Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрліп қарағанды мемлекеттік медицина академиясы



бет1/4
Дата08.07.2016
өлшемі434.5 Kb.
#184677
  1   2   3   4


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІП

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ
Б.Н. КОШЕРОВА, М.С. СРЫМБЕТОВ, Г.Р. БЕЙСЕНОВА
ТРОПИКАЛЫҚ АУРУЛАР
оку-әдістемелік құрал

ҚАРАҒАНДЫ, 2008
ӘОЖ 616.9

КБЖ 55.1 я 7

К 76

ПІКІР БЕРУШІЛЕР:



С.Т. Доскожаева – м.ғ.к., доцент жұқпалы және тропикалық аурулар ҚазҰМУ С.Д.Асфендияров атындағы.

Р.Х. Бегайдарова – м.ғ.д., профессор, ҚММА балалар жұқпалы аурулар кафедрасы меңгерушісі.

Р.З. Балтынова – м.ғ.к. облыстық инфекция аурулар бас дәрігері.
К 76 Кошерова Б.Н., Срымбетов М.С., Бейсенова Г.Р. Тропикалық аурулар : Қараганды. 2008ж. - 69 б.

КБЖ 55.1 я 7

Бұл оқу-әдістемелік кұрал ішек тропикалық аурулар туралы жазылған. Бұл жұмыста кәзіргі кезеңдегі тропикалық аурулардың этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі және емі қарастырылған. Сонымен қатар тесттік сұрақтар енгізілген.

Оқу-әдістемелік құрал медициналық жоғарғы оқу орындарының студенттеріне, дәрігер-интерндерге, дәрігер-инфекционистерге, жанұя дәрігерлеріне арналған.


Бұл әдістемелік-оқу құралды ҚММА Әдістемелік Кеңесіне бекітуге ұсынылсын басып шығару үшін бекіткен және ұсынған Хаттама №8 «28» «02» 2008ж.
Әдістемелік ҚММА – ң Ғылыми кеңесінде бекітіліп, баспаға ұсынылды

Хаттама № 6. 13.02.2008 ж.




ҚЫСҚАРТЫЛҒАН АТАУЛАР СӨЗДІГІ
АЛАТ – аланинаминтрансфераза

ГАТР – гемагглютинацияны тежейтін реакция

ДДҰ – дүниежүзілік денсаулықсақтау ұйымы

ДТҚ – диссиминирленген тамырішілік қанұюы

ДЭК – диэтилкарбамазин

ЖҚТЖ - жүрек қан-тамыр жүйесі

ИТШ – инфекциялы-токсикалық шок

ИФА – иммунды ферменттер анализы

ҚБР – комплемент байланыстыратын реакция

МФЖ – моноцитты фагоциттар жүйесі

НР – нейтрализация /бейтараптау/реакциясы

ОЖЖ – орталық жүйке жүйесі

ПГАТР – пассивті гемагглютинацияны тежейтін реакция

ПҰАР –пассивті ұзақ агглютинация реакциясы

РИФ – реакция иммунды флюоресцент әдісі

РНҚ – рибонуклеин қышқылы

УКС – ультракулгін сауле

ФАР – флюоресценциялық антидене реакциясы

ЭТЖ – эритроциттердің тұну жылдамдығы

RRS – ректороманоскопия




Алғысөз

Тропикалық аурулар кәзіргі таңда өз маңызын жоғалтқан жоқ, бұл инфекция тұрғындардың денсаулығына және экономикасына жұқпалы ауруларға қарағанда көп зиян әкеледі.

Тропикалық және субтропикалық елдерде тропикалық аурулардың өте көп таралуы бұл елдердегі климаттық жағдайлар қоздырғыштың өсіп - өнуіне әкеліп соқтырады.

Аталған патологияны Қазақстан Республикасының жоғарғы оқу орындарында оқу өте маңызды болу себебі, сыртқы экономикалық қарым – қатынастардың көрсетілген региондармен дамуына байланысты. Тропикалық аурулар Қазақстан Республикасында сирек жағдайда кездесіп түрады.

