Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты

Қазақстан Республикасы Үкіметінің

2014 жылғы «___»______________

№ ____ қаулысымен бекітілген

Жаһандық өзгерістер аясында Қазақстан Республикасының білім беру саясаты білім берудің құндылық мәнін толығымен күшейтуге және оның әрбір адам тағдырындағы үлесін арттыруға, жас ұрпақты жаңа, ақпараттық қоғамның талаптарына сай тәрбиелеуге бағытталған.

Сауатты, зияткер, рухани мықты адам тәрбиелеу адамгершілік құндылықтарды, ұлттық-мәдени дәстүрлерді бекіту және ұрпақтар сабақтастығын қамтамасыз етудің кепілі болып табылады. Өзіне, басқаларға және әлемге деген құндылық қатынасын дамыту негізінде тұлғаның үйлесімді қалыптасуы бейбітшілік пен келісімнің нығаюының алғышартына, ашық қоғам қалыптастыруға бағытталған ұлттық басымдылықтардың жүзеге асуының жасампаз күшіне айналады.

Қазақстанның білім беру саласындағы ізденістері өскелең жаңа буынды 21-ғасырдың өмір талаптарына сай сапалы дайындау мақсатында дұрыс шешімдер қабылдауға бағытталған. Әлемдік білім беру тәжірибесінде білім берудің күтілетін нәтижесі ретінде қарастырылатын құзіреттіліктер шеңбері айқындалған (ЮНЕСКО, 1996). Еліміздегі білім беру реформасы әр адамның табысты жұмыс істеуіне, өмір бойы оқып-үйренуіне қажетті тұлғалық қабілеттерін дамытуға бағытталған әлемдік тәжірибеге негізделеді. Демек, білім беру жүйесінің түлектері функционалдық жағынан сауатты болып қана қоймай, кез-келген өмірлік мәселені шешуге, қойылған мақсатқа жетуге қажетті құралдар, әдістер мен жолдар таңдауда рухани және адамгершілік қуатын көрсетуге қабілетті, өзінің қоғам алдындағы парызын саналы түрде атқаруға дайын болуы тиіс.

Орта білім беру, оның ішінде бастауыш білім беру қазақстандық сана-сезім мен мәдени сәйкестік негізінде Отан үшін жауапты болуға қабілетті зияткер және рухани-адамгершілік жағынан жоғары тұлға дамытуға бағытталған. Мектеп Қазақстан халықтарын біріктіретін жалпы ұлттық «Мәңгілік ел», «Қазақстан – ортақ үйіміз», «Қазақстан – менің Отаным» идеяларын жүзеге асыруға үлес қосады. Осы идеяларды ұстану оқушыларда Отанға деген сүйіспеншілікті қалыптастыруға, тіл, мәдениет пен салт-дәстүрлерді сақтауға және өз елінің жарқын, мейірімді азаматтары болуға мүмкіндік береді.

Орта білім берудің жаңа қызмет параметрлері ақпараттық оқытудан фундаменталдық білім, принциптер, құндылықтар, әлеуметтік маңызы бар қабілеттер, іс-әрекет түрлерін, қарым-қатынас тәсілдерін, мінез-құлық нормаларын инновациялық оқыту әдістерін қолдануға көшуді қарастырады. Бұл оқушыларға оқуда да, болашақ еңбек іс-әрекетінде де бәсекелік артықшылықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді.

1. Осы бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (әрі қарай – Стандарт) Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі «Білім туралы» Заңының 56-бабына сәйкес әзірленген және оқушылардың дайындық деңгейіне, бастауыш білім беру мазмұнына, оқушылардың ең жоғары оқу жүктемесіне қойылатын талаптарды айқындайды.

Орта білім беру құндылықтары оқушы тұлғасының мінез-құлқы мен жасампаздық іс-әрекетін ынталандыратын тұрақты өмірлік бағдар болып табылады. Орта білім беру құндылықтары өзін танытып, өз өмірі мен қоршаған ортаның сапасын жақсарта алатын адам тұлғасын қалыптастырудағы жетекші факторға айналады.

