықты мирасқорлығы

47-бап. Өткізу актiсi және бөлу балансы

48-бап. Заңды тұлғаны қайта құру кезіндегі оның несие берушiлерi құқықтарының кепiлдiгi

49-бап. Заңды тұлғаны тарату негiздерi

50-бап. Заңды тұлғаны тарату тәртібі

51-бап. Несие берушiлердiң талаптарын қанағаттандыру

52-бап. Банкроттық

53-бап. Банкрот деп тану

54-бап. Оңалту рәсімдері

54-1-бап. 2014 жылғы 7 наурыздағы № 177-V ҚР Заңымен алып тасталды

56-бап. Дәрменсiз борышқорды борышқордан босату

57-бап. Банкрот болған заңды тұлға қызметiнiң тоқтатылуы

II. Шаруашылық серiктестiк

58-бап. Шаруашылық серiктестiк туралы негiзгi ережелер

59-бап. Шаруашылық серiктестiктiң жарғылық капиталына салым салу. Шаруашылық серiктестiктiң жарғылық капиталындағы және мүлкіндегі қатысушының үлесi

60-бап. Шаруашылық серiктестiктi басқару

61-бап. Шаруашылық серiктестiкке қатысушылардың құқықтары мен мiндеттерi

62-бап. Шаруашылық серiктестiктердi қайта құру

2. Толық серiктестiк

64-бап. Толық серiктестiктiң жарғылық капиталы

65-бап. Толық серiктестiктiң iсiн жүргiзу

66-бап. Толық серiктестiкке қатысушы үлесiнiң үлесiнiң бiр бөлiгiнiң) ауысуы

67-бап. Қатысушының толық серiктестiктен шығуы

68-бап. Қатысушыны толық серiктестiктен шығару

69-бап. Қатысушының толық серiктестiктегi үлесiн өндiрiп алуға өтiнiш жасауы

70-бап. Қатысушылардың толық серiктестiктiң борыштары бойынша жауапкершiлiгi

71-бап. Толық серiктестiктi тарату

3. Сенім (коммандиттiк) серiктестiгi

73-бап. Сенім серiктестiгiнiң салымшысы

74-бап. Сенім серiктестiгiнiң жарғылық капиталы

75-бап. Сенім серiктестiгiнiң iсiн басқару

76-бап. Сенім серiктестiгiнiң тоқтатылуы

4. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк

78-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң жарғылық капиталы

79-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктегi басқару

80-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң жарғылық капиталдағы үлесiнiң басқа адамға ауысуы

81-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк қатысушыларының қосымша жарналары

82-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң қатысушысынан үлестi мәжбүрлеп сатып алу

83-бап. Қатысушының жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктегi үлесiнен ақы өндiрiп алу

5. Қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк

III. Акционерлік қоғам

86-бап ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды

87-бап. Акционерлік қоғамның құрылтай құжаттары

88-бап. Акционерлік қоғамның жарғылық капиталы

89-бап. ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды

90-бап. ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды

91-бап. Бағалы қағаздарды шығару және орналастыру

92-бап. Акционерлік қоғамды басқару

93-бап. Акционерлік қоғамды қайта құру және тарату

IV. Еншiлес және тәуелдi акционерлік қоғам

95-бап. Тәуелдi акционерлік қоғам

V. Өндiрiстiк кооператив

97-бап. Өндiрiстiк кооперативтiң жарғысы

98-бап. Өндiрiстiк кооперативтiң мүлкi

99-бап. Өндiрiстiк кооперативтi басқару

100-бап. Өндiрiстiк кооперативке мүшелiктiң тоқтатылуы

101-бап. Өндiрiстiк кооперативтi қайта құру және тарату

VI. Мемлекеттік кәсiпорын

103-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорын

104-бап. Қазыналық кәсiпорын

VII. Коммерциялық емес ұйымдар

106-бап. Қоғамдық бiрлестiктер

107-бап. Қор

108-бап. Тұтыну кооперативi

109-бап. Дiни бiрлестiк

110-бап. Жеке кәсіпкерлердің және (немесе) заңды тұлғалардың қауымдастық (одақ) нысанындағы бiрлестiгi

 

Параграф 3. Мемлекет пен әкімшілік-аумақтық бөліністің азаматтық заңдармен реттелетін қатынастарға қатысуы

111-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық құқық қатынастарына қатысуы

112-бап. Әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстiң азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысуы

113-бап. Қазақстан Республикасы мен әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстiң мiндеттемелерi бойынша ақы өндiрiп алу

114-бап. Мемлекетке және әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiске заңды тұлғалар туралы қалыптарды қолдану

3-тарау. Азаматтық құқықтар объектілері

115-бап. Азаматтық құқық объектiлерiнiң түрлерi

116-бап. Азаматтық құқық объектiлерiнiң айналым қабiлеттiлiгi

117-бап. Жылжымайтын және жылжымалы мүлік

118-бап. Жылжымайтын мүлiкке құқықтарды мемлекеттік тiркеу

119-бап. Кәсiпорын

120-бап. Бөлiнетiн және бөлiнбейтiн мүлiк

121-бап. Күрделi заттар

122-бап. Басты зат және керек-жарақ

123-бап. Жемiстер, азық-түлiк және табыстар

124-бап. Жануарлар

125-бап. Интеллектуалдық меншiк

126-бап. Қызметтiк және коммерциялық құпия

127-бап. Ақша (валюта)

