Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі қарағанды мемлекеттік медицина академиясы



бет1/4
Дата17.07.2016
өлшемі452 Kb.
#205161
  1   2   3   4


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ


Р.А. Абдуллина, А.С. Ержанова

Тіс емдеу факультетінің студенттері үшін

Оқу-әдістемелік құрал

Қарағанды 2009

ӘӨЖ 616:31

ҚБЖ 56+6я7

A 13


ПІКІР ЖАЗҒАНДАР:
Тулеутаева С.Т. – ҚММА стоматология кафедрасының меңгерушісі, доцент, м.ғ.к.
Головина К.М. - Қарағанды «Болашақ» университеті қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасының меңгерушісі, ф.ғ.к.
Жаликенова Р.С. – ҚММА шет тілі кафедрасының меңгерушісі, аға оқытушы
A 13 Абдуллина Р.А., Ержанова А.С. Тіс емдеу факультетінің студенттері үшінқу-әдістемелік құрал - Қарағанды, 2009 - 51б.

«Тіс емдеу факультетінің студенттері үшін» оқу-әдістемелік құралы медициналық мәтіндерден, мәтінге арналған тапсырмалардан, тестерден тұрады, сонымен қатар грамматикалық тақырыптарды қайталау мақсатында жазба жұмыстары мен ауызекі сөйлеуді дамыту үшін науқас адаммен сұхбат құрастыру тапсырмаларына да орын берілген.

Бұл құралды оқу орыс тілінде жүретін топтардың студенттері пайдалана алады.

Оқу-әдістемелік құрал Қарағанды Мемлекеттік Медицина Академиясы әлеуметтік-гуманитарлық пәндердің салалық әдістемелік комиссиясы отырысында қаралды және мақұлданды 02.04.09ж. №8 хаттама

ҚММА Ғылыми кенесіне шығарылу үшін ұсынылды және бекітілді 28.05.2009ж. №9 хаттама
© Қарағанды Мемлекеттік Медицина Академиясы ,2009



Алғы сөз
Бұл оқу-әдістемелік құрал медициналық оқу орындарының стоматология факультетінің студенттеріне арналған. Тақырыптардың мазмұнына қатысты берілген тапсырмалар үйренушінің сөйлеу тілін, ойлауын жетілдіруге көмектеседі.

Оқу құралында грамматикалық түсініктер берілмеген, алайда мәтіндерде кездесетін грамматикалық, лексико-грамматикалық тапсырмалар өткен материалдарды еске түсіру, қайталау, сауаттылығын тексеру, тіл заңдылықтарын білу мақсатында беріледі.






ТІСТІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
1 - Тапсырма

«Тістің құрылысы» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.

пішін-форма

күрек тістер-резцы

ит тістер-клыки

үлкен азу тістер-моляры

кіші азу тістер-премоляры

құрылыс-строение

түбір-корень

тұрақты тістер-постоянные зубы

жұп-пара

ақыл тіс-зуб мудрости

тіс сауыты-коронка зуба

тіс мойны-шейка зуба

сүйек-кость

беку-укрепиться

қапталу-покрываться

қан тамырлары-кровеносные сосуды

қоректік заттар-питательные вещества

сезімталдық-чувствительность
2 - Тапсырма

Төменде берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Пішініне қарай, пішініне қарай бөліну, түбірлердің құрылысы, түбірлердің қүрылысына қарай бөліну, бір түбірлі тістер, екі түбірлі тістер, екі қатар болып орналасу, алдыңғы тістер шығу, сүт тістер шығу, сүт тістер түсу, түрақты тістер шығу, соңғы жұп, соңғы жұп шығу, тістің сыртқы бөлігі, сүйекке бекитін бөлігі, тістің үсті, эмальмен қапталу, тістің асты, тістің іші, тістің іші қуыс, сезімталдық қасиет беру.


