БАҒдарламасы өскемен қ, 2013 жыл Мазмұны Төлқұжат 4 2

Өскемен қалалық

мәслихатының

2013 жылғы 24 желтоқсандағы

№ 25/7-V сессияның

шешімімен бекітілді

Дамыту Бағдарламасының шараларын іске асыру тұрақты әлеуметтік, экономикалық және инфрақұрылымда халықтың өмір деңгейін сапасын артыруға бағытталған. Стратегиялық мақсаты экономиканың барлық саласын дамытуды, инженерлік инфрақұрылымның тиімділігін арттыру, ішкі және сыртық факторларды тиімді пайдалану есебінен қаланың әлеуметитік саласы мен әлеуметтік-демографиялық жағдайды дамыту, қала тұрғындарының тіршілкпен қамтамасыз ету қолайлы жағдайды құру үшін қоршаған ортаны сауықтыру мен табиғи кешенді сақтау.

Даму бағдарламасының шараларын іске асыру тұрақты әлеуметтік, экономикалық және дамыған инфрақұрылымда тұрғындардың өмір сапасы мен деңгейін арттыруға бағытталған. Мақсаты экономиканың барлық саласын дамыту, инженерлік инфрақұрылмының тиімділігін арттыру, әлеуметтік саланы дамыту, тұрғындардың өмірмен қамтамасыз етуге қолайлы шарттарды құру үшін қоршаған ортаны сауықтыру, табиғи кешенді қорғау.

Даму Бағдарламасы аясында облыстық орталықтың оңды әлеуметтік-экономикалық жағдайына талдау жүргізілді, әлсіз және мықты, даму мүмкіндіктері мен қауіпті жақтары анықталды.

Қаланың басымдылығына: көп салалы өнеркәсіптік инфрақұрылым, дамыған энергетикалық жүйе, кең салық базасы, жоғары білікті еңбек және табиғи ресурстар жатады.

2.1 Табиғи әлеует.
Өскемен қаласы – Шығыс Қазақстан облысының өнеркәсіптік, мәдени және әкімшілік орталығы. Өскемен қаласының негізі 1720 жылы қаланған, Қазақстанның солтүстік шығысында Ертіс және Үлбі өзендерінің қосылында орналасқан және 54,4 мың. га.алаңшаны алады. Шығыс Қазақстан облысы Қытай мен Ресей мемлекеттерінің аумақтарымен шектеседі.

Өскемен қаласының аймағына Зырян, Риддер, сонымен қатар, Аягоз, Глубокое, Жарма, Зайсан, Катон-Қарағай, Көкпекті, Күршім, Тарбағатай, Ұлан, Үрджар, Шемонаиха аудандары кіреді.

Өскемен қаласы тұрғын-үй, өнеркәсіптік-коммуналдық, қоғамдық, көліктік аймақтарды кіргізетін көп функционалды орталық болып саналады.

Климаты қатты континентальді. Қала ашық континентальді мөлшерлі жылы климаттық аймақта құрғақтау алқапта тұр. Ауаның орта жылдық температурасы +2,07 С. Ауаның орта айлық температурасы ең жылы айы – шілде, +20,5 С, ең суық, қаңтар – 16,3 С. Абсолюттік минимум – 55 С, максимум + 41 С. Қар бір келкі түспейді, олардың саны жылына 1000 мм құрайды.

Халықтың тұрғыны 321,2 мың. адамды, оның ішінде: 309,5 мың. адам – қалалықтар, 11,7 мың. адам – ауылдықтар. Өскемен қаласының аумағына жеті ауылмен Меновновной ауылдық округі: Ахмер, Жаңа-Ахмер, Ново-Явленка, Самсоновка, Меновной, Ново-Троицк, Прудхоз кіреді. Халықтың экономикалық белсенділігі 177,7 мың. адам немесе 54,7 % құрайды. Жалдамалы жұмысшылар саны – 152,5 мың. адам.

2010 мен 2012 жылдар аралығында жалдамалы жұмысшылар санатына көшу есебінен жұмыссыз тұрғындардың санының төмендеуі 9,7 мың адамнан 9,4 мың адамға дейін байқалуда.

