Құрылыс материалдары өндірісі

Құрылыс материалдарын шығару көлемі 2005 - 2009 жылдар аралығында 8961-ден 12038 млн. теңгеге дейін өсті.

Құрылыс материалдары өндірісінің жалпы қосымша құны 2,6 есеге артты және 10671,8 млн. теңгеге жетті. Өнеркәсіптің ЖҚҚ-да химия саласының жалпы қосымша құнының үлес салмағы бес жыл бойында 1,2 – 1,4% деңгейінде сақтады.
2005-2009 жылдарда құрылыс материалдарының саласында айғақты көлем индексінің және тауарлық өнім өндірісінің өзгеру динамикасы


Қарастырылған кезеңде құрылыс индустриясының еңбек нарығында сала жұмысшыларын жұмыспен қамтудың 2662-ден 2629-ға дейін төмендегені байқалды, ол 98,8% -ды құрайды.

Еңбек өнімділігі бір жұмыс істеушіге 3366,3-тен 4578,9 мың тенгеге дейін артты немесе 36 п.т.

2005 - 2009 жылдар аралығында өзге бейметал минералды өнімдер өндірісіне 34,3 млрд. теңге инвестицияланды.

Құрылыс материалдары экспортының көлемі 14,7 млн. АҚШ долларын құрады немесе 2005-2009 жылдарда экспорттың жалпы көлемінен 0,05%.

Құрылыс материалдары импорты 262,5 млн. АҚШ долларын құрады немесе қарастырылып отырған кезеңде импорттың жалпы көлемінен 3,1%.

Құрылыс материалдары өнеркәсібінде өндірістің қуатты күшінің тозғаны байқалады.

2013 жылға дейін «Central Azia Cement» АҚ және «Карцемент» АҚ құрғақ әдіспен цемент өндіру бойынша №5 технологиялық желіні жаңғырту жұмыстарын аяқтауды жоспарлап отыр.

2007 жылға дейін құрылыс материалдарын өндірудің жыл сайынғы өсімі ішкі нарықта тұрғын үй құрылысы есебінен бір қалыпты сұраныста қамтамасыз етілді. 2008 жылдың екінші жартыжылдығында, яғниипотекалық несиеде ерекше байқалған әлемдік қаржы дағдарысы кезеңінде шынайы көлем 30,6 п.т. қысқарды,

Құрылыс индустриясының көлемін арттыру және жағдайды тұрақтандыру үшін сала кәсіпорындарымен 2015 жылға дейін бірқатар жобалар жоспарланған.

Соңғы бес жылда электр энергиясын өндіру небары 0,8%-ға артты, ал жылу энергиясы 5,7%-ға, табиғи су - 12,7%-ға төмендеді.

2009 жылы Қарағанды облысының 8 жылу электр станциясы сағатына 12 229,5 мың кВт. электр энергиясын өндірді, тұтынылғаны – сағатына 15 116 мың кВт., электр энергиясының тапшылығы – сағ.2 886 мың кВт..

Электр энергиясының тапшылығы Қазақстанның ЕЭС электр станциясынан ВЛ-220/500кВ «Север-Юг» транзиттік желісі арасындағы ағындар есебінен жабылды.

2009 жылы Қарағанды облысына 85 МВт жаңа генерациялық қуаттылық енгізілді, оның ішінде:

- «Қазақмыс» корпорациясы» ЖШС ГРЭС-та типі К-55-90 қуаттылығы 55 МВт ст.№1 бу турбинасы енгізілді.

- Балқаш ЖЭО №1,2 турбина қуаттылығы нақтыланды (30 МВт-қа артты).

Жалпы жұмыспен қамту өсімі 16040-тан 16465-ке дейін өсті, ол 102,6% құрайды.

Еңбек өнімділігі бір жұмыс істеушіге 2115,5-тен 4921,6 мың теңгеге немесе 2,3 есеге өсті.

2005 - 2009 жылдары электр энергиясын, газ және су өндіру мен тарату өндірісіне жұмсалған инвестициялар 69,3 млрд. теңгені құрады, оның ішінде:

• 
  электр энергиясына, газ және су өндіру мен тарату өндірісіне – 46,8 млрд. тенге;
  
• 
  су жинау, тазалау және таратуға – 22,5 млрд. тенге.
  

Өнеркәсіп қызметінің түрлері бойынша электр энергиясын тұтыну қарастырылып отырған кезеңде 10803,7 млн. кВт-сағ. қысқарды ( 2005ж. – 11196,5 млн.квт-сағ).