Жоғарыда көрсетілген мәліметтерге сүйене отырып авторлар тропикалық аурулардың этиологиясы, эпидемиологиясы, клиникасы, кәзіргі таңдағы емі мен алдын-алуы туралы оқу әдістемелік құралды жазуды ұйғардық.

Авторлар пікір берушілерге өз алғыстарын білдіреді.


Тропикалық инфекциялардың географиялық таралуы

Азия, Африка, Тынық Мұхит елдерінде тұрғындардың денсаулық денгейі мен өмір ұзақтығын анықтайтын маңызды факторлардың бірі кәзіргі кезенде тропикалық инфекция болып табылады. Лепра, лейшманиоз, трипаносомоздар (африкалық және америкалық), филяриидоздар, шистосомоздар, безгек - бұл 6 негізгі инфекцияға қарсы күресу бағдарламасын жыл сайынғы есебіне байланысты, кейбір елдерде ДДҰ мәліметі бойынша эпидемиологиялық жағдайлар кәзіргі кезеңде жақсарды. Көрсетілген ауруларды емдеуде арсенальдағы дәрілік препараттар толық тиімді емес, кәзіргі таңдағы алдын-алуы әдістері тропикалық ауруларды азайту және олардың асқынуларының алдын ала алмайды.

Климаты тропикалық және субтропикалық елдерде алиментарлы, ауа-тамшылы, жанаспалы, трансмиссивті жұғу жолымен берілетін инфекция кеңінен таралған. Сонымен қатар парентеральды жолмен берілетін инфекцияларда байқалады. Вирусты инфекциялардан арбовирусты инфекциялар, сары қызба, Денге қызбасы, флеботомды арбовирусты энцефалиттер маңызды роль атқарады.

Тропикалық және субтропикалық белдеулерде шыңды таулардың дақты қызбасы, Марсель қызбасы, Цуцугамуши қызбасы және тағы басқалар кеңінен таралған.

Көптеген Азия, Африка, Тынық Мұхит елдерінде кәзіргі таңда спирохетоздар, жеке атап айтқанда боррелиоздар (эпидемиялық қайталмалы сүзек, кенелік қайталмалы сүзек) сонымен қатар трематодоздар медициналық мәселе болып табылады.

Тропикалық белдеулерде маңызды мәселе болып табылатын және миллиондаған адамдар ауыратын трипаносомоздар: Африкалық ұйқы ауруы және Оңтүстік Америкадағы Чагас ауруы. Осы елдерде лейшманиоз мәселесі маңызды болып қалып отыр.

Шистосомоз және филяриидозбен тропикалық және субтропикалық аудандар тұрғындардың көптеген бөлігі, құрттар инвазиясымен ауыратына көңіл бөлуге болады.
Трематодоздар: (шистосомоздар, описторхоз, клонорхоз, фасциолез)

Шистомоздар – тропикалық гельминттер тобына жатады, созылмалы ағымды, ұсақ қан тамырларын зақымдаумен, несеп-жыныс жүйесін, асқорыту жүйесі мен бауыр, кейде өкпені зақымдаумен жүреді. Ең жиі таралған шистосомалардың 4 түрі бар:


  1. Schistosoma hemotobium

  2. Schistosoma mansoni

  3. Schistosoma intercolotum

  4. Schistosoma japonicum



Несеп шистосомозы (Schistosomosis urogenitalis)

Этиологиясы. Қоздырғыш Schistosoma hemotobium, қансорғыш, аналығының көлемі – 10-18×25 мм, аталығының көлемі – 4-15×10 мм. Іш жағында дене бойымен кутикулярлы желоб өтеді, онда аналығы орналасқан. Аталығы ішкі жағындағы сорғышы арқылы қан ағымында тұрақталып тұрады. Жұмыртқасының терминальді қорғаны бар, құрамында личинка – мироцидий. Шистосоманың жыныстық дамыған особь кіші жамбас қан тамырларында, әсіресе қуықта, жұмыртқа салып, қан тамырының қабырғасына еніп, несеп арқылы қоршаған ортаға бөлінеді. Аналығы сыртқы ортаға 300 жұмыртқаға дейін бөледі.