2010-2012 жылдар аралығында туылғандар санының өлгендерден артуынан және оңды сальдо көшіп-қону есебінен қала тұрғындар санының өсімі байқалуда.

Облыстың және қаланың экономикасының жағдайын анықтайтын түрлі түсті метталургия базасы болып саналады. Түрлі түсті метталургияның ішіндегілері «Үлбі металлургиялық зауыты» акционерлік қоғамы, «Өскемен титан магний комбинаты», «Қазмырыш» ЖШС.

Машина салу кешені «Востокмашзавод» АҚ, «Өскемен арматура зауыты» АҚ, «Өскемен конденсатор зауыты» АҚ. Олар тау шахталы, байытылған жабдықты, мұнай-газ өткізгіш арматураны, автомобильдерді, конденсаторлар және т.б шығарады.

Қазақстанда ең бірінші жеңіл автокөлітерді құрастырушы «Азия Авто» зауыты, ашық серіктестік «Бипэк-Авто» біріккен Ресей Федерациясының АВТОВАЗмен.

Қалада ірі азық түлік өнеркәсіптері бар: «Май» АҚ, «Эмиль» ЖШС, «Үлбі-Комплекс», «Әділ» АҚ, олар ет сүт өңдеумен, өсімдік майы, кондитерлік, арақ-шарап бұйымдарын және өнімнің басқа түрлерін шығарумен айналысады.

Электр және жылу энергиясын таратушылар: «АЭС Өскемен ГЭС» ЖШС, «АЭС Өскемен ЖЭО» ЖШС, «АЭС Согралық ЖЭО».

Қаланың көліктік кешені автокөлікті, теміржол, су және ауа желілерімен ұсынылады.

Қалалық тасымалдаулар жолаушылар көлігінің екі түрімен шешіледі автокөлік және электрлік (трамвай). Қаланың автомобиль жолдарының ұзақтығы 756 км, құрайды оның ішінде қатты төсеммен 662 км. құрайды. Меновной ауылдық округі бойынша жолдардың ұзындығы сәйкесінше 97,2 және 72,2 км. құрайды.

Өңірдің әлеуметтік-экономикалық жағдайы нақты сектордың оңды динамикасымен, әлеуметтік сала және инфрақұрылымды кешенмен сипатталады.

2.2 Өскемен қаласының әлеуметтік экономикалық жағдайына талдау.
2.2.1 Экономикалық даму.
2.2.1.1 Өнеркәсіп.

Өскемен қаласында 58 орта және ірі іс-әрекеттегі өнеркәсіптік кәсіпорындар саналады. Тауарлы өнімнің көлемі бойынша қала өнеркәсібінің құрылымы үш негізгі саламен ұсынылады: тау кен жеке меншік салмағы – 0,1 %, өңдеуші – 93,0 %, су және газды тарату және электро энергия өндірісі– 0,8 % (1 сурет).

2012 жылы табиғи индекс көлемі – 133,8 % құрады. (2 сур)

2010 мен 2012 жылдарға өнеркәсіпте 3 800 жаңа жұмыс орындары құрылды.

Өндірістің ұлғайтылуына көп жағдайда 9 индустриалды-инновационалдық жобаларды іске асыру әсерін тигізеді.

1. 
   «Өскемен арматура зауыты» АҚ «Өндірістік қуаттылықты жаңғырту,
   

2. 
   «АЭС Согралық ЖЭО» ЖШС «Турбин, генератор, және қосалықы
   

3. 
   «Қазмырыш» ЖШС «Электролизді цехпен мыстың зауытының
   

4. 
   ШҚО бойынша «Ақсай-Нан – Өскемен» «Ақсай» НБК» ЖШС
   

5. 
   «ИртышТанурПлюс» ЖШС «Жеміс көкөніс қойманың құрылысы»;
   
6. 
   «Шығыс Сүт» ЖШС «Ультра пастерленген сүт өндірісін
   

7. 
   «Машзауыт» ЖШС «Жылу қысымды орнатулар өндірісі»;
   
8. 
   «Востокмашзауыт» АҚ «Шойын болат құю өндірісі астында № 10
   

9. 
   «УК ТМК» АҚ «Титанды кесектер мен ерітінділер өндірісі бойынша
   

2 сурет.