Қазақстан Республикасының 2010 – 2014 жылдары электр энергиясын дамыту жөніндегі бағдаламасында Қарағанды облысы бойынша 3 жобаны жүзеге асыру қарастырылған:

- «Шахтинск ЖЭО» ЖШС-де қуаттылықты арттыру (жоба құны – 9,9 млрд. теңге);

- «Приозерск қаласындағы жаңа жылу көзінің құрылысы» (жоба құны– 6,3 млрд. теңге);

- «Қарқаралы ауданындағы (Қарағанды обл.) жел электр станциясының құрылысы» – қуаттылығы 15 МВт, жоба құны 3,0 млрд. теңге.

«Бюджеттік бағдарламаның «48 код» республикалық трансферті есебінен жасалатын жобалар» бағдарламасын жүзеге асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының 11-тармағына сәйкес – Республика бойынша барлығы 324,3 млрд. теңге салынды.

Жалпы алғанда, Қарағанды облысының өнеркәсіп кәсіпорындарының инновациялық белсенділігі 2009 жылы 6,2% -ды құрады (2004 жылы – 4,2 %).

Инновациялық өнім көлемінің нақты бағасы 14,4 млрд. теңгені құрады.

Өнеркәсіп кәсіпорындарының инновациялық өнімдерінің ішінде ең көп – 99,1%-дық үлес салмағын қайта енгізілген немесе белгілі технологиялық өзгерістерге ұшыраған өнімдер құрайды.

Технологиялық инновацияның жалпы шығыны 1,9 млрд. теңгені құрайды.

Бұл ретте, өндірістік процестерді, жаңа өнімдерді өңдеуге және зерттеуге - 60%, технологиялық инновациямен байланысты көлік пен құрал – жабдықтарды алуға – 28%, инновациямен байланысты қызметкерлерді оқыту мен қайта дайындауға – 11% шығындалды.

Инновациялық жобаларды инвестициялаудың негізгі үлес салмағы кәсіпорынның басыбайлы қаражатының – 85,6% («Азия Хайер» ЖШС, «Сарыарка ENERGY» ЖШС, «Bapy Mining» ЖШС, «Kaztherm» ЖШС, «Kazcentrelectroprovod» ЖШС, «ҚазБелАЗ» БК, «Евразиан Фудс» АҚ, «Майқұдық құс фабрикасы» ЖШС, «Евромет» ЖШС, «Хром – Т» ЖШС, « К.Маркс атындағы құс фабрикасы» ЖШС, «Green Technology» ЖШС, «Қарцемент» ЖШС, «Пархоменко атындағы Қарағанды машина жасау зауыты» ЖШС), республикалық бюджеттің - 13,8% («Индустриалды парк «Металлургия-Металл өңдеу» ЖШС, «Таза өнімдер» ЖШС), даму институттары қаражатының - 0,6% («Карағанды фармацевтикалық кешені» ЖШС) құрады.

Аяқталған технологиялық инновациясы бар кәсіпорындардың басым бөлігі Қарағанды қаласының (67%) көмір өнеркісібі мен ауыл шаруашылық өңдеу кәсіпорындарында, Теміртау қаласының (14%) металлургиялық саласының кәсіпорындарында, Жезқазған және Саран қалаларында ( 6%-дан) жүзеге асырылады.

Облыста 2004 ж. құрылған «Технопарк UniScienTech» ЖШС өңірлік паркі және «Сарыарқа» ӘКК» АҚ өз қызметін іске асыруда.

Қарағанды аймақтық технопаркі қызметінің негізгі бағыты бизнес-инкубирлеудің және жобаларды басқарудың бағыттарын дамыту болып табылады.

Бизнес-инкубирлеуге 119 жобаның 37 инновациялық жобасы (23 компания): олардың арасында 3 жоба «Ғылым қоры» АҚ-нан қосымша қаржыланды, 7 жоба бойынша соңғы дайындық іс-шаралары жүргізілуде.

Қарағанды облысында Қарағанды қ. Индустриалық саябақ құру бойынша ірі инвестициялық жоба жүзеге асырылып жатыр.

Саябақтың жалпы көлемі 540 га. Индустриалды саябақ инфрақұрылымы құрылысының жалпы құны 25,5 млрд. теңгені құрайды.

Бүгінгі күнде Индустриалды саябақтың төңірегінде ішкі электр жабдықтау бойынша құрылыс жұмыстары орындалды, темір жол құрылысы, сонымен қатар Қызылорда – Павлодар автомагистральды жоларнасы арқылы 87 метр жол өтпесінің құрылысы аяқталды.

