Автобус жүргізушісіне қойылатын талаптар

5.3.1 Жолаушылар тасымалын орындауға қатысатын автобус жүргізушісі жолаушылар тасымалын орындау үшін «D» (немесе «D» және «Е» буынды автобусты басқару үшін) санатты механикалық көлік құралын басқаруға құқық беретін куәлігі болуы керек.

5.3.2 Жолаушылар автомобильінің жүргізушісі Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласында құзіретті органмен белгіленген тәртіпте медициналық қайта куәландырудан қайта өтуі керек.

5.3.3 Жүргізуші рейске шығардан отыз минут бұрын жолдама қағазды немесе ернеулік журналды ұсынғаннан кейін, сонымен қатар жеке басын куәландыратын құжатын ұсынғаннан кейін рейс алды (ауысым алдындғаы) медициналық бақылаудан өтуі керек.

5.3.4 Сырқаты, ауырудың объективті белгілері және ағзаның функционалды күйі бұзылғаны байқалмаған жүргізуші автокөлік құралын басқаруға жіберіледі.

5.3.5 Медициналық жұмыскер ернеулі журналдың тиісті графаларына мөр қояды – жүргізушілер жолаушылар мен жүкті тұрақсыз тасымалдауды жүргізген кезінде, және жолдама қағазын – тұрақты жолаушылар тасымалын жүргізген кезде.

Мөрде бақылаудан өткендігі туралы және медициналық жұмысшының қолы қойылады [1].

Бір күн ағымында бірнеше рейістерді орындау қажет болған жағдайда, рейс алды медициналық бақылау бір рет қана жүргізіледі және бірінші рейс алдында.

5.3.6 Жүргізушіге рұқсат етілмейтіндер:

1) мас күйінде (алкагольді, нашақорлық немесе басқа), назар мен реакциясын нашарлататын дәрілік препараттардың әсерімен, сонымен қатар жол қозғалыс қауіпсіздігіне қатерге төндіретін сырқаттанған және шаршаған күйде автокөлік құралын жүргізуге;

2) спирттік ішімдіктерді және кабинада және автобус салонында темекі тартуға;

3) мастық күйіне куәландыру жүргізгенге дейін автокөлік құралын басқарудан шеттетілгеннен кейін алкогольды ішімдіктер, наркотиктік және психотропты заттарды қабылдауға;

4) уәкілетті органмен автокөлік көлігі саласында белгіленген мерзімде міндетті бақылауды өтпеген немесе істен шыққан автокөлік құралдарын пайдалануға;

5) иесі заңнамада белгіленген көлік құралы иесі жауапкершлігін міндетті сақтандыру келісімін және/немесе жолаушылар алдында тасымалдаушының жауапкершілігін міндетті сақтандыру келісімін жасамаған жағдайда көлік құралын пайдалануға;

6) белгіленген тәртіпте тіркелмеген және мемлекеттік тіркеу нөмірлері болмаған жағдайда немесе олардың тіркеу құжаттарына сәйкес келмеген жағдайда автокөлік құралын басқаруға;

7) ластану деңгейі жүргізуші орнынан шолулығын, сыртқы айналар арқылы артқы көріністі, сыртқы жарықтандыру аспаптарының тиімділігі төмен, сонымен қатар автокөлік құралын тіркеу туралы куәлікке енгізілген мемлекеттік нөмір белгісін және автокөлік құралының түсін анықтауға кедергі болатын автокөлік құралын пайдалануға;

9) ұйымдасқан колонналарды қиюға (жаяу жүргіншілерді қоса) және олардың арасынан орын алуға;

10) автокөлік құралын басқаруда телефонмен қолдануға;

11) тежегіш жүйесі істемейтін немесе рульдік басқарғышы істемейтін, ілмекті құрылғысы істемейтін (автопоезд құрамында), сонымен қатар жасанды жарықтандырғыштары жоқ жолдарда тәуліктің қараңғы уақыттарында немесе көрінуі жеткіліксіз жағдайларда – жанбайтын (жоқ) фарлармен және (немесе) артқы габаритті жарықтарымен, жауын-шашын немесе қар кезінде жүргізуші жағынан әйнек тазалағышы істемейтін автокөлік құралдарын басқаруға.

5.3.7 Жолаушыларға қызмет көрсетер кезде автобус жүргізушілер және кондукторлар, қарым-қатынас кезінде сыпайы және оларға нормативті лексикамен мемлекеттік және орыс тілдерінде түсіндрулері керек.

5.4.1 Тұрақты қатынаста жлолаушыларды тасымалдаудың технологиялық процес талаптармен регламенттелінеді [1].

5.4.2 Тұрақты республика ішілік жолаушыларды және жүкті автомобильдік тасымалдау жергілікті атқарушы органдармен ұйымдастырылады.

5.4.3 Тұрақты республика ішіндегі жолаушылар мен багажда автомобильдік тасымалдау, [1] сәйкес жергілікті атқарушы орган мен тасымалдаушы арасында жасалатын, жолаушылар мен жүкті тиісті тұрақты автомобильдік тасымалдарды ұйымдастыру келісім негізінде көрсетілген бағдарларға қызмет көрсетуге құқық беретін байқауда жеңген тасымалдаушымен іске асады.

5.4.4 Тұрақты қалалық (ауылдық) және қаламаңы жолаушыларды және жүкті автомобильдік тасымалдау, азаматтар мен ұйымдардың ұсыныстары бойынша, жолаушылар ағынын талдау және жолаушылар көлігін дамытудың бекітілген кешенді схемасының негізінде құрылатын, жергілікті атқарушы мемлекеттік органдармен бекітілген бағдарлар желісі бойынша іске асырылады.

5.4.5 Тұрақты халықааралық облысаралық бағдарларда тиісті облыстардың, республикалық маңыздағы қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарымен келісу бойынша автомобиль көлігі саласында құзіретті органмен [1] сәйкес қозғалыс кестесі бекітіледі.

5.4.6 Тасымалдаушы (жүргізуші) жолаушылар мен багажда республикаішілік автомобильдік тасымалдарда бағдарларды пайдалануға құқық беретін куәліктің тасымалдауды ұйымдастырушымен расталған көшірмесін пайдалануға құқылы.

5.4.7 Жолаушыларды және жүкті тұрақты қалалық (ауылдық) және қаламаңы автомобильдік тасымалдарды жүргізген кезде, тасымалдаушы талабы жергілікті атқарушы органмен белгіленетін біркелкі формалы киіммен жүргізушілерді және кондукторларды қамтамасыз етуі керек.

5.4.8 Жолаушылар мен жүкті тұрақты қаламаңы автомобильдік тасымалын жүргізген кезде, [1] сәйкес қала ішінде жолаушылар мен жүкті тасымалдауға рұқсат етілмейді.

