Орта мерзімді келешектегі аумақтың тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі проблемаларының, тәуекелдерінің, тежеуіш факторларының, бәсекелестік артықшылықтарының және мүмкіндіктерінің ке

2.3. Орта мерзімді келешектегі аумақтың тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі проблемаларының, тәуекелдерінің, тежеуіш факторларының, бәсекелестік артықшылықтарының және мүмкіндіктерінің кешенді сипаттамасы

2007-2009 жылдары экономикалық өсудің оң қарқыны табиғат ресурстарында негізделетін өңір экономикасының құрылымында түбегейлі жылжуға әкелген жоқ, экономиканың өндіру секторына инвестициялардың өсуі және өңдеу өнеркәсібі үлесінің аздап өсуі (2007 жыл – 34,8%, 2008 жыл – 34,4%, 2009 жыл – 38,9%) байқалады. Облыс экономикалық кеңістігінің сапасы тек қана Қостанай, Рудный, Лисаков қалалық агломерациясының аймағында жақсарып келе жатыр, елді мекендер тұрғындарының тығыздығы, жолдардың тығыздығы және байланыстылылығы өсуде.

Денсаулық сақтау, білім беру және тұрғындарды әлеуметтік қорғау салаларында оң серпін байқалуда, өңірдің ірі корпорациялармен әлеуметтік әріптестігі және мемлекеттің коммерциялық емес секторлармен әріптестігі дамуда.

Өңір дамуындағы әлеуметтік-экономикалық нәтижелердің кешенді сипаттамасы өңірдің дамуындағы күшті және әлсіз тұстарын, оның шектеулері мен даму мүмкіндіктерін анықтаған басымдалған SWOT-талдауында көрсетіледі.

Басым стратегиялық талдау нәтижелері 5 жылға арналған аумақтық дамудың пайымдауын, мақсатын, міндеттерін анықтауға, проблемаларды шешудің жолдарын анықтауға мүмкіндік береді.

Бағдарламалар әкімшілері өңірлік бағдарламалары мен есептерінің оларды іске асыру туралы мазмұнын талдау негізінде 2009 жылы әкімші осы бағдарламалардың жоспарланған іс-шараларының іске асырылу дәрежесін көрсететін жиынтық кесте құрастырылған (23-кесте).

23-кесте

Іске асыру кезеңінде Қостанай облысындағы өңірлік бағдарламаларды іске асыру дәрежесі

Негізгі капиталға инвистициялардың өсу қарқыны 2009 жылға қарағанда 2015 жылы – нақты 18%.

Жоғары даму әлеуеті бар ауылдық елді мекендер санының ұлғаюы 2015 жылы 295 бірлікті құрайды.

Агроөнеркәсіп кешені азық-түлік қауіпсіздігі, экономиканың әртараптануы және халықтың жұмыспен қамтылуын жоғарылатудың факторы ретінде дамитын болады.

Ішкі нарықтың азық-түліктік тәуелсіздігін қамтамасыз ету – 100%.

Ауыл шаруашылығының сапалы өнімдерін өндіру және олардың бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату – 100%.

Аграрлық саланың экспорттық әлеуеті 2015 жылға қарай экспорттың жалпы көлемінде 21,6%-ға дейін (2009 ж. – 20%) ұлғаяды.

2015 жылға қарай етті қайта өңдеу үлесін 12% дейін, сүтті – 34% дейін жоғарылату қажет.

Орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету 2015 жылға қарай ауыл аймақта ауылдық елді мекендердің жалпы санынан 40%, шағын қалаларда – 100% құрайды.

Озық технологиялардың көмегімен өңделетін дәнді дақылдар аумағының көлемін 2015 жылға қарай 100% дейін ұлғайту (2009 жылы – 78,4%).

2015 жылға қарай ауыл шаруашылығы малдарының санындағы ІҚМ – асыл тұқымды мал басының үлесін 14%-ға дейін ұлғайту (2009 жылы – 7%).

Стационарлық ластандыру көздерінен атмосфераға зиянды заттарды шығарудың көлемдерін 2015 жылға қарай 2,1% (2009 ж. – 1,07%) төмендету.

Ормандарды және орман шаруашылығын қайта өндіруді 2015 жылға қарай – 1700 гектарға ұлғайту.

Жабайы аңдардың бағалы түрлерінің, оның ішінде ерекше маңызы барларының санын (жыл сайын 10%-ға) ұлғайту.

2009 жылдың деңгейіне қарағанда 2015 жылға қарай ЖӨӨ-нің 16%-ға нақты өсуі.

ЖӨӨ-де өнеркәсiп үлесінің 2015 жылы 23%-ға дейiн (2009 ж. – 22,1%) ұлғаюы.

ЖӨӨ құрылымында өңдеу өнеркәсібі үлесінің 2015 жылы 7%-ға (2009 ж. –6,5%) ұлғаюы.

Жалпы экспорт көлемiндегi шикізат емес экспорт үлесінің 15%-ға дейiн (2009 ж. – 13,2%) ұлғаюы.

ЖӨӨ энергия сыйымдылығының 2015 жылға қарай 10%-ға төмендеуі.

ЖӨӨ құрылымында шағын және орта бизнес үлесінің 2015 жылы 19,9% (2009 жыл – 16%) ұлғаюы.

Инновациялық-белсендi кәсiпорындар үлесінің 2%-ға дейiн (2009 ж. – 1,5%) ұлғаюы.

Өңдеу өнеркәсібінде еңбек өнiмдiлiгiнің 1, 2 есе (2009 жылы – 8,7 млн. теңге) ұлғаюы.

2015 жылға қарай АӨК-дегі еңбек өнiмдiлiгi 1,8 есе ұлғаяды.

2015 жылға қарай металлургиялық салада еңбек өнiмдiлiгiнің 1,5 есе ұлғаюы (2009 жыл – 100%).

Машина жасаудағы еңбек өнiмдiлiгiнің 1,3 есе ұлғаюы (2009 ж. – 9,5 млн. теңге).

2015 жылға қарай жеңiл өнеркәсiпте еңбек өнiмдiлiгi 5,0 млн. теңгені құрайды (2009 ж. – 3,3 млн. теңге/адам).

Бiлiм жүйесi сапалы және қол жетімді болады.

Бірінші кезекте кадрлық әлеуетті дамыту жөніндегі шаралар есебінен және облыстағы орта білімде мамандандыруды дамыту есебінен орта білімнің сапасы әлемдік деңгейге жеткізіледі. ТжКБ мен орта білімнен кейінгі білім мамандар дайындап шығару құрылымы жағынан да, олардың білімдерінің сапасы бойынша да облыс экономикасының қажеттеріне лайықты болады, және облыс бизнесі кейпін өзгерту мен жаңарту үдерісінде белсене қатысатын болады.

2015 жылы жан басына шаққандағы қаржыландыру жүйесiнiң енгiзілуі.

2015 жылы жұмыссыздық деңгейi – 5,5% ұлғаюы (2009 ж. – 6,3%).

Жұмысқа орналастыруға жәрдем сұраған тұлғалардан, жұмысқа орналасқан тұлғалардың үлесінің 2015 жылы – 80% ұлғаюы.

Облыс тұрғындарының полицияға деген сенімінің болжамдық деңгейі 2015 жылы – 54%.

Халықтың өмір сүру сапасын жоғарылату халықты әлеуметтік қолдаудың біртұтас және тиімді жүйесін қалыптастыру, денсаулығын жақсарту және қолдау арқылы жақсарады.

Денсаулық сақтаудың бірыңғай ұлттық жүйесін (ДБҰЖ) енгізу аясында мыналар қамтамасыз етілетін болады:

емделушілердің дәрігер және дәрігерлік ұйымды еркін тандау құқықтары;

халыққа көрсетілетін дәрігерлік жәрдемнің сапасын жоғарылату;

тиімді дәрігерлік жәрдем көрсету және қаржыландырудың тиімді жүйесін құру арқылы халықтың денсаулығын жақсарту.

Облыстық қалалардың көп бейінді ауруханаларында көрсетілетін кардиохирургия, ортопедия-травматология, нейрохирургия, гематология, онкология, гастро-энтералогия және иммунобиологиялық, биохимиялық зертханалық диагностика бойынша емдеудің инновациялық әдістері әрі қарай дамитын болады.

Ауыл тұрғындарының дәрігерлік және дәрі-дәрмектік көмекке қол жетімділігін жақсарту мақсатында дәріханалар ашу жоспарланып отыр. Телемедицинаны әрі қарай дамыту және жылжымалы кешендерді енгізу жалғастырылады, бұл халыққа, оның ішінде ауыл тұрғындарына көрсетілетін дәрігерлік көмектің сапасын жақсартады және қол жетімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Облыстық және республикалық бюджеттен берілген нысаналы ағымдағы трансферттердің есебінен облыстық дәрігерлік ұйымдарды материалдық-техниқалық жарақтандыру жақсарады. Дәрігерлік ұйымдар сапалы дәрігерлік жәрдем көрсету үшін қазіргі жоғары технологиялық дәрігерлік құралдармен жабдықталады. Емдеу-алдын алу ұйымдарының қызметшілері диагностика, емдеу және ауруларды сауықтырудың жаңа технологияларына үйретілетін болады. Өткізілетін нысаналы алдын-алу тексерулері, оның ішінде скринингтик тексерулер ауруды ерте кезеңдерде анықтауға және дер кезінде емдеуге және сауықтыруға мүмкіндік береді.

Электр және жылумен жабдықтау, газбен жабдықтау, сумен жабдықтау және телекоммуникациялық дамудың жағдайын жақсарту арқылы көлік инфрақұрылымының деңгейін жоғарылату.

Қызметтерді пайдаланушылардың көрсетілетін қызметтермен қанағаттануы 2015 жылға қарай – 60% (2009 жылы – 0%, сауалнама өткізілмеген).

Табиғи газбен қамтамасыз етілген елді мекендердің үлесі 2015 жылға қарай – 23% (2009 ж. – 8,1 %).

Қалпы жақсы және қанағаттандыратын жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының үлесі 2015 жылға қарай 68% дейін (2009 ж. – 46%).

Облыс дамуының басты стратегиялық мақсаты тұрақты өткізу нарықтары бар ішкі және сыртқы нарықтардағы бәсекеге қабілетті индустриялық және агроөнеркәсіптік кешенді қалыптастыру болып табылады.

Өңірдегі басты мақсатты іске асырудың маңызды нәтижесі халық әл-ауқатының жоғары деңгейін, денсаулық сақтауда, әлеуметтік қамтамасыз етуде, білімде, мәдениетте, спортта өмір сүру сапасының, көлік инфрақұрылымының және қолайлы тұрғын үйдің жоғары стандартарын қамтамасыз ететін серпінді дамып жатқан, теңгерімделген және бәсекеге қабілетті экономиканы қалыптастыру болып табылады.

Бағдарламаны орындаудың әр кезеңінде оны іске асырудың құралдары Қостанай облысының аумағын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы бойынша Іс-шаралар жоспары, тиісті мемлекеттік құрылымдар басқармаларының стратегиялық және операциялық жоспарлары, коммерциялық және қоғамдық ұйымдардың бизнес-жоспарлары мен жобалары болып табылады. Үстеме құны өте жоғары жеке салаларды басым дамыту үшін жағдайлар, сондай-ақ сарапшылар өсімнің барынша жоғары қарқындарын болжап отырған салалардың басым дамуы үшін ұйымдастыру-экономикалық алғышарттарын тиімді әкімшілеу және жасау. Дамудың бюджеттік қаражаттарын тиімді пайдалану.

ҚР Үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламасына сәйкес Қостанай облысы үшін басым салалар:

1. АӨК

2. Машина жасау

4. Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарын өндіру