Ағымдағы жылы 100 га көлемде толық инфрақұрылымдық алаң дайындалады, 15-тен аса жобалар жүзеге асырылу жоспарланып отырған, Индустриалды саябақ төңірегінде орналасатын өндіріс тізімін құру бойынша жұмыс басталды.

Үдемелі индустрияландыру мемлекеттік бағдарламасына сәйкес шикізат пен дайын өнімді жеткізу үшін ыңғайлы коммуникациясымен жаңа АЭА құрылады.

2011 жылы осындай принциппен Қарағанды қаласында металлургия мен металл өңдеуді дамыту бойынша Қарағанды қ. Индустриалды аймағының базасында жаңа АЭА құру мәселесі қарастырылады.

Бұл мәселенің оң шешімін тапқан жағдайда Қарағанды қ. Индустриалды аймағының өндірістік алаңын Қарағанды облысы өнеркәсібінің негізгі саласын дамыту Концепциясында бар жобалармен толықтырады.

2004-2009 жылдар арасында облыстың («Қазақстанның даму банкі» АҚ, «Ұлттық инновациялық қор» АҚ, «Қазақстанның Инвестициялық қоры» АҚ, «Ғылым қоры» АҚ) дамыту институттарымен бірлесіп 9 инвестициялық жоба іске асырылды:

1. «Экологиялық таза, әрі қауіпсіз гидродинамикалық жылытқыш жылу күшін беретін жабдықтарға арналған сұйық ортаның сериясын жасау ("ТММ" ЖШС). Ұлттық инновациялық қор 7,5 млн.теңге сомасында грант бөлді. Гидродинамикалық жылытқыштар зауытын Индустриялық саябақ аумағына салу жоспарланып отыр.

Бұл мүйізді ірі қара малдың жас төлдерінің теміретке қотырының асқынған түрін емдеуге арналған жоғары сапалы отандық дәрі.

2. «Еден жабындарын өндіру» («Eurasiaflor» ЖШС) Инвестициялық қор 414 млн. теңге бөлді. 2005 жылдың 14 желтоқсанында осы желі іске қосылды.

3. «Антилишай» линиментінің тиімділігі жоғары антитрихофитозды құралының отандық жаңа сынақ партиясын шығарып,ветеринарлық тәжірибеге енгізу» (Органикалық синтез және көмір химиясы институты, «Ұлттық инновациялық қор» АҚ) . Сапасы жоғары отандық құралдың көмегімен ірі қара малдың қырқылған бұзаутаз созылмалы ауруын емдеуге болады.

4. Ісікке қарсы бірегей отандық «Арглабин» препаратын өндіру бойынша екінші кезектегі фармацевтикалық зауыттың құрылысы аяқталды («Ұлттық инновациялық қор» АҚ). Онда 30 жұмыс орны құрылды. Фитопрепараттардың субстанцияларын экстракттау және синтездеу цехы заманауи жабдықтармен жабдықталған, халықаралық GMP стандартқа сай өзінің алғашқы өнімін шығарды. Цехтың өндірістік қуаттылығы жылына 2 млн. дейін 43 бірегей бәсекеге қабілетті фитопрепараттардың «Арглабин», «Салсоколлин», «Саусалин», «Атеролид», «Экдифит» және т.б. сияқты жеңіл дәрілік формаларын шығаруға мүмкіндік береді;

5. Панельді ағаш үй құрылысы мен құрастырмалы желімделген қырлы бөрене өндіру бойынша ағаш өңдеу зауыты іске қосылды. Өнім «Weining» герман фирмасының автоматты желісінде құрастырылады. 170 жаңа жұмыс орны ашылды («Инвестициялық қор» АҚ бірлесіп, 2009 ж. шілде). Жобаның жалпы құны 2 млрд. 730 млн. теңге. Желімделген қырлы бөрене тұрғын үй, өнеркәсіптік-азаматтық құрылыста пайдаланылады. Панельді ағаш үй құрылысы шағын қабатты құрылысқа арналған. Өндіріс қуаттылығы жылына 200 үйді құрайды.