3 - Тапсырма

Мәтінді оқып,орыс тіліне аударыңыз. Оқу жылдамдығыңызға, ерекше дыбыстардың айтылуына назар аударыңыз.
Тістер пішініне қарай: күрек тіс, ит тіс, кіші және үлкен азу тістер болып бөлінеді. Ал тістің ең соңғы жұбы - ақыл тіс, бұл адамға 17-25 жас аралағында шығады.Түбірлерінің құрылысына қарай тіс бір түбірлі, екі түбірлі және үш түбірлі болып келеді. Бір түбірлі тістерге алдыңғы күрек тіс және ит тістер жатса, үстіңгі жақ сүйектің азулары үші түбірлі, ал астыңғы жақ сүйектің азулары екі түбірлі болады.

Тістің барлық саны - 32. Олар адамның аузында үстіңгі және төменгі жақ сүйектерде екі қатар болып орналасады. Олардың әрқайсысында 16-дан тіс болады.

Жаңа туған балада тіс болмайды. Бала 6-9 айға жеткенде алдыңғы тістер шыға бастайды. Бұл сүт тістер деп аталады. Бала екі жасқа келгенде оның аузындағы тістерінің саны 20-ға жетеді. Бала 6-7 жасқа толғанда сүт тістері түсіп, оның орнына тұрақты тістер шығады. Бұл тістердің өзгеріп алмасуы 12-14 жасқа дейін аяқталады. Адам 17-19 жасқа келгенде ең соңғы жұп-азу тістер, ақыл тіс шыға бастайды.

Тістің сыртқы көрініп тұратын бөлігі тіс сауыты, оның жіңішкерген жерін мойны және сүйегіне бекитін бөлігін тістің түбірі деп атайды. Әрбір тістің үсті ақ түсті зат-эмальмен (креукемен) қапталады, оның астында қатты зат дентин жатады. Тістің іші қуыс, ол жұмсақ ұлпа - пульпадан құралады, оның арасынан қан тамырлары мен жүйке талшықтары өтеді. Қан тамырлары тіске қоректік заттар, ал жүйке талшықтары оған сезімталдық қасиет береді.


4 – Тапсырма

Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

  1. Тістер пішініне қарай қалай бөлінеді?

  2. Тістің соңғы жұбы қалай аталады?

  3. Ақыл тіс қашан шығады?

  4. Тіс түбірлердің құрылысына қарай қалай бөленеді?

  5. Сүт тістер қашан шығады?

  6. 2 жаста баланың тісінің саны қанша болады?

  7. Тұрақты тістер қашан шығады?

  8. Тістің жалпы құрылысын қалай баяндайсыз?


5 - Тапсырма

Оң бағанадағы етістіктер мен сол жақтағы керекті сөздерден (сұрақ арқылы) сөз тіркесін жазыңыз.
пішініне қарай орналасу (қайда?)

тұрақты тістер түсу (нелер?)

арасынан беру (не?)

сүт тістер шығу (нелер?)

қоректік заттар бөліну (қалай?)

жақ сүйекте өту (қайдан?)



6 - Тапсырма

Мәтіндегі сын есімдердің қолданылуы қалай? Сын есімдерді теріп жазыңыз, олардың жасалу жолын түсіндіріңіз. Қандай сөздерден (сын есімдерден) шырай формаларын жасауға болады?

7 - Тапсырма

«Тіс құрылысы» мәтіні бойынша түсінгеніңізді әңгімелеп беріңіз.

ТІС АУРУЛАРЫНАН САҚТАНУ
1 – Тапсырма

«Тіс ауруларынан сақтану» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.

ас-пища; еда

тістің беті-поверхность зуба

қорытылу-перевариваться

сау-здоровый

жеке-отдельный

байланысты-связано

беріктік-прочность

алдын алу шаралары-меры профилактики

арттыру-повысить

көлденең-(поперек) горизонтально

тігінен-вертикально

қыл-щетина

кебу-высохнуть

шаю-полоскать

жаңалау-обновить

қамтамасыз ету-обеспечить

түйреуіш-булавка

ине-иголка
2 – Тапсырма

Төменде берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Астың қорытылуы, тістердің сау болуы, әр түрлі аурулардан сақтау, әркімнің өзіне байланысты, тістің беріктігін арттыру, ауыз қуысын таза ұстау, тамақ қалдықтары, тамақ қалдықтарын тазалау, көлденең ысқылау, тігінен ысқылау, тіс ауруларын емдету, тіс ауруларын дер кезінде емдету, дәрігердің кеңестері, дәрігердің кеңестерін орындау.