Тоғанды суларда мироцидий өз қабығын тастап аралық иесі – тоған моллюскаларына енеді. Соңғы иесі – адамға церкария тері және шырышты қабаттар арқылы енеді, лимфа және қан тамырлары арқылы миграция жасайды - өкпе арқылы үлкен қан айналымына, бауыр венасына, одан шажырқай венасына және несеп-жыныс жүйесі веналарына өтеді, ересек особьтар адам организмінде 40 жыл өмір сүреді.



Эпидемиологиясы. Зоонозды инфекция тобына жатады, омыртқасыз тасымалдаушылар арқылы беріледі. Ауру көзі – адам.

Церкарий өзінің аралық иесі моллюск денесінде 4-5 апта өмір сүріп, суға шығады да, адамға церкариймен тікелей жанасқанда жұғады.

Жиі 10-16 жас, яғни жас балалар арасында жиі кездеседі. Ауырғаннан кейін жартылай иммунитет қалыптасады. Инвазия Африка, Мадагаскар, Иран, Кипр, Ливан, Сауд Аравиясы, Сирия, Судан, Турция, Ирак, т.б. елдерде кездеседі.

Патогенезі. Алғашқы кезеңіндегі негізгі патогенетикалық механизм – шистосома антигендерінің метаболиттік әсері, яғни сенсибилизация.

Созылмалы кезеңінде – механикалық фактор бауыр тамырларының фиброзын, кіші жамбастың иммунды нефропатиялар туғызады. Көп жағдайда зәр шығару жйесінде екіншілік инфекциясы пиелонефрит дамиды. Созылмалы түрінде жартылай иммунитеттің қалыптасуы, көп реттік суперинвазияға әкеледі.

Қуықта, несепағарда шистосомоздық гранулема түзіледі, ол перифокальді плазмаклеткалық, лимфоидтық, эозинофильді жұмыртқа инфильтраттан тұрады. Біртіндеп қуықта фиброз, деформация дамиды, жұмыртқаның барлығы қуысқа бөлінбегендіктен, қабырғада қаны кальцификацияланады, несеп жолдарын зақымдағанда оның стриктурасына, гидронефроз дамуына әкеліп соқтырады, қуықта жаралар, несеп шығару жолдарының өзегінде полиптер пайда болады.

Клиникасы. Негізгі патогномды симптомы – терминальді гематурия, яғни зәр шыққаннан кейін, қан тамшылайды. Гематурия дизуриямен жүрмейді. Кейбір ауруларда кіші дәретке отырғанда қуықта, шапта, шат үстінде ауырсыну, бел аймағында ауырсыну болады.

Созылмалы кезінде жара тыртыққа айналады, полип тәрізді түзілістер пайда болады, дизурия мен гематурияның азаюына алып келеді. Несеп шығару жолының пиелоэктазиясы, стеноз, үдемелі гидронефроз жедел бүйрек жетіспеушілігіне әкеліп соқтырады.



Асқынулары:

  1. нефролитиаз

  2. өрлемелі бактериурия, уросепсис

  3. қуық ісігі

Жыныс мүшелері сирек зақымдалады. Әйелдерде – кольпит, эрозия, жатыр мойыны мен қынапта полип түзілуі мүмкін. Еркектерде – эпидидимит, простатит дамиды.

Кіші жамбастағы венозды анастомоздарға байланысты шистосомалар ішекке-тусуі мүмкін, төменгі қуыс венасы мен қақпа V. Portae вена арасындағы тікелей байланыс кез келген мүшеге миграция жасауына мүмкіндік береді.