Қаланың өңдеуші өнеркәсібінің құрылымы 72,8 % құрайтын қаланың өңдеуші өнеркәсібінің құрылымы түсті металлургиядан, тоқыма және тігін өнеркәсібі - 0,1 %, химия өнеркәсібі – 2,0 %, машина жасау 15,0 %, ағаш өңдеу өнеркәсібі – 0,2 %, қағаз целлюлоза өндірісі мен баспа жұмысы – 0,1 %, металлды емес минералды өнімдер өндірісі – 0,8 %, азық түлік өнеркәсібі – 5,5 % құрайды.

Өңдеуші өнеркәсіпте өндірістің төмендеуі басқа салада көрсеткіштердің төмендеуімен байланысты.

Облыста Өскемен мыстың негізгі шығарушысы (облыста мырыш өндірісінің жалпы көлемінен 99,6% ), өңделмеген мырыш (63,3%), қара мыс (100%), тазаланбаған алтын және күміс (100%), титанды, магниді, танталды, АЭС үшін негізгі отынды өндіруші..

2012 жылы өндірістің көлемі 420,0 млрд. теңгені бұл 2010 жылдың көлемінен салыстырғанда 2,1 % есе көп. 2012 жылы өнеркәсіптік өнімде табиғи индекс көлемі 150,9 % құрады. (5 сур).
5сурет.
2010-2012 жылдарға металлургиялық өнеркәсіпте тауарлы өнім өндірісінің көлемі мен тауарлы өнім өндірісінің көлемі мен табиғи индекс көлемнің өзгеру динамикасы

Саланың ең ірі кәсіпорындары «Қазмырыш»ЖШС, «Өскемен титан-магний комбинаты» АҚ, «Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ.

Бұл саланың кәсіпорындары жаңа техникамен, технологиямен және жоғары білікті кадрлармен жеткілікті қамтылған, бұл шығарылатын өнімге жүз пайызды экспорттық бағдарды береді.

Кәсіпорындарда жүргізілетін жаңғырту бойынша және жаңартулары бар шаралар шығарылатын өнімнің түрін өзгертпей жергілікті сипатта негізінде республиканың шегінде орналасқан келесі шектер бар олар өнімнің аяққы дайындығына жеткізеді. Сондықтан қала кәсіпорындары өнімдерінің өндірістің көлеміне және баға факторларына әсер ететін шектелген тұтынушылары бар.

«Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ ядерлық энергетикалық қондырғылар үшін уранды отынды өндірісі бойынша дүние жүзінде ірі кешен, берілген сапа параметрлерімен дайын өнімді шығаруға дейін кен концентрантын әзірлейтін толық берил өндірісі. Тантал өндірісі ТМД елдерінің аумағында жалғыз дайын өнімге дейін тантал ниобий бар шикізатты әзірлеуден толық өндірістік циклді шығарады. Кәсіпорынның өнімі ISO 9001:2000 стандарттары бойынша сертификатталған.

«Қазмырыш» ЖШС - көп үлесі мыс шығарумен жалғастырылған мырыш, қымбат металл және қорғасын шығаратын ірі интегрирленген өндіруші. Кәсіпорынмен «Электролизді цехпен мыс балқыту зауыттың құрылысы, мырыш зауытын жаңғырту» жоба жүзеге асырылды. Жобаның құны – 121,3 млр. теңге. Мыс зауыт ыбойынша жалпы қуаттылықтан 89 % және мырыш зауыт ыбойынша 100 % игерілді. Жалпы алғанда жоба аяқталды. Жоспарлы жобалық қуаттылыққа шығу 2014 жыл.

