БАҒдарламасы «Латын тілі» 050301 «Юриспруденция»

БЕКІТЕМІН

Филология, журналистика және өнер факультетінің

"___" __________200_ж.

ӘК төрайымы__________________ Жуманкулова Е.Н.

Кафедра меңгерушісімен ____________________ Каирбаева А.К

200_ж. «_____»_____________

1 Пәннің мақсаты мен міндеттері
1.1 Курстың мақсаты

Осы пәннің мақсаты студенттерде тілдік мәдениеттанушылық пен қоғамдық – саяси формациялардың ежелгі өркениеті негізінде тіршіліктің алғашқы кезеңі туралы анық түсінік қалыптастыру; бірқатар гуманитарлық ғылымдардың, бағыттар мен аспектілердің, соның ішінде юрисруденцияны басшылыққа ала отырып, заңда кездесетін лексикалардың ұғымын түсіндірудің ең ауқымды тәсілін қамтамассыз ету

Студенттерді құқықпен байланысты пәндердің тұтас қатарын жүйелі зерттеуге дайындау

- грамматикалық талдау жасай алу, оқуға арналған грамматикалық және лексикалық материалдардың жеткілікті көлемін игеру, аса қиын емес және орташа қиын латын мәтіндерін аудару;

- латын тілдері деректерін ана тілі немесе қазіргі заманғы оқылатын тілдің барабар құбылыстарымен салыстыра білу;

- қазіргі заманғы қоғамдық өмірдің кейбір құбылыстарынан көнелік мұрасын көре білу;

- әдебиеттен мәтінді қазақ немесе орыс тіліне аудара білуге тиіс;

- лексико- грамматикалық тест жаза білуге тиіс;

- қанатты сөздерді жатқа білу;

- әрбір студент орфографиялық және грамматикалық зандылықпен зерттеп оқуды менгеруі керек;

- жат жазуды жаза білуге тиіс.

1 Ислям К.С. Латын тілі. Павлодар: Кереку, 2007 – 112б

2 Ислям К.С. Латын тілінің щығу тарихы. Павлодар: Кереку, 2007 – 80б.

3 Кацман Н.Л., Покровская З.А. Латинский язык. Учеб. для вузов. –5-е изд.- М.: Гуманит. Изд. центр ВЛАДОС , 1999. – 456 с.

4 Ярхо В.Н. Латинский язык. Под общ. Ред. В.Н.Ярхо. М.: Просвещение, 1983. - 319 с.

Қосымша әдебиет:

5 Винничук Л. Латинский язык: Самоучитель для студ. Гуманит. Фак. Ун-тов и пед. Вузов. – М.: Высш. Школа, 1980 – 325 с.

6 Дворецкий И.Х. Латино-русский словарь (50 000 слов) М., 1978-1980,

7 Боровский Я. М. Учебник латинского языка для гуманитарных факультетов университетов. Изд. 4, доп. М., «Высш.школа».1975. Мельниченко Г.Г. Хрестоматия по русской диалектологии. – М., 1985

8 Розенталь И.С. Учебник латинского языка для юридических факультетов и институтов. – Ростов н/Д: Феникс, 2000.- 320 с.
3 ПӘН МАЗМҰНЫ

Пәннің тақырыптық Нысан

Үндіеуропа тілдер семьясындағы латын тілі. Еуропа мәдениеті тарихы мен халықаралық ғылыми терминдердің қалыптасуындағы латын тілінің ролі Филолог- студенттерді филологиялық және жалпы тілдік тұрғыдан дайындаудағы латын тілінің мәні

Латын әліпбиі. Дауысты және дауыссыздардың айтылуы Дауыстылардың (дифтогтардың) тipкeciмi. Дауыссыздардың тipкeciмi. Созылыңқы және келте буындарға түсініктеме. Екпін ережесі. Heriзri фонетикалық зандылықтар.

Латын тілінің сөздік қорының негізгі сөздерін оқыту. Латын тіліндегі қанатты сөздерді оқыту

Зат eciм. Латын тілінің флективті ерекшелігі. Жақ және родтың грамматикалық категориясы. Септеу жүйесі. Ablativus, оның негізгі үш түрлі қызметі. Зат eciмді септелу және род белгілеріне қарай бөлу. Зат eciмнің сөздік формасы. Зат есімнің I және II септелу формасындағы парадигмалар.

