№30. Лекция тақырыбы: Қазақстан нарықтық экономикағалық жағдайында және қазіргі саяси жағдай

№30. Лекция тақырыбы: Қазақстан нарықтық экономикағалық жағдайында және қазіргі саяси жағдай.

1. 
   Нарықтық реформалары: қиыншылықтары мен табыстары.
   
2. 
   Қазақстан экономикасына шет елдер инвестициясының тартылуы.
   
3. 
   Мұнай өндірудің пайдасы мен зияны.
   

1. 
   Ашимбаев Т.Е. Экономика Казахстана на путих к рынку.-А., 1994.
   
2. 
   1991 жылғы 16 желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының тәуелсіздік туралы» заңы.
   
3. 
   Қазақстан Республикасының Конституциясы.-А., 1995.
   
4. 
   Назарбаев Н.А. Стратегия стастановления и развития Казахстана как сувенврного государства. –А., 1992.
   
5. 
   Назарбаев Н. Тәуелсіздігіміздің бес жылы. Қазақстан Республикасы Президентінің баяндамаларынан, сөйлеген сөздері мен мақалалрынан.-А., 1996.
   
6. 
   Первый Президент Республики Казахстан Н.А.Назарбаев: хроника деятельности.-А., 1993.
   

1. 
   Назарбаев Н.А. Евразийский Союз. Идеи, практика, перспективы.
   

2. 
   Назарбаев Н. Қазақстан – 2030. Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы // Егемен Қазақстан, 1997, 11 қазан.
   

Соңғы онжылдықтағы Қазақстан экономикасының негізгі бағыты жүргізілген реформалар мен оның орындалуымен байқалады. Экономика реформасы терең дағдарыс жағдайында жүргізілді.

Бірінші кезең (1992-1994) реформалар экономиканы либерализациялау, нарықтық қатынастың заң шығарушылығы мен институциональды базасын құруға бағытталады.

Жекеменшік, салық, бюджет, сыртқы экономика қызметтері мен банк істерінде нормативті құқықтық базалар негізі салынып құрыла бастады. Сонымен қатар шет елдік капиталдар мен кеден ісі, банкротқа ұшыраған мемлекеттік өндірісті нарықтыққа көшіру істері алға қойылды.

Осы кезде өндіріс өнімдерінің барлық салаларында қысқартулар байқалды. Бұрынғы өндірістің құнын инфляция аз уақыт ішінде төменге құлдыратты. Өндіріс орындары сыртқы және рынокқа қажет емес өнімдерін шығаруды тоқтатқан жоқ. Дайын өнімдер өндіріс қоймалары мен өндіріс ғимараттары ішінде толып қалды. Өндірістің сыртқы және ішкі рынокқа төмен дәрежеде болу – оның негізгі себебі болды.

1994 жылы 1990 жылға қарағанда өнеркәсіптердің өндіріс өнімдерінің көлемі 47,7% кеміді. Жеңіл, химия және машина құрылысы өнеркәсіптерімен қатар құрылыс материалдары өнеркәсіп өнімдері тез қысқартылды.

1994 ж. бастап өнеркәсіп орындарына шетелдік компаниялардың келуінен бастап, инвестицияның өсуі байқалды. Инвестицияның негізгі капиталда өсуі мұнай-газ саласында структуралық өсуіне әкелді. Мысалы 1991 ж. 31%-тен 1994 ж. 51% көтерілді. Металлургия өндірісінің инвестициялық үлесі 17% деңгейінде қалды.

Екінші кезең (1995-1999 жж.) нарықтық реформалар өндірісте жүргізілуі, өндіріс салаларының тұрақталануы мен экспорт өнімдерінің ішкі рынокты қамтамасыз ету болып табылады.

Экономикалық реформалар экономика секторнының негізіне айналды, елдің ішкі өнімі жалпы 25,6% болды.

Өндірістерді реформалау оларды реструктуризация жолымен және қаржы жағдайы төмен өнеркәсіптердің банкроттануы Қазақстанның стартегиялық экономика саласында шетелдік инвесторлар келуіне жағдайлар жасалды.

1996-1997 жж. Реформалануы негізінде өнеркәсіп өндірістерінің дамуы қамтамасыз етілді. 1999-2000 жж. бұл 2,7 және 14,6% жетті.

Салалы бағдарлама бойынша ұлттық компанияларға қолдау көрсету. Оның негізгі мақсаты экономикалық өсу негізін өнеркәсіптерді дамыту, жоғары технологиялы өнімдердің сапасын көтеру.

1. 
   Соңғы 10 жыл уақытында Қазақстанның экономикалық картасында маңызды өзгерістер болды деп айтуға болады.
   

Таукен өнеркәсібінің мұнай өндіру саласы 85%-ті қамтиды. Қазіргі таңда Қазақстан ТМД елдері арасында Ресейден кейінгі мұнай өндіруде екінші орында, ал әлемдік бірлестіктегі 90 мемлекеттің ішінде алғашқы 30 мемлекеттің қатарында. «Тенгиз» және «Қарашығанақ» мұнай көздерінен жақын арада 40 млн. тонна мұнай және 30 млрд. куб.м. газ жыл сайын беру көзделуде.

Қазақстан әлемдік рынокта көмір өндіру бойынша ең ірі ондыққа кіреді. (2000ж. 74,8 млн.тонна, немесе жалпы әлемдік көлемде 2,0% шамасында).

Қазақстандағы қара металлургия негізін темір, хром, марганец өндіру орындарынан көруге болады. Темір рудасының қоры бойынша Қазақстан әлемде сегізінші орында. Темір рудасының негізгі аудандары Қостанай мен Қарағанды облыстары болып табылады. Рудаларды шығару мен өңдеу Қостанай облысында ААҚ «ССГПО» және ААҚ «Лисаковский ГОК», сонымен қатар Қарағанды облысындағы ААҚ «Атасуруда» болап табылады.

Қазақстан марганец рудасы қоры бойынша ЮАР, Украйнадан кейін үшінші орында, бұл руданы өндіруде әлемдік стандарт бойынша 7 орынды иеленеді.

Түсті металл өндіруде, барлық металл түрлері қысқартылды, тек мыс өндіруді қысқарту жай жүргізілді, оған себеп бұл металлдың әлемдік бағасының жоғарылығы мен нақты шикізат көзі болып табылды.

Қорғасын өндірісін өндіруді жоғарғы шапшаңдықпен жүргізілді.

1994 ж. Павлодар глинозем заводы, Өскемен титаномагний комбинаты және Шығыс Орталық пен Оңтүстік Қазақстанның барлық өндіріс орындары тоқтатылуға шақ қалды.

Қара металл өндіру ісінің төмен түсуі өте терең болды. Оған себептер болған жағдайлар өндірісті сату рыногін жоғалту, өндіріс техналогиясын жаңартуда инвесторлардың жоқтығы және өндіріс басшыларының орнынан көп ауыстырылуы болды.

1994 жылы 1990 жылға қарағанда; электроэнергия 1990ж.- 8,3%, 1994ж. 18,9%, отын өндірісі 10,2% және 21,9%, металлургия 15,6% және 24%. Жеңіл өндіріс 1990ж. 15,6%, 1994ж. 3,8%, машина жасау 15,9, 1994ж. 7,3%, тамақ өндірісі 1990ж. 15,6%, 1994ж. 9,9%, химия өнеркәсібі 1990ж. 6,3%, 1994ж. 3,7% болды. 1995 ж. бастап металл өнркәсібі мен мұнай өндіру ісі жоғарылады.

«Қазақстан тарихының кейбір ақтаңдақтары» пәні бойынша

«Тарих» мамандықтарының студенттері үшін

1. 
   Пайдаланатын әдебиеттер:
   
2. 
   Негізгі:
   

1. 
   Фридман Ц. Иностранный капитал в дореволюционном Казахстане. Алма-Ата,1960.
   
2. 
   Қазақ ССр тарихы. Бес томдық. Том 3.Алматы, 1982.
   
3. 
   Аманжолов К.Р.Түркі халықтарының тарихы. Үшінші кітап. Кітап 3 Алматы: Білім,2002.
   
4. 
   Аманжолов К.Қазақстан тарихы .Дәрістер курсы ІІ .Алмат «Білім» 2004.
   
5. 
   Қазақстан тарихы.бес томдық.Том 3. Алматы. «Атамұра»,2002
   
6. 
   Абдрахман Хайруш. Тарихыңды таны. (Отан тарихының очерктері) – А., “Дәнекер”.2002.
   
7. 
   Қ. Аманжолов. Қазақстан тарихының әдістері курсы. 1 кітап.- А., “Білім” 2004.
   
8. 
   Абдрахман Хайруш. Тарихыңды таны. (Отан тарихының очерктері) – А., “Дәнекер”.2002.
   
9. 
   Қ. Аманжолов. Қазақстан тарихының әдістері курсы. 1 кітап.- А., “Білім” 2004.
   
10. 
    Қазақ Ұлттық энц. 1 том. А-98
    
11. 
    Қазақстан тарих очертер.А-98
    
12. 
    Ќазаќ тарихынан. “Жалын”. А.1997ж.
    
13. 
    Аманжолов К.Р. Т‰ркі халыќтарыныњ тарихы. “Білім” А. 2002ж
    
14. 
    Баһаеддин Өгел. Ұлы ѓ±н империясының тарихы. 1-2т.А.,1988ж
    
15. 
    Ќазаќ тарихынан. “Жалын”. А.1997ж.
    
16. 
    Аманжолов К.Р. Т‰ркі халыќтарыныњ тарихы. “Білім” А. 2002ж
    
17. 
    Ќазаќ тарихынан. “Жалын”. А.1997ж.
    
18. 
    Аманжолов К.Р. Т‰ркі халыќтарыныњ тарихы. “Білім” А. 2002ж
    
19. 
    Жақыпов Е.Қ. Шыңғыс хан және ол құрған империяны жаулап алу жорықтары. (ХІІ-ХІІІ ғасырдың бірінші жартысы) Автореферат. Алматы. 2002 25 бет
    
20. 
    Қадырғали Жалайыр. Шежіррелер жинағы. Алматы. “Қазақстан” 1997 ж.
    
21. 
    Қадырғали Жалайыр. Шежірелер жинағы. Алматы, «Қазақстан» 1999.
    
22. 
    Аманжолов К.Қазақстан тарихы .Дәрістер курсы ІІ .Алмат «Білім» 2004.
    
23. 
    Қазақстан тарихы.бес томдық.Том 3. Алматы. «Атамұра»,2002.
    
24. 
    Қазақстан тарихы.Очерктер. Алматы. 1994.
    
25. 
    Мырзахметов М.Түркістаннан туған ойлар.Алматы.2001.
    
26. 
    Мәшімбаев С.Патшалық Ресейдің отарлық саясаты. Алматы,1995.
    
27. 
    Абылайхан А.93
    
28. 
    Қ. Әбуев “Қазақстан тарихының ақтандақ беттерінен”А.94
    
29. 
    Н. Мұхамедханұлы “Тарихи зерттеулер” А.94
    
30. 
    Байұзақ Қожабекұлы Албани. «Тарих таным».Алматы.1994.
    
31. 
    Қазақ ССР тарихы. Бес томдық. Том 2.Алматы, 1982.
    
32. 
    Аманжолов К.Р.Түркі халықтарының тарихы. Үшінші кітап. Кітап 3 Алматы: Білім,2002.
    
33. 
    Копабаев Ө.,Қойгелдиев М., «Заманалар тамыршысы». // Егемен Қазақстан.2001. 28- қыркүйек.
    
34. 
    С. Жолдасбаев. “Бірліктің бас болған Ордабасы”Ш.94
    
35. 
    Абылайхан А.93
    
36. 
    Қ. Әбуев “Қазақстан тарихының ақтандақ беттерінен”А.94
    
37. 
    Н. Мұхамедханұлы “Тарихи зерттеулер” А.94
    
38. 
    Левшин А. Описание киргиз-кайсащиих или киргиз-казачьих орд и степей. Алматы, 1996 г. (второе издание).
    

39. 
    .Мағауин М. Қазақ тарихының әліппесі. Алматы., 1993 ж.
    
40. 
    Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. Алматы, 1992 ж.
    
41. 
    .Левшин А. Описание киргиз-кайсащиих или киргиз-казачьих орд и степей. Алматы, 1996 г. (второе издание).
    
42. 
    Златкин И.Я. История Джунгарского ханства (1635-1758). М, 1965 г.
    
43. 
    Мағауин М. Қазақ тарихының әліппесі. Алматы., 1993 ж.
    
44. 
    Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. Алматы, 1992 ж.
    
45. 
    Левшин А. Описание киргиз-кайсащиих или киргиз-казачьих орд и степей. Алматы, 1996 г. (второе издание).
    
46. 
    .Златкин И.Я. История Джунгарского ханства (1635-1758). М, 1965 г.
    
47. 
    Мағауин М. Қазақ тарихының әліппесі. Алматы., 1993 ж.
    
48. 
    Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. Алматы, 1992 ж.
    
49. 
    Ќозыбаев М.Ќ. Аќтањдаќтар аќиќаты. А-1992.
    
50. 
    Кунаев Д.А. О моем времени. А-1992
    
51. 
    Кунаев Д. А. О моем времени. Алматы, 1992.
    
52. 
    Олкотт Брилл Марта. Қазақтар (ағылшын тілінде). Стенфорд университеті, 1987.
    
53. 
    Верт Н. История советского государства. 1900-1991. А., 1992.
    
54. 
    КунаевД.А. От Сталина до Горбачева. А., 1994.
    
55. 
    М.Қойгелдиев “Ақтаңдақтар ақиқаты”. А.,1992ж
    

56. 
    . История Казахстана. – А., 1992.
    
57. 
    Қазақстан тарихы, 5-томдық, 1-том. – А,.1996.
    
58. 
    Ғ.Елшібаев “Сталин қателеседі”
    
59. 
    Д. Махат “Қазақ зиялыларының қасіреті”.
    
60. 
    .Д. Махат “Қазақ зиялыларының қасіреті”.
    
61. 
    Поцелуев В.А. История Россий ХХ столетия. –М.,1997
    
62. 
    Карамзин Н.М. История государства Российского. –Т.1. –М.:Наука. 1989
    
63. 
    Карр Э. История Советской России\ (Пер. З.П.Вольская и др.). –М., 1990
    
64. 
    Данилов А.А. История России ХХ век. –М.,1996
    
65. 
    Боффа Д. История Советского Союза. –М., 1990. Т.1-2
    
66. 
    Талас Омарбеков “Зобалаң” А.”Санат” 1994ж
    
67. 
    Талас Омарбеков “Зобалаң” А.”Санат” 1994ж
    
68. 
    Алма-Ата. 1986. Декабрь. Книга-хроника. А., 1991.
    
69. 
    Алматы. 1986. Желтоксан. 2,3-кітап. А., 1992. Зерттеулер
    
70. 
    Верт Н. История советского государства. 1900-1991. А., 1992.
    
71. 
    КунаевД.А. От Сталина до Горбачева. А., 1994.
    
72. 
    Назарбаев Н. Тәуелсіздігіміздің бес жылы. Қазақстан Республикасы Президентінің баяндамаларынан, сөйлеген сөздері мен мақалаларынан. А., 1996.
    
73. 
    Назарбаев Н. А. Евразииский Союз: идеи, практика, перспективы. 1994- 1997 . – А., 1997.
    
74. 
    Назарбаев Н. А. Қазақстан – 2030. Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы. // Егемен Қазақстан// 1997 ж. 11 қазан.
    
75. 
    Назарбаев Н.А. Евразийский Союз. Идеи, практика, перспективы.
    
76. 
    1994-1997.-А., 1997.
    
77. 
    Назарбаев Н. Қазақстан – 2030. Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы // Егемен Қазақстан, 1997, 11 қазан.
    

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрлігі

«Сырдария» университеті

“Гуманитарлық білім» факулътеті

«Қазақстан тарихының кейбір ақтаңдақтары» пәні бойынша

«Тарих» мамандықтарының студенттері үшін

1. 
   Студенттің өзіндік жұмысының жоспары , мен орындалу кестесі.