Бағдарламасы нысан пму ұС 18. 2/07

Пәннің мақсаты және тапсырмалары, оның оқу процесінде алатын орны

Биологиялық химия – тіршіліктің молекула негізі жөніндегі ғылым. Ол тірі организмнің химиялық құрамын, тірі материяда болатын химиялық реакцияларды, тірі организмдегі заттардың биологиялық функциямен молекуларлық құрамының өзара байланысын зертейді. Биохимия тірі организмде өтетін процесстерін терең түсіну үшін негізі ғылым болады.

Әдебиеттер

1. 
   З.Сеитов. Биологиялық химия. 1992.
   
2. 
   И.В.Березин, Ю.В.Савин. Основы биохимии. 1990. Т. 1.
   
3. 
   Д.Г.Кнорре, С.Д.Мызина. Биологическая химия. М. Высшая школа. 2002.
   
4. 
   А.Ленинджер. Биохимия. М. Мир. 1981, т. 1-3.
   
5. 
   А.Уайт и др. Основы биохимии. М. Мир. 1981. Т.1-3
   
6. 
   Д.Мецлер. Биохимия. 1980. Т. 1-3.
   
7. 
   Л.Страйер. Биохимия. 1985. Т. 1-3.
   
8. 
   А.А. Анисимов Основы биохимии. Москва, Высшая школа, 1986.
   
9. 
   З.С.Сеитов. Биохимия. Алматы, Агроуниверситет, 2000.
   
10. 
    Д. Марри, Д. Греннер, П. Мейес, В. Родуэлл. Биохимия человека, Москва, Мир,1993.
    
11. 
    Я.Мусил, О.Новакова, К.Кунц. Современная биохимия в схемах. Москва.
    

13 Северин.Е.С. и др. Биохимия М., Медицина, 2000

1. 
   Е.М. Попов, В.В.Демин, Шибанова Е.Д. Проблема белка. Т. 1-5. М. Наука. 1996.
   
2. 
   А.Я.Молекулярная иммунология. Москва, 1985.
   
3. 
   В.И.Добрынина. Биологическая химия, 1976.
   
4. 
   Диксон, Уэб. Ферменты. М.Мир. 1975.
   
5. 
   П.Фридрих. Ферменты: четвертичная структура и надмолекулярные комплексы. М. Мир. 1986.
   
6. 
   Б.Уильямс, К. Уилсон. Методы практической биохимии, Москва, Мир, 1978.
   
7. 
   Г.А.Соловьев. Руководство для малого практикума по биохимии животных. Москва, МГУ, 1979.
   
8. 
   Д.К.Шапиро. Практикум по биологической химии. Минск, Высшая школа, 1972.
   
9. 
   О.Д.Кушманова, Г.М. Ивченко. Руководство к практическим занятиям по биологической химии. Москва, Медицина, 1974.
   
10. 
    Е.А.Строев. Практикум по биологической химии. Москва, Высшая школа, 1986.
    
11. 
    В.Б. Розен. Основы эндокринологии. М., Высшая школа, 1984.
    
12. 
    Под ред. С.Е.Северина, Г.А.Соловьевой. Практикум по биохимии. Москва, МГУ. 1989.
    

14 Аблаев 11.Р. Биохимия в схемах и рисунках Алматы, НИЦ «Ғылым» 2001

15 Маллер Г., Кордес Ю, Основы биологической химии М., Мир, 1970

16 Березов Т.Т., Коровник Б.Ф. Биологическая химия М., Медицина, 1982

17Филлипович Ю.Б. Основы биохимии М., Высшая школа, 1985

18 Бохинский Р. Современное воззрение в биохимии М., Мир 1987 Лабораториялық сабақтарына арналған өдебиеттер:

19 Сағатов Қ.С. Биологиялық химия практикумы Алматы, Ана тіл, 1992

20 Есмагулон Қ.Е., Төлегенова Б,Т, Көмірсулар (оқу-әдістемелік қурал) Алматы, 2001

21 Друзнов Н.С., Матеранская Н.П. Практикум по биологической химии М., Высшая школа,1970

22 Землянухип А.А Практикум по бихимии Воронеж,Воронежский университет,1975

23 Ермаков А.И. и др. Методы биохимического исследования растений Л,Колос, 1993

24 Биотехнология, биохимия, есімдік физиологиясы кафедрасының оқытушылары құрастырған биохимия кіші практикуымына арналған өдістеікелік нүскаулар Алматы, ҚазҮУ, 1974-1990

Пәннің тақырыптық жоспары ПМУ ҰС Н 7.18.2/07

3. Пәннің мазмұны

Биохимия тірі организмдердің химиялық құрамын, олардың тіршілік құбылысында өзгеріске ұшырауын зерттейтін ғылым.Зат алмасу тірі табиғатқа тен ерекше қасиет.Биохимияның даму тарихи,оған үлес қосқан оқымыстылардың еңбектері. Биохимияның биологияның басқа салаларымен.Медицинамен, ауыл шаруашылығымси, опдіріспен байланыстылығы.Биохимияның кәзіргі кездегі бағыты мен болашақтағы дамум.

