Сурет6. Кәсіпкерліктің сыртқы экономикалық қызметін мемлекеттік қолдаудың және ынталандырудың схемасы

• 
  шағын және орта кәсіпорындарға шетелдік серіктестерімен іскерлік
  байланыстарды орнатып, ортақтаса бизнес жүргізуіне және лизингтік
  компаниялардың қатысуымен шетелдік технологиялар мен құрал-жабдықтарды (ноу-хау) кешенді түрде жабдықтау жұмыстарын ұйымдастыруына қолдау көрсету, сондай-ақ, жеке кәсіпкерлік субъектісіне сыртқы сауда қызметін дербес жүргізу құқығын беру;
  
• 
  шағын және орта бизнесті дамытудың басты бағыттары бойынша
  техникалық-экономикалық негіздермен қамтамасыз етілген инвестициялық
  жобаларға жеңілдетілген шетелдік несие беру жолдарын қарастыру;
  

• ішкі нарыққа бағытталған өндірістерді мемлекеттік несиемен көптеп

• шетелдік инвестициялар туралы заңдарда шағын және орта бизнестегі шетелдік инвестицияларды сақтандыру ерекшеліктері жөнінде қосымша тәртіпті орнату.

5. Кәсіпкерлік қызмет құрылымдарында жұмыс істейтін қызметкерлерді дайындау (сурет 7).

Кәсіпкерлік қызмет құрылымдарын қалыптастырудың ең маңызды элементі нарықтық экономикалық білімі бар мамандарды дайындау болып табылады. Әрбір кәсіпкер табысқа жету үшін маркетинг, қаржылық менеджмент, бизнесті басқару және т.б. пәндерді жетік білу тиіс. Мұнымен қоса, кәсіпкерлік қызметтің өте қажетті, абыройлы және пайдалы іс екендігі жөнінде қоғамдық ой-пікірді қалыптастыра отырып, кәсіпкерлік білім беру шараларын жүзеге асыру керек.

• 
  кәсіпкерліктің негізгі бағыттары бойынша оқытушы мамандарды
  жетілдіру;
  
• 
  кәсіпкерлік қызмет құрылымдарында жұмыс істейтін кызметкерлерді
  дайындау;
  

Үкіметтің нарықтық қатынастар мен кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі саясатының маңызды міндеті - жастарды білім беру жүйесінің барлық кезеңдерінде бизнесті жүргізу біліктілігіне баулу болып табылады. Осыған байланысты, оқу бағдарламаларына бизнес және кәсіпкерлік негіздері бойынша курстарды енгізу жөнінде ұсыныс жасау көзделуде.

6. Кәсіпкерлікті ақпараттық және ғылыми-әдістемелік тұрғыдан қолдау (сурет 8).



Сурет 8. Кәсіпкерлікті ақпараттық және

ғылыми-әдістемелік тұрғыдан қолдаудың схемасы

Нарықтық инфрақұрылымның ажырамас бөлігі болып табылатын акпараттық қамсыздандыру ісінің кәсіпкерлікті дамытудағы орны ерекше. Сондықтан ақпараттық қамсыздандыру мен құқықтық, статистикалық, ғылыми-әдістемелік, конъюнктуралық және ұйымдық қызметтерді қамтитын мемлекеттік жүйені орнату; әрбір потенциалды кәсіпкерді барлық қолданыстағы заңдық актілер, нормативті құжаттар, экономикалық және конъюнктуралық мәліметтер туралы хабардар етуге мүмкіндік беретін кеңейтілген ақпараттық орталықтар жүйесін құру қажет. Мұндай орталықтар барлық жергілікті әкімшіліктер құрамынан ашылып, республикалық және жергілікті бюджет есебінен қаржыландырылуы тиіс.

Кәсіпкерлікті ақпараттық және ғылыми-әдістемелік тұрғыдан дамыту үшін шетелдік тәжірибеге негізделген ғылыми-әдістемелік оқу құралдары мен материалдарын басып шығару керек.

Қазіргі таңда шаруашылық-қаржылық қызметті реттейтін, қолданыстағы заңдық және нормативтік актілер пакеті мен өзге де жарғы, келісім-шарт секілді құжаттарды бір орталықтан жариялау сәті туындап отыр.

7. Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және реттеу органдар жүйесін жетілдіру (сурет 9).

Басқару органдарының өкілеттілігі мен қызметтерін басқару әрекеттерін дайындау және іске асыру үрдістерін кезеңдері бойынша бөліп, айқындау қажет.

Көзделген мақсаттар мен міндеттерді тиімді орындау және түрлі мемлекеттік және жеке құрылымдардың өзара әрекеттестігін күшейту үшін Қазақстан Республикасының Президенттік аппараты жанынан кәсіпкерлікті қолдау және дамыту жөніндегі мемлекеттік комиссияны құру қажет.

Атқарушы орган ретінде Индустрия және Жаңа технологя Министрлігі қарамағынан экономиканың жеке секторын қолдау және дамыту агенттілігін тиісті салалық құрылымына сай құру аса маңызды.

Governmental support and development conception for entreprenuership was done, after a several number of concrete performance survey intended to make better economical circumstances for provision of small and medium business entrepreneurs to constant state (picture 1). Solving entrepreneurship development problem in conceptional way helps to prevent mistakes which appear while remaking performance pointed to branches of small and medium business in industrial-innovational politics and work becomes at faster speed. Also, entrepreneurship service development events specifies middle termed concrete developing direction.

In a process of performing conception, law base relation among each other and the act of financial-credit support, also, entrepreneur and government with interest noticed to regional aspect look for concrete projects consisting of construction, provision and including parts.



Picture 1. Systemic action of interrelation for government support of entrepreneurship and performing development program conception

Note: done by author.

Aim and obligations of this conception:

Main aim of this conception is governmental support of entrepreneurship and fixation of developing straregy and performing concrete mechanism.

To success this purpose the following main obligations must be done:

• to provide with law resources;

• to provide with producing resources;

• to develop valuable infrasructure institutes;

• to support and inspire by government external economical service of entrepreneur;

• to prepare specialists for working in the structure of entrepreneur service;

• to support an entrepreneur in informational and scientific-methodical aspect;

• to improve ordering organ system of government for entreprenuer;

Following developing entreprenuer acts are in conception:

1.To support small and medium business

a) in industry branch:

- to develop small entrepreneur in traditional manufacture branches;

- to produce product basing on learning new technology;

- to develop processing manufacture system;

b)in international product consuming industry:

- to point for home country’s raw material use;

- to produce import exchange products;

- to turn out products oriented on export;

c) in innovational service branch;

- to organize and develop scientific market manufacture;

- to develop small entrepreneur system and regional innovational and technological support centers;

- to construct the transport, communication, building branches, in building material manufacture technological-survey parks and business incubators.

2.To consolidate small and medium entrepreneur proportionality with large business.

2.1. To provide law base (picture 3).

Picture 3. Providing law base scheme

Note: done by author

In this section, it is intended to protect Kazakhstan Republic’s small, medium and large entrepreneur freedom and government support, which is looked to implant changes and additions in law in use, also new laws and normative act issue tendency. Also, support and protect of entrepreneurship by general law aspect experience was learnt, offer to develop and improve with entrepreneur association and union participation were given.

2.2. To provide entrepreneur with manufacture resource(picture 4).

The administrational entrepreneurship support program strategy should be intended to accelerate economical grows in individual sector, to perform acceptable situation and to make easier entrance to market. That is why unused manufacturing buildings and equipments with resident entrepreneur constructions, earth districts and areas, unfinished constructional objects should pass census, notably inventory to give them for small and medium entrepreneur use.

Conception shows that there sould be provision of small and medium entrepreneur constant work to perform national program.

Main condition of entreprenuership financial support is investment. Individual entrepreneurship provides profitable use of investment by connecting natural, human and groups resource in the society. For this reason, to enhance relationship system between small and large business, notably increasing government finance in purpose of franchise development is very important.

Drawing trend of foreign companies, international associations and reserves, which aim is individual entreprenuership support, need to be increased.

In conception support is offered for performing main projects in this branch for entreprenuership service subjects, to provide with governmental credit obligation.

Based as small and medium business development, oriented at making better economical field, look for changes to necessary implant insurance, credit and tax system was done in conception.

In all branches of economy, especially, in people consuming product and food manufacture as small business development at apearing level important additions are necessary such as chance to mention tax collection and obligatory payment size in tax politics.

З. To develop political institutes of social infrastructure (Picture 5).

In any entreprenuership, like small and medium business, subject’s profitable work to enter bank network and its qualitative service should be construted. That is why banking improvement obligation is ordered in Republic of Kazakhstan.

In our Republic, wholly development and support main branches of small and medium businesses and facilitate taking bank credit trend for specialized joint-stock bank of governmental construction is very important.

Insurance system is one of the main market institutes for developing branches. Especially, it will be seen when risk in small and medium business branches increase. That is why, companies which intends to insure entrepreneurship service branch should be supported.

As to increase trust and quality of insurance and to protect entrepreneur from different injuries of insurer licensing and constant controlling insurance company services are pointed to be organized. Special control-orderliness organ is necessary. In investment service branch, especially, in privatization auction and investment trade centers takes important place. Mentioned above center’s services to any manufacture subject, who wants to buy any non moving property or investment resource. In every region of Kazakhstan offers to build such centers should be done.

Nowadays lot of entrepreneurs are not owners of enough finance to buy in little time equipments and non moving property for small and medium manufacture. That is why while organizing manufacture leasing firms and companies by servicing in auctions and investment trade performing center’s importance should increase. Also, to organize and ride entrepreneurship service profitable consulting, marketing, investment, law, other specialized firms and company’s services are necessary. For the reason of undevelopment in this branch which is very important for Kazakhstan, has to make openning ability for foreign companies and firms with this service offer.

Also, development of entreprenuership construction in other economical branches are necessary too.

4. Governmental support and inspiration of external entrepreneurship service. (picture 6).

Governmental organ service about forming to perform external economical service for entrepreneurship constructions profitable situation should be intended to orderliness external economical service, make balanceable situation for every entrepreneur, and provide to take foreign capital and use it profitable.


Picture 6. Scheme of government support and inspiration to external entrepreneurship

Note: done by author.
For this, following offers needs performation:

• 
  for small and medium entrepreneurs building business connecting with foreign companions, performing business in pool and provide with leasing company’s participation to organize complex supply of foreign technology and equipments work, also, give self-contained performing law of external trade service for the individual entrepreneurship subjects;
  
• 
  by small and medium business developing main points are looking facilitated foreign credit giving way for technical-economical base investment project’s provision;
  

• to provide governmental credit intended to internal market and use facilitated tax system;

• to put up extra orders about foreign investment insure features in law about foreign investment for small and medium businesses;

5. To prepare employee for entrepreneur service structure(picture 7).

The most important element of entrepreneur service structure building is prepareing specialists with economical market knowledge. Each entrepreneur should know marketing, financial management, business condution and etc. to be successful. With this, there should be formed social opinion that entrepreneurship service is important, authoritative and useful, and perform learning entrepreneurship actions.


Picture 7. Preparation of employee for entrepreneurship service structre scheme

Note: done by author.
By organizing education and consulting centers to perform following aims are important:

• 
  to improve teachers for main branches of entrepreneurship;
  
• 
  to prepare employee for service structure of entrepreneurship;
  

Governmental main obligation for developing market relations and entrepreneurship – to train young people for business conduction knowledgement in all period of educating. As for this, making offer to implant courses in education about business and entrepreneurship is intended.

6. To support entrepreneurship from informational and scientific-methodical aspect(picture 8).

As market infrastructure’s inseparable part, informational provision has special place in entrepreneurship development. To set governmental system including informational provision and law, statistical, scientific-methodical, conjuncture and grouping service, build wide system of informational center which gives ability to inform every potential entrepreneur about all performing law acts, normative documents, economical and conjuncture datas. These centers should be opened in all district administrational structure, they should be finaced by republican and regional budget.

To develop entrepreneurship from informational and scientific-methodical aspect, based on foreign experience scientific-methodical tutorial needs to be printed.

Nowadays by orderliness of manufacture-financal service, it is a moment to announce like using law, normative act pocket, other constitutions and agreement documents from one center.

7. Governmental support of entrepreneurship and improvement of orderliness organ system (picture 9).

Such objectives as division into periods preparing and performing conduction activity of conductive organ authority and service trend, specificity and control of this trend should be given for innovational committee of NDP ‘‘Nur-Otan’’.

For profitable performation of intended aims and for improving interrelations among various governmental and individual structures, governmental committee supportting and developing entrepreneurship near Kazakhstan Republics President apparatus should be opened.

It is very important to create support and development agency in necessary branch structure for individual sector of economy in Ministry of Industry and New Terhnology submission like executive organ.

Исабеков Бауржан Нарзуллаұлы

1957 жылы бірінші қаңтарда Түркістан қаласында қызметкер жанұясында дүниеге келді. 1974 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы Түркістан қаласында орта мектепті бітірген соң, Түркістан құрылыс басқармасында бетоншы болып еңбек жолын бастадым. 1980 жылы В.И.Ленин атындағы Қазақ политехникалық институтын инженер-механик мамандығы бойынша бітіріп, білім мен ғылымдағы жолын 1980-1991 ж аралығында В.И.Ленин атындағы Қазақ политехникалық институтында ассистент, аға оқытушы, кіші ғылыми қызметкер, ғылыми қызметкер, аға ғылыми қызметкер болып еңбек етті.

1991-2001ж. өнеркәсiп, экономика министрліктерінде және мүлік комитетінде сәйкес бөлім басқарма бастығы және кеңесші қызметтерін атқарды.

2001 жылдың қыркүйек айынан бастап Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде доцент, профессор, кафедра меңгерушісі, ал қазір Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде Менеджмент кафедрасының меңгерушісі болып қызмет істеді.

Исабеков Бауржан, “Iskra” жапон, ”sket” неміс фирмаларында менеджерлік қызмет атқардым. Сонымен қатар, біқатар шетелдерде АҚШ, Германия, Финляндия т.б., ұзақ іс-сапарларда өнеркәсіп саласындағы инновациялық мәселелерімен айналысты.

1991 жылы Москва автомобиль институтында техника ғылымдарының кандидаты, 2006ж. «Индустриалды-инновациялық қызметтің негізінде кєсіпкерліктің қалыптасу және даму проблемалары» тақырыбы бойынша экономика ғылымдарының докторлық диссертациясын Түркістан қаласының алғашқы тұрғыны ретінде қорғады.

«Металлургия», «Кабель», «Қазақстанда кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау және дамыту», «Ұлттық инновациялық жүйені қалыптастыру және дамыту», «Түркістан аумағында туристік класcтерді дамыту» атты ұлттық бағдарламаларын жобалауға тікелей қатысты.

1991 жылдан бері ғылыми және өндірістік сфералар арасындағы аралық буын ретіндегі экономикалық сферадағы индустриалды-инновациялық қызметтің мазмұны ілімдік-әдістемелік тұрғыдан ғылыми саралап, инновациялық кәсіпкерліктің мәні көпқырлы экономикалық қызметтер (франчайзинг, оффшорлық бизнес, лизинг, үйлестіру қатынастары) тұрінде ұсыным. Республикалық ғылыми-техникалық әлуетіне сандық және сапалық деңгейден экономикалық бағалау жасап, оны қорғау және дамыту үшін бірқатар шаралар жүйесінің қажеттілігі негіздеген. Қазақстандағы индустриалдық-инновациялық қызметтің құрамдас элементтерінің, механизмінің белсенділік-әдістемелік тұрғысын ұсынды. Қазақстан экономикасының дамуының индустриалды-инновациялық стратегиялық типіне көшуіне орай әлемдік шаруашылыққа тән бірқатар ұзақ мерзімді тенденциялар айқындады,.

Оқу әдістемелік жұмыстары негізінде –100 ден астам ғылыми еңбектерім, оқулықтар, оқу- әдістемелік құралдар және төрт монографияларым бар.

Атап айтсақ, “Промышленная политика и предпринимательство” (2001 ж); “Кәсіпкерлікті қолдау және дамыту механизмдері” (2002 ж); “Қазақстанда аралас экономика кезіндегі индустирялдық-инновациялық саясат және кәсіпкерлік: мәселелер концепциялар шешімдер“ (2004 ж); “Кәсіпкерлік құрылымдардың бизнес жоспарын жасау процессінің методологиялық негіздері” (2005 ж); “Өндіріс садасындағы иннновация және кәсіпкерлік“ (2006 ж); “Кәсіпкерлікті өркендетудің индустириалдық-инновациялық негіздері“ (2008 ж); Қазақстан ресапубликасында кәсіпкерліктің инновациялық түрлерін жетілдірудің нарықтық механизмдері (2009ж).«Ғылым мен білім беруді дамытудың индустриалды инновациялық негіздері» 2010ж.