Диагностика

  1. Эпидемиологиясы, клиникалық көрінісі

  2. Созылмалы кезінде несептен Schistosoma hemotobium жұмыртқасын табу

  3. Цистоскопия – шырышты қабаттағы тән көрініс

  4. Толық урологиялық тексеру – цистоскопия, биопсия, қуық рентгенографиясы, экскреторлық урография

Ішек шистомозы (Schistosomosis intestinalis)

Ішек шистосомозы – созылмалы түрде өтетін гельминтоз, ішек, бауыр, өкпені зақымдаумен өтеді. Өмірлік циклі Schistosoma intestinаtis аналығы – 6 -10×1,2 мм, аталығы – 7-15×0,17 мм. Соңғы иесі кейбір кемірушілер, ірі қара мал, ит, маймылдар, аралық иесі – моллюск. Ересек гельминттің адам организмінде 8-30 жыл өмір сүруі мүмкін.



Эпидемиологиясы. Несеп жыныс шистосомоздардан айырмашылығы адамға жұқтыру жолында (ірі қара мал, ит, жабайы сүтқоректілер, т.б.).

Патогенез: 1) аллергиялық реакция, 2) ауыр мүшелік зақымдалулар.

Созылмалы кезеңінде паразиттің орналасуына байланысты теріге, тері асты қабаттан лимфа арқылы гематогенді жолмен өкпеге, кейін бауырға өтіп, некроз, васкулит тудырады. Гельминт жетілгеннен кейін тоқ ішек венасына, ішек шажырқайына тұрақтанып, 26-42 күн жұмыртқа салады шипа мен механикалық заттар арқасында ішек кеңістігіне өтеді. 50% ішек қабырғасында, 25% бауырға, 20-30% басқа мүшелерге өкпеге өтеді.

Бауырда гранулематозды зақымдану, кейін фиброз Симмерс типті (трубалық-индурациялы некроз). Жұмыртқа кіші қан айналысына түскенде өкпе зақымдалуы, өкпе гипертензиясы, өкпелік жүрек, өкпе эмболиясымен сипатталады, гломерулонефрит дамуы мүкін.



Клиникасы. Кейде инвазия симптомсыз, көмескі, субклиникалық формада өтеді. Жедел және созылмалы кезеңнен тұрады.

Алғашқы симптом – дерматит, теріге енгеннен кейін болады, қышиды, 2-3 күннен кейін басылады.

Жедел кезеңінде миграцияға байланысты қысқа уақытқа қалтырау, қызба, буын ауыруы, уртикарлы бөртпе, өкпелік синдром пайда болуы мүмкін (бронхпневмония).

Абдоминальді синдром, гепатоспленомегалия, лимфаденит, менингоэнцефалит дамиды. Қанда лейкоцитоз, эозинофилия, ЭТЖ жоғарылауы. Бұл өзгеріс 2-3 аптаға созылады, біртіндеп төмендейді. Ішектегі өзгерістер: бірінші жұмыртқа салғаннан инвазияның 6-8 аптасына созылады. Аллергиялық реакциямен бірге іш өтуі, нәжісте, қан, шырыш, ірің араласады. Аймақтық гиперемия, ісіну, эрозия, аздаған жара, кейде полиптер пайда болуы мүмкін.

Созылмалы кезеңінде бауыр зақымдалуы, портальді гипертензия, созылмалы ішек зақымдалуы мен оның көріністері болады.

Диагностика. Клиникасы, эпидемиялық анамнез, RRS. Нәжісте, ішек биоптатынан шистосома жұмыртқасын табу. Иммунологиялық тәсіл ҚБР, РИФ, т.б.

Жапон шистосомозы (Schistosoma japonicum)

Созылмалы гельминтоз, ауыр ағымды, бауыр, ішек зақымдалуымен сипатталады, кейде ОЖЖ.



Этиологиясы. Қоздырғыш Schistosoma japonicum. Жыңыстық жетілген формасы адам организмінде үй жануарлары арасында, аралық иесі – моллюск, Oncomelania тұқымына жатады.

Эпидемиологиясы. Зооноз, адам моллюскамен қатынаста болғанда зақымдалады.