3 - Тапсырма

Берілген «Тіс ауруларынан сақтану» мәтінін оқып, орыс тіліне аударыңыз. Оқу жылдам-дығыңызға, ерекше дыбыстарға назар аударыңыз.
Астың дұрыс қорытылуы үшін тістердің сау болуы қажет. Ауру тістер - микробтардың жиналатын орны. Тісті әр түрлі аурулардан аман сақтау әркімнің өзіне байланысты. Құрамында дәрумені және минералды тұздары мол тағамдармен тамақтану тістің беріктігін арттырады. Ауыз құысын әрдайым таза ұстау керек. Ол барлық адамдар үшін маңызды. Егер тістердің арасында тамақ қалдықтары тұрып, уақытында тазаланбаса шіри бастайды. Сондықтан тамақ ішкеннен кейін ауызды міндетті түрде шайып, тамақ қалдықтарынан тазартып отырған дұрыс. Ал тісті пастамен тазалау күніне екі реттен кем болмауға тиіс. Тістің бетін толық тазарту үшін алдымен көлденең, содан соң тігінен ысқылап тазартады. Мұның барлығына 2-3 минуттай уақыт жұмсалады. Тісті тазалып болған соң, ауызды сумен жақсылып шаю керек. Сондай-ақ, тіспен қатты нәрсені шақпау, түйреүіш, ине сияқты заттармен тазаламау керек. Тіс тазартуға қылы жұмсақ щетканы пайдаланған дұрыс. Пайдаланып болған соң щетканы жуып, жақсы кебу үшін басын жоғары қаратып қояды. Әр адамның өзінің жеке щеткасы болу керек және оны төрт ай сайын жаңалап отырған жөн. Тісті және ауыз қуысын дұрыс күту, тіс ауруларын дер кезінде емдету, дәрігердің кеңестерін және алдын алу шараларын орындау - тістің жақсы сақталуын қамтамасыз етеді. Тістің сынған, қабынып ауырған жерін тек маман дәрігер ғана емдей алады. Тісті зерттейтін ғылым - стоматология, ал дәрігер - стоматолог деп аталады.
3 - Тапсырма

Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

  1. Ауру тістер нелердің жиналатын орны?

  2. Тістің беріктігін не арттырады?

  3. Қай кезде тіс шіри бастайды?

  4. Тісті күніне неше рет тазалау керек?

  5. Тісті толық тазарту үшін қалай ысқылайды?

  6. Тісті қандай заттармен тазартпау керек?

  7. Тістің сынған, ауырған жерін кім емдейді?


4 - Тапсырма

Төменде берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Астың қорытылуы, тістердің сау болуы, әр түрлі аурулардан сақтау, әркімнің өзіне байланысты, тістің беріктігін арттыру, ауыз қуысын таза ұстау, тамақ қалдықтары, тамақ қалдықтарын тазалау, көлденең ысқылау, тігінен ысқылау, тіс ауруларын емдету, тіс ауруларын дер кезінде емдету, дәрігердің кеңестері, дэрігердің кеңестерін орындау.



5 - Тапсырма

Оң жақтағы етістіктермен сол бағанадағы сөздерден сурақ арқылы сөз тіркесін жасаңыз.

дер кезінде аман сақтау (неден?)

қунарлы тамақпен арттыру (нені?)

инемен тазарту (нелерден?)

аурулардан емдету (қалай?)

тістің беріктігін тазаламау (немен?)

ас қалдықтарынан тамақтану (немен?)