6. «AB Metals Co» ЖШС «Ұлттық инновациялық қор» АҚ-мен бірлесіп қыркүйек айында «Ромелт» инновациялық үрдісін қолданумен шойын өндіру зауытын іске қосты, өндірістік қуаттылығы - жылына 32 мың тоннаға дейін құйма шойын. 120 жұмыс орны ашылды. Жобаның құны – 655,2 млн. теңге. Жобаның бірегейлігі шламнан қосымша шығынсыз негізгі өнім - шойын алынатындығында. Жобаның жаңашылдығы шойын өндіру технологиясын қымбат тұратын коксты қолданбай-ақ бір сатыда қолдануға және кез-келген дайындалмаған құрамында темірі бар материалды өңдеуге мүмкіндік беретін пештің теңдессіз құрылымында, ол дайын өнімнің құнын автоматты түрде төмендетеді. Бұнымен қоса, бұл үрдісті қолдану кезінде қоршаған ортаның зиянды заттармен ластануы шойынды домна пешінде дәстүрлі әдіспен өндіруге қарағанда біршама төмен.

7. «Қазақстан Инвест Көмір» АҚ «Инвестициялық қор» АҚ-мен бірлесіп 2009 жылы арнайы кокс және электр мен жылу энергиясын шығару өндірісін іске қосты. Жоба құны – 1 133,6 млн. теңге. Өндірістік қуаттылығы жылына 12 мың тоннаны құрайды. Қазіргі уақытта тағы 4 пеш жөнделді. 46 жұмыс орны ашылды.

8. «Қазақстанның даму банкі» АҚ –ның «Silicium Kazakstan» ЖШС компаниясымен металлургиялық кремний өндіру зауытының құрылысы бойынша бірлескен жобасын жүзеге асыру аяқталды. Өндірістік қуаттылығы жылына 25 мың тонна. Жобаның құны – 17 600 млн. теңге.

9. «Ғылым қоры» АҚ-нан «Темір мен мыс» ЖШС-не тәжірибелі - өндірістік партияларды құру үшін 25,4 млн. теңге көлемінде грант бөлінді.

01.01.10ж. жағдай бойынша облыста халықаралық сапа менеджменті жүйесін облыстың 387 кәсіпорыны мен ұйымы енгізді.

Жылдамдатылған индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде Қарағанды облысынан Елді индустрияландыру картасына 2 мыңнан аса жаңа жұмыс орындарын ашу жоспарланған, жалпы сомасы 75 млрд. 645 млн. 200 мың теңгеге облыстың 17 инвестициялық жобасы енгізілді, оның ішінде 1 жоба республикалық маңызды - «Таза өнімдер» ЖШС құс фабрикасының құрылысы, 1 млрд. 619 млн. теңге сомасында – жүзеге асыруға жауапты «ҚазАгро» ҰБХ АҚ. Жылдамдатылған индустриялық даму бойынша Үйлестіру кеңесі құрылды. 17 жобаның 54 млрд. теңгеден артық сомасындағы 6 республикалық маңызы бар, 21 млрд. теңгеден артық сомаға 11 өңірлік маңызы бар жобалар енеді.

Сонымен қатар 2010 жылдың бірінші жартыжылдығы бойынша Индустриаландыру Картасын актуализациялауға қосымша ретінде келесі жобалар ұсынылды:

- «Көктасжал» кен орны негізінде тау-кен кешенін салу және пайдалану» «Алтай Полиметаллы» ЖШС;

• 
  «Болат өндірісін жылына 6 млн. тоннаға өсіре отырып «Арселор Миттал Теміртау» АҚ-ын дамыту және жаңғырту» «АрселорМиттал Теміртау» АҚ;
  
• 
  «Сары Қазына» ЖШС-де Қоңырат кен орнына минералдық техногендік түзімінен МООК маркалы жоғары сапалы катодты мыс өндірісі;
  

- «Қарағанды сүт комбинаты» ЖШС бөлінбеген сүт өнімін резервтеу және құю бойынша цехты кеңейту (жоба «ҚазАгро» ҰБХ арқылы ұсынылған).

Қарағанды облысы бойынша 443 кәсіпорындар мен мекемелер сапалы жүйе менеджментің енгізді, сонын ішінде 429 мекеме - ИСО 9001, 28- ИСО 14001, 15- OHSAS 18001, 3 - ИСО 22001.

Интегралды жүйе менеджменті аймақтың 12 кәсіпорындарда енгізілді.

01.01.10 жылы 387 облыс кәсіпорындары жүйе менеджментің енгізді немесе 2008 жылға 238,8%.

01.01.10 жылы 442 кәсіпорындар немесе 2009 жылдын қантар-қыркүейк айына 135,2%.