Зат есімнің грамматикалық категориялары. Зат есімнің үш септеуі. Зат есімнің бірінші септеуі. Зат есімнің екінші септеуі. Зат есімнің үшінші септеу формасындағы дауыссыз, дауысты және аралас тибі. Сөздік формасы. Номинативтің құрылу ерекшелігі. Парадигмалардың септелуі Зат eciмді септелу және род белгілеріне қарай бөлу. Зат eciмнің сөздік формасы. Зат есімнің септелу формасындағы парадигмалар

Сын есімнің грамматикалық категориялары. Сын есімнің классификациясы. Сын есімдердің зат есімдер септелу үлгісі бойынша септелуі.Бірінші және екінші септіктегі сын есімдер.Сын есімнің үш септеуі (бір, екі және үш жалғаулы) Сын eciмнің шырайлары. Шырайлардың супплетивтік деңгейлері

Есімдік категориясы. Олардьщ колданылу ерекшелт. Синтаксистеп септштер жайында маглумат; предлогтар (кемеыш сездер) жене олардьщ колданылуы,

Латын етістігінің грамматикалық категориясы. Жақты және атау формалары. Негізгі форма және үш етістікті негіз (Tү6ip). Инфект негізінің қатысына қарай жіктеу типтеріне бөлінуі. Етістіктің сөздік формасы. Инфект және перфект жүйесі. Мезгіл мағынасы.

Латын тіліндегі сан есімнің топтары. Сан есімдік үстеулер. Сан есімнің септеуі. Синтаксистегі латынша есептік сан eciмi. Рим цифрі

Дара және туынды үстеу.Үстеудің морфологиялық типтері. Үстеудің шырайлары Үстеулерден сын есімдердің жасалуы

Предлогтардың септіктермен латын тіліндегітіркесімінің қиюласуы. Аккузативпен қолданылатын предлогтар. Аблативпен қолданылатын предлогтар Аккузативпен және аблативпен қолданылатын предлогтар. Аблативус абсолютус оралымы Салыстырғыш және сақтастырғыш шылаулар.Шылауларды маңызы бойынша топтастыру

Жай сөйлемнің синтаксисі. Бастауышты білдіру тәсілдері. Жай және құрама баяндауыш.Жіктеу есімдігінің бастауыш рөлінде қолданылуы. Жай сөйлемдегі сөздер тәртібі. Септіктердің синтаксисі. Етістіктің синтаксисі. Инфинитивтің синтаксистік қызметі. Атрибутивті және предикативті есімшелердің қолданылуы. Бірінші супиннің қолданылуы. Инфинитивтік оралымдар. Аблативус абсолютус оралымы.

2 Етістік жайлы жалпы мағлұмат

3 Зат есімнің бірінші септеуі

4 Жіктеу есімдіктері

5 Зат есім мен сын есімнің екінші септеуі

6 Ырықсыз етіс

7 Предлогтар. Префикстар

8.Бірінші индикатив активтің имперфектумы жән футурумы

9 Зат есім мен сын есімнің үшінші септеуі

10 Септіктердің синтаксисы

11 Инфинитивтік оралымдар

12 Аблативус абсолютус оралымы

13 Перфект жүйесі шақтары (шолу)
Әдебиеттер:

1 К.С.Ислям Латын тілі.-Павлодар, Кереку 2007

2 Ярхо В.Н. и др. Латинский язык. М., 1983

Пәнді игеру барысында, жұмыс жоспары бойынша аудиториядан тыс орындалатын жұмыстар

№	СӨЖ түрі	Е/ беру формасы	Бақылау түрі	Сағат көлемі
1	2	3	4	5
1	Дәріс сабақтарына дайындық		Сабаққа қатысуы	12
2	Аудиториядан тыс орындалатын жұмыстар Қанатты сөздер мен лесиканы жаттау	ауызша жазбаша	Сұрақ-жауап Жат жазу	46
3	Бақылау шараларына дайындық	тест	МБ 1, МБ 2	20
Барлығы				78

СӨЖ түрі	Жоғары ұпай		Тапсырма беру мерзімі	Тапсыру мерзімі	Бақылау түрі
	1- сабақта	Барлығы
Дәріске деген ынтасы мен үлгерімі
Тәжрибелік сабаққа деген ынтасы мен үлгерімі	5	60	1- сабақта	Сабақ кестесі бойынша	қатысу
Өздік жұмыстарын орындау №1		40	Сессияның алғашқы күнінде	1- наурызға дейін	қорғау
Барлығы		100

• 
  себепсіз дәрісті немесе тәжрибелік сабақты босатса – 2 баллға төмен бағаланады
  
• 
  мезгілінен кешіктіріліп орындалған тапсырма – 2 баллға төмен бағаланады
  
• 
  егер барлық тапсырма орындалып отырса ең жоғарғы балл – 6 балл
  

«Календарлық кестеде» бақылау тапсырмаларының барлық түрлері ең жоғары балл негізінде көрсетілген. Олардың орындалмауы немесе сапасыз орындалуы «0» балға дейін кемітіледі.