Олардың организмдегі атқаратын қызметі. Көмірсулар атауы және оларды топтастыру.Моносахаридтер – қасиеті изомер түрлері мен конформациясы. Моносахаридтердің туындылары.Альдон қышқылдары, аминотуындылары,гликозидтер.Табиғи дисахаридтер. Полисахаридтер.Қор ретінде жиналатын крахмал және гликоген.Гетерополисахаридтердің басты өкілдері. Полисахаридтердің ыдырауы және биосинтезі. Көмірсулардың бір-біріне айналуы. Трансферазалық реакциялар.

Көмірсуалардың анаэробты жолмен тотығуы. Әр турлі ашу процестері, Гликолизге қатысатын ферменттер. Субстрат деңгейінде тотығып фосфорлану. Гликонеогенез. Глюкоза-6-фосфаттын туралай тотыгуы пентоза фосфор сақина және оның маңызы.

3 Тақырып. БЕЛОКТАР.

Белоктардың тірі организмде атқаратын қызметі.

Дара,жеке белоктарды бөліп алу және тазарту әдістері. Белоктардың молекулалық салмағы жөне оиы анықтау өдістері. Белоктардың химиялық құрамы. Бірінші,екінші,ушінші және төртінші деңгейдегі құрылымдар.

Белок құрылымдарын анықтайтын әдістер. Белоктын физико- химиялық қасиеттері. Белоктарды топтастырудың негіздері күрделі және жай белоктар, оларды топтастыру. Гемопротсидтер(миоглобин,цитохром жүйесі, каталаза, пероксидаза). Металопротеидтер, фосфопротеиндер, липопротеиндер.

Олардың химиялық құрамы: азоттық негіздер, көмірсулар. Мононуклеотидиер. Нуклеозидтер-, екі- жопе үшфосфаттар. АҮФ (АТФ) Және оның атқаратын қызметі. ДНҚ мен РНҚ-аның клетка ішінде алатын орны. Нуклеин қышқылдарыныі түрлері, олардың молекулалық салмақтары. Чаргафф заңдылығы. Нуклеин қышқылдарының құрылымы. ДНҚ-ның екңнші деігейдегі құрылымы. Уотсон-Крик моделі.

Комплементарлық принцип. Нуклеин қышқылдарының метоболизмі. Олардың ыдырауы жолдары. Азоттық негіздердердің ыдырауы. Нуклеин қышқылдарың синтезі. Азоттық негіздердің синтезделу жолдары. Нуклеозид үшфосфаттардың түзіліү. ДНҚ молекуласының екі еселенүі. РНҚ-ның синтезі.

5 Тақырып. ЛИПИДТЕР және олардың биологиялық ролі. Липидтер қасиеттері, табиғатта таралуы, топтастарылуы. Гликолипидтердің, фофолипидтердің, нағыз майлардың құрылымдық қасиеттері. Стероидтар. Липидтерден ас қорыту жүйесінде өзгеріске ұшырап қорытылуы. Оңдағы баурдың алатың орны. Майлардың ыдырауы, май қышқылдарының тотығу жолдары. Қанықпаған май қышқылдарының тотығуы. Май қышқылдарының, нағыз майлардың және фосфо-липидтер биосинтезі.
6 Тақырып. ВИТАМИНДЕР

Витаминдердің атауы және оларды топтастыру еритін витаминдер, олардың өкілдері. Суда еритін витаминдер негізгі өкілдері және биологиялық маңызы. Авитаминоз гипогипервитаминоз.

9 Тақырып. Биологиялық мембранал, олардың атқаратын қызметі. Хлоропласт пен митохондриялрдың құрылымы мен атқаратын қызметі.

Тыныс алу жөніндегі кәзіргі кездегі көзқарас. Электронды тасмалдау тізбегі. Тыныс алу тізбегіндегі тотығып фосфорлану. Қатарласып жүретін тотығу және фосфорлану процестерінің механизмі. Тасмалдаушы ферменттік жүйе. Бұлшықет жұмысының биохимиясы.

10 Тақырып. МЕТАБОЛИЗМ ИНТЕГРАЦИЯСЫ. Зат алмасудың ортақ аралық өнімдері.Белок, көмірсу,липидтер алмасуының өзара байланысты. Клеткадағы метаболиттік процестердің ұйымдасуы. Зат алмасудың реттелү принциптері. Гармондар, олардың химиялық табиғаты мен физиологиялық ролі. Зат алмасу процестерінің бірінғай жүйесі.

11 Тақырып. БЕЛОК БИОСИНТЕЗІ. ДНҚ молекуласының жеке бөлшектер функциональдық мағынасы. Транскрипция процессы. Информация (хабарлаушы) РНҚ жқне оның генетиқалық ролі. Рибосом, оның құрылымы мен құрылысы. Белок биосинтезінде атқаратын қызметі. Рибосомалық РНҚ. Трансляцияның негізгі сатылары. Тасымалдаушы РНК. Аминқышқылдарының активтенуі. Белок молекуласының өзіндік ұйымдасуы. Белоктің төртінші деңгейдегі құрылымың өздігінен жиналуы.

