Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті
Экономика және заң факультеті
Құқықтану мамандығы
ОМӨЖ №2
Тақырыбы: Қылмыстық процеске қатысудың мүмкіндігін жоққа шығаратын мән-жайлар. Қарсылық білдіру. (Баяндама, 2 – апта)
Орындаушы: 2-курс магистранты
Аязбиұлы А.
Ақтөбе, 2022-2023 оқу жылы
Іс бойынша іс жүргізуге жауапты лауазымды тұлғалардың өздерінің іс жүргізу функцияларын тиісінше жүзеге асыруы бейтараптықты, объективтілікті, бейтараптықты, құзыреттілікті, істің нәтижесіне жеке қызығушылықты білдіреді. Осыған байланысты, заң судьяның, прокурордың, тергеушінің және анықтаушының қылмыстық іс жүргізуге қатысуын болдырмайтын бірқатар жағдайларды қарастырады, егер оның бейтараптығына күмән тудыратын негіздер болса.
86-бап. Қарсылық бiлдiру және қылмыстық процеске қатысудан шеттету туралы өтiнiшхаттар мен оған қатысудан босату
1. Судья, прокурор, тергеушi, анықтаушы, қорғаушы, жәбiрленушiнiң (жекеше айыптаушының), азаматтық талапкердің, азаматтық жауапкердiң өкiлi, куәгер, сот отырысының хатшысы, сот приставы, аудармашы, сарапшы, маман қылмыстық iс бойынша iс жүргiзуге өздерiнiң қатысуын болғызбайтын мән-жайлар бар болған кезде қылмыстық iс бойынша iс жүргiзуге қатысудан шет қалуға мiндеттi не оларға қылмыстық процеске қатысушылардың қарсылық бiлдiретіні мәлiмделуге тиiс.
2. Қылмыстық процестi жүргізетін орган iс бойынша iс жүргiзуден шеттету туралы мәлiмделген қарсылық бiлдiрулер мен өтiнiшхаттарды өз құзыретiнiң шегiнде шешуге немесе адамның қылмыстық процеске қатысуын болғызбайтын мән-жайлар анықталған кезде тиiстi қаулы шығару арқылы оны өз бастамасы бойынша iс жүргiзуге қатысудан шеттетуге құқылы. Егер процеске өзге де қатысушыларға қатысты қарсылық бiлдiрулердi шешуге уәкiлеттi адамға қарсылық бiлдiрумен бiр мезгілде процеске басқа да қатысушыларға қарсылық бiлдiру мәлiмделсе, онда бiрiншi кезекте осы уәкілетті адамға қарсылық бiлдiру туралы мәселе шешiледi.
3. Егер қылмыстық сот iсiн жүргiзуге бiр мезгiлде бiрнеше адамның қатысуы олардың туыстық қатынастарына немесе басқа да жеке тәуелділік қатынастарына байланысты бола алмайтын жағдайда, процеске қатысушы жағдайына басқалардан кейiнiрек ие болған адамдар қылмыстық процестен шет қалуға тиiс. Егер туыстық немесе басқа да жеке тәуелділік қатынастармен байланысты адамдар соттың құрамында болса, төрағалық етушi таңдаған адам қылмыстық iс бойынша іс жүргiзуден шеттетiлуге жатады.
4. Қылмыстық процеске қатысуын осы Кодексте көзделген қандай да бір мән-жайлар жоққа шығармайтын сот отырысының хатшысын, сот приставын, аудармашыны, маманды, сарапшыны олардың өтінуі бойынша өздерінің процестік функцияларын орындауына кедергі келтiретiн дәлелдi себептерiнiң болуына орай мұндай қатысудан қылмыстық процестi жүргізетін орган босатуы мүмкін.
Заң белгілі бір адамның нақты іс бойынша қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысуы болмайтын жағдайларды белгілейді. Бұл нақты іс бойынша іс жүргізуден оның нәтижесіне тікелей немесе жанама мүдделі адамдарды жоюға бағытталған.
Судья, прокурор, тергеуші, анықтаушы, егер олар жәбірленуші, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер немесе осы қылмыстық іс бойынша куә болса не алқаби, сарапшы, маман, аудармашы, куәгер, сот отырысының хатшысы, қорғаушы, күдіктінің, айыпталушының заңды өкілі ретінде қатысса, қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатыса алмайды, жәбірленушінің, азаматтық талапкердің немесе азаматтық жауапкердің өкілі, сондай - ақ судья-осы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуде анықтаушы, тергеуші, прокурор ретінде. Егер судья, прокурор, тергеуші, анықтаушы осы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысушылардың кез келгенінің жақын туысы немесе туысы болса, онда бұл жағдай олардың іске қатысуын жоққа шығаратыны сөзсіз. Бірінші сатыдағы сотта қылмыстық істі қарауға қатысқан Судья осы қылмыстық істі екінші сатыдағы сотта немесе қадағалау тәртібімен қарауға қатыса алмайды.
Сарапшы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге, біріншіден, сол мән-жайлар болған кезде қатыса алмайды; екіншіден, егер ол қызметтік немесе тараптарға немесе олардың өкілдеріне өзге де тәуелділікте болса немесе болса. Соңғы жағдайда маман қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатыса алмайды.
Қорғаушы, жәбірленушінің, азаматтық талапкердің немесе азаматтық жауапкердің өкілі, егер олар: бұрын осы қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге судья, прокурор, тергеуші және т. б. ретінде қатысса; судьяның, прокурордың және т. б. жақын туыстары болып табылса; мүдделері өзі қорғайтын күдіктінің мүдделеріне қайшы келетін адамға заңды көмек көрсетсе, іс бойынша іс жүргізуге қатысуға құқылы емес, айыпталушы.
Адвокат қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысқан немесе қатысқан лауазымды адаммен туыстық қатынаста ғана болмауы тиіс. Қорғаушы, егер ол қорғаушының мүдделерінен өзгеше дербес мүддесі болса не осы іс бойынша жәбірленуші немесе куәгер болып табылса, қылмыстық іске қатыспауға тиіс.
Қарсылық адамды қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысудан шеттетуді білдіреді. Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысуды болдырмайтын мән-жайлар болған кезде қылмыстық процестің аталған қатысушылары қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге қатысудан жойылуға міндетті. Егер олар осы жағдайлардың болуы туралы өздері мәлімдесе, онда өздігінен бас тарту туралы айту әдеттегідей. Егер аталған адамдар жойылмаған жағдайда, оларға қарсылық білдіруді процестің басқа қатысушылары мәлімдей алады.
Судьядан бас тарту туралы арыз сот тергеуі басталғанға дейін, ал сот алқабилердің қатысуымен қылмыстық істі қараған жағдайда - алқабилер алқасы құрылғанға дейін ғана берілуі мүмкін. Алқабилерге қарсылық білдіру алқабилер алқасын қалыптастыру барысында шешіледі, бұл ретте уәжделмеген қарсылық білдіру де орын алуы мүмкін. Одан әрі сот отырысы барысында қарсылық білдіру туралы арызға ол үшін негіз бұрын тарапқа белгісіз болған жағдайда ғана жол беріледі.
Қылмыстық іс бойынша сот ісін жүргізу барысында прокурорға қарсылық білдіру туралы шешімді жоғары тұрған прокурор, ал сот ісін жүргізу барысында - қылмыстық істі қарайтын сот қабылдайды. Тергеушінің немесе анықтаушының қарсылық білдіруін Прокурор жүзеге асырады. Қылмыстық іс бойынша сот ісін жүргізу барысында анықтаушы, тергеуші немесе прокурор, сондай-ақ сот тергеу ісін жүргізу туралы өтінішхатты қарау кезінде азаматтық талапкерге, азаматтық жауапкерге, қорғаушыға, жәбірленушінің өкіліне, маманға, сарапшыға немесе аудармашыға қарсылық білдіру туралы шешім қабылдайды.
Достарыңызбен бөлісу: |