128-бап. Валюталық қазыналар

Параграф 1-1. Қаржы құралдары

128-2-бап. Туынды қаржы құралдары

128-3-бап. Опцион

128-4-бап. Своп

128-5-бап. Форвард

128-6-бап. Фьючерс

Параграф 2. Бағалы қағаздар

130-бап. Бағалы қағазға құқықтарды растау

131-бап. Бағалы қағазға қойылатын талаптар

132-бап. Бағалы қағаз бойынша құқықтар беру

133-бап. Бағалы қағаз бойынша орындау

134-бап. Бағалы қағазды қалпына келтiру

135-бап. ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды

136-бап. Облигация

137-бап. ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен алып тасталды

138-бап. ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен алып тасталды

139-бап. Акция

139-1-бап. Банктік депозит сертификаты

140-бап. ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен алып тасталды

Параграф 3. Мүліктік емес өзіндік құқықтар

142-бап. Мүлiктiк құқықтармен байланысты мүлiктiк емес өзiндiк құқықтар

143-бап. Ар-намысты, қадiр-қасиеттi және iскерлiк беделдi қорғау

144-бап. Жеке бастың құпиясын сақтау құқығы

145-бап. Өз бейнесiне құқық

146-бап. Тұрғын үйге қол сұғылмау құқығы

4-тарау. Мәмілелер

148-бап. Бiржақты мәмiлелер мен шарттар

149-бап. Бiржақты мәмiлелердi құқықтық реттеу

150-бап. Шартпен жасалған мәмiлелер

151-бап. Мәмiленiң нысаны

152-бап. Мәмiленiң жазбаша түрi

153-бап. Мәмiленiң жазбаша түрiн сақтамау салдары

154-бап. Мәмiленi нотариаттың куәландыруы

155-бап. Мәмілелерді тіркеу

156-бап. Биржалық мәмiлелер

157-бап. Жарамсыз мәмiлелер мен жарамсыздықтың салдары

158-бап. Мазмұны заң талаптарына сәйкес келмейтiн мәмiленiң жарамсыздығы

159-бап. Мәмiлелер жарамсыздығының негiздерi

160-бап. Жалған немесе қулықпен жасалған мәмiлелер

161-бап. Мәмiленiң бiр бөлiгi жарамсыздығының салдары

162-бап. Жарамсыз мәмiлелер бойынша талап қою мерзiмдерi

5-тарау. Өкілдік және сенімхат

164-бап. Әрекет қабiлеттiгi жоқ адамдар үшiн өкiлдiк

165-бап. Өкiлеттiгi жоқ өкiлдiк

166-бап. Коммерциялық өкiлдiк

167-бап. Сенімхат

168-бап. Сенімхат мерзiмi

169-бап. Сенім ауысуы

170-бап. Сенімхаттың тоқтатылуы

171-бап. Сенімхаттың тоқтатылу салдары

6-тарау. Мерзімдерді есептеу

173-бап. Уақыт кезеңiмен белгiленетiн мерзiмнiң басталуы

174-бап. Уақыт кезеңiмен белгiленетiн мерзiмнiң аяқталуы

175-бап. Мерзiмнiң жұмыс iстемейтiн күнде аяқталуы

176-бап. Мерзiмнiң соңғы күнiнде әрекет жасау тәртібі

7-тарау. Талап мерзімі

178-бап. Талап қою мерзiмдерi

179-бап. Талап қоюдың қолданылуы

180-бап. Талап қою мерзiмiнiң өтуi

181-бап. Мiндеттемедегi адамдар өзгерген кездегi талап қою мерзiмi

182-бап. Талап қою мерзiмiнiң өтуiн тоқтата тұру

183-бап. Талап қою мерзiмiнiң өтуіндегі үзiлiс

184-бап. Талапты қараусыз қалдырған ретте талап қою мерзiмiнiң өтуi

185-бап. Талап қою мерзiмiн қалпына келтiру

186-бап. Талап қою мерзiмi бiткеннен кейiн мiндеттердi атқару

187-бап. Талап қою қолданылмайтын талаптар

2 бөлім. Меншік құқығы және өзге де заттық құқықтар

188-бап. Меншiк құқығы ұғымы және оның мазмұны

189-бап. Мүлiктi күтiп ұстау ауыртпалығы

190-бап. Мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүлiну қаупi

191-бап. Жеке меншiк ұғымы және оның түрлерi

192-бап. Мемлекеттік меншiк құқығы

193-бап. Жерге және басқа да табиғи ресурстарға меншiк

193-1-бап. Стратегиялық объектілер

194-бап. Тұрғын үйге меншiк құқығы мен өзге де заттық құқықтар

195-бап. Меншiк иесi болып табылмайтын адамдардың заттық құқықтары

9-тарау. Шаруашылық жүргізу құқығы

197-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығының объектiсi

198-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығына ие болу және тоқтату

199-бап. Меншiк иесiнiң шаруашылық жүргiзудегi мүлiкке қатысты құқығы

200-бап. Мемлекеттік кәсiпорынның мүлiктiк құқықтарын жүзеге асыру ережелерi

201-бап. Мемлекеттік кәсiпорындар қатысатын қатынастарға меншiк құқығы туралы ережелердiң қолданылуы

10-тарау. Оралымды басқару құқығы

203-бап. Оралымды басқару құқығына ие болу және тоқтату

204-бап. Оралымды басқаруға берiлген мүлiктi меншiктенушiнiң құқығы

205-бап. Меншiк иесiнiң оралымды басқаруға берiлген мүлiктi қайтарып алу және қайта бөлу құқығы

206-бап. Мекеменің мүлкіне билік ету

207-бап. Қазыналық кәсiпорынның және мекеменің борыштары бойынша құрылтайшының жауаптылығы