Сабаққа дайындық тестармен, сөзжұмбақтармен тексеріліп отырылады. Барлық тапсырма уақытында орындалып отыруға тиіс.
Осы пән бойынша қорытынды баға «Ережеде...» көрсетілген формула бойынша шығарылады. Қорытынды бағада күнделікті сабақ үлгерімінің, екі шекаралық бақылаудың нәтижелері мен соңғы емтиханның бағасы ескеріледі.

Бір семестерде екі шекаралық бақылау жүргізіледі. Шекаралық бақылау екі түрлі жұмыстан тұрады: тест және коллоквиум бағаланады. Бақылау өткен тақырыптарды блоктарға бөлу арқылы жүргізіледе.

Тәжрибелік сабақ бойынша төмендегідей баллдар қойылады:

толық әрі дұрыс жауап – 12 балл; қосымша материалдар қолданса – 20 балл

а) латын тілінің грамматикасын жүйелеп меңгеру;

б) қажетті латын сөздерін меңгеру;

в) грамматикалық анализ жасап, жай сөйлемдерді аудара білу

Сырттай оқитын студенттер сессия арасында өздік жұмыстарын келесі бағытта жоспарлап, орындауға тиіс:

1) сессия кезінде қарастырылған материалдарды қайталап шығу;

2) алған білімін толықтыру үшін сол өткен тақырыптар бойынша жаттығуларды орындау;

3. 
   лексиканы жаттау;
   
4. 
   жаңа теориялық материалдарды қарап шығу;
   

Сессия кезінде ұстаз сырттай оқитын студенттерге тек қана күрделі деген тақырыптарды түсіндіріп, бағыт береді. Сондықтан міндетті түрде өткен грамматикалық тақырыптарды үйде қайталап шығу қажет, әсіресе зат есімдердің септік жалғаулары мен етістіктердің жіктік жалғауларын, аудиторияда орындалған жаттығуларды, қазақ тілінен латын тіліне, латын тілінен қазақ тіліне аударылған мәтіндерді қарастыру қажет.

Сөйлем жасап құру үшін біраз ауызша және жазбаша жаттығуларды орындап машықтанған жөн. Егер жалғаулар мен жұрнақтар жеңіл меңгерілмесе, грамматикалық материалдарды тағы бір жазбаша сосын ауызша қайталаған жөн болады. Аудармамен жұмыс істер алдында арнайы «Методики грамматического анализа и перевода» атты әдістемелік тақырыпты шолып шығу қажет. Аударма жұмысын жазбаша істеген дұрыс болады, себебі, біріншіден, сөздерді және грамматикалық ережелерді есте сақтауда көмегі зор, екіншіден, өз жіберген қатеңізді табуға көмектеседі де, оны түзетуге де болады. Қанатты сөздер немесе мақл-мәтелдерді де қайталаған жөн болады. Белгілі бір жұмыс этаптарынан кейін жаттығуларда кездескен нұсқаларды, не болмаса соған ұқсас тапсырмаларды бақылау жұмыстарында кездестіретініңізді ұмытпау қажет.

Грамматикадан кейін лексиканы қолға алыңыз. Міндетті түрде сөздерді роман (испан, француз, италиян, партугал), герман (ағылшын, неміс) тілдеріне жататын тілдермен салыстырып отырып жаттау қажет сонда есте сақтауға жеңіл болады. Басында мұқият асықпай екпінін дұрыс қойып дауыстап оқу қажет.ат есімдерді жаттағанда ілік септігінің жекеше түріндегі формасын жаттауды ұмытпаңыз, ал сын есімдерді үш родтық жалғауымен, етістіктерді барлық төрт негізгі формаларымен.

Мысалы: берілгені discipulus. i m; discipulus, discipuli, masculinum деп оқу қажет; берілгені: bonus, a, um; bonus, bona, bonum деп оқу қажет; берілгені: orno, avi, atum, are 1; orno, ornavi, ornatum, ornare 1деп оқу қажет.

Орыс тілін де ұмытпаған жөн. «Аквариум» сөзі латынның аqua «вода» немесе «су» сөзін есте сақтауға көмектеседі.