6 - Тапсырма

Стоматолог-дәрігер ретінде емделушіге қандай кеңес бересіз? Кеңестеріңізді дәптерге жазып көрсетіңіз.
ТІС ТАСЫ
1 – Тапсырма

«Тіс тасы» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.

тамақ құрамы-состав еды

айналасы-вокруг

бара-бара-со временем

қатаю-затвердеть

түзілу-образование

күлгін-фиолетовый

тітіркендіру-раздражать

ығыстыру-теснить; вытеснение

қысу-теснить; давить

емделу-лечиться

ұшырату-подвергать

жарақаттау-травмировать

өзгеріске ұшырау-изменение (трансформация)

тығыз-плотный

тереңге бойлау-углубляться

жасуша-клетка

тін-ткань
2 - Тапсырма

Мәтін бойынша кездесетін төмендегі сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Тісті үнемі тазарту, тісті үнемі щеткамен тазарту, тамақтанған соң, ауыз қуысын шаю, дұрыс орналасу, дұрыс орналаспау, пломба дұрыс қойылу, пломба дұрыс қойылмау, тамақ құрамы, тамақ құрамының дұрыс болмауы, әртүрлі дәрежеде, қызыл иек үстінде, қызыл иек астында, қабынуға әкелу, тістің босауы, тістің түсуі, эпителий жасушалары, бүкіл ағза, бүкіл ағзаны уландыру, бүкіл ағзаны зақымдау.


3 - Тапсырма

«Тіс тасы» мәтінін оқып шығып, орыс тіліне аударыңыз. Ерекше дыбыстарға мән беріңіз.
Тісті үнемі щеткамен тазартып отырмаса, тамақтанған соң ауыз қуысын шайып жумаса, тістердің айналасына әртүрлі бактериялар жиналады. Ол бара-бара қатайып, тіс тасына айналады. Тіс тасының пайда болуына, сондай-ақ тістердің дұрыс орналаспауы, пломбаның дұрыс қойылмауы, ортопедиялық конструкцияның нашарлығы және тамақ құрамының дұрыс болмауы әсер етеді. Тіс тасы ересектердің барлығында әртүрлі болады:1) қызыл иек үстіндегі тіс тасы; 2) қызыл иек астындағы тіс тасы.

Қызыл иек үстіндегі тіс тасы күлгін сары түсті болады. Бұл тіс тасы қызыл иекті тітіркендіріп, қабынуға әкеледі. Кейде ол үлкейіп, қызыл иекті ығыстырып, қыса бастайды. Осылай сол жердегі тіндерді жарақаттайды. Тіпті тістің қуысын да зақымдайды. Егер бұл процесс ұзаққа созылса, тіс альвеолдары өзгеріске ұшырап, тіс босап, түсіп қалады.

Қызыл иек асты тіс тасы жасыл түстен қара түске дейін өзгеріп отырады.Бұл тіс тасы өте тығыз болады. Қызыл иек асты тіс тасынан болған қабыну біртіндеп тереңге бойлайды да, эпителий жасушаларын эрозияға ұшыратады, қызыл иекті іріңдетеді.

Тіс тасындағы әр түрлі микробтар тек сол жерді қабындырып қоймай, бүкіл ағзаны уландыруы, зақыдауы мүмкін. Сондықтан тіс тасы пайда болысымен тіс дәрігеріне қаралып, емделу қажет.


4 - Тапсырма

Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

  1. Тіс тасы қалай пайда болады?

  2. Тіс тасының пайда болуына тағы не себеп болады?

  3. Тіс тасы нешеге бөленеді? Қалай аталады?

  4. Қызыл иек үстіндегі тіс тасы қандай болады? Оның қандай зияны бар?

  5. Қызыл иек астындағы тіс тасы қандай болады?

  6. Қызыл иек асты тіс тасынан болған қабынудың қандай зияны бар?

  7. Тіс тасының ағзаға қандай қаупі бар?


5 - Тапсырма

Болашақ тіс дәрігері ретінде пациентіңізге тіс тасының пайда болу себептерін айтып беріңіз.