Зертханалық және практиқалық жұмыстар мазмұны

1 Тақырып. Белоктар. Аминқышқылдарын хромотографиялық әдістермен жіктеу. Белоктарды анықтайтын әдістер. Белоктарға тән бояулы реакциялар. Белоктарды тұнбаға түсіру.

2 Тақырып. Ферменттер. Температура мен орта рН-ның фермент қасиетіне әсері. Ферменттердің өзіндік (специфиқалық) қасиетін ашуға арналған реакциялар. Ферменттердің активтілігін анықтау.Әртурлі класқа жататын фурменттерді анықтау. Ферменттердің активтілігінің модифакторларын зерттеу. Кооферменттерді анықтау.

3 Тақырып. Нуклеин қышқылдары. Нуклеин қышқылдарының құрамын ашуға арналған реакциялар. Нуклеин қышқылдарының мөлшерін анықтайтын әдістер.

4 Тақырып. Көмірсулар. Көмірсулардың тотығу-тотықсыздану қасиетіне арналған реакциялар. Бертран өдісі арқылы көмірсулардың мөлшерін анықтау. Моно-ди және полисахаридтерді гидролиздеу. Декстрин шкаласын алу.

5 Тақырып. Липидтер. Майлардың физико-химиялық қасиеттеріне арналған реакциялар (ерігіштігі, қанықпағандығы, тамшылануы). Сабын алу. Май қасиеттерінің көрсеткіштері (қышқылдық, асқын тотықтық және басқа сандар). Липидтердің жалпы мөлшерін анықтау. Фофолидтерге (лецитинге) реакция.

6 Тақырып. Витаминдер. Витаминдерге арналған бояулы реакциялар. Аскобин қышқылының тотықсыздану қасиетін тексеру және провитамин-каротиннің мөлшерін анықтау.
3.5 СӨЖ мазмұны

№	СӨЖ түрі	Есеп беру түрі	Бақылау түрі	Сағат көлемі
1	Дәрістік сабақтарға дайындық	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысу	1*28=28
2	Практиқалық,зертханалық сабақтарға дайындық		Сабаққа қатысу	0,5*28=14
3	Үй тапсырмаларына дайындық		Ауызша	0,5*28=14
4	Ғылыми баяндамаларға және рефераттарды дайындық		Жазбаша	40
5	Бақылау іс шараларға дайындық		МБ 1, МБ 2,.	8
Барлығы				90

Бақылау жұмыстарының күнтізбелік кестесі

• 
  дәріске деректі себепсіз қатынаспағаны үшін – баға 1 баллға шегеріледі;
  
• 
  зертханалық жұмысқа деректі себепсіз қатынаспағаны үшін – баға 2 баллға шегеріледі;
  
• 
  дәріске немесе зертханалық жұмысқа 10 минуттан жоғары кешігіп келгені үшін – баға 1 баллға шегеріледі;
  
• 
  дәріс немесе зертханалық жұмыс үстінде тәртіп бұзушылық үшін – сабаққа қатынасу баллынан 1 балл шегеріледі.
  

Әр дәрістік немесе студентке 5 балл беріледі және белсенділігіне қарай 2 балл қосымша қойылады. Студенттің жұмысы 5 баллға бағалануы үшін оның әр дәрістен немесе зертханалық жұмыстан конспектісі болуы шарт және зертханалық жұмыс барысында ауызша жауап бере алуы керек. Егерде конспектісі болып ауызша жауап бере алмаса баға 2,5 баллға шегеріледі, конспектісі болмаса баға 3,0 баллға шегеріледі. Студенттің әр дәрістен немесе зертханалық жұмыстан конспектісі болуы шарт, өйткені бұл жұмыстар әр кезекті кеңестік тексерістер кезінде белгіленген баллдармен бағаланады.

Студент, деректі себептерге байланысты қатынаса алмай қалған зертханалық жұмыстарды келесі апталарда орындауға мүмкіншілік алады, бірақта бұл жағдайларда берілетін балл 1 баллға кем бағаланады.

Емтихан шартты түрде билет сұрақтарына ауызша жауап беру арқылы жүргізіледі. Билет 3 сұрақтан тұрады, баға балл түрінде қойылады:

• 
  100 балл – 3 сұраққа түгелдей түпкілікті жауап;
  
• 
  80 балл – 2 сұраққа түпкілікті, 1 сұраққа жартылай жауап;
  
• 
  70 балл – 2 сұраққа түпкілікті жауап;
  
• 
  49 балл – 1 сұраққа түпкілікті, 2 сұраққа жартылай жауап;
  
• 
  0 балл – барлық сұрақтарға жауап бермеген жағдайда.
  

Университеттің ғылыми кеңесі бекіткен шартты есеп үлесімдері төменгі кестеде көрсетілген.

Р1+Р2/2*0,6+Э*0,4