208-бап. Мекеменi меншiктену құқығының ауысуы

11-тарау. Ортақ меншік

210-бап. Үлестiк меншiк құқығындағы үлестi анықтау

211-бап. Үлестi меншiкке қатысушының оны жақсартуға байланысты құқықтары

212-бап. Үлестi меншiктегi мүлiкке билiк ету

213-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктi иелену және пайдалану

214-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктi пайдаланудан алынатын жемiстер, өнiмдер мен табыстар

215-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктi күтiп ұстауға байланысты шығындар

216-бап. Сатып алудың басым құқығы

217-бап. Үлестi меншiк құқығындағы үлестiң шарт бойынша сатып алушыға ауысатын кезi

218-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктiң бөлiнуi және одан үлестi бөлiп шығару

219-бап. Ортақ бiрлескен меншiк

220-бап. Бiрлескен меншiктегi мүлiктi иелену, пайдалану және оған билiк ету

221-бап. Бiрлескен меншiктегi мүлiктi бөлу және одан үлестi бөлiп шығару

222-бап. Ортақ мүлiктегi үлестен ақы өндiрiп алу

223-бап. Ерлi-зайыптылардың ортақ меншiгi

224-бап. Шаруа немесе фермер қожалығының меншігi

225-бап. Шаруа немесе фермер қожалығының мүлкiн бөлу

226-бап. Шаруа немесе фермер қожалығын шаруашылық серiктестiгi немесе кооператив етiп қайта құрған кездегi мүлiктiң құқықтық режимi

227-бап. Жекешелендiрiлген тұрғын үйге ортақ меншiк

12-тарау. Бірлескен қызмет туралы шарт (жай серiктестiк)

229-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ iстерiн жүргiзу

230-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ мүлкi

231-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ шығындары мен залалдары

232-бап. Бiрлескен қызметке қатысу құқығын беру және қатысудан бас тарту

233-бап. Консорциум

234-бап. Бiрлескен қызметтiң жекелеген түрлерi туралы ережелер

13-тарау. Меншік құқығына жғне өзге де заттық құқықтарға ие болу

236-бап. Жаңадан жасалып жатқан қозғалмайтын мүлiкке меншiк құқығының пайда болуы

237-бап. Өңдеу

238-бап. Шарт бойынша мүлiк алушының меншiк құқығы пайда болатын кез

239-бап. Заттардың берiлуi

240-бап. Иелену мерзiмi

241-бап. Жинауға не аулауға арналған көпшiлiк қолды заттарды меншiкке айналдыру

242-бап. Иесiз заттар

243-бап. Меншiк иесi бас тартқан жылжымалы заттар

244-бап. Өз бетiмен салынған құрылыс

245-бап. Олжа

246-бап. Қараусыз жануарлар

247-бап. Көмбе

248-бап. Меншiк иесiнен алынған мүлiктi иелену

14-тарау. Меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың тоқтатылуы

250-бап. Меншiк құқығынан бас тарту

251-бап. Меншiк иесi мүлкiнен ақы өндiрiп алу

252-бап. Заң құжаттарына сәйкес өзiне тиесiлi бола алмайтын мүлiкке адамның меншiк құқығының тоқтатылуы

253-бап. Реквизициялау

254-бап. Тәркiлеу

255-бап. Жер учаскесiн және басқа да табиғи ресурстарды алып қоюға байланысты жылжымайтын мүлiкке меншiк құқығының тоқтатылуы

256-бап. Күтiмсiз ұсталған тарих және мәдениет ескерткіштерін, мәдени құндылықтарды алып қою

257-бап. Меншiк құқығы тоқтатылған кезде мүлiктi бағалау

258-бап. Меншiк иесi емес адамның заттық құқығының тоқтатылуы

15-тарау. Меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтарды қорғау

260-бап. Меншiк иесiнiң мүлiктi өзгенiң заңсыз иеленуiнен талап етуi

261-бап. Адал алушыдан мүлiктi талап етiп алдыру

262-бап. Ақша мен бағалы қағаздарды талап етiп алдыруды шектеу

263-бап. Заттарды заңсыз иеленуден қайтарып алу кезiнде есеп айырысу

264-бап. Меншiк иесi құқықтарын иеленуден айыруға байланысы жоқ бұзылудан қорғау

265-бап. Меншiк иесi емес адамның заттық құқықтарын қорғау

266-бап. Заңда көзделген негiздер бойынша меншiк иесiнiң құқықтары тоқтатылған кезде оның мүдделерiн қорғау

267-бап. Меншiк иесiнiң құқықтарын және басқа заттық құқықтарды бұзатын мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар құжаттарының жарамсыздығы

3 бөлiм. Міндеттемелік құқық

16-тарау. Міндеттемелер ұғымы және олардың пайда болу негіздері

268-бап. Мiндеттеме ұғымы

269-бап. Мiндеттеме тараптары

270-бап. Мiндеттемеге қатысушылар

271-бап. Мiндеттеменiң пайда болу негiздерi

17-тарау. Міндеттемені орындау

273-бап. Мiндеттеменi орындаудан бiржақты бас тартуға жол берiлмеуi

274-бап. Мiндеттеменi бөлшектеп орындау

275-бап. Мiндеттеменi тиiстi адамның орындауы

276-бап. Мiндеттеменi үшiншi жақтың орындауы

277-бап. Мiндеттеменi орындау мерзiмi

278-бап. Мiндеттеменi бiрқалыпты орындау жөніндегі талаптар

279-бап. Мiндеттеменi мерзiмiнен бұрын орындау

280-бап. Мiндеттеменiң орындалу барысы туралы ақпарат

281-бап. Мiндеттеме орындалатын жер

282-бап. Ақшалай мiндеттеме

283-бап. Азаматты асырап-бағуға төленетін сомаларды ұлғайту

284-бап. Өзара мiндеттердiң орындалуы

285-бап. Балама мiндеттеменiң орындалуы

286-бап. Бiрнеше несие берушi немесе бiрнеше борышқор қатысатын мiндеттеменiң орындалуы