Осы кезде қала аумағылнда елді мекендер арасында қаламаңы қатынасында жүретін жолаушыларды отырғызуға және түсіруіне болады. Жолаушылар мен жүкті қаламаңы автомобильдік тасымалында жолаушыларды түсіруге және отырғызауға аялдау, қаланың жергілікті атқарушы органдарымен келісім бойынша жергілікті атқарушы органмен анықталады.

5.4.9 Жолаушылар мен жүкті тұрақты қалалық (ауылдық) және қалалық автомобильдік тасымалдардың бағдарлық желісі, бағдарлардың қайталануын минималдайтындылығын, сонымен қатар бір бағдардың екіншісінің үстіне қабаттасуын минималды болуын қамтамасыз ететіндей етіп құрылады.

5.4.10 Жолаушылар мен жүкті тұрақты қалалық (ауылдық) автомобильдік тасымалдар бағдарында микроавтобустарды қолдануды анықтау, аз жолаушылар ағынымен негізделінеді, осы кезде микроавтобусты қолдануда бағдарлардың ұзақтығы жолаушылар мен жүкті тұрақты қалалық (ауылдық) автомобильдік тасымалдарда, бағдарлық желілердің жалпы ұзақтығының отыз пайызынан аспауы керек.

Жалпы қолданыстағы бағдарларға микроавтобустармен қызмет көрсетілетін, бағдардың аялдамасын салу 25% артық болмауы керек.

5.4.11 Жолаушылар мен жүкті тұрақты ауданаралық (қалааралық облысішілік) автомобильдік тасымалдар, алыс ауылдық елді мекендердің тұрғындарына көліктік жетімділігін қамтамасыз ету қажеттілігін, жолушылар ағынын талдау негізінде құрылатын, сонымен қатар ұйымдар мен азаматтардың ұсыныстары бойынша, жергілікті атқарушы органдардың бекітілген бағдарлық желілері бойынша жүргізіледі.

5.4.12 Бағдармен төрт жүзден артық километр тоқтаусыз қозғалған жағдайда тасымалдаушы демалыс және жолаушылардың қажеттілігін қамтамасыз ететін он минуттан кем емес технологиялық аялдамаларды қарастыруы керек. Технологиялық аялдамаларда жолаушыларды отрғызуға рұқсат етілмейді.

5.4.13 Қазақстан Республикасымен қолқойылған халықаралық келісімдермен реттелмеген бөлімінде, жолаушылар мен жүкті тұрақты халықаралық автомобильдік тасымалдар бағдары бойынша жүру реті, осы стандартпен және [1] реттелінеді және жолаушылар мен жүктің тұрақты автомобильдік тасымалдарының бағдары бойынша жүру тәртібіне сәйкес келеді.

5.4.14 Жолаушылар мен жүкті тұрақты халықаралық автомобильдік тасымалдарды іске асыру кезінде Қазастан Республикасының территориясында пункттер арасында жолаушыларды тасымалдауға рұқсат етілмейді.

5.4.15 Тұрақты қатынаста, жолаушыларды тасымалдауға арналған автобус [1] талаптарына сәйкес бағдардың аялдамалық пунктіне берілуі керек.

Автобусқа бірінші болып кезектен тыс отыратындар мүгедектер, зейнеткерлер, мектеп жасына дейінгі балалы жолаушылар.

5.4.16 Тұрақты қатынаста қалалық және халықаралық жолаушылар тасымалы кезінде жүкті тасымалдау және сақтау [1] сәйкес іске асырылуы керек.

5.4.17 Тұрақты қатынаста қалалық және қаламаңы жолаушылар тасымалында, қозғалыс кестесінде қарастырылған, уақытқа қатысты 3 мин ерте емес және 5 мин артық кешікпей келуіне рұқсат етіледі.

5.4.18 Тұрақты қатынаста халықаралық жолаушылар тасымалында, қозғалы кестесінде қарастырылған уақытқа қатысты 5 мин ерте емес және 10 мин кем емес кешікпей келуіне рұқсат етіледі.

5.4.19 Бағдардың аялдамалық пункттерде жұмыс күндері, демалыс және мейрам күндеріне арналған тәулік кезеңдері бойынша.

5.4.20 Тұрақты қатынаста қалааралық және қаламаңы жолаушылар тасымалын іске асырған кезде жолаушыларға қызмет көрсеткен кезінде, осы елді мекен бойынша автобус қозғалысының тасымалдау шарты және кестесі туралы ақпарат ілінуі керек.

5.4.21 Тұрақты қатынаста қалалық жолаушылар тасымалын іске асырған кезде осы және келесі аялдамалық пункттер атауы туралы жолаушылардың ақпараттандырылуы керек.

5.4.22 Автобустар жолаушылардың қауіпсіз кіріп түсуін қамтамасыз ететін, есіктердің ашылуын және жабылуын қадағалау қамтамасыз етілуі керек.

5.4.23 Тұрақты бағдарды қамтамасыз ететін автобус жүргізушісінің еңдегін және демалысын ұйымдастыру [1] талаптарына сәйкес болуы керек.

6 Тұрақсыз жолаушылар тасымалы

6.1 Автомобильдік тасымалдаушыға қойылатын талаптар

6.1.1 Автомобильдік тасымалдаушы 5.1.1; 5.1.3-5.1.7 ұқсас талаптардың орындалуын қамтамасыз етуі керек.

6.1.2 Тұрақсыз тасымалдар заңды және жеке тұлғалардың бір реттік тапсырысымен іске асады.

6.1.3 Бір реттік тасымалдар, тиісті автокөлік құралдарына қозғалу рұқсат етілген жол желісі және жол құрылыстары бойынша белгілі белгілі бір кезең ағымында келісім негізінде іске асырылады. Тасымалдауды жүргізер алдында тасымалдаушы алдын ала зерттеулер жүргізеді, соның ішінде жол қызметкерлерінен және жол полициясы органдарынан тасымалдау жүргізілетін бағдарда жолдың және жол құрылыстарының жйы жайлы сұрастыру жүргізеді.

6.1.4 Бір реттік жолаушылар мен жүкті тасымалдау, екі пункттің арасында, немесе бағыттың біреуінде жолаушлар алмай, бастапқы бір пункттен соңғы пунктке дейін жолаушылардың бір тобын жеткізу мақсатымен іске асырылады.

6.1.5 Бір реттік жолаушылар мен жүкті тасымалдау кезінде, тасымалдаушы [1] сәйкес жол қағазын толтырады.

6.1.6 Жолаушылар мен жүкті тұрақсыз автомобильдік тасымалдауды ұйымдастыру кезінде тасымалдаушы, [1] рейс алды (ауысым алды) медициналық тексеруден және автокөлік құралының техникалық байқауы өтілгені туралы белгісі бар ернеулік журналдың автокөлік құралында болуын қамтамасыз етуі керек.