6 - Тапсырма

Тіс тасының адам денсаулығына қандай зиян келтіретіні туралы абзацты тағы бір рет оқып, өз сөзіңізбен айтып беріңіз.


ТІС НЕЛІКТЕН ҚАНАЙДЫ
1 – Тапсырма

«Тіс неліктен қанайды?» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.

сирек-редко

әдетте-обычно

қышу-зуд

жалаңаштану-обнажиться

байқау-наблюдать

күтім-уход

маңай-вокруг

қан айналысы-кровообращение

тіс тасын алғызу-удаление зубного камня

нығайту-укрепить

нәтижесінде-в результате

жетіспеушілік-нехватка; недостаток

тамақтану тәртібі-режим питания
2 - Тапсырма

Берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Тіс тазалағанда, тіс шайғанда, алма тістегенде, сирек қанайтын тіс, жиі қанайтын тіс, тістің босауы, тістің түсуі, тіс мойны, тіс мойнының жалаңаштануы, ауыз қуысының күтімі, тіс тасының түзілуі, тіс пастасы, тіс пастасымен тазалау, тіс пастасымен күніне екі рет тазалау, массаж жасау, қызыл иекте массаж жасау, тіс маңайы, тіс маңайындағы тіндер, тіндердің қан айналымы, қызыл иекке протездің қойылуы, қызыл иекке протездің дұрыс қойылмауы, дұрыс қойылмаудың нәтижесінде, дәруменнің жетіспеушілігі, астың құрамы.


3 - Тапсырма

Оң бағанадағы етістіктер мен сол бағанадағы сөздер арқылы сөз тіркесін құраңыз.

протез нығайту

тас ұмыту

ауыз қуысын түсу

ауыз шаюды қою

қызыл иекті түзілу

тіс күту
4 - Тапсырма

Төменде берілген «Тіс неліктен қанайды» мәтінін оқып шығып, орыс тіліне аударыңыз. Оқу жылдамдығына, ерекше дыбыстардың айтылуына мән беріңіз.
Кейде тіс тазалағанда қызыл иекте қан пайда болғанын байқаймыз. Әдетте тіс сирек қанайтын болса, ол туралы ұмытып кетеміз. Бірақ қызыл иек қышыса, тіс босаса бұл жайды еске аламыз. Қызыл иекте қалта пайда болғанда, тіс мойны жалаңаштанғанда тіс жиі қанайтын болады. Бұл тістің босауына, тіпті түсуіне әкеледі. Бұдан басқа да тістің қанауының көптеген себептері бар. Соның бірі - ауыз қуысы күтімінің нашар болуы мен тіс тасының түзілуі.

Қызыл иек қанамау үшін, біріншіден тіс тасын алғызу керек, екіншіден тісті күніне 2 рет тіс пастасымен тазалау керек, сосын 3-5 минуттай саусақтармен қызыл иекке массаж жасау керек. Массаж - маңайындағы тіндердің қан айналысын жақсартып, қызыл иекті нығайтады. Ауызды қайнаған сумен шаю қажет. Тістің қанауы, қызыл иекке тіс сауыты мен протездің дұрыс қойылмауының нәтижесінде болуы мүмкін. Сондай-ақ, тістің қанауы ағзадағы дәрумендердің жетіспеушілігінен де болады. Сондықтан егер сіздің қызыл иегіңіз қанайтын болса, тамақтану тәртібін дұрыстаңыз. Астың құрамында сүт, өсімдік өнімдері, әсіресе, жеміс-жидек көбірек болғаны дұрыс.


5 - Тапсырма

Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

  1. Қай кезде тіс қанайтын болады?

  2. Тіс қанауының тағы қандай себептері?

  3. Тіс қанамау үшін не істеу керек?

  4. Массаждың қандай пайдасы бар?

  5. Астың құрамында нелер көбірек болғаны дұрыс?


6 - Тапсырма

Төмендегі сөйлемдерді толықтырыңыз. Мәтін соңында керекті сөздер қоса берілген.