287-бап. Ортақтасқан мiндеттеменiң орындалуы

288-бап. Субсидиялық мiндеттеменi орындау

289-бап. Регрестiк талаптар

290-бап. Мiндеттеменiң орындалғанын куәландыру

291-бап. Борышты депозитке төлеу арқылы мiндеттеменi орындау

18-тарау. Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету

292-бап. Мiндеттеменiң орындалуын қамтамасыз ету әдiстерi

Параграф 2. Айып төлеу

294-бап. Айып төлеу туралы келісімнiң нысаны

295-бап. Заңды айып төлеу

296-бап. Айып төлеу мөлшерi

297-бап. Айып төлеу мөлшерiн азайту

298-бап. Айып төлеудi өндiрiп алу негiздерi

Параграф 3. Кепіл

300-бап. Кепiлдiң пайда болу негiздерi

301-бап. Кепiл мәнi

302-бап. Кепiл арқылы қамтамасыз етiлетiн талаптар

303-бап. Кепiл түрлерi

304-бап. Ортақ меншiктегi мүлiктi кепiлге беру

305-бап. Кепiл берушi

306-бап. Кепiлге салынған мүлiктi сақтандыру

307-бап. Кепiл туралы шарттың мазмұны мен нысаны

308-бап. Кепiлдi тiркеу

309-бап. Кепiл ұстаушының құқығы қолданылатын мүлiк

310-бап. Кепiл құқығының пайда болуы

311-бап. Кейiнгi кепiл (кепiлдi қайталап салу)

312-бап. Кепiлге салынған мүлiктi күтiп ұстау мен сақтау

313-бап. Кепiлге салынған мүлiктiң жоғалу немесе бүлiну салдары

314-бап. Кепiлге салынған нәрсенi ауыстыру және қалпына келтiру

315-бап. Кепiлге салынған нәрсенi пайдалану және оған билiк ету

316-бап. Кепiл ұстаушының кепiлге салынған нәрсе жөніндегі құқықтарын қорғау

317-бап. Кепiлге салынған мүлiктен ақы өндiрiп алу негiздерi

318-бап. Кепiлге салынған нәрседен ақы өндiрiп алу тәртібі

319-бап. Кепiлге салынған мүлiктi сату

320-бап. Кепiлге салынған мүлiктi соттан тыс мәжбүр ету тәртібімен сату

321-бап. Кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттемелердi мерзiмiнен бұрын орындау және кепiлге салынған мүлiктен ақы өндiрiп алу

322-бап. Кепiлдi тоқтату

323-бап. Кепiлге салынған мүлiкке құқық басқа тұлғаға құқықты мирасқорлық тәртібімен көшуi кезiнде кепiлдiң сақталуы

324-бап. Кепiлге салынған мүлiктi күштеп алу салдары

325-бап. Кепiл туралы шарт бойынша құқықтарды беру

326-бап. Кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеме бойынша борышты аудару

327-бап. Айналымдағы тауарларды кепiлге салу

328-бап. Ломбардта заттарды кепілге салу

Параграф 4. Кепілдік және кепіл болушылық

330-бап. Кепiл болушылық

331-бап. Кепiлдiктiң және кепiл болушылықтың негiзi мен нысаны

332-бап. Кепiлдiк берушiнiң және кепiл болушының жауапкершiлiгi

333-бап. Кепiлдiк берушiнiң өзiне несие берушi талаптар қойған жағдайдағы құқықтары мен мiндеттерi

334-бап. Мiндеттеменi орындаған кепiлдiк берушi мен кепiл болушының құқықтары

335-бап. Борышқордың мiндеттеменi орындағаны туралы кепiлдiк берушi мен кепiл болушыға хабарлауы

336-бап. Кепiлдiктiң және кепiл болушылықтың тоқтатылуы

Параграф 5. Кепілпұл

338-бап. Кепiлпұлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi тоқтатудың және орындамаудың салдары

Параграф 6. Ұстап қалу

338-2-бап. Ұстап қалынған мүлік есебінен талаптарды қанағаттандыру

Параграф 7. Кепiлдiк жарна

338-4-бап. Кепiлдiк жарнамен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамау, тоқтату немесе орындау салдары