Патогенезі. Шистосомоздың ішіндегі ең аз кездесетін түрі. Ішек шистосомозынан айырмашылығы:

  1. Созылмалы кезеңі ерте дамиды, бұл Schistosoma japonicum тез жетілуіне және ерте жұмыртқа салуына байланысты.

  2. Барлық кезеңінде клиникалық симптомдары айқын.

  3. Schistosoma japonicum жұмыртқасының қарқынды және массивті бауыр, өкпе, бүйрек, тамыр және паренхиманың ауыр зақымдалуына байланысты ауыр өтеді және шистосома бас миына өтіп, парез, салдану, эпилепсиялық ұстама, соқырлыққа әкеліп соқтырады.

Диагнозы

  1. Ластанған суда шомылғаннан кейін, церкарий дерматиті

  2. Несепті центрифугадан өткізгеннен кейін зерттейді, максимальді жұмыртқа болу уақыты 10-12 сағ күндіз

  3. Цистоскопияда қуықтың шырышты қабатындағы гранулема, «құмдық дақ», қара микрогранулема, инфильтрат көруге болады

  4. Жалпы рентгенографияда қуық қабырғасына тұздар шөгуі

  5. Контрастілі урографияда несепағар стриктурасы

  6. Копроовоскопия: Като бойынша жұғынды тексеру

  7. Иммунологиялық тест (ҚБР, флюоресцирлеуші антиденелердің тікелей емес реакциясы)


Описторхоз

Описторхоз – гельминтоз, ұйқы безі және гепатобилиарлы жүйелерді зақымдаумен жүретін, ұзақ созылмалылығымен ерекшеленеді, қайталамалы қабынуға, біріншілік бауыр ісігі мен ұйқы безінің қабынуына бейім.

Этиология. Описторхоздың қоздырғышы болып opisthorchidae тұқымдастығына жататын трематод тобының екі түрі opisthorchis viverrini және opisthorchis felineus (синонимдері: мысықтың немесе 2 шұртты сібірлік) ұсақ ұзындығы 4-13 мм. Гельминттің ұзындығы 5,4-10,2 мм.

Эпидемиология. Описторхоз табиғи ошақтық ауру. Инвазия көзі описторхозбен инвазирленген адам, үй және жабайы жануарлары. Оның дәретімен шығатын гельминт жұмыртқалары ауыз су қоймаларына түсіп, моллюскалармен жұтылады. Ең соңғы дамуы болып личинкалы кезеңнің көбеюі, алдында личинка өсіндісі бар церкарийлер. Церкарий карп балықтарына белсенді өте алады және оның тері асты бұлшық ет клетчаткасында цистаға айналады, кейін метацеркарийге ауысады.

Патогенезі. Описторхоз личинкасы жеген балықпен түскен кезде адамның ащы ішігіне өтеді. Описторхоз патогенезінде негізгі рольді атқарады:

- аллергиялық реакция (аурудың алғашқы сатысында) шығарыстары гельминттердің зат алмасуы, метаболиттеріне байланысты

- гельминттердің механикалық әсері, зақымдалатын орны ұйқы безінің және өт жолдарының қабырғасы, өт бездерінің бүртікшелері;

- нервтік рефлекторлы әсер етуінің зақымдауы (гельминттері тітіркендіреді) гельминттердің нерв жолдарын тітіркендіреді, соның нәтижесінде патологиялық нервтік импульстер пайда болады;

-өт жолдарының секрециясы мен моторикасының бұзылуына байланысты (өт шығару жолдарының дискинезиясы, паразиттердің соларға жиналуы);

- безді эпителидің пролиферациясы, өттің және ұйқы безінің жолдарына (рак жағдайына) қарау керек.



Клиникалық белгілері. Описторхозда инкубациялық кезең 2-4 аптаға созылады. Описторхоздың ерте кезеңінде дене температурасының жоғарлауы болуы мүмкін, бұлшық ет пен буындардың ауыруы, құсу, іш өту, бауырдың ұлғаюы, кейде көкбауыр да ұлғаяды, теріде аллергиялық белгілер, қанында лейкоцитоз бен эозинофилия, жиі лейкемоидтық және эозинофильдік реакциялар байқалады.