Отандық өндірушілерді халықаралық стандартқа ауысуына байланысты Қарағанды облысының жүйе менеджментін енгізу сұрақтары бойынша Жұмыс тобы истейді, кәсіпорныдардын жүйе менеджментін енгізу бойынша мониторинг жүргізілуде.

Жыл сайын жүйе менеджменті енгізілу туралы жергілікті жоспар жұмыстары өткізіліп жатыр, халықаралық стандартқа сай стандартизациялары ИСО 9001, 14001, 22000 және OHSAS 18001, ХАССП, SA 8000.

Сапалы жүйе менеджментін кәсіпорындарда енгізу мақсаттары өткізілуде, сапалы жүйе менеджментін енгізу сұрақтары бойынша облыста жиналыстар, мемелекттік саясат пропагандалары жургізілуде, сапалы жүйе менеджментің енгізуне байланысты кәсіпорындар мен мекемелерде жаттыктыратын семинарлар өткізілуде. ЖШС «Русский регистр» осы жылда мемлекттік органдар мен облыс кәсіпорындарымен жүйе менеджменті бойынша жаттыктыратын семинар өткізілді.

Қазақстан Республикасының Президентінің өткізілген конкурстық пропагандасына «Алтын сапа» сыйлығы бойынша 16 шілдеде көшпелі жаттықтыратың облыстын орта және кіші бизнес кәсіпорындарымен Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министірлігінің метрология және техникалық тәртіптеу комитетімен семинарлар өткізілген, және өзін-өзі бағалау методикасы бойынша мемлекеттік саясатын пропагандасы облыстын жүйе менеджментінде болды.

Сондай-ақ тоқсанда 1 рет Индустриализация картасына енген кәсіпорындар мен өнім шығаратын мекемелердің сапалы халықаралық стандартартқа енгізу туралы Жұмыс тобының отырысы өткізіледі.

Кәсіпорындарды әрдайым жалпы ақпаратандыру орталығы арқылы хабарланады және болған нормативті-хұқық құжаттарында өзгерістер мен толықтындырулар жұмыстары өткізіледі, сертификациялар мен іс жүргізу сапалары газет,журналдарда, теле-радиода беріледі.

Сапалы жүйе менеджментің енгізу, халықаралық талап етуіне сай болуы кәсіпорындардын экономикалық потенциалын көтереді.

Бүгінде осы ықпал отандық кәсіпорындарда ен манызды, алайда Бүкіләлемдік саудалық қырлауға кіруіне манызды болып саналады.

Егер кәсіпорын өз сапалы жүйе менеджментің енгізіп және халықаралық стандартқа сай сертификаты қабылдап алса, онда кәсіпорын халықаралық нарыққа жолдары онай болады және тұтынушылардын бұл кәсіпорынға сенімділігін артады.

2010 жылдын 23 шілдедегі Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығына сай №1012 «№ 194 2006 жылы 9 қазан Президент Республикасының Жарлығына толықтындырулар мен өзгерістер енгізуі туралы», сондай – ақ ресімдеу ережелерін ұсынуын және бастапқы қатысушылардың материалдарын республикалық және аймақтық көрініс-конкурсында 2010 жылдын 11 қыркүйекте «Қазахстаның ең жақсы өнімі» көрініс-конкурсы өткізілген.

58 аймақ кәсіпорындары конкурсқа келесі номинация бойынша катысты:

1. «Ең жақсы өндіріс кәсіпорыны»;

2. «Ең жақсы елге өнім»;

3. «Ең жақсы азық-түлік өнімі».

9 кәсіпорын қатысушылардын арасында конкурстын лауреатында үш номинациялы болды және олар республикалық көрініс-конкурсында қатысады.

Осы жылдын қортындысында дипломдар мен бағалы сыйлықтарға ие болған женімпаздар ғана емес сондай-ақ конкурсқа қатысышулар да сыйлыққа ие болды.

Қазақстан Республикасының Президентінің «Алтын сапа» атты сыйына ізденушілерге пропагандалық жұмыстар өткізілген. Жұмыс топтын мүшесімен кәсіпорындарды зерртеу жұмыстары өткізілген және конкурсқа қатысушылардын құжаттары тексерілген.

Қорытынды бойынша Қарағанды облысының 12 кәсіпорының құжаттары тексерілген және осы кәсіпорындар Қазақстан Республикасының Президентінің «Алтын сапа» атты сый конкурсына қатысады.

Сапалы жүйе менеджмент стандарты бойынша және отандық өнімдерін өндірушілердін бәсекелестігі бойынша әрі қарай жұмыстар өткізіледі.