19-тарау. Міндеттемедегі адамдардың ауыстырылуы

340-бап. Басқа адамдарға ауыстыруға болмайтын құқықтар

341-бап. Несие берушiнiң басқа адамға ауысатын құқықтарының көлемi

342-бап. Жаңа несие берушiнiң құқықтарына дәлелдемелер

343-бап. Жаңа несие берушiнiң талабына борышқордың қарсылық бiлдiруi

344-бап. Несие берушi құқықтарының заң құжаттары негiзiнде басқа адамға ауысуы

345-бап. Талап етудi беру шарттары

346-бап. Талап етудi беру нысаны

347-бап. Талап етудi берген несие берушiнiң жауапкершiлiгi

348-бап. Борыштың ауысуы

20-тарау. Міндеттеменің бұзылғандығы үшін жауаптылық

350-бап. Мiндеттеменiң бұзылуынан туындаған залалдардың орнын толтыру

351-бап. Залалдар және айып төлеу

352-бап. Мiндеттеменiң бұзылуынан келтiрiлген моральдық нұқсанды өтеу

353-бап. Басқаның ақшасын заңсыз пайдаланғаны үшiн жауапкершiлiк

354-бап. Жауапкершiлiк және мiндеттеменi заттай орындау

355-бап. Белгiлi бiр затты жеке беру мiндеттемесiн орындамаудың салдары

356-бап. Мiндеттеменi борышқордың есебiнен орындау

357-бап. Субсидиялық жауапкершiлiк

358-бап. Мiндеттемелер жөніндегі жауапкершiлiктiң мөлшерiн шектеу

359-бап. Мiндеттеменiң бұзылғандығы үшiн жауапкершiлiк негiздерi

360-бап. Мiндеттемедегi кәсiпкерлiк тәуекел

361-бап. Екiжақты шартты орындамаудың салдары

362-бап. Борышқордың өз қызметкерлерi үшiн жауапкершiлiгi

363-бап. Борышқордың үшiншi жақтардың әрекеттерi үшiн жауапкершiлiгi

364-бап Несие берушiнiң кiнәсi

365-бап. Борышқордың мерзiмдi өткiзiп алуы

366-бап. Несие берушiнiң мерзiмдi өткiзiп алуы

21-тарау. Міндеттемені тоқтату

368-бап. Мiндеттеменi орындау арқылы тоқтату

369-бап. Бас тарту төлемi

370-бап. Мiндеттеменi есепке жатқызу арқылы тоқтату

371-бап. Мiндеттеменiң борышқор мен несие берушінiң бiр тұлға болуы себептi тоқтатылуы

372-бап. Мiндеттеменiң жаңғыртылуға байланысты тоқтатылуы

373-бап. Борышты кешiру

374-бап. Орындауға мүмкiндiк болмағандықтан мiндеттеменiң тоқтатылуы

375-бап. Мемлекеттік органның құжаты негiзiнде мiндеттеменiң тоқтатылуы

376-бап. Азаматтың қайтыс болуымен мiндеттеменiң тоқтатылуы

377-бап. Заңды тұлғаның таратылуымен мiндеттеменiң тоқтатылуы

2-бөлiмше. Шарт туралы жалпы ережелер

378-бап. Шарт ұғымы

379-бап. Шарттан туындайтын құқықтық қатынастар

380-бап. Шарт еркiндiгi

381-бап. Аралас шарт

382-бап. Шарт жағдайларын анықтау

383-бап. Шарт және заңдар

384-бап. Ақылы және ақысыз шарт

385-бап. Баға

386-бап. Шарттың қолданылуы

387-бап. Жария шарт

388-бап. Шарттардың үлгi ережелерi

389-бап. Қосылу шарты

390-бап. Алдын ала жасалатын шарт

391-бап. Үшiншi жақтың пайдасына жасалатын шарт

392-бап. Шартты түсiндiру

23-тарау. Шарт жасасу

394-бап. Шарттың нысаны

395-бап. Оферта

396-бап. Акцепт

397-бап. Шарт жасасу тәртібі

398-бап. Шарт жасасатын жер

399-бап. Шартты мiндеттi түрде жасасу

400-бап. Шарт жасасу алдындағы даулар

24-тарау. Шартты өзгерту және бұзу

402-бап. Шартты өзгерту және бұзу тәртібі

403-бап. Шартты бұзу және өзгерту салдары

404-бап. Шартты орындаудан бiржақты бас тарту (шарттан бас тарту)

405-бап. Шарттың қолданылу мерзiмiн ұзарту

Ерекше бөлім

ЖАЛПЫ БӨЛІМ

 

1 бөлім Жалпы ережелер

 

1-тарау

 

1-бап. Азаматтық заңдармен реттелетiн қатынастар

1. Азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдiгiне негiзделген өзге де мүлiктiк қатынастар, сондай-ақ мүлiктiк қатынастарға байланысты мүлiктiк емес жеке қатынастар реттеледi. Азаматтық заңдармен реттелетiн қатынастардың қатысушылары азаматтар, заңды тұлғалар, мемлекет, сондай-ақ әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер болып табылады.

2. Мүлiктiк қатынастарға байланысы жоқ мүлiктiк емес жеке қатынастар азаматтық заңдармен реттеледi, өйткенi олар заң құжаттарында өзгеше көзделмеген, не мүлiктiк емес жеке қатынастар мәнiнен туындамайды.

3. Осы баптың 1-тармағында аталған белгiлерге сай келетiн отбасылық, еңбек қатынастары мен табиғи ресурстарды пайдалану және айналадағы ортаны қорғау жөніндегі қатынастарға азаматтық заңдар бұл қатынастар тиiсiнше отбасылық, еңбек заңдарымен, табиғи ресурстарды пайдалану және айналадағы ортаны қорғау туралы заңдармен реттелмеген жағдайларда қолданылады.

4. Заң құжаттарында көзделген реттердi қоспағанда, бiр тараптың екiншiсiне әкiмшiлiк немесе өзге де билiк жағынан бағынуына негiзделген мүлiктiк қатынастарға, соның iшiнде салық жөніндегі және басқа бюджеттік қатынастарға азаматтық заңдар қолданылмайды.

ҚР11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен; 2011.25.03. № 421-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 2-бап өзгертілді

2. Азаматтар мен заңды тұлғалар өздерiнiң азаматтық құқықтарына өз еркiмен және өз мүддесiн көздей отырып ие болады және оларды жүзеге асырады, сондай-ақ егер заңнамалық актiлерде өзгеше белгiленбесе, құқықтарынан бас тартады. Олар шарт негiзiнде өздерiнiң құқықтары мен мiндеттерiн анықтауда және оның заңнамаға қайшы келмейтін кез келген талаптарын белгiлеуде ерiктi.