6.1.7 Жолаушылар мен жүкті тұрақсыз тасымалдауда іске асырылатын жолаушыларды отығызу-түсіру, отырып-түсудің қауіпсіздігін қамтамасыз етілетін жерлерден, сонымен қатар тиісті деңгейдегі жергілікті атқарушы органмен келісім бойынша тасымалдаушымен жабдықталған және ұйымдастырылған аялдау пункттерінен.

Осы тасымалдарды іске асыруға арналған аялдамалық пункттер, жолаушылардың көптеп шығатын жерінде ұйымдастырылады (саяхаттық, серуендік және т.б.).

6.1.8 Жолаушылар мен жүкті тұрақсыз автомобильдік тасымалдарды ұйымдастырған кезде, аялдамалық пункттер жолаушыладың қауіпсіз отырып түсуін қамтамасыз етуі керек және жолаушылар мен жүкті тұрақты тасымалдау бағдарының аялдамалық пункттерімен сәйкес келмеуі керек.

Жолаушылар мен жүкті тұрақсыз автомобильдік тасымалдау кезінде қолданылатын автобустың, микроавтобустың, жолаушыларды және жүкті тұрақты автомобильдік тасымалдау бағдарларының аялдау пункттерінде, оларға жақын жерлерде аялдауға, сонымен қатар оларға жолаушыларды отырғызып-түсіруге рұқсат етілмейді.

6.1.9 Жолаушылар мен жүкті тұрақсыз автомобильдік тасымалдар кезінде, автобустың отыруға арналған орындар санынан асатын жолаушыларды тасымалдауға және өлшемі 60х40х20 см және салмағы 35 кг қол жүгін тасымалдауға рұқсат етілмейді.

Осы тармақта көрсетілген өлшемдерден асатын, жолаушылардың қоло жүктері автокөлік құралының багаж бөлігінде немес автобустқа, микроавтобусқа жолсерік, багаж автомобильінде тасымалдануы керек.

6.1.10 Жолаушыларды және жүкті тұрақсыз автомобильдік тасымалдау кезінде жүкті өткізу және тасымалдау ақысы, келісім шарттарына сәйкес тасымалдаушыға (жүргізуішге) жолаушылармен төленеді.

6.1.11 Тапсырыс автобусымен, микроавтобусымен және жеңіл автомобильмен жолаушыларды және жүкті тасымалдау жүйелі сипатта болады және тек бір қана топты жұмыс орнына, сабаққа жеткізу мақсатымен іске асырылады, сонымен қатар саяхаттық және серуендік жүрістерді ікке асыру мақсатымен.

6.1.12 Саяхаттық немесе серуендік ұйымдардың тапсырыс бойынша тапсырыстық жүрулерді іске асырған кезде, [1] сәйкес тасымалдаушы жол қағазын толтырады.

6.1.13 Бала тәрбиесі және білім мекемелері тапсырыстары бойынша тапсырыстық балалар тасымалын іске асыру реті ҚР СТ ГОСТ 51160 сәйке іске асырылады.

6.1.14 Тапсырыстық автобустармен жолушыларды және жүкті тасымалдау, қызметке тапсырыс берушімен және тасымалдаушы арасындағы жазбаша келісім шарттарына сәйкес іске асырылады, оның көшірмесі автокөлік құралының ішінде болуы керек.

6.1.15 Тасымалдаушы жолаушылар автомобилінің жүргізушісін қамтамасыз етуі керек, ал жолаушылар автомобилінің жүргізушісі жолаушылар тасымалын орындаған кезде келесіде құжаттарды өзінде ұстауы керек:

- Жазбаша түрде тасымалдаушы мен тапсырыс берушінің арасында жасалған республика ішіндегі тұрақсыз тасымалдар кезінде жолаушылар мен жүкті тасымалдау келісім шарты

Келісім шартта төмендегілер қарастырылуы керек:

1) Келісім шарт мақсаты;

2) жолдың мақсаты;

3) қозғалыс бағдары, жолаушыларды отырғызу және түсіру бастапқы және соңғы пункттері;

4) жеткізу мерзімі;

5) жол жүру ақысы;

6) екі жақтың құқықтары мен сіндеттері;

7) келісім шарт бойынша міндеттерді орындамағаны немесе тиісті түрде орындамағаны үшін жауапкершіліктері;

8) дауларды шешу тәртібі;

9) жолаушылар тізімінің болуы.

– [2] сәйкес автобусты тіркеу туралы куәлік;

– [1, 7] халықаралық, қалааралық облысаралық және аудан аралық (қалааралық облысішілік) қатынастарда жолаушылар тасымалын тұрақсыз іске асыратын автобусқа лицензиялық карточка;

– [1] білгіленген пішімдегі жолдама қағаз;

– ернеулік журнал;

– егер тасымалдаушы автобус иесі болып табылмаса жалға алу келісім шарты [1];

– көлік құралының азаматтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру келісімін жасағанын растайтын сақтандыру куәлігі [4];

– жолаушылар алдында тасымалдаушының азаматтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру келісім шартын жасағанын растайтын сақтандыру куәлігі (сақтандыру полисі), немесе оның тасымалдаушымен расталған көшірмесі [4];

– [1] сәйкес жолаушыларды автомобильдік тасымалдауға арналған көлік құралының фрахтілеуіне тапсырыс-наряды;

– жолаушылар автомобилінің фрахтын төленгенін растайтын құжат;

– [1] сәйкес автомобильдік тасымалдаушымен және\немесе тапсырыс берушімен расталған формуляр (жолаушылар тізімі);

– тұрақты қатынаста шетел мемлекеттерінің тарриториясымен өтуге рұқсатнама, егер бағдар өтетін елдерде сондай рұқсатнама талап етілетін болса;

– жүргізушінің облысарадық, қалааралық және ауданаралық (облысішілік қалараалық) қатынастарды жолаушылар автомобилін басқарған ағымдағы аптаға және өткен аптаның соңғы күніне электронды картасы (егер автобус санды тахографпен жарақталған болса) немесе тахографтың/тахограмманың тіркейтін беттері (егер автобус аналогтық тахографпен жабдықталған);

– ҚР СТ 1811 автобустың балаларды (балалар тобын тасымалдауға) тасымалдауға жіберілгендігі туралы қортындысы бар міндетті техникалық бақылаудан өткендігі туралы куәлік;

– [3] талаптарына автобустардың сәйкестігін растайтын көлік құралына санитарлы-эпидемиологиялық қорытындын: салондарға арналған әрлеу материалдарына, оралрдың механикалық әсерлерге, жуу және дезинфекциялаушы құралдардың әсеріне төзімділік шарттары бойынша; суық кезеңде салондағы (кабинадағы) ауа температурасы; салондағы салыстырмалы ылғалдық; салонға (кабинаға) шаңның кіруін болдырмайтын, ауа тазалау жүйесінің ыүзгісінің болуы; кабинаның жарықтылығы; жолаушылар салонында (кабинасында) дірілдің гигиеналық нормаларының параметрлері; салондағы шу деңгейіне; саймандар мұғдарының жарықтылығына;

– техникалық бақылаудың халықаралық сертификаты (халықаралық тасымал кезінде);

– медициналық сақтандыру полисі (халықаралық тасымал кезінде);

– жолаушылар автомобилінің экологиялық және техникалық қауіпсіздігі туралы сертификаты (тиісті талаптарды халықаралық тасымалдарды орындайтын мемлекеттерде талапт етілетін болса);

– жүргізушінің газбаллонды көлік құралдарымен қауіпсіз жұмыс істеу оқуынан өткендігі туарлы куәлік және көлік құралының газ отынында жұмыс істеу үшін қайта жабдықталғандығы туралы куәлік (сығылған және сұйытылған газда жұмыс істейтін автобуспен тасымалду жүргізген кезде) [1].

6.1.16 Тұрақсыз қатынастарда орындалған жолаушыларды автомобильдік тасымалдаудың формулярлары, тапсырыс-наряды автомобильдік тасымалдаушыда үш жылдан көп сақталуы керек.

6.1.17 Автомобильдік тасымалдаушыда ұсыныстар мен ескертпелер кітабы болуы керек.

6.2.1 Тұрақсыз жолаушылар тасымалы кезінде 5.2.1; 5.2.2; 5.2.7-5.2.11; 5.2.17-5.2.23 ұқсас талаптар қойылады.

6.2.3 Жолаушыларды қалааралық тасымалдауды орындау кезінде ҚР СТ 41.36 сәйкес II немесе III сыныпқа сәйкес, немесе В сыныпты ҚР СТ 41.52 сәйкес автобустар қолданылуы керек.

Бір реттік және жолаушылар саны сегізден аспаған кезде М₁ санатты автокөлік құралдары қолданылады.

6.2.4 Жолаушыларды халықаралық тасымалдауды орындау кезінде ҚР СТ 41.36 сәйкес II немесе III сыныпқа сәйкес, немесе В сыныпты ҚР СТ 41.52 сәйкес автобустар қолданылуы керек.

6.2.5 Халықаралық тасымалдарды орындау үшін қолданылатын М₂, М₃ санатты автокөлік құралдары, әрбір жолаушы орнына есепке ала отырып 0,1 м³ кем болмайтындай көлемдегі багаж бөліміне, қадағалау құралына (тахограф) және автобус қозғалысы және жүргізуші жұмысы жайлы мәліметтерді тіркеуге арналған видеорегистраторға ие болуы керек.

6.2.6 Тұрақсыз қатынаста халықаралық автомобильдік тасымалды іске асыру үшін, автомобильдік тасымалдаушымен қолданылатын М₃ санатты автокөлік құралдары, сонымен бірге В Қосымшасының талаптарына сай болуы керек.

6.2.7 Автобус ішінде жүргізуші кабинасының (жұмыс орнының) жанында, төмендегіден тұратын ақпарат болуы керек:

1) тасымалдаушының толық атауы;

2) тасымалдаушының, тасымалдауды ұйымдастырушының байланыс телефонының нөмірі;

3) аймақтық жол полициясы, көлік бақылау органдарының және медициналық қызметтердік нөмірлері;

4) бағдар схемасының көшірмесі.

6.2.8 Балаларды тасымалдауға арналған автобустар екіден кем емес есікке ие болуы керек және төмендегілермен жабдықталуы керек:

1) автобустың алдында және артында, сонымен қатар шанақтың бүйір жақтарында орнатылатын, «Балалар тасымалы» шаршылы айқындаушы белгісімен. Автобустың симметрия өсі бойынша алдында және артында, сонымен қатар шанақтың бүйір жақтарында, әріптерінің биіктігі 25 см және қалыңдығы биіктігінің 1/10 кем емес тік баспалы әріптермен жазылған «БАЛАЛАР» реңді жазуы жүргізілуі керек. Жазбалар мемлекеттік және орыс тілдерінде жазылуы керек. Көрсетілген жазуға жақын (биіктігінен 1/2 қашықтықта) немесе жазбада басқа жазулардың болуыне рұқсат етілмейді.

2) сары түсті жарқылдауық жыпылықтауықпен;

3) әрқайсысы екі литрден кем емес сыйымдылықты тез шешілетін өртсөндіргіштен (біреуі жүргізуші кабинасында, екіншісі жолаушылар салонында);

4) алғашқы көмектік екі дәрі қобдишасынан (автомобильдік);

5) сырғып кетуге қарсы екі тіректен;

6) апаттық тоқтау белгісінен;

7) колоннада жүрген кезде – қозғалу бағыты бойымен автобустың желдік әйнегінің оң жағында орнатылатын, автобустың колоннадағы орны көрсетілген ақпараттық тақтайшамен;

8) [3] талаптарына автобустардың сәйкестігін растайтын көлік құралына санитарлы-эпидемиологиялық қорытындын: салондарға арналған әрлеу материалдарына, олардың механикалық әсерлерге, жуғыш және дезинфекциялаушы құралдардың әсеріне төзімділік шарттары бойынша; суық кезеңде салондағы (кабинадағы) ауа температурасы; салондағы салыстырмалы ылғалдық; салонға (кабинаға) шаңның кіруін болдырмайтын, ауа тазалау жүйесінің ыүзгісінің болуы; кабинаның жарықтылығы; жолаушылар салонында (кабинасында) дірілдің гигиеналық нормаларының параметрлері; салондағы шу деңгейіне; саймандар мұғдарының жарықтылығына құжатары болуы керек.

6.2.9 Автобуста тасымалданатын балалар мен ересектердің жалпы саны осы көлік құралына белгіленген және отыру үшін жабдықталған орындар санынан аспауы керек.

6.2.10 Тапсырыстық автобустармен, микроавтобустармен және жеңіл машиналармен жолаушыларды және жүкті тасымалду кезінде қолданылатын автокөлік құралының алдыңғы және артқы жақтарынада «Тапсырыс» жазбасы бар ақпараттық тақтайша орнатылуы керек, ол өз кезегінде жолаушылар көлік құралының құрылымымен қарастырылған арнайы қуысқа орнатылуы керек, қуыс болмаған жағдайда, қозғалыс бағыты бойымен желдік әйнектің оң жағында салон ішінде арнайы құрылғыда орнатылуы керек.

«ТАПСЫРЫС» тақтайшасының өлшемі (200 × 400) мм (әріп биіктігі 120 мм кем емес, ені – 25 мм кем болмауы керек).

6.3.1 Жүргізуішіге қойылатын жалпы талаптар – 5.3.1-5.3.7 белгіленгендерге ұқсас.

6.3.2 Жолаушылар автомобилі ретінде М₁ санатты автокөлік құралы қолданылатын болса, тұрақсыз қатынаста жолаушылар тасымалду үшін қатыстырылатын жолаушылар автомобилінің жүргізушісі, «В» санатты механикалық көлік құралын басқаруға құқық беретін жүргізуші куәлігіне ие болуы керек.

Автомобиль жүргізу өтілі жүргізуші куәлігімен және автомобильді пайдалануға құқық беретін құжат бойынша.

Жүргізуші ретіндегі жұмыс өтілі, еңбек кітапшасындағы жазба арқылы расталуы керек және қажет болған жағдайда бұрынғы істеген жұмыс орнынан, бұйрықтар мен еңбек шарттарының расталған көшірмесімен анықтама арқылы (контрактілер).

6.3.3 Тұрақсыз қатынаста балалар тобын тасымалдауды қамтамасыз ететін жүргізуші, «D» санатты (немесе «D» және «Е» буынды автобустарды басқару үшін) механикалық көлік құралдарында үздіксіз жұмыс өтілі бес жылдан кем болмауы керек, автобус жүргізушісі ретіндегі үздіксіз жұмыс өтілі үш жылдан кем болмауы керек, жасы 25-тен кем емес және соңғы жыл ішінде еңбек тәртібін өрескел бұзбаған және [1] сәйкес Жол жүру ережелерін бұзбаған болуы керек.

6.3.4 Балаларды тасымалдуға төмендегідей жүргізушілер жіберіледі:

1) тиісті санаттағы жүргізуші куәлігі бар, жасы жиырма бестен кем емес және жүргізуші болып жұмыс істеу өтілі бес жылдан кем емес;

2) автобус жүргізушісі болып үздіксіз жұмыс істеу өтілі соңғы үш жылдан кем емес;

3) соңғы жыл ішінде еңбек тәртібін өрескел бұзбаған және Жол жүру ережелерін бұзбаған болуы керек.

6.3.5 Тасымалдың кезкелген түріндегі жүргізушілердің, жұмыстық ауысымының ұзақтыңы 12 сағаттан артық болмауы керек.

Балалар тасымалын жүргізер алдында жүргізушілердің ауысым аралық тынығуларының ұзақтығы, жұмыс күніндегі демалысұа сай келетін екі еселенген жұмыс уақыты ұзақтығына асай келеді.

Егер қозғалу тәртібі жүргізушінің 12 сағаттан артық жұмыс уақытының ұзақтығы қарастырылса, рейске екі жүргізуші жіберіледі.

6.3.6 Автомобильді басқару өтілу жүргізуші куәлігімен және автомобильді пайдалану құқығын куәландыратын құжатпен.

Жүргізуші ретіндегі жұмыс өтілі, еңбек кітапшасындағы жазба арқылы расталуы керек және қажет болған жағдайда бұрынғы істеген жұмыс орнынан, бұйрықтар мен еңбек шарттарының расталған көшірмесімен анықтама арқылы (контрактілер).
6.4 Тұрақты қатынаста жолаушыларды тасымалдаудың технологиялық процессіне қойылатын талаптар

6.4.1 Тұрақты қатынаста жолаушыларды тасымалдаудың технологиялық процессіне қойылатын талаптар [1] талаптарымен регламенттелінеді.

6.4.2 Тұрақсыз қатынаста жолаушылар тасымалына тапсырыс, заңды және жеке тұлғалардан автомобильдік тасымалдаушымен тек жазбаша түрде қана алынуы керек.

6.4.3 Жолаушыларды тасымалдау тұрақты қатынастың жолаушылар бағдарының желісіұйымдастырылған, автомобильдік көшелер мен жолдар бойынша, сонымен қатар басқада автомобильдік жолдар мен көшелерде, егер автомобильдік тасымалдаушыда тиісті жолаушылар автомобилі қозғалуы үшін жолдардың (көшелердің) жарамдылығы жөнінде және оларда орналасқан инженерлік құрылыстардың орналасқандығы туралы дәлелдік ақпараты болатын болса.

6.4.4 Тұрақсыз қатынаста жолаушыларды тасымалдауды жоспарлау және жүзеге асыру кезінде жолаушылардың және жолаушылар автомобилі экипажының демалуына және тамақтануына арналған аялдамалар қарастырылуы керек.

6.4.5 Жолаушыларды тасымлдау келісім шартпен қарастырылған мерзімде және шартта іске асуы керек.

6.4.6 Жолаушыларрды тасымалдау белгіленген жолаушылар автомобиліне дайындаушымен белгіленген отыруға арналған орындар санымен іске асуы керек.

6.4.7 Балаларды тасымалду кезінде, жолаушылар автомобилі ҚР СТ 1811 және ҚР СТ ГОСТ Р 51160 сәйкес техникалық байқаудан өтуі керек.

6.4.8. М₃ санатты көлік құралдарын қолдануымен саяхаттық ұйымдар тапсырысы бойынша халықаралық жолаушылар тасымалын орындау кезінде, жолушыларды отырғызу және түсіру, аялдамалық пункттерде немесе жергілікті атқарушы органдардың өздерінің әкімшілік аумақтық бірліктерінен бөлінген жерлерде іске асуы керек.

6.4.9 Тұрақсыз тасымалда жолаушылар тасымалын орындау кезде [1] сәйкес тасымалдың қауіпсіздігі қамтамасыз етілуі керек.

6.4.10 Тұрақсыз бағдарға қызмет көрсететін жолаушылар автомобилінің жүгізушісіне еңбекті және демалысты ұйымдастыру [1] талаптарына сәйкес іске асуы керек.

6.4.11 Автобусқа бірінші болып кезектен тыс отыратындар мүгедектер, зейнеткерлер, мектеп жасына дейінгі балалы жолаушылар.

7.1 Автомобильдік тасымалдаушы көрсетілетін қызмет сапасына талдау жүргізуі керек (анкета, сауал және т.б. негізінде), сонымен қатар жолаушылардың наразылығына және ұсынысына есепке алу қажет.

7.2 Жолаушыларды тасымалдау кезінде кемшіліктер анықталған кезде, оларды тудыратын себептерді жою бойынша шаралар қолдануы керек, сонымен қатар жұмыстың сапасын арттыру бойынша шараларды іске асыру керек.

8 Қауіпсіздік талаптары

8.1 Қызметтер көрсеткен кезде, орындаушы азаматтардың өміріне және денсаулығына және қоршаған ортаға қауіпсіздік талаптарын сақтауды қамтамасыз етуі керек.

8.2 Жолаушыларды тасымалдау мынадай шарттарды сақтау кезінде іске асады:

а) автокөлік құралдары : жол қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы құзыретті олрганда тіркелуі керек; «Автокөлік құралдарының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» Техникалық регламентінің, ҚР СТ 41.36, ҚР СТ 41.52 оларды техникалық пайдаланудың ережелері мен нұсқамалары; оларды пайдалануға рұқсат етілмейтін ақаулықтары болмау керек; ҚР СТ 1811 сәйкес мемлекеттік техникалық бақылауды уақытында өткендігін растайтын құжаты болу керек;

б) автокөлік құралдарының мақсаты мен орындалу түрлері, жол және климаттық жағдайларын ескере отырып тасымалдау түріне сәйкес болуы керек;

в) тасымалданатын жолаушылар саны автокөлік құралының техникалық сипатамасында немесе тасымалдардың нақтылы бір түрін жүргізу ережелерінде қарастырылған сыйымдылық нормасынан аспауы керек;

г) автокөлік құралын пайдалану процессінде, жүргізуші кабинасы мен жолаушылар салонында қажетті температураны, ауа құрамын және шу деңгейін ұстап тұратын жүйелердің жұмысқабілеттілігін қатамасыз ету керек;

д) апаттық сипаттағы, жолдық-климаттық жағдайлардың өзгеруі, жылу, газ, электрлік және басқада коммуникациялардығы аппаттармен байланысты, ол жолдармен қозғалу жолаушылардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін, кейбір жағдайларда қазмет көрсетуді ұйымдастырғыш автокөлік құралының қозғалысын тоқтатуы керек. Қозғалысты жалғасытыру, қозғалуға қауіпсіз жағдайлар жасалғаннан кейін жүзеге асуы керек;

е) тасымалдау кезінде жолаушыларға, тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтерге байланысты сұрақтар бойынша қажетті және уақтылы дыбыстық және визуалды ақпараттар берілуі керек. Дыбыстық ақпарат дыбыс күшейткіш құрылғыларды қолдана отырып берілуі мүмкін, соның ішінде автоматтық. Визулды ақпаратты жолаушыға ыңғайлы сілтеуіштерде, схемаларда және ақпараттық тақтайшаларда берілуі мүмкін. Жалпы қолданыстағы тапсырыстар кезінде автокөлік құралдарының ақпараттық қамтамасыз етілуіне қойылатын талаптар – [1] бойынша;

ж) жолаушыларды тасымалдуды жүргізетін жүргізушілер, тиісті санаттағы автокөлік құралдарын басқару құқығының жүргізуші куәлігі, белгіленген мерзімде медициналық куәліандыруды өткендігі туралы құжат, рейс алды медициналық тексеруден өткендігі туралы, автокөлік құралының рейс алды техникалық бақылаудан өткендігі туралы белгісі бар жолдама қағаз, сонымен қатар кейбір тасымал түрлерін жүргізу үшін қажетті басқа да құжаттарға (қозғалу кестесі, бағдар схемасы және т.б.) ие болуы керек;

з) біліктілігі, жұмыс өтілі, жасы және жүргізушінің басқа да кәсіби мінездемелері, белгіленген жолаушылар тасымалдауға арналған белгіленген талаптарға сай болуы керек;

и) технологиялық процесстерді күшіндегі нормативтік құжаттарда белгіленген жүргізушілердің еңбек және демалыс тәртіптерін міндетті сақтай отырып орындайды;

к) автокөлік құралының жүру жолы (бағдар) және оның қозғалу параметрлері (кестесі, жылдамдығы, аялдау орындары және т.б.) Жол жүру ережелерін міндетті сақтаумен техникалық құжаттарда белгіленген, тасымалдау келісімінің шарттарына сай келуі керек;

л) жолаушылардың автокөлік құралына отыруы және шығуы тек автокөлік қозғалмай тұрғанда оң жағынан жүргізіледі.

Автокөлік құралының қозғалысты бастау, тек есіктері жабылған кезде қана жүргізілуі керек. Жолаушыларға зақым келтіруі мүмкін автобустың күрт үдеуіне, бұлғақтауына, сонымен қатар қосарланған озуға рұқсат етілмейді.

8.3 Тасымалдың нақтылы түрлерінің технологиялық процесстерін (балаларды мүгедектерді, жолаушыларды автобустық тасымалы; таулы бағдарларды қозғалу, халықаралық тасымалдар және т.б.) тиісті нормативтік құжаттарында белгіленген қосымша арнай талаптарды ескере отырып орындау керек.

8.4 Жолаушылар автомобиль көлігімен қызметтер көрсету кезінде, қоршаған ортаны қорғаудың мынадай талаптары қамтамасыз етілуі керек:

- белгіленген экономикалық нормалар мен нормативтерді сақтау (суды тұтыну және суды ағызу, ағызылатын өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық сулардағы ластаушы заттардың шекті рұқсат етілген мөлшері, атмосферадағы ластаушы заттардың қалдығы соның ішінде автокөлік құралдарынан, шулық әсерлер және т.б.);

- қоршаған ортаның сипатының нашарлауын ескерту бойынша талаптыар мен шарттарды қамтамасыз ету үшін ұйымдастыру-шаруашылық, техникалық және бсқада шараларды жүргізу (жөндеу-қызмет көрсету әрекеттерін жүргізу, соның ішінде рұқсат етілмеген жерлерде жуу; қозғалтқыштарды жалату үшін от жағуға; газбаллонды автомобильдердің баллондарынан атмосфераға газ шығаруға; автокөлік құралдардың шөпті жабындармен және басқа да өсімдікті жабынмен жүруіне; жүретін жолды және оған жататын территорияны тұрмыстық және өндірістік қоқыспен былғауға; табиғи қорықтарда белгіленбеген бағдарлармен жүруге; автокөлік құралы ісінен қалдықтарды рұқсатсыз утилизациялау және т.б.) және олардың салдарын жою;

- жұмыскерлерді қоршаған ортаны қорғау мәселелрі бойынша және қоршаған ортаның ластануына келтіретін әрекеттер үшін жауапкершіліктің үлестірілуін оқыту;

- қоршаған ортаны қорғу бойынша шараларды іске асырар кезіде қолданылатын қондырғыларды, саймандарды және құрылғыларды жұмыстық күйде ұстау.

8.5 Қызметтерді орындаушы қызмет көрсетумен байланысты жұмыстың белгіленген экологиялық талаптарға сәйкестігін растайтын құжатпен қамтамасыз етуі керек (экологиялық құжатың болуы; атмосфераға ластаушы заттардың шектен тыс болуына рұқсаттың болуы, ластанған суларды ағызу; экология бойынша мемлекеттік есеп беруді жүргізу және т.б.).

8.6 Автомобиль көлігімен жолаушылар тасымалдау қауіпсіздігі екі бағыт бойынша іске асады:

- жол қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүргізушінің Жол қозғалыс ережесін сақтаумен регламенттелінеді [2];

- Қазақстан Республикасының Көлік қауіпсіздігі концепциясының талаптарына сәйкес жолаушылар мен жүктің қауіпсіз тасымалын қамтамасыз ету [8].

8.7 Лаңкестік актілердің алдын алу мақсатында, жүргізуші автокөлік құралында бөгде заттардың болмауына тыңғылықты тексеру жүргізуі керек [1].

9.1 Автобустардың мүгедектерге арналған жетімділік шарттары бойынша автобусқа қойылатын талаптар ҚР СТ ГОСТ Р 51090 сәйкес бегіленеді.

9.2 Тұрақты және тұрақсыз жолаушылар тасымалын жүргізетін автобустардың алдыңғы жағында мүгедектерге арналған орындар бөлінуі керек.

Мүгедектерге арналған талаптар ҚР СТ 41.36 және ҚР СТ 41.52 анықталған.

9.3 Жолаушыларды тұрақты және тұрақсыз тасымалдау кезінде, жергілікті атұаругы органмен келісім бойынша, мүгедектерді тасымалдауды мүгедектерге арналңан автобустарда тасымалдау қамтамасыз етілген.

Мүгедектерге арналған арнайы автобустарған қойылатын талаптар, сонымен қатар олардың жүретін бағдарлары ҚР СТ 41.36 анықталған.

10.1 Тасымалды техникалық немесе басқа жағдайлармен тоқтатқан жағдайда, автомобильдік тасымаладушы жолаушларды көздеген жерлеріне жетуін қамтамасыз етуі керек.

10.2 Автомобильдік тасымалдаушы, жолаушылардыңа автомобильдік келісім шартқа сәйкес, артылған міндеттерді орындау үшін, сүйенген үшінші бір жақтың да, [1] сәйкес олар өздерінің міндеттері шегінде әрекет етсе, солардың да істері үшін жауапты.

10.3 Автомобильдік тасымалдаушы Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес және келісімгарттарына сәйкес автомобильдік тасымалдар бойынша міндеттерін орындамағандықтан немесе тиісті түрде орындамағандықтан әсерінен жолаушыларға келтірілген залалдар мен шығындарды өтеуі қажет.

10.4 Жолаушылар тарапынан негіздік арыз түскен жағдайда, сонымен қатар келісім шарттарын бірнеше рет бұзған жағдайында, автомобильдік тасымалдаушы [1] және тасымалдау келісімімен қарастырылған жауапкершілікті тартады, тапсырыс берушінің келісім шартты бір жақты бұзуына дейін.

10.5 Автомобильдік тасымалдаушы жолаушыға келтірілген зияннан, багажға (қолдық затқа) келтірілген залалдан жауапкершіліктен босатылады, егер зиянның келуіне және залалдың келтірілуіне жолаушының қателігі себеп болса және барлық қолданған шараларға қарамастан алдын алып және болдырмау оған байланысты болмаған жағдайлар, соынмен қатар багажда болған ақаулар жағдайында, тез бұзылатын және тасымалдауға рұқсат етілмеген заттар, құралдар және саймандар болған жағдайында.

10.6 Ұмытылған және табылған заттар кезінде жолаушының әрекеттері – Г Қосымшасына сәйкес.

10.7 Жолаушылармен наразылықты рәсімдеудің және акт жасаудың реті – Д Қосымшасына сәйкес.

	Б.1 суреті – Үш және төрт есікті қалалық автобустарды сыртқы безендіру
		Б.2 сурет– М2 санатты автобусты сырттай безендіру

– сыртқы: көлік құралының жалпы жағдайы (визуалды анықталады), автобус тетіктерінің жағдайы, ақаулы тетіктердің болмауы (майысқан және жергілікті бұзылулардың), бояғының жағдайы (көрінетін сызаттардың және шіріктердің болмауы);

– ішкі: автобус салонының жалпы ішкі жағдайы, орындықтың және шынтақтықтың (сынбаға, жыртылмаған) едендік және төбелік жабындардың;

– тазалық: шынтақтықтардың, тұтқалардың, перделердің және күннен қорғайтын экрандардың жалпы жағдайын көзбен көру.

24 орыннан асатын орындары бар автобус үшін аралас тұрпатты аспалар салуға рұқсат етіледі.

Орындықтар арасындағы минималды қашықтық ± 3 см дейін өзгертілуі керек.

Жолаушылар отыруға арналған бірінші қатар орындары үшін көрсетілген талаптарды сақтаудан ұлғаю жағына қарай ауытқуына рұқсат етіледі.

В.6 Орындық арқалығының минималды биіктігі орындық бос болған кезде өлшенеді.

Орындықтың бассүйегіштермен жабдықталған кезінде, бассүйегішті арқалықтың жалпы биіктігі өлшенеді.

Ең болмаса бір бассүйегіш болмаған жағдайда автобусқа санат тағайындалмайды.

В.7 Орындықтардың арқалықтарының минималды қисаю бұрышы, «1 жұлдыз» және «2 жұлдыз» санатты автобустар үшін айтылмаған, арқалықтары қозғалмайтындай болуы мүмкін. Арқалықтарының қисаю бұрышына қойылатын талаптар барлық жолаушылар орындықтаына артқы қатарды қоса таралады, және жүргізуші мен сачхат жетекшісінң оындықтарынан басқа.

Артқы қатар орындықтарының арқалықтарының қисаю бұрышына қойылатын талаптар, реттелінетін арқалықтарды орнату арқылы және\немесе алдыға қарай арқалығымен бірге жылжитын реттелінетін орындықтарды орнату арқылы орындалуы мүмкін.

Артқы қатар (әдітте отыруға арналған 5 орын) «1 жұлдыз», «2 жұлдыз» санатты автобустарда,

«3 жұлдыз» қатардың екі жағынан да (автобус қабырғасының жанында) шынтақтықпен жабдықталуы керек.

«4 жұлдыз» санатты автобустар отыруға арналған артқы қатармен жабдықталмайды.

Стандартты шынтақтық жақсы жабында жазық және тегіс бетке ие боуы керек.

Шынтақтықтардың арнайы түрлеріне күшіндегі нормативтік құқықтық актілердің талаптары қолданылады.

Жолаушылардың жайлылығын шектейтін шынтақтықтар, мысалы қисайған шынтақтықтарға рұқсат етілмейді.

В.9 Екіден артық күйде реттелінетін аяққа арналған тіректер, жекелік болуы керек.

Алдында орындықтары жоқ жолаушылар орындығы қозғалмайтын аяқ тіректеріне ие болуы керек (аяққа тірек ретінде кермелерді қолдануға рұқсат етіледі).

Сонымен бірге автобус қабырғасынан өтпедегі шынтақтықтың шетіне дейінгі өлшенген қашықтық 100 см кем еместі құраса, орындықтың стандартты 50 см ені сақталған болады.

Ағаш қаптамаларға және жүк бөлімін бояауға рұқсат етіледі.

Г.2 Кондуктор (жүргізуші) ұмытылған заттардың табылғандығы анықталғандығы туралы хабарды алғанда, көрсетілген затта жолаушылардың, автомобиль көлігінің және қалалық электр көлігі жұмыскерлерінің денсаулығына және өміріне қауіп төндіретін заттардың болмауына тексерулер жүргізілуін ұйымдастырады.

Г.3 Егер тексеру нәтижесінде, көрсетілген затта жолаушылардың, автомобиль көлігінің және қалалық электр көлігі жұмыскерлерінің денсаулығына және өміріне қауіп төндіретін заттар болмаса, кондуктор (жүргізуші) немесе осындай тексеруді ұйымдастырған автовокзалдың құзіретті лаузымды құзіретті тұлғасы табылған заттың сыртқы түрі және табылу реті жайлы жайлы толық байандалған жалпы пішімдегі акт жасайды. Актінің көшірмесі ұмытылған затты тапқан тұлғаға беріледі.

Г.4 Көлік құралында ұмытылған және табылған заттарды конуктор (жүргізуші) қол қойылған актімен бірге, тұрақты тасымалдардың бағдарының соңғы аялдамасында орналасқан автовокзалдың құзіретті лауазымды тұлғасына сақтауға беріледі, немесе тасымалдаушының және фрахтілеушінің құзіретті лауазымды тұлғасына беріледі.

Г.5 Автовокзалдың, тасымалдаушының немесе жүкшінің шекті сақтау мерзімінде табылған және қайта талап етілмеген заттар, Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған тәртіпте іске асыруға жатады.

Г.6 Халықаралық қатынастарда жүру аяқталысымен, тұрақты тасмалдардың аралық аялдамалық пунктіне келіп, көлік құралының ішінде заттары ұмытылғанын анықтаса, онда ол сол автокөлік құралының тоқтаған автовокзалында, кезекшіге хабарласыуна болады. Автовокзал кезекшісі жолаушының жазбаша түрдегі арызы түсе салысымен, көлік құралының бағдарының жолындағы автовокзалға телеграмма, факс, электронды пошта арқылы хат жіберуге міндетті, ол жерде жолушы отырған орыны көрсетілуі керек, жіне ұмытылған заттарды баяндап жазуы керек және оларды жолаушының тұған жеріне жіберуін қамтамасыз етуі керек. Мұндай жағдайда, затты қайтарудағы барлық шығындар (телеграмма жіберу, факсты немесе телефонограмма, буу, тасымалду және т.б.) месінің есебінен тексеріледі

Г.7 Табылған заттарды қайтаруды талап еткен тұлға, жазбаша түрде дәл айықша белгілерін көрсетіп жазып дәлелдеуі керек.

Г.8 Заттарды алу кезінде, олардың қайтарылуын талап етушілер, автовокзалмен, тасымалдаушымен және фрахтілеушімен көрсетілген қызметтің ақысын төлеуі керек, сонымен қатар заттарын алғандығы жөнінде, тұрақты тұрғылықты жерін, жеке басын куаландыратын құжаттың нөмірін көрсетіп қолхат беруі керек.

Д.2 Коммерциялық акт төмендегідей жағдайлар анықталған кезде жасалынады:

а) багаж квитанциясында көрсетілген мәліметтерге жүктің атауы және орынынң саны сәйкес келмесе;

б) жүктің бүлінуі;

в) жүк түбіртегінде көрсетілген жүктің болмауы;

г) талап етілмеген жүктің анықталуы.

Д.3 Коммерциялық акт, актіні рәсімдеуге жататын жағдайлар анықталған күні тасымалдаушымен жасалынады. Егер коммерциялық актіні көрсетілген мерзімді жасау мүмкін болмаса, келесі тәуліктің ішінде жасалынуы керек.

Д.4 Коммерциялық акт екі данада жасалынады және қатесіз және қандайда бір түзетулерсіз толтырылады.

Д.5 Коммерциялық акт мынадай ақпараттардан тұруы керек:

а) багаж күйінің және техникалық жағдайдың баяны, оның сақталмағандығы анықталған кезде;

б) багаж дұрыс тиелгені, орналастырылғандығы және бекітілгендігі туралы мәліметтер;

в) тиеуге, орналастыруға немесе бекітуге қойылатын талаптардың бұзылуының баяны.

Д.6 Коммерциялық актіге тасымалдаушы қояды, сонымен қатар жолаушы егер ол жүкті тексеруге қатысқан болса. Жолаушының талабы бойынша тасымалдаушы коммерциялық актіні 3 күн ішінде беруге міндетті. Тасымалдаушының коммерциялық актіні жаааудан бас тартқан кезінде немесебелгіленген талаптарды бұзып коммерциялық актіні рәсімдеген кезінде, жолашулар тасымалдаушыға осындай бұзулар туралы жазбаша пішімдегі арыз береді. Тасымалдаушы жолаушының арзына 3 күн ішінде негізделген жауап беруі керек. Арыздың негізділігі расталған жағдайда, коммерциялық актіні жасауға кетекн уақытта жүкті сақтауға ақы алмайды.

Д.7 Басқалай жағдайлар анықталған кезде, жалпы нысандағы актілер күшіндегі нормалық құқықтық актілермен рәсімделінеді.

Д.8 Жолаушыларды және жүкті тасымалдауға арналған көлік құралын ұсынумен немесе жолаушылар мен жүкті тасымалдаумен байланысты пайда болған наразылықтар, сол жердегі тасымалдаушы мен фрахтілеушімен ұсынылады.

Д.9 Наразылықты ұсынуға арыз берушінің құқығын растайтынмынадай құжатар беріледі, немесе белгіленген тәртіпте расталған оның көшірмесі:

а) коммерциялық акт – тасымалдауға қабылданған жүктің бұзылуы, жетіспеуі немес бүлінуі жағдайында;

б) жалпы пішімдегі акт – фрахтілеушінің бастамасы бойынша тапсырысымен жолаушылар мен жүкті тасымалдау тоқтаған кезде немесе жүкті жеткізу уақыты шыққан кезде;

в) билет – халықаралық тасымалда жолаушылар мен жүкті тұрақты тасымалдауды орындайтын көлік құралының жіберілуі ұсталаған кезде немесе келуі кешіккен кезде;

г) жолаушыллар мен жүкті тасымалдау үшін көлік құралын ұсынуға тапсрыс-наряд немес кірелеу келісімі.

Библиография

[5] Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 25 қантардағы № 166 Міндетті медициналық тексеріп-қарау өткізілетін зиянды өндірістік факторлардың, кәсіптердің тізбесін, Міндетті медициналық тексеріп-қарауды өткізу қағидаларын бекіту туралы қаулысы

[6] Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 28 ақпандағы № 203 Қаулысы Автокөлік құралдарын техникалық пайдалану ережесін бекіту туралы.

[7] Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 11 қаңтардағы № 214 Заңы «Лицензиялау туралы».

[8] Қазақстан Республикасының Көлік қауіпсіздігі концепциясы, 2012 ж.