3. Орта білім беру құндылықтарына:

Құрмет

Ашықтық

Өмір бойы білім алу жатады.

4. Орта білім беру құндылықтары оқушылардың келесі қабілеттерінде көрінуі тиіс:

дұрыс шешім қабылдау және қоғам өміріне жасампаздықпен араласу, өзгерістерге икемділік пен даярлықты көрсету үшін шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;

ақпараттық-коммуникациялық құралдарды пайдалану арқылы кез-келген тілдік ортада ұжыммен жұмыс істеу үшін коммуникативті болу;

қоршаған болмысты объективті бейнелеу үшін мәдениеттер мен пікірлерге құрмет білдіру;

Отан алдындағы өз міндеттерін атқару және Қазақстанның дамуына үлес қосу үшін жауапты болу, белсенді азаматтық ұстанымын көрсету;

басқаларға құрметпен қарау үшін жылы шырайлы және қамқоршыл болу;

кез-келген өмір жағдаятында өз танымы мен еңбек жолындағы мансабының жоғарылау үдерісін өз бетінше реттеу үшін өмір бойы оқуға дайын болу.

5. Анықталған Құндылықтар шеңберінде орта білім берудің Мақсаты төмендегі кең ауқымды дағдыларға ие оқушы тұлғасын үйлесімді қалыптастыру және дамыту үшін қолайлы білім беру ортасын ұйымдастыру болып табылады:

1. 
   білімді шығармашылық тұрғыдан пайдалану;
   
2. 
   сын тұрғысынан ойлау;
   
3. 
   зерттеу жұмыстарын орындау;
   
4. 
   ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (әрі қарай – АКТ) қолдану;
   
5. 
   коммуникативті қарым-қатынас тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды қолдану;
   
6. 
   топпен бірге және дербес жұмыс істей білу.
   

6. Бастауыш білім берудің негізгі міндеттері:

адам, табиғат пен қоғам туралы пропедевтикалық білім қалыптастыру;

рухани-адамгершілік құндылықтарды дамыту;

функционалдық оқу дағдыларын қалыптастыру: санау, оқу, жазу, өз ойын логикалық түрде жеткізу, себеп-салдар байланыстарын анықтау;

дербес және ұжымдық жұмысты нәтижелі ұйымдастырудың негізі ретінде ақпарат іздеу, талдау және түсіндіру дағдыларын жас мүмкіншіліктеріне қарай дамыту.

7. Бастауыш білім берудің білім беру бағдарламаларын жүзеге асыратын білім беру ұйымдары (әрі қарай – білім беру ұйымдары) меншік түріне және ведомстволық бағыныштылығына, сонымен қатар оқыту тіліне қарамастан білім беру іс-әрекетін: 

1) осы мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандартына; 

2) оқу бағдарламалары мен үлгілік (типтік) оқу жоспарларына; 

3) Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы өкілетті органы белгіленген тәртіп бойынша бекіткен басқа да нормативтік және құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырады. 

8. Стандарт бастауыш тұлға, қоғам мен мемлекеттің білім берудегі келісілген мүдделерін көрсетеді.

9. Стандартты қолдану:

күтілетін оқыту нәтижелері түрінде ұсынылған бастауыш білім берудің мақсаттар жүйесін айқындау есебінен оқыту сапасын жоғарылатуға;

білім беру үдерісін қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде ұйымдастыру үшін қажетті жағдайды жасау арқылы үштілді білім беру саясатын жүзеге асыруға;

оқушылардың ғылыми зерттеу әдістері мен танымдық әдістер туралы ілімді меңгеруін меңзейтін бастауыш білім берудің академиялық және тәжірибелік бағыттылығын үйлестіруге;

оқушылардың жас мүмкіншіліктерін есепке ала отырып, оқу пәндері мазмұнының тереңдігі мен күрделілігін қамтамасыз ететін пәндік білім мен дағдыларды сатылап арттыруға;

орта білім беру құндылықтары мен мақсаттарына, күнделікті білім беру үдерісінің мазмұндық негізін айқындайтын білім беру салалары бойынша күтілетін оқыту нәтижелерінің жүйесіне негізделген оқыту мен тәрбие бірлігі принципін жүзеге асыруға;

балалар денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету және тұлғаны толықтай дамыту, балалардың айрықша білім алу қажеттіліктерін қанағаттандыру, сонымен қатар оқушылардың қосымша білім алу қажеттілігін қанағаттандыру үшін қолайлы жағдай туғызуға;

орта білім беру ұйымдарының типі мен түрінің алуантүрлілігі жағдайында бастауыш білім беру баламалылығын қамтамасыз етуге;

білім беру ұйымдарында инновациялық тәжірибені қолдауға және дамытуға;

білім беру ұйымдарының білім беру сапасын қамтамасыз етудегі іс-әрекетін объективті бағалауды ұйымдастыруға бағытталған.

10. Стандарт:

алуан типті және түрлі білім беру ұйымдарына, оның ішінде ақыл-ес кемістігі бар балаларға арналған арнайы мектептерден өзге арнайы білім беру ұйымдарына арналған үлгілік (типтік) оқу жоспарын;

бастауыш білім берудің оқу пәндері бойынша оқу бағдарламаларын;

оқу пәндері бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді;

оқу пәндері бойынша оқушылардың оқу жетістіктерін бағалауға арналған критерийлерді;

білім беру ұйымдарында күтілетін оқыту нәтижелеріне қол жеткізуді қамтамасыз ететін басқару жүйелерін;

білім беру мекемелерінің білім беру үдерісіне мониторинг жасау жүйесін;

білім беру мекемелерінің білім беру үдерісін материалдық-техникалық, ақпараттық қамсыздандыруға қойылатын ортақ талаптарды;

білім беру ұйымдарының білім беру сапасын қамтамасыз етудегі іс-әрекетін бағалау параметрлерін әзірлеуге негіз болып табылады.

11. Білім беру ұйымдары тәрбие, оқыту мен дамытудың түрлі әдістері, формалары мен педагогикалық технологияларын пайдалану арқылы оқушылардың Стандартта айқындалған күтілетін оқыту нәтижелеріне қол жеткізуі үшін салауатты орта қалыптастырады.

12. Стандартта Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сәйкес терминдер, анықтамалар мен қысқартулар қолданылады. Оларға қосымша келесі терминдер мен олардың анықтамалары енгізілген:

1) бастауыш білім берудің базалық мазмұны – білім беру ұйымдарында меншік нысанына, типі мен түріне, сонымен қатар оқыту тіліне қарамастан меңгерілуге міндетті, білім берудің келесі деңгейлерінде білім алуды жалғастыруға жеткілікті, білім беру мақсаттары мен күтілетін оқыту нәтижелеріне қол жеткізу құралы болып табылатын бастауыш білім беру мазмұнының құрамы, құрылымы және көлемі;

2) сабақтан тыс іс-әрекет – білім беру ұйымындағы толыққанды оқу-тәрбие үдерісінің құрамдас бөлігі, оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудың бір формасы;

3) элективті курстар (таңдау бойынша курстар) – білім берудің оқу бағдарламаларын қызығушылықтарға қарай жүзеге асырудың ұйымдастыру формасы, оқушылардың білім алу даярлығын кеңейтуге бағытталған оқу жоспарының вариативті компонентінің құрамдас бөлігі;

4) күтілетін оқу нәтижелері – оқушылардың даму көрсеткіштері болып табылатын және тұлға, қоғам мен мемлекеттің үміттерін бейнелейтін, оқушылардың жалпы білім беру мақсаттарына қарай ілгерілеуі барысындағы оқу жетістіктерін бақылауға мүмкіндік беретін бастауыш білім берудің (оқыту және тәрбие) ұзақ және қысқа мерзімді мақсаттар жүйесі.

5) білім беру аясы – бір-біріне жақын оқу пәндері жиынтығынан тұратын білім берудің базалық мазмұнының құрамдас бөлігі;

6) критериалды бағалау – айқындалған, бірге даярланған, үдерістің барлық қатысушыларына (оқушылар, білім беру ұйымдарының әкімшіліктері, педагогикалық персонал, ата-аналар және басқа да заңды өкілдер) алдын-ала белгілі, бастауыш білім беру мақсаттары мен мазмұнына сай критерийлермен оқушылардың оқу жетістіктерін салыстыруға негізделген бағалау үдерісі;

7) бағалау – даярланған критерийлер бойынша оқушының қол жеткізген оқыту нәтижелерін күтілетін оқыту нәтижелерімен салыстыру үдерісі;

8) формативті (ағымдық) бағалау – сабақтағы және/не үйдегі күнделікті жұмыс барысындағы білім мен дағдыларды меңгерудің ағымдық деңгейін айқындайды және оқыту кезінде оқушы мен педагог арасында жедел өзара байланысты жүзеге асырады, оқушыларға жаңа материалды меңгеру кезеңінде тапсырманы қаншалықты дұрыс орындап, оқу мақсатына қол жеткізгендігін түсінуге мүмкіндік береді;

9) ішкі жиынтық бағалау – сынып бойынша оқу материалдарының үлкен тарауын не бөлімін оқығаннан кейін меңгерілген білім мен қалыптасқан дағдылар деңгейін айқындайды;

10) сыртқы жиынтық бағалау – негізгі орта және жалпы орта білім беру соңындағы меңгерілген білім мен қалыптасқан дағдылар деңгейін айқындайды;

11) білім беру үдерісіне мониторинг жасау – білім беру ұйымдарында білім беру үдерісін жүзеге асыру нәтижелері мен шарттарын жүйелі бақылау, диагностика жасау, талдау, бағалау және жағдайы мен өзгеріс динамикасын болжау;

12) үлгілік (типтік) оқу жоспары – оқу пәндерінің тізімін реттейтін және тиісті білім беру деңгейіндегі оқу жүктемесінің инвариантты және вариативті компоненттер көлемін айқындайтын құжат;

13) оқу жүктемесінің инвариантты компоненті – білім беру ұйымдарының меншік нысанына, типі мен түріне, сонымен қатар оқыту тіліне қарамастан барлық оқушылардың меңгеруі міндетті оқу пәндерін айқындайтын үлгілік (типтік) оқу жоспарының құрамдас компоненті;

14) оқу жүктемесінің вариативті компоненті – білім беру ұйымы меншік нысанына, типі мен түріне, сонымен қатар оқыту тіліне қарамастан оқушылардың білім алу қажеттіліктеріне қарай айқындайтын үлгілік (типтік) оқу жоспарының құрамдас компоненті;

15) білім беру құндылықтары – оқушының өз әлеуетін өзі үшін және қоғам мен мемлекетің дамуына бағыттауы үшін оқушы тұлғасының қалыптасуы мен дамуындағы білім берудің ролін айқындайтын бағдарлар;

16) жиынтық жұмыс – белгілі бір оқу кезеңіндегі (тоқсан, жартыжылдық, жыл) оқушының оқу жетістіктерін анықтауға арналған оқушы жұмысы.

17) инклюзивті білім беру – мүмкіндігі шектеулі (дене және/не ақыл-ес кемістігі бар) барлық балаларды жалпы білім беру үрдісіне толықтай тартуға, жанұяның белсенді қатысуы, баланың дербес қажеттіліктерін коррекциялық-педагогикалық және әлеуметтік қолдау, ортаны балалардың дербес ерекшеліктері мен білім алу қажеттіліктеріне бейімдеуге бағытталған мемлекет саясаты;

18) айрықша білім алу қажеттіліктері – белгілі бір себептермен білім алуда қиналатын балалар, оның ішінде дене және ақыл