3. Тауарлар, қызмет және ақша Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында емiн-еркiн орын ауыстырып және айналысқа түсiп отырады. Егер қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, адамдардың өмiрi мен денсаулығын қорғау, табиғат пен мәдени қазыналарды сақтау үшiн қажет болса, заң құжаттарына сәйкес тауарлар мен қызметтiң орын ауыстыруына шектеулер енгiзiледi.

ҚР Президентінің 31.08.95 ж. № 2447 заң күші бар Жарлығымен; ҚР 02.03.98 ж. № 211; 15.01.01 ж. № 141 Заңдарымен 3-бап өзгертілді ; 2009.29.04   № 154-IV ҚР Заңымен (бұр. ред. қара); 2009.11.07 № 185-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2011.25.03. № 421-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 3-бап өзгертілді 

1. Қазақстан Республикасының азаматтық заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Кодекстен, Қазақстан Республикасының оған сәйкес қабылданған өзге де заңдарынан, Қазақстан Республикасы Президентінің Заң күшi бар Жарлықтарынан, Парламенттiң қаулыларынан, Парламенттiң Сенаты мен Мәжілісiнiң қаулыларынан (заң актілерінен), сондай-ақ осы Кодекстiң 1-бабының 1, 2-тармақтарында аталған қатынастарды реттейтiн Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтарынан, Қазақстан Республикасы Үкіметінiң қаулыларынан тұрады.

2. Осы Кодекстiң 1-бабының 3-тармағында аталғандарды қоспағанда, азаматтық құқықтың Қазақстан Республикасының заң актілерінде қамтылған нормалары осы Кодекстiң ережелерiне қайшы келген жағдайда осы Кодекстiң ережелерi қолданылады, Қазақстан Республикасының заңдарында қамтылған және осы Кодекстiң нормаларына қайшы келетiн азаматтық құқық нормалары Кодекске тиiстi өзгерістер енгiзiлгеннен кейiн ғана қолданылады.

Қазақстан Республикасы азаматтық заңнамасының нормалары Қазақстан Республикасы азаматтық заңнамасының негiзгi бастауларына қайшы келмейдi.

3. Банктер мен астық қабылдау кәсiпорындарының құрылуына, қайта ұйымдастырылуына, банкроттығына және таратылуына, банк қызметiн бақылау мен оны аудиторлық тексеруге, астық қабылдау кәсiпорындарының қызметiн бақылауға, банк операцияларының жекелеген түрлерiн лицензиялауға, банктерді қайта құрылымдауға, астық қабылдау кәсiпорындарының қойма куәлiктерiмен операцияларды жүзеге асыруға байланысты қатынастар банк қызметiн және астық қабылдау кәсiпорындарының қызметiн реттейтiн заң актілеріне қайшы келмейтiн бөлiгiнде осы Кодекспен реттеледi.

Банктер мен олардың клиенттерi арасындағы қатынастар, сондай-ақ клиенттер арасындағы банк арқылы қатынастар азаматтық заңдармен осы баптың 2-тармағында белгiленген тәртiп бойынша реттеледi.

4. Азаматтық қатынастар, егер әдеттегi құқықтар, соның iшiнде iскерлiк қызмет өрiсіндегі әдеттегi құқықтар Қазақстан Республикасы аумағында қолданылып жүрген азаматтық заңдарға қайшы келмесе, солармен реттелуi мүмкiн.

5. Министрлiктер және өзге де орталық атқарушы органдар, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар, осы Кодексте және өзге де азаматтық заң актілерінде көзделген жағдайлар мен шектерде азаматтық қатынастарды реттейтiн актiлер шығара алады.

6. Азаматтар мен заңды тұлғалардың осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заң құжаттарында белгiленген құқықтарын мемлекеттік басқару органдары мен жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың құжаттары шектей алмайды. Мұндай құжаттар қабылданған кезден бастап жарамсыз болып табылады және қолданылмауға тиiс.

7. Егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, шетелдiк жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдар азаматтық заңдарда Қазақстан Республикасының азаматтары мен заңды тұлғалары үшiн қандай құқықтар мен мiндеттер көзделсе, нақ сондай құқықтарға ие болуға қақылы және сондай мiндеттердi орындауға мiндеттi.

8. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған  халықаралық шартта Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарындағыдан өзгеше ережелер белгiленген болса, аталған шарттың ережелерi қолданылады. Халықаралық шарттан оны қолдану үшiн  заң шығару талап етiлгеннен басқа жағдайларда, азаматтық қатынастарға Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттар тiкелей қолданылады.

4-бап. Азаматтық заңдардың уақытқа қарай қолданылуы

2. Азаматтық заң құжаттары күшiне енгiзiлгенге дейiн пайда болған қатынастар бойынша ол өзi күшiне енгiзiлгеннен кейiн пайда болған құқықтар мен мiндеттерге қолданылады. Азаматтық заң құжаттары күшiне енгiзiлгенге дейiн жасалған шарт бойынша тараптардың қатынастары осы Кодекстiң 383-бабына сәйкес реттеледi.

5-бап. Азаматтық заңдардың ұқсастығына қарай қолданылуы

2. Аталған жағдайларда заң ұқсастығын пайдалану мүмкiн болмаса, тараптардың құқықтары мен мiндеттерi азаматтық заңдардың жалпы негiздерi мен мәнi және адалдық, парасаттылық пен әдiлеттiлiк талаптары негiзге алына отырып белгiленедi (құқық ұқсастығы).