Описторхоздың кеш сатысында аурулардың негізгі шағымы эпигастрий және оң жақ қабырға астының ауыруы, кей кезде ауру арқаға және сол жақ қабырға астына таралуы мүмкін. Көп жағдайда бас айналу, бас ауыру, диспепсия белгілері көрініс береді.

Анамнез жинағанда вирустық гепатит және бактериальды екіншілік инфекциямен өт жолдарының қабынуы бауыр қызметін бұзады. Өт қабы айтарлықтай үлкейген және тығыз.

Асқазан сөлі жағынан кейбір описторхозбен наукастарда қышқылдық төмендеу немесе ахилия байқалады.



Диагностикасы. Описторхоз диагностикасында клиникалық көріністері қиын симптомдар және синдромдар болмайды, тек сол ауруға ғана тәуелді. Описторхоз инвазиясы жұқтырғаннан бір айдан кейін гельминт жұмыртқа шашар кезінде копроскопиялық тексеру және науқастың дуоденальды сөлінен анықталады.

Емі. Хлоксил тағайындайды (гексахлор параксилол), емдеу уақыты 2 күн өткеннен кейін емдеу кезінде майлы тағамдар қабылдауға және алкоголь ішуге тиым салынады. Дәріні сүтпен берген тиімді. Хлоксилмен емдеу уақыты 5 күн, тәуліктік мөлшері (60 мг/кг).

Описторхоз кезінде празиквантель (бильтрицид) қолданады, 600 мг 1 рет береді.



Клонорхоз (clonorchosis)

Клонорхоз – билиарлы жүйенің және ұйқы безінің зақымдауымен жүретін.



Этиология. Клонорхоз қоздырғышы трематода туыстастығына жатады. Opisthorchidae – clonorchis sinensis (син. Қытайлы екі мүртты) 1874ж. Мс. Connell бірінші рет сипаттаған, 1910ж. Kobajashi жақсылап зерттеген. Денесі жалпақ, үзындығы 10-20 мм, ені 2-4 мм. Алдынғы бөлігінің ұшында ауыз сорғышы, дененің бірінші және екінші бөлігінде ілетін сорғышы орналасқан.

Эпидемиология. Негізгі көзі инфицирленген адам (негізінде), мысықтар, иттер. Фекалий арқылы гельминт жұмыртқасы суға түскеннен кейін моллюскалар жұтады, 2 аптадан кейін жұмыртқалар-церкарийге айналады.

Патогенезі. Эндемиялық аудандарда тұратын тұрғындарда трансплацентарлы берілетін иммунитет қалыптасады, оларда ауру жеңіл ағымды түрде өтеді. Клонорхоз ошағында зақымдалу аз болады және ауру анықталмаған, жедел формада өтеді. Негізгі патогенезі болып жолдары эпителийнінің адематозды пролиферациясы (рак алды жағдай), екіншілік микробты формасында гельминттің енген орнында механикалық токсико-аллергиялық реакция, нейротрофикалық өзгерістер қосылады.

Ағымы мен симптомдары. Клонорхоз және описторхоз қоздырғыштарының биологиясы және эпидемиологиясы жалпы гельминтоздың белгілері ұқсас болып табылады, гельминтоз тұрған ошақта ауру жедел аллергоз түрінде өтеді (әлсіздік, жоғарғы қызба, бауырдың, кейде кокбауырдың, ұлғаюы, лимфаденит, эозинофилия, кейде 80% склера сарғаюы, байқалады. 2-4 апта кейін жедел белгілері төмендейді, осы уақытта ауруда клонорхистердің жұмыртқасы пайда болады. Аурудың кезеңдерінде ангиохолит, өт болу жолдарының дискинезіясы, созылмалы гепатит және панкреатит байқалады, өтіп кеткен жагдайда бауыр циррозы дамуы мүмкін. Ауру ағымы созылмалы, асқынған түрде жүреді.