1. Тіс тазалағанда кейде ... қан байқалады. 2. Қызыл иек жалаңаштанғанда тіс ... . 3. Егер жиі қанайтын болса, онда тіс ... мүмкін. 4. Қызыл иек қанамау үшін ... күту керек. 5. Массаж-... тіске өте пайдалы. 6. Саусақтармен қызыл иекте 3-5 минуттай ... жасау керек. 7. Тіс сауыты ... қойылмаса да тіс қанайды.



(Керекті сөздер: мүмкін, ауыз қуысын, қанауы, қызыл иекте, түсуі, қанайды, жасау, массаж, дұрыс)

ТІС ЖЕГІ
1 - Тапсырма

«Тіс жегі» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.



тіс жегі-кариес

құрам-состав

бүліну-разрушиться

созылу-затянуться; растянуться

бұзылу-повреждение; порча

түйісетін жер-место стыковки

дақ-пятно

жұмсару-смягчение

улы заттар-ядовитые вещества

зардап-тяжелые последствия

жансыздану-онемение

шіру-гнить

сыздап ауыру-ноющая боль

сасық ірің-гной с неприятным запахом

әсер-влияние

сөйтіп-таким образом
2 - Тапсырма

Мәтін бойынша кездесетін төмендегі сөз тіркестерін оқытушының көмегімен орыс тіліне аударыңыз.

Тіс ауруларының ішінде, тіс жегінің салдары, эмалі бүліну, дентині бүліну, цемент қабаттары бүліну, ұзақ уақытқа созылу, химиялық құрамы, химиялық құрамы бұзылу, қоныр дақ түсу, дентин қабаты бұзылу, тез даму, тәтті тағам, қышқыл тағамдар, щеткамен тазалау, дәрі пайдалану, қуысын тазарту, қуысына пломба салу, микробтар жиналу, ірің бөліну, әлсіздік пайда болу, лимфа бездері үлкею.


3 – Тапсырма

«Тіс жегі» мәтінін оқып шығып, орыс тіліне аударыңыз. Ерекше дыбыстарға мән беріңіз.
Тіс ауруларының ішінде ең көп және жиі кездесетіні кариес. Оны қазақтар «тіс жегі», «тіс құрты» деп атайды.Тіс жегінің салдарынан эмаль, дентин, цемент қабаттары бүлінеді. Кариестік процесс айлап, жылдап, одан да ұзақ уақытқа созылуы мүмкін. Тіс жегі тістердің бір-бірімен түйісетін жерінде немесе мойындарында пайда болады. Тіс жегімен бір немесе бірнеше тіс қатар ауруы мүмкін.

Бұл ауру тістегі химиялық құрамдардың бұзылуынан пайда болады. Мұндайда оның эмаль қабатының бетіне қоныр дақ түседі. Кальций, фосфор және тағы басқа минеральды тұздардың азаюынан эмаль, дентин қабаттары жұмсарады. Дентин қабатының бұзылуы өте тез дамиды. Сөйтіп тісте тіс жегі «жарасы», қуыс пайда болады. Тәтті, тұзды, қышқыл тағамдар жеген кезде және тісті щеткамен тазалағанда бұл жер ауырады. Мұны емдеу үшін ремодент дәрісін пайдаланады. Содан соң тістің қуысын тазартып, қуысына пломба салады. Егер тіс жегіден пайда болған қуыс тістің мойын маңына жетсе, тіс сауытының ішіндегі тіндер қабынып, оған түрлі микробтар жиналады. Олар бойынан улы заттар бөліп шығара бастайды. Мұның әсерінен бүкіл жақ, құлақ, жүйке талшықтары сыздап ауырады. Ауырған жердің дентинін алып тастап, орнына тездетіп пломба салмаса, мұның зардабы күшейе түседі. Біртіңдеп тістің жұмсақ тіңдері қабынып, жансызданып, пульпит, периодонтит деген аурулар пайда болады. Шіри бастаған тістің қуысынан сасық ірің бөлінеді. Бұл кезде адамның басы ауырады, дене қызуы 37-39 градусқа дейін көтеріледі, әлсіздік пайда болады. Жақ асты, мойындағы лимфа бездері үлкеюі мүмкін. Мұндай жағдайда ол тісті жұлып тастауға тура келеді.