6-бап. Азаматтық заң қалыптарының түсiнiлуi

2. Азаматтық заң қалыптарының дәл мағынасын анықтау кезiнде, егер бұл осы баптың 1-тармағында баяндалған талаптарды бұрмаламайтын болса, ол күшiне енгiзiлген кездегi тарихи жағдайларды және оның сот тәжiрибесіндегі түсiнiлуiн ескеру қажет.

7-бап. Азаматтық құқықтар мен мiндеттердiң пайда болу негiздерi

Осыған сәйкес азаматтық құқықтар мен мiндеттер:

1) заңдарда көзделген шарттар мен өзге де мәмiлелерден, сондай-ақ заңдарда көзделмегенiмен, оларға қайшы келмейтiн мәмiлелерден;

2) заңдарға сәйкес азаматтық-құқықтық жағдайларды туғызатын әкiмшiлiк құжаттардан;

3) азаматтық құқықтар мен мiндеттер белгiлеген сот шешiмiнен;

4) заң құжаттарында тыйым салынбаған негiздер бойынша мүлiктi жасау немесе иемдену нәтижесiнде;

5) өнертабыстар, өнеркәсiптiк үлгiлер, ғылым, әдебиет пен өнер шығармаларын және интеллектуалдық қызметтiң өзге де нәтижелерiн жасау нәтижесiнде;

6) басқа жаққа зиян келтiру салдарына, сол сияқты басқа жақ есебiнен мүлiктi негiзсiз сатып алу немесе жинау (негiзсiз баю) салдарынан;

7) азаматтар мен заңды тұлғалардың өзге де әрекеттерi салдарынан;

8) заңдар азаматтық-құқықтық жағдайлар басталуын байланыстыратын оқиғалар салдарынан пайда болады.

2011.25.03. № 421-IV ҚР Заңымен 8-бап өзгертілді  (бұр.ред.қара)

1. Азаматтар мен заңды тұлғалар өздерiне берiлген азаматтық құқықтарды, соның iшiнде өздерiн қорғау құқығын өз қалауынша пайдаланады.

2. Азаматтар мен заңды тұлғаларға тиесiлi құқықтардың жүзеге асырылмауы, заңнамалық актiлерде көзделген жағдайларды қоспағанда, бұл құқықтардың тоқтатылуына әкеп соқпайды.

3. Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру басқа құқық субъектiлерiнiң құқықтарын және заңдармен қорғалатын мүдделерiн бұзбауға, айналадағы ортаға зиян келтiрмеуге тиiс.

4. Азаматтар мен заңды тұлғалар өздерiне берiлген құқықтарды жүзеге асырған кезде адал, парасатты және әдiл әрекет жасап, заңдардағы талаптарды, қоғамның адамгершiлiк қағидаттарын, ал кәсiпкерлер бұған қоса iскерлiк әдептiлiк ережелерiн сақтауға тиiс.

Бұл мiндеттi шарт арқылы алып тастауға немесе шектеуге болмайды. Азаматтық құқық қатынастарына қатысушылардың адал, парасатты және әдiл әрекет жасауы көзделедi.

5. Азаматтар мен заңды тұлғалардың басқа жаққа зиян келтiруге, құқықты басқа түрлерде қиянат жасап пайдалануға, сондай-ақ құқықты оның мақсатына қайшы келетiндей етiп жүзеге асыруға бағытталған әрекеттерiне жол берiлмейдi.

Осы баптың 3-5-тармақтарында көзделген талаптарды орындамаған жағдайда сот ол адамның тиiстi құқығын қорғаудан бас тарта алады.

2013.03.07. № 125-V ҚР Заңымен 9-бап өзгертілді (бұр.ред.қара)

2. Бұзылған құқықты қорғау үшiн өкiмет билiгi немесе басқару органына өтiнiш жасау, егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, құқық қорғау туралы талап қойып сотқа жолдануға кедергi жасамайды.

3. Заң құжаттарында арнайы көзделген реттерде азаматтық құқықтарды қорғау құқығы бұзылған адамның тiкелей iс жүзіндегі немесе заңдық әрекеттерiмен жүзеге асырылуы мүмкiн (өзiн-өзi қорғау).

4. Құқығы бұзылған адам, егер заң құжаттарында немесе шартта өзгеше көзделмесе, өзiне келтiрiлген залалдың толық өтелуiн талап ете алады.

5. Мемлекеттік өкiмет билiгi органының, өзге де мемлекеттік органның заңдарға сай келмейтiн құжат шығаруы, сондай-ақ осы органдардың лауазымды адамдарының әрекетi (әрекетсiздiгi) салдарынан азаматқа немесе заңды тұлғаға келтiрiлген залалды Қазақстан Республикасы немесе тиiсiнше әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiс өтеуге тиiс.

6. Егер тәртiп бұзудың құқықтық салдарының пайда болуы тәртiп бұзушының кiнәсiне байланысты болса, заң құжаттарында өзгеше көзделгеннен басқа жағдайларда, ол кiнәлi деп ұйғарылады.

ҚР Президентінің 27.01.96 ж. № 2835 Жарлығымен; ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 10.07.98 ж. № 283-1 Заңдарымен 10-бапқа өзгерістер енгiзiлдi; 2007.12.01. № 222-III ҚР Заңымен (күшіне енетін мерзімін қара) (бұр.ред.қара); 2011.25.03. № 421-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2014.16.05. № 203-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 10-бап өзгертілді 

1. Кәсiпкерлiк - меншiк түрлерiне қарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың, тауарларға (жұмысқа, қызметке) сұранымды қанағаттандыру арқылы таза табыс табуға бағытталған, жеке меншiк құқығына (жеке кәсiпкерлiк) не мемлекеттік кәсiпорынды шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару құқығына (мемлекеттік кәсiпкерлiк) негiзделген ынталы қызметi. Кәсiпкерлiк қызмет кәсiпкердiң атынан, оның тәуекел етуiмен және мүлiктiк жауапкершiлiгiмен жүзеге асырылады.

2. Мемлекет кәсiпкерлiк қызмет еркiндiгiне кепiлдiк бередi және оны қорғау мен қолдауды қамтамасыз етедi.

3. Заңдарда тыйым салынбаған қызметтi жүзеге асырушы кәсiпкерлердiң құқықтары:

2) экономиканың барлық салаларындағы кәсiпкерлiктiң барлық түрiн бiр ғана тiркеушi органда тiркеудiң барынша қарапайым өз бетiмен жүргiзетiн тәртібімен;

3) кәсiпкерлiк қызметке мемлекеттік органдар жүргiзетiн тексерулердi заң құжаттарымен шектеу арқылы;

4) кәсiпкерлiк қызметтi заң құжаттарында көзделген негiз бойынша шығарылған сот шешiмi бойынша ғана ерiксiз тоқтату арқылы;

5) жеке кәсiпкерлiк үшiн тыйым салынған, экспорт немесе импорт үшiн тыйым салынған немесе шек қойылған жұмыс, тауарлардың түрлерi мен қызмет тiзбесiн заң құжаттарында белгiлеу арқылы;

6) мемлекеттік органдарды, лауазымды адамдарды, сондай-ақ өзге де жақтар мен ұйымдарды кәсiпкерлердiң қызметiне заңсыз кедергi жасағаны үшiн олардың алдындағы заңдарда белгiленген мүлiктiк жауапкершiлiкке тарту арқылы;

6-1) атқарушы бақылау және қадағалау органдарына кәсiпкерлiк субъектiлерiмен осы органдардың функциялары болып табылатын мiндеттердi орындау мәнiнде шарттық қатынастарға кiруге тыйым салу арқылы;

7) заңдарда көзделген өзге де амалдармен қорғалады.

4. Рұқсат беру немесе хабарлама жасау тәртібін белгілеу адамдардың өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаны, меншікті қорғау, ұлттық қауіпсіздікті және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету мақсатында қызметтің немесе әрекеттің (операцияның) қауіптілік деңгейіне қарай «Рұқсаттар және хабарламалар туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен жүргізіледі.

Егер Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өнімге қойылатын талаптар, сәйкестікті міндетті растау жөніндегі талаптар мемлекеттік реттеу мақсаттарына қол жеткізу үшін жеткіліксіз болған жағдайларда, рұқсат беру тәртібі белгіленеді.

5. Коммерциялық (кәсiпкерлiк) құпия заңмен қорғалады. Коммерциялық құпия болып табылатын мәлiметтердi анықтау тәртібі, оның қорғау құралдары, сондай-ақ коммерциялық құпия құрамына енбейтiн мәлiметтер тiзбесi заңдарда белгiленедi.

6. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау осы Кодексте немесе өзге де заң құжаттарында көзделген құралдармен қамтамасыз етiледi.

Әрбiр тұтынушының, атап айтқанда:

- тауарлар сатып алу, жұмыс пен қызметтi пайдалану үшiн еркiн шарт жасасуға;

- тауарлардың (жұмыстың, қызметтiң) тиiсiнше сапалы және қауiпсiз болуына;

- тауарлар (жұмыс, қызмет) жөнiнде толық және анық мәлiмет алуға;

- тұтынушылардың қоғамдық ұйымдарына бiрiгуге құқығы бар.

11-бап. Кәсiпкерлiк еркiндiгiн пайдаланып қиянат жасауға жол бермеу

2. Заң құжаттарында көзделген реттердi қоспағанда, кәсiпкерлердiң азаматтық құқықтарды бәсекелестiктi шектеу мақсатында пайдалануына, соның iшiнде:

1) кәсiпкерлердiң рыноктағы өздерiнiң үстем жағдайын пайдаланып, атап айтқанда, тауар тапшылығын жасау немесе бағаны көтеру үшiн тауар өндiрудi шектеу немесе тоқтатып тастау, не айналыстан алып тастау арқылы қиянат жасауына;

2) ұқсас кәсiпкерлiк қызмет жүргiзушi адамдардың баға, рыноктарды бөлiсу, басқа кәсiпкерлердi аластау туралы және бәсекелестiктi едәуiр шектейтiн өзге де жағдайлар туралы келісімдер жасасуына және оларды орындауына;

3) ұқсас кәсiпкерлiк қызмет жүргiзушi адамның және тұтынушылардың заңды мүдделерiне қысым көрсетуге бағытталған терiс пиғылды әрекеттер жасауына (терiс пиғылды бәсекелестiк), атап айтқанда, тұтынушыларды басқа кәсiпкердiң тауар дайындаушысы, дайындау мақсаты, әдiсi мен орны, сапасы және өзге де қасиеттерi жөнiнен шатастыру арқылы, тауарларды жарнамалық және өзге де ақпаратта әдепсiздiкпен салыстыру, бөтен тауардың сыртқы безендiрiлуiн көшiрiп алу арқылы және басқа да әдiстермен шатастыруына жол берiлмейдi.

Терiс пиғылды бәсекелестiкке қарсы күрес жөніндегі шаралар заң құжаттарымен белгiленедi.

2-тарау. Азаматтық құқықтардың субъектілері