Бас әрпінен: ҚР, БҰҰ, тмд
жүктеу/скачать 18.81 Kb.
|
1 2
қазақ тілі 4 нұсқа- Бұл бет үшін навигация:
- ТУ-104, ДТ- 54, ЯК-40, т.б. 6. Әртүрлі өлшем бірліктері : м (метр), кг (килограмм), ц (центнер
| нұсқа 1.Орыс тілінен енген рк рг ск кт кс нк нг дыбыстарына біткен сөздерге қосымша қалай жалғанады: Қосымша жіңішке жалғанады 2. Қысқарған сөздердің емлесі: 1. Күрделі атаудың әр сөзінің бас әрпінен: ҚР, БҰҰ, ТМД, т.б. 2. Күрделі атаудың бірінші сөзінің алғашқы буыны және қалған сөздің басқы әрпінен: ҚазҰУ, ҚарМУ, ҚазҰПУ, т.б. 3. Күрделі атаудың әр сөзінің алғашқы буынынан: ауатком, колхоз, ұжымшар, т.б. 4. Күрделі атаудың алғашқы сөзінің бірінші буыны мен келесі сөз түгел алынады: пединститут, медколледж, медбике, педпрактика, т.б. 5. Техника маркаларын көрсету үшін алынған шартты белгілер де қысқарған сөзге жатады: ТУ-104, ДТ- 54, ЯК-40, т.б. 6. Әртүрлі өлшем бірліктері: м (метр), кг (килограмм), ц (центнер), т.б. Қысқарған (пединститут, ауатком, ұжымшар, кеңшар медколледж сияқты сөздерден басқа) сөздерге қосымша дефис арқылы жалғанады. Мысалы, ҚазҰУ-ды бітірген, ДТ-54-ті жүргізеді, БҰҰ-ға мүше, т.б. 3. Бір сан есіміне –ік, -лес қосымшалары жалғанғада жасалады: Зат есім 4. Салалас құрмалас сөйлем: С. Танк өз өзінен жұлқынып қалғандай болды да, гүрс етіп шаң-топырақ та бұрқ ете қалды. Д. Бірде ұйқы еңсереді, бірде ерік еңсереді. Е. Ұзақ уақыт әңгімеледі, бірақ түсінбедім. 5. Ы,І әріптерінің емілесі: Ы, і дыбысына аяқталған етістіктерге тұйық етістіктің –у жұрнағы жалғанса: оқы-оқу, тоқы-тоқу, ері-еру т.б. Ы,І дыбыстары сөз басында р,л әріптерінің алдында көмескі естіліп, оны жазбағанда, сөздің лексикалық мағынасы бұзылмаса, ол дыбыстардың әріптері жазылмайды. Рас (ырас емес), рет (ірет емес), рахат (ырахат емес), лай (ылай емес), лезде (ілезде емес), лақтыру (ылақтыру емес) т.б. Сөзде ы, і әріптері я, ю әріптерінің алдынан жазылмайды: қия, қияқ, қиянат, жию, биязы биялай т.б. Етістік ы, і дыбыстарына аяқталып, оған тұйық етістіктің –у жұрнағы қосылғанда, ы, і әріптері жазылмай, түсіп қалады: тоқы – тоқу, шоқы – шоқу, жаны – жану, оқы – оқу т.б. 6. Дұрыс тасымылданған сөзді көрсетіңіз: Қайық, Жалау 7. Ерлік-бүгінгі өмір талабы: Бастауыш та, баяндауыш та есім сөзден 8. Құдай салды-біз көндік: Сабақтас құрмалас сөйлем 9. Көмекші етістіктер: е, де, жазда, ет 10. Көсемшенің жіктелуі: беріпті, айтыпты, сөйлейді, билепті 11. Қос дауыссыз дыбыс әріптерінің қолданылуы: 12. Септелген кезде түбір морфемасы елеулі өзгеріске ұшырайтын қай есімдік: жіктеу, сілтеу 13. Сызықшаның қойылу жолдарына мысал келтіріп жазыңыз: (Сызықша бірыңғай мүшеден кейін келіп, өзінің алдындағы мүшелердің мағынасын жинақтап, топтастырып тұрған жалпылауыш сөздің алдына қойылады.) Үлкен үйде Ұлжан, Айғыз, Ділда – үшеуі ғана отыр екен. (Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдердің баяндауышы сонша, соншалық, сондай, сол, мынау, себебі сөздерімен аяқталса, олардан кейін сызықша қойылады.) Ашуланғаны сонша – өңінде ызаның ұшқындары шашырап тұрды. Автор сөзі төл сөзден кейін келгенде, төл сөзден соң сызықша қойылады. Қазақпын. Өзің де қазақсың ба? – деппін сасқанымнан, оның қазақша сөйлеп тұрғанын да ескермей. Бастауыш І,ІІ жақтық жекеше я көпше тұлғадағы есімдіктен, баяндауыш жіктік жалғауы түсірілген есімдердің біреуінен болғанда, бастауыштан кейін сызықша қойылады. Мен – тауда ойнаған қарт марал. 14. бль, брь, кль, юль әріптерінің тіркесіне аяқталған сөзге қосымша қалай жалғанады: үнемі жіңішке түрде жалғанады 15. Еліктеу сөздерінің жасалуы: Айналадағы (табиғаттағы) әр түрлі құбылыстардың дыбыстарына, қимыл-әрекеттеріне еліктеумен немесе олардың бейнелерімен байланысты туған сөздер еліктеу сөздер деп аталады. Лексикалық бірліктен жəне сөзжасам жұрнақтарының қатысуымен жасалады. 16. Грамматикалық мағынаны грамматикалық тұлға арқылы берудің жолы: грамматикалық форма или грамматикалық мағына 17. Бұрым сөзін тәуелде: Жекеше 1 жақ: Менің бұрымым 2 жақ: сенің бұрымың сіздің бұрымыңыз 3 жақ: оның бұрымы Көпше 1 жақ Біздің бұрымдарымыз 2 жақ: сендердің бұрымдарың сіздердің бұрымдарыңыз 3 жақ:олардың бұрымдары 18. Есімдік қандай сөйлем мүшесі: Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін: бастауыш 19. Толықтауыш қызметіндегі ғаламзат, туынды зат есімдерді көрсет: ұшаққа 20. Қызыл жүзді, жирен сақалды, орта бойлы. Қандай жолмен жасалған сын есімдер: негізгі сындар мен туынды сындардың тіркесуі арқылы 21. Бас әріптің емлесі: Әрбір жаңа сөйлем бас әріппен жазылады. Өлеңнің әрбір жолы бас әріптен басталады. Кісінің аты, әкесінің аты, тегі бас әріппен жазылады. Ертегі, миф кейіпкерлерінің аттары бас әріппен және бірге жазылады. Географиялық және астрономиялық атаулар бас әріппен жазылады. Алатау, жетісу, Ертіс. Тұрақты анықтауыш арқылы қалыптасқан күрделі жер-су атауларының екі сыңары да бас әріппен және бөлек жазылады. Кіші Азия, Орталық қазақстан. Мемлекет және ең жоғарғы мемлекеттік басқару органдары мен лауазым атаулары бас әріппен жазылады. Қазақстан Республикасы, Қазақстан Республикасының Президенті. Мемлекеттік әкімшілік-басқару органдары (министрлік, комитет, департамент, кодекс т.б.), заңнамалық құжаттар күрделі атауларының бірінші сөзі бас әріппен жазылады. ҚР Қаржы Министрлігі. Ғимарат, ескерткіш, көркем әдебиет, музыка, сәулет, өнер туындылары атауларының алғашқы сөзі бас әріппен жазылады. 22. Жіктеу жалғаулы сөз тіркесін ажыратыңыз: біздің баламыз, біз оқушымыз 23. Жұмысшы сөзін септеңіз: Жұмысшы, Жүмысшының, Жұмысшыға, Жұмысшыны, Жұмысшыда, Жұмысшыдан, Жұмысшымен 24. Тоғыспалы ассимиляцияға үшырап тұрған сөздер: сен келдің, бас жақта, қан қызыл 25. Есімдіктің түрленуіндегі өзгерістерге мысал келтір: Жіктеу, сілтеу есімдіктері септелгенде, мынадай ерекшелік байқалады: 1) ілік, табыс, шығыс септіктерде түбірдегі жүктеу/скачать 18.81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2