Емі. Папоротник экстрактісі бір ретті немесе екі рет, 2-3 апта никлофоланмен 3г (үлкендерге) және нафтамон 2,5-5 г тәулігіне.
Фасциолез

Фасциолез – от шығару жолдарын басым зақымдап, узақ созылмалы түрде өтетін адам, жиі жануар гельминтозы.

Этиологиясы. Фасциолез қоздырғышының 2 түрі белгілі: 1) Fasciola hepatica 2) Fasciola qiqantica Fasciola hepatica – жазық жапырақ тәрізді болып келген, ұзындығы 20-30 мм, ені 8-12 нм жетеді. Fasciola qiqantica - өте үлкен болып келеді, ұзындығы 33-76 нм.

Эпидемиология. Фасциолез зоонозды инфекция. Ауру көзі – жануар т.б. Бұл ауру кобінесе үй жануарлары және жабайы жануарлар арасынде кең таралған. Көп жағдайда қой, ешкі, ірі қара мал, сирегірек жағдайда шошқа, жылқы, иттер ауырады. Негізгі берілу жолдары: су, ластанган су қоймалары бар жерде өсетін шөптер және гельминттің личинкалармен ластанған сумен жуылған көкөністер мен жемістер арқылы.

Клиникасы. Инкубациялық кезеңі 1-8 апта. Ауру жедел продромальды кезеңсіз басталады. Температура бірден 38-39°С-қа көтеріледі. Оң жақ қабырға астында ұстама тәрізді ауырсыну болады. Бауыр көбінесе әсіресе сол жағы ұлғайып қысқа уақытқа ауырсынып, бірақ өз бетінше қайтып кетеді, мұны Крюков симптомы деп атайды. Сирек көкбауыры ұлғаяды. Аурудың бірінші күндерінде склераның кілегейлі қабықтарының, терінің сарғаюы байқалады. Сарғаю бір аптадан аспайды.

Созылмалы фазасында 2 негізгі клиникалық вариантын бөлеміз:

1) созылмалы асқынбаған түрі; 2) созылмалы бактериальды инфекциямен ас-қынған түрі.

Диагностикасы. Гельминт жұмыртқаларының аз мөшерде және кезеңдік бөлінуіне байланысты диагноз қою қиынға түседі. Он екі елі ішек құрамын тексеру жақсы нәтиже береді. Лабораторлық тексергенде: биохимиялық қан анализінде АЛАТ, сілтілі фосфотазаның белсінділігі жоғарылайды, гипопротеинемия, қанда байланысқан билирубиннің мөлшері жоғарылайды.

Емі. Фасциолез кезінде арнайы емді аллергиялық көріністерді, яғни жоғары температураны, ауырсыну синдромын, гемодинамика бұзылыстарын жойғаннан кейін ғана тағайындайды. Ол үшін гипосенсибилизирлеуші антигистаминдық дәрілер беріледі. Ауыз арқылы хлоксил 0,3 г/кг қабылдайды. Өт жолдарында микрофлора анықталған жағдайда қоздырғышқа сезімтал антибиотиктер тағайындайды.

Тропикалық немотодоздар:

Тропикалық нематоздарға жататандар:

- лимфатикалық филяриидоздар (вухерериоз, бругиоз)

Вухерериоз Орталық Африка мен Батыс саванналарының ылғалды аймақтарында кеңінен тараған. Ал Оңтүстік-Шығыс Азияда вухерериоз қала тұрғындарын зақымдаған, онда Culeх pipiens таратушысы негізгі рольді атқарады. Америка аймағында вухерериоз аздап кездеседі және қала тұрғындарын зақымдайды. ДДҰ мәліметті бойынша лимфа жүйесінің филяриидозы 25 млн құрайды делінген. Инвазия көзі тек адам. Бірақта лабораториялық зерттеулерде W. Bancrofti тайвандық макакалар кезектік штаммен беріледі. Африканың көптеген ауылдық аймақтарында вухерериоздің ошақтары бар деген және олар жануарлар ағзасында анықталған.


Вухерериоз

Вухерериоз. (Wuchereriosis) – лимфа жүйесін зақымдап созылмалы түрде өтетін гельминтоз.

Этиология. Wuchereriosis - жіптәрізді нематод. Еркек нематод мөлшері - 80-100х0,24-0,3 мм, ұрғашысының ұзындығы 40х0,1 мм, личинка (микрофилярия) – 0,127-0,32х0,007-0,1 мм. Еркегі өте тез ұрықтанады. Вухерерийдің аралық қожайыны – маса тұқымдастары. Адамда жынысты жетілген гельминт формасы лимфа жүйесінде және тамырларында, ал личинкасы қантамырларда өсіп жетіледі.

Эпидемиология. Инвазия көзі тек адам. Бірақта лабораториялық зерттеулерде W. Bancrofti тайвандық маймылдар кезектік штаммен беріледі, Африканың көптеген ауылдық аймақтарында вухерериоздің ошақтары бар деген және олар жануарлар ағзасында анықталған. Вухерериоз Орталық Африка мен Батыс саванналарының ылғалды аймақтарында кеңінен тараған. Ал Оңтүстік-Шығыс Азияда вухерериоз қала тұрғындарын зақымдаған, онда Culeх pipiens таратушысы негізгі рольді атқарады. Америка аймағында вухерериоз аздап кездеседі және қала тұрғындарын зақымдайды. ДДҰ мәліметіне әлем сәйке лимфа жүйесінің филяриидозы 25 млн құрайды.

Клиникалық көрінісі. Тұрғылықты тұрғындарда аурудың инкубациялық кезеңі 12-18 айды құрайды. Иммундық жүйесі әлсіз адамдарда кезең 3-6 айды құрайды әсіресе жан-жақтан келген тұрғындарда. Ал инвазия ошағында клиникалық симптоматика 3-4 жастағы кезде болады. Клиникалық ағымда вухерериоз бірнеше кезеңдерден өтеді, ал патологиялық өзгерістер дәрежесіне байланысты өсіп отырады. Аурудың ерте кезеңінде ағзада: қызба, уртикарлы бөрткен, конъюнктивит, жекелеген ісінулер, лимфаденопатия, кейде спленомегалия, өкпелік синдром (пневмония, астмоидты бронхит), қанда гиперэозинофилия болады.

Емдеу. Спецификалық емдеу жүргізіледі. Егер бактериальды инфекция қосылып келетін болса онда антибиотиктер тағайындаған жөн. Элефантиаздың бастапқы кезеңінде кейбір терапиялық нәтиже беруі үшін глюкокортикойдты гормондар қоса беріледі.

Сондай-ақ эластикалық маталар мен бандаждар да киген дұрыс деп саналады. Зақымдалған теріні кесу мен қатар терінің пластикалық операциясы және бірден өзгерген ағзаларды ампутация жасау көрсетілген.


Бругиоз (Brugiosis)

Бругиоз. Лимфа жүйесінің филяриидозына жататын созылмалы гельминтоз.

Этиология. Қоздырғышы – (Brugia malayi) жіптәрізді құрт. Аталығының мөлшері – 55х0,16 мм, ұрғашысының мөлшері – 22-23х0,088 мм.

Эпидемиология. Бругиоз – перкутанды трансмиссивті биогельминтоз. Инвазия көзі мен аралық қожайыны адам болып саналады: Mansonia, Anopheles, Aedes масалары. Кезектік бругиоз – трансмиссивті антропоноз.

Субкезектік штаммның соңғы және инвазия көзі жабайы, үй жануарлары, иттер, мысықтар, маймылдардың кейбір түрлері осылайша адамдар да зақымдалады. Тасымалдаушы Mansonia, Anopheles, тұқымдасының масалары. Субпериодтық бругиоз – табиғи-ошақты инвазиялық зооноз.




Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет