Білім беруді дамытудың SWOT-сараптамасы

2.1.2.1.2. Білім беруді дамытудың өзекті мәселелері

- инклюзивтік біліл берудің әлсіз дамуы;

- апаттық және үш ауысымды мектептердің болуы;

- ТжКББ ұйымында мамандық алу (біліктілік) бойынша жұмысқа тұрғызу көрсеткішінің төмендігі (квалификация);

- жас педагогтардың келуінің аздығы;

- көп тілді білім беруді жүзеге асыру үшін педагог-пән оқытушыларының дефициті, үш тілдегі оқыту әдістемелік құралдардың жоқтығы.

Жастар саясаты зияткерлік және рухани адамгершіліктік жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған, оған еліміздің болашағын қамтамасыз етуде үлкен жауапкершілік жүктеліп отыр. Мемлекеттік жастар саясаты жастардың мемлекеттік «Қазақстан-2020» «Болашаққа сапар» саясаты Концепциясы аясында жүзеге асырылады: жас адамды қалыптастыру мен дамытуға қоғам мүддесіне және әлеуметтік маңызды бастамасына қажетті оның шығармашылық әлеуетін толық жүзеге асыруға қажетті саяси-құқықтық, әлеуметтік-экономикалық жағдай жасалады.

2015 жылдың басында 14 тен 29 жастағылар саны 360 мың адам болды, ол жалпы тұрғын санының 25,9%. Жастардың салыстырмалы динамикасының позициясын көрсетуші ол NEET (Not in Education, Employment, or Training үлесі болып табылады – жұмыс істемейтін, оқымайтын және жұмыс іздеуге тырыспайтын) жалпы 15-28 жастағылар. Салыстыру үшін: 2011 жылы NEET үлесі 8,8% құрады ал 2012 жылы – 9,3%, 2013 жылы - 6,8%, 2014 жылы – 10,8%, 2015 жылы – 12,7% (2 тоқсан). Көрсеткіштің негізгі бөлігі өзін өзі жұмыспен қамтып отырғандарға келіп отыр (14 400 адам.) және жұмыссыздар (4800 адам). Олардың 56% жастар өз құқықтарының заңнамалық түрде қорғалатын формалары мен мазмұны туралы хабардарсыз. Өзін өзі жұмыспен қамтамасыз етіп отырған жастардың көпшілігі қандайда бір әлеуметтік кепілдіксіз еңбек етіп отыр (базарлар, автосервистер, вокзалдар және т.б.). олардың көпшілігінен тек орта білімі ғана бар.

Кесте 36.

NEET үлесі динамикасы

2015 жылы жоспарланған көрсеткішке (6,5%) жете алмау себебі жастарды жұмысқа тұрғызу бойынша өткізілген шаралардың аздығынан болып отыр. Қала мен аудандарда негізгі шаралар бір реттік түрде, атап айтқанда ол форумдар өткізу, фестивалдар, конференциялар, дөңгелек үстелдер, және т.б. Неғұрлым тиімді шаралар жүйелі түрде, әсіресе өзін-өзі жұмыспен қамтып отырғандарға мекенжайлық тұрғыдағы шаралар негізінен облыстық орталықтарда болады.

Сонымен қатар облыс жастары қоғамдық қызметке белсенді түрде тартылмайды, бастамашылық көрсетпейді. Аймақтарда жалпы алғанда жастар ұйымдары артып келеді. Олардың тек 43% қызметтерге қатысады.

Жастардың қоғамдық бірлестіктері тіркелді, 2013 жылы – 80, 2014 жылы – 80. 2015 ЖЫЛЫ -83 жастар арасында мемлекеттік саясатты жүзеге асыру тиімділігін арттыру үшін, сонымен қатар мемлекеттің қоғамдық бірлестікпен өзара әрекеттестігі үшін облыс әкімдігінде кеңес беру кеңесу органы құрылды ол жастар ісі бойынша Кеңес деп аталады. Жастардың өзін өзі көрсетуін арттыру үшін оның әлеуетін арттыру мақсатында 1 областық 18 ресурстық жастармен жұмыс Орталықтары жұмыс істеп отыр (барлық ооблыс аумағында).

Жастарды кәспкерлігін қамтамасыз ету үшін ауылда облыс әкімінің гнһранты жаңа кәсіп ашуға немес қолданыстағы кәсіпорынды жаңартуға облыс әеімінің гранттары бөлінеді 2014 жылы 10 кәсіпорын гран иесі болды жалпы сомасы 3 млн. теңге. 2015 жылы 11 грантты берді жалпы сомасы 3 млн. 700 тыс. теңге. Одан басқа, ұқсас жобалар бірнеше ауылды жерлерде жүзеге асырылып отыр.

Облыста жоғары оқу орны түлектерін арналған жас мемлекеттік қызметкер мектебі ұйымдастырылған. Оның негізгі мақсаты мемлекеттік қызмет қатарына мақсаты бар белсенді жастар өкілдерін тарту болып отыр. жобаның жүзеге асырырылуынан бастап 1 мың жас оқытылды. Олардың көпшілігі өз қызметтін мемлекеттік қызметтен бастады.

Уақытша жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету мақсатында студенттр мен оқушылар жазғы демалыстарында студенттік құрылыс және жастардың еңбек лагерлеріне жұмысқа тартылады «Жасыл Ел». Жұмыс қорытындысы бойынша облыстық штаб СҚО және «Жасыл Ел», 2015 жыла жұмысқа 3100 адамды қамтыды.

Өзін өзі жұмыспен қамтамасыз етіп отырған жастарға құқықтық көмек көрсету мақсатында, әсіресе ауылдық жерлерде «Кеңес орталығы» жобасы жүзеге асырылып отыр. Тұрақты түрде жұмысқа орналастыру мәселесін шешуге ықпал ету үшін бос жұмыс орны жәрмеңкесі ұйымдастырылады, электрондық еңбек биржасы – zhasmaman.kz және балалар үйі түлектерін адаптациялаудың әлеуметтік қызметі әрекет етеп отыр.

2014 жылдың қорытындысы бойынша жастар жұмыссыздығы деңгейі (15-28 жастағы) Қарағанды облысында 4,3% болды (2013 жылы – 4,4%) болды. 2 тоқсан 2015 жылы -5,65%
Кесте 37.

Жастардың жұмыссыздығы деңгейінің динамикасы

Жұмыс таппаған және жұмыспен қамту ұйымында тіркелген жоғары оқу орны түлектерін, колледждер мен кәсіби мектепт ер түлектерін қолдау үшін «Жастар саясаты» бағңдарламасы бойынша жұмыс орындары қарастырылған. Жұмыс уақыты 6 айға созылады.

Жастар арасында дарынды балаларды анықтау мақсатында ғылыми жұмыстарға олимпиадалар, конкурстар қоғамдық, жаратылыстыну, гуманитарлық пәндерден жарыстар өткізіледі. Жастардың қоғамдағы еңбектері мен ғылымға қосқан үлестері үшін үшін оларға арнайы сыйақылар беріледі.

Кеңейтілген жастардың медиялық кеңістігі. 2013 жылы облыста 11 жастарға арналған БАҚ басылды, 2014 жылы – 12, 2015 жылы – 12. Сонымен қатар жастар ортасының қазіргі жағдайы ақпараттық қамтамасыз ету көлемін арттыруды талап етіп отыр. Ол үшін материл сапысын арттырып жастардың бұқаралық баспа тираждарын арттру қажет.

Осыған байланысты қаңтар айында 2014 жылы облыс әкімінің қаулысымен жетім балаларды және ата ана қамқорынсыз қалған балаларды қамтамасыз ету бойынша Кешенді жоспар жасалды ол 2014-2016 жылдарға арналған жоспар. Аталған жоспар аясында 2014 жылы 154 пәтер бөлінді, 10 айда 2015 жылы - 90 пәтер бөлінді. Жалпы алғанда Жоспарды жүзеге асыру смерзімінде 510 пәтер бөлініп отыр.