«Өскемен титан-магний комбинаты» АҚ жоғарғы қосымша құнға ие төртінші шекті шетке шығаруға бағдарланған жоғары технологиялы өнімді шығаруға бағытталған жобаны іске асыруда. Негізгі шығарылатын өнім титан мен алюминий кесегі мен ванадий болады. Жобаның құны – 12,3 млрд. Теңге. Жоспарлы жобалық қуаттылыққа шығу 2015 жылғы 4 тоқсан. Жоблаық қуаттылықты игеру 2012 жылы – 80 %.

Металлургиялық саланың жаңа кәсіпорны – «ПОСУК Титаниум» ЖШС ҮИИД МБ аясында «Титанды кесектер өндірісі бойынша зауыттың құрылысы» жоба жүзеге асырылуда. Жобаның құны – 8 120,0 млн. Теңге. Жобаны жүзеге асыру аралығы: 2011-2013 жылдар. Пайдалануға енгізу мерзімі мен бірінші еріту 2014 жылғы 1 тоқсан.

Қаланың машина жасау кешені акционерлік қоғам ретінде келесідей кәсіпорындармен көрсетілген: «Азия Авто», «Востокмашзауыты», «Өскемен арматура зауыты», «Өскемен конденсатор зауыты», «Машзавод» ЖШС, «Гидросталь» ЖШС, «Кэмонт» АҚ.

«Азия Авто» АҚ «ЩҚО мен Өскемен қаласында автокомпоненттер өндірісі бойынша техносаябақ және толық циклді автозауыттың құрылысы» жобаны іске асырды. Жобаның құны: 74,5 млрд. Теңге. Жобаны жүзеге асыру аралығы: 2013-2015 жылдар. Құрылысқа жер телімін бөлу бойынша құжаттаманы ресімдеу аяқталды, 2013 жылы құрылыс жұмыстары басталады.

«Өскемен арматура зауыты» АҚ «Өндірістік қуаттылықты жаңғырту, шығарылатын өнімнің номенклатурасын ұлғайту» жобасы іске асырылды. Кәсіпорын жоспарланған жобалық қуаттылыққа 2011 жылдың желтоқсан айында шықты.

«Востокмашзауыт» АҚ «Шойын болат өндірісін құю астында № 10 шойын болат цехты жаңғырту». Жобаның құны – 8,5 млрд. теңге. 2012 жылы желтоқсан айында бірінші болат құйылды. Құрылыс монтажды жұмыстар орындалды, жөндеу жұмыстар жүргізілуде, Қытайдан жабдық тасымалдау бойынша келісімшарт жасалуда. Екінші іске қосу кешен 2014 жылға жоспарланған.

2012 жылы машина жасау саласында өнеркәсіптік өнімнің көлемі – 86,6 млрд. теңгені бұл 2010 жылдың деңгейімен салыстырғанда 2,6 % көп.

2012 жылы машина салуда өндірістің табиғи индекс көлемі 160,5 % құрады. (6 сур).

Көлемнің өсімінің негізгі себептері ҮИИД МБ мен отандық автомобиль өніміне сұраныстың артуы болып саналады.

6 сурет.

2012 жылы табиғи индекс көлемі 102,3 % құрады.(7 сур)

Саланың негізгі кәсіпорындары: «Қазмырыш» ЖШС, «УльбаФторКомплекс» ЖШС, «Лик ЗПКИ» ЖШС.

Полимерлер негізінде бояу және лактар шығарылымы 47,4 %, моногидритте күкірт қышқылының 38,8 % ұлғайтылды.

7 сурет.

2010-2012 жылдарға химия өнеркәсібінде тауарлы өнім өндірісінің көлемі мен табиғи индекс көлемінің өзгеру динамикасы

Ағашты өңдеу, одан бұйымдар жасау өндірісінде 2012 жылы өндіріс көлемі 896,8 млн. теңгені бұл 2010 жылдың деңгейімен салыстырғанда 92,1 % көп. 2012 жылы табиғи индекс көлемі 111,6 % (8 сурет).

8 сурет.
2010-2012 жылдарға ағаш өңдеу саласында және одан бұйымдар жасау тауарлы өнім өндірісінің көлемі мен табиғи индекс көлемінің өзгеру динамикасы

«Иртыштранс-ойл» ЖШС ағаш жоңқасынан жасалатын тақта желісін шығару өнеркәсібі пайдалануға берілді.

Қалада ауылшаруашылығымен айналысатын 93 кәсіпорындар және шағын-орталықтар бар, олардың нан зауыты және наубайхана – 25, кондитерлік цехтар – 10, макаронды бұйымдар өндірісі – 2, ұн тағамдар өндірісі – 23, сұйық май өндірісі бойынша – 7, ет өнеркәсібі кәсіпорындар – 5, ұн тарту өнім өндірісі – 12, балық өңдеу – 9

2012 жылы табиғи индекс көлемі – 83 % (11 сурет).

11 сурет
2010-2012 жылдарға тоқыма және тігін өнеркәсібінде тауарлы өнім өндірісінің көлемі мен табиғи индекс көлемнің өзгеру

динамикасы

Жеңіл өнеркәсіп «НИМЭКС-Тоқыма» ЖШС (мата шығару) және ПКФ «Рауан» ЖШС (тігін бұйымдары) кәсіпорындары болып табылады.

Қазақстанның оңтүстік өңірлерінен бұйымның тасымалдануыарзан бағамен Қытайдан, сонымен жергілікті өндірістік фурнитарынң жоқтығы басты мәселе болып қалуда.

Құрылыс материалдар саласы бойынша өндірісте 2012 жылы өндірістің көлемі 4,4 млрд. теңгені бұл 2010 жылдың деңгейінен 4,4 млрд. теңгеге көп.

2012 жылы табиғи индекс көлемі 123,3 %. 12 сурет.
12 сурет

2007-2010 жылдарға металлды емес минералды өнім өнідірісінде тауарлы өнім өндірісінің көлемі мен табиғи индекс көлемінің өзгеру қарқыны

Құрылыс индустриясының кәсіпорындарымен өнімнің көп ассортименті: керамикалық кірпіш, тауарлы бетон, бетоннан құрылыс жинақ құрылымдары, керамикалық бұйымдар, тастан бұйымдар және т.б.

Аталған салада өзекті мәселелер болып:

- негізгі қордың жоғары тозымдылық деңгейі;

- өнім өндірісінің жоғарғы бағалануы.

2012 жылы құрылыс индустриясы кәсіпорындардың саны 328 бірлікті, олардың 19 – ірі және орта кәсіпорындар. 2010 жылмен салыстырғанда кәсіпорындардың жалпы саны 45 бірлікке қысқартылды, сонымен ірі кәсіпорындар санының төмендеуі байқалмайды.

2012 жылы табиғи индекс көлемі – 99,7 % құрады (13 сурет).

13 сурет.

Суменқамту, канализация жүйесінде өнім 2012 жылы – 6,0 млрд. теңгені, бұл 2010 жылдың деңгейімен салыстырғанда 71,4 % құрады.

2012 жылы табиғи индекс көлемі – 78,2 % құрады (14 сурет).

Қалада электроэнергияны, газды және суды тарату өндірісінде: «УК ГЭС» ЖШС, «УК ТЭЦ» ЖШС, «Согринская ТЭЦ» ЖШС, «Водоканал» МКК кәсіпорындары құрайды.

2012 жылы өндіріс көлемінің төмендеуі 2011 жылмен салыстырғанда энергия жинақтау технологияны қолдану, жоғалтулардың төмендеуі, өндірістің жаңа технологияларын қолданумен байланысты.

«АЭс Согралық ЖЭО» ЖШС «№ 1 турбинді, генератор мен қосалқы жабдықты ауыстырумен турбоагрегатты жаңғырту» жоба жүзеге асырылды. 2012 жылы желтоқсан айында кәсіпорын жобалық қуаттылыққа шықты.

Индустриалды-инновационалдық даму аясында жобаларды жүзеге асыру, сатып алынатын тауар, жұмыс, қызметте қазақстандық қамту үлесі бұл жоспарланған өнеркәсіптік өнім өндірісінің көлемінің өсіміне жол береді.

1. 
   өзіндік материалды-шикізат базасы;
   
2. 
   өнімі дүниежүзілік нарықта сұранылатын металл өндірісі бойынша жетекші кешендер бар; түсті және ерекше металлдардан қосылып шығарылған негізде жаңа өндірісті құру бойынша потенциалды мүмкіндіктер бар;
   
3. 
   шектес салалардан сұраныс өсімі;
   
4. 
   өнімді шығарушы аумақтық жақындылық (Қытай, Ресей);
   
5. 
   шығарылатын өнімнің жоғарғы деңгейі.
   

1. 
   шығарылатын тауардың аз номенклатурасы және шектің жеткіліксіз деңгейі;
   
2. 
   өнім өндірісінің энерго-ресурстық технологиясы;
   
3. 
   ішкі рыноктың жеткіліксіз көлемі;
   
4. 
   білікті кадрлардың жеткіліксіздігі;
   
5. 
   негізгі қорды баяу жаңарту;
   
6. 
   өндірісті жаңартуға кәсіпорындардың айналма қаражаттардың жетіспеуі.
   

1. 
   өнімді шығару көлемін арттыру;
   
2. 
   жоғары қосылып бағаланған металл өнімдерінің үлесін артыру;
   
3. 
   кедендік одаққа кіруге байланысты сату рыногын кеңейту;
   
4. 
   шикізаттты жеткізушілерге және төмен шектегі компоненттерге аумақтық жақындылықты қолдану (Қытай, Ресей).
   

1) машинаны, жабдықтарды, механизмдерді иморттау көлемінің жоғарғы жеткіліктілігі;

2. 
   Қытай, Ресейдің машина салу саласында жоғары бәсекелестігі;
   
3. 
   шикізат ресурстарына бағаның түсуі;
   

Қаланың ауылшаруашылық саласы Меновной ауылдық округіне шоғырланған 2013 жылдың 1 қаңтарына жағдайына 7 ауылшаруашылық кәсіпорындар және 60 шаруа қожалықтары олардың ішінде әрекеттегі 51. Ағымдағы жылы қолданыстағы шаруа қожалықтардың 24 ауылшаруашылық дақылдарды, 25 шаруашылық мал өсірумен айналысты.

Қаланың ауылшаруашылық өндірісінің ерекшелігі өндіріс өнімінің негізгі түрлерінің жалпы көлемінен халықтың жеке шаруашылығының жеке меншік салмағы көп орын алады. Сүт өндірісінде олардың үлесіне – 89,9 %, ет – 63,5 %, жұмыртқа – 98,6.%, картоп – 96,0 %, бақшалы дақылдар – 93,7 %.

Динамикада агроөнеркәсіптік кешеннің көрсеткіштеріне талдау көрсеткендей АӨК нақты бастамасы 2010 жылы байқалды. Ауылшаруашылығының дамуын сипаттайтын индикаторлардың барлығының өсімі байқалды.

2010 мен 2012 жылдар аралығында ауылшаруашылығы өнімінің көлемі 8,7%: 2010 жылы 4,8 млрд. теңгеден 2012 жылы 5,3 млрд. теңгеге өсті.


2010-2012 жылдарға көлемнің табиғи индекс қарқыны

Көрсеткіштердің атауы	жылдар
	2010	2011	2012
Ауылшаруашылығы өнімінің табиғи индекс көлемі оның ішінде:	103,0	104,1	105,8
Өсімдік шаруашылығы	103,4	104,5	106,5
Мал шаруашылығы	102,8	103,4	104,1

Мал шаруашылығы

2012 жылы ірі мүйізді малдың саны 4523 басты немесе 2010 жылдың деңгейіне 109,5 %, шошқалар – 9912 бас (131,7 %), қой және ешкі – 5492 басты (105,6 %), жылқы – 705 бас (106,8 %). (15 сурет).

2012 жылға тірі массада мал және құстарды сою – 2692,9 тоннаны (2010 жылы 108,8 % ), сауылған сүт – 6702 тонна (1011 %), алынған жұмыртқа – 1986,4 мың дана (99,5 %) (16 сурет).

16 сурет.

2010 және 2012 жж аралығында мал өнімінің өндірісі

Мал шаруашылығымен өндіріліетін өнімнің көлемінің ұлғаюы байқалуда. Барлық санаттағы мал мен құстардың өнімділігі: сүтті малдың 1 сиырға орташа сауымы – 2 914 кг (2011 жылғы желтоқсанға қаңтарға 94,0 %) 1 тауықтан – 159

дана жұмыртқа шықты (95,2 %).

Жалпы 2012 жылға өндірілген мал шаруашылығы өнімі 2011 жылмен салыстырғанда 4,1 % өсті.

Облыс орталығының аумағында ауылшаруашылық маңызды жерлердің шектеулігіне байланысты, 2012 жылдың қорытындысы бойынша егістік алаңшасы 8,1 мың га құрады және 2010 жылдың деңгейінде сақталды.

2012 жылға орташа өнім 187,1 ц/га құрады және 2010 жылға 26,2 % көкөністер есебінен өсті. Сонымен бидай дақылдарының төмендеуі (2010 жылы 82,8 %) және картоп (99,1 %) тұқым себу айналымын сақтау мен ауа райының қолайсыздығынан.

2012 жылға меншік алым орташа 48,6 ц/га немесе 2010 жылға 103,8 % құрады. Картоп 5,3 % және жеміс дақылдары – 5,0 % өндірісі ұлғайтылды.

Қала бойынша суарылатын алаңшалар 475 га құрады, нақты 150 га пайдалынылады.

Қала халқымен және жергілікті ауылшаруашылық өндірушілерімен шығарылатын өніммен қала тұрғындарының қамтамасыз етілуі: нан бойынша – 92,9 %, сүт – 13,9 %, ет – 19,4 %, жұмыртқа – 4,8 %, картоп – 151,4 %, көкөніс – 85 %. Күнбағыс майы бойынша қамтамсыз ету 38,7 есе норманы жоғарлытады (3 кесте). Жепейтін ауылшаруашылық өнімі облыстың таяу аудандарынан, сонымен Қазақстанның оңтүстік өңірлері мен алыс шет елдерден тасымалданады.

Жергілікті тауар өндірушілерді қолдау, іскерлік байланысты жақсарту, өнімді ішкі және сыртықы рынокқа шығару мақсатында қаланың билік атқару органдарымен жергілікті тауар өндірушілердің өнімін шығаруды ұйымдастыруды өткізу және ұйымдастыру бойынша жұмыстар тұрақты түрде сонымен қатар Қазақстан Республикасының аумағында және шет елдерден тыс көрмелер, жәрмеңкелер және әр түрлі форумдар жүргізіледі. Әр апта сайын «демалыс күні» жәрмеңкесі өткізілді.

3 кесте.

Азық-түлік қауіпсіздіктің қамтамамасыз етіуіне мал шаруашылғы мен өсімдік шаруашылығын дамытуға бағыттылған 2020 Жұмыспен қамту Бағдарламасы аясындағы жобаларды шағын несиелеу әрекет етті. 2012 жылы 116 млн. теңге қаржыландыру көлемімен 13 серіктестік шаруашылықтар құрылды, оның ішінде мал шаруашылығын дамыту бойынша 84 млн. Теңге қаржыландыру көлемімен 9 серіктестік, өсімдік шаруашылығын дамыту бойыннша 32 млн. теңге қаржыландыру көлемімен 4 серіктестік құрылды.

Ауылшаруашылық техникасының саябағы жылдық есептік жүктілікке сәйкес бірақ 85,0 % дейін тозымдылығы бар. Осыған байланысты өндіруші және жоғарғы технологиялық машиналарға машино тракторлы парктерді ауыстыруды қажет етеді. Жаңа ауылшаруашылық техниканы тасымалдауды жүзеге асыруды «КазАгроФинанс» АҚ жүзеге асырады.

Өскемен қаласында 6 ветеринарлық учаскелер қызметін жүзеге асырады: Меновной, Үлбі, Сол жағалау, Красиндік, Согралық және Ново-Явленка оларда 4 ветеринарлық дәрігерлер жұмыс атқарады.

Ерекше назарды қой өсірушілердің инфекциялық эпидидимит, ірі қара малдың лейкозы дезинфекциялар бойынша барлық жұмыстарды мал иелерінің есебінен жүзеге асыралатыны өзекті мәселе болып қалады. Дезинфекциялау бойынша барлық жұмыстар мал иелері есебінен іске асырылатындығы мәселе болып қалуда, Өскемен қаласының эпизоотиялық қауіпсіздігін қамтамсыз ету мақсатында мал қорамының құрылысына қаражаттар бөлінді, 2013 жылы аяқтау жоспарлануда.

Азық-түлік өнім өндірісі

Азық-түлік өнім өндірісінің ТИК: 2012 жылы 126,1 %, 2011 жылы – 86,2 %, 2010 жылы – 126,1 % құрады.

2012 жылы агроөнеркәсіптік кешенде еңбек өнімділігі 19,9 млн теңге/жұмысшы, 2011 жылы – 18,1 млн.теңге/жұм, 2010 жылы – 16,6 млн. теңге/жұм құрады. 2010 жылмен 2012 жылдарда еңбек өнімділігінің өсімі 19,9 % құрады.

ҮИИД МБ аясында үш жобаны жүзеге асыру ауылшаруашылық өндірісінің өсімі мен азаматтардың азық-түлік қауіпсізідігінің өсіміне әсер етеді:

1. 
   «Ақсай-Нан» ЖШС – «Әлеуметтік нан өндірісі бойынша жабдықты
   

2. 
   «ИртышТанурПлюс» ЖШС – «Жеміс-көкөніс қоймасының
   

3. 
   «Шығыс Сүт» жШС Зауыт іске қосылған, жоспарланған
   

4. 
   «Айтас-МП» ЖШС – «Шұжық бұйымдар өндірісі бойынша цехтың
   

1. 
   ауылшаруашылығы өнімін әзірлеудің жоғарғы үлесіне қатысты;
   
2. 
   өсімдік өсуде, мал шаруашылығында және ауылшаруашылығы өнімін өңдеу өндірісінде маңызды потенциал және қолайлы табиғи-климаттық шарттар;
   
3. 
   ауылшаруашылық кластердің жинақталуы үшін АӨК институционалды инфрақұрылымды дамыту;
   
4. 
   ауылшаруашылық мұқтаждыққа су көздерінің бары;
   
5. 
   жұмыссыздықтың төмен деңгейі;
   
6. 
   нақты сектордың дамуына оның ішінде орта және шағын бизнестің инновационалдық потенциалдың инфрақұрылымының бары;
   
7. 
   ара өндірісін дамыту;
   
8. 
   облыс орталығына ауылшаруашылығы құрылымдарының жақын орналасуы;
   

1. 
   өнімнің негізгі түрлерінде өндірістің жалпы көлеміне халықтың жеке шаруашашылығының көп жеке меншік салмағы;
   
2. 
   аз ауылшаруашылық алаңдары;
   
3. 
   жем дақылдар базасының жеткіліксіздігі (пішіндеме, сүрлеме шөп) осыған байланысты малдың аз өнімділігі;
   
4. 
   тайпалық отардың аз үлесі;
   
5. 
   нөл шекті етті сату (шикі түрде тұрғындармен етті 63% сатып алу).
   

1. 
   ет және сүт кластерін құруға барлық мүмкіндіктер бар;
   
2. 
   Өскемен қаласының аумағында азық-түлік еңістігін құру бойынша жобаларды жүзеге асыру;
   
3. 
   несиелік серіктестіктерді құру.
   

1. 
   Ауыл шаруашылығында жеке шаруашылық қожалықтардың үстем болуы саланың дамуына кедергі келтіреді, жаңа технологияларды енгізуге және өнімнің бәсекелестік мүмкіндігін төмендетеді;