4 - Тапсырма

Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

  1. Кариесті қазақтар қалай атайды?

  2. Тіс жегі салдарынан не бүленеді?

  3. Бұл процесс қаншаға созылады?

  4. Тісжегі неден пайда болады және белгілері қандай?

  5. Бұл жер қай кезде ауырады?

  6. Тіс қуысын қалай емдейді?

  7. Егер кариес тістің мойнына жетсе не болады?

  8. Бұл кезде қандай процесс жүреді?

  9. Асқынған тісжегі қандай аурулармен жалғасады?

  10. Мұндай жағдайда не істеу керек?


5 - Тапсырма

Төмендегі сөлемдерді толықтырып, көшіріп жазыңыз. Керекті сөздер соңында берілген.

1. Тістің ... тазартып, пломба салу керек. 2. Тәтті... жегенде тіс ауырады. 3. Тісжегі ең көп ... ауру. 4. Бүл процесс ... созылады. 5. Тіс жегі... құрамдардың бұзылуынан пайда болады. 6. Ауырған тістің дентинін ... , орнына пломба салады. 7. Шіри бастаған тістен сасық иісті... бөлінеді. 8. Науқастың ... ауырады, ... пайда болады. 9. Жақ асты, лимфа ... үлкейеді. 10. Тіс жегі салдарынан дентин, ... қабаттары бүлінеді.



(Керекті сөздер: цемент, ұзаққа, тараған, қуысын, бездері, тағам, ірің, химиялъқ, алып, басы, әлсіздік).

6 - Тапсырма

Тіс жегі ауруы бойынша науқас адам мен тіс дәрігері арасында болатын сұхбатты жаттап алыңыз.

1. - Қай жеріңіз ауырады?

- Тісім ауырады.

2. - Қай тісіңіз?

- Мына (азу, күрек, ақыл т.б.) тісім ауырады.

3. - Тісіңіз үнемі ауыра ма?

- Жоқ, суық пен ыстықтан ауырады.

4. - Тамақ ішкенде ауырмай ма?

- Тамақ ішкенде де, тісімді тазалағанда да ауырады.

5. - Тісіңізде қоныр дақ пайда болғанын білесіз бе?

- Иә. Және қуыс та пайда болды.

6. - Қуыс пен дақ қашан пайда болды?

- Біраз уақыт болды.

7. - Тісіңізді тазалып, орнына пломба салу керек.

- Көмегіңізге көп рахмет!

7 - Тапсырма

Төменде көп нүктенің орнына тіс жегі ауруы асқынған науқас адамның жауаптары берілген. Сіз дәрігердің тиісті сұрақтарын қойыңыз.

1.-...?


  • Тісім ауырады.
    2.-...?

  • Мына тісім ауырады.
    3.-...?

- Қызуым бар. Кеше 39 градусқа дейін көтерілді.
4.-...?

- Тісімнен басқа жағым, құлағым ауырады.


5.-...?

- Басым да ауырады.

6.-...?

- Иә, ауызымнан жаман иіс шығады.


7.-...?

- Жақ асты, мойын бездерінің үлкейгенін байқадым.


8.-...?

- Емдеуге келмесе, ол тісті жүлып тастаңыз.



ПУЛЬПИТ
1 – Тапсырма

«Пульпит» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздерді жаттап алыңыз.

жұмсақ-мягкий

созылмалы-хронический

бұзылған-испорченный; поврежденный

шүйде-затылок

самай-висок

асқыну-осложнение

себеп-причина

қабақ үсті-надбровье

күшею-усиление

ауруды басу-подавить(облегчить)боль

тісті жұлу-удалить зуб

солқылдап ауру-пульсирующая боль

зақымданған тіс-пораженный зуб

көңіл-күй-настроение

тәбет-аппетит

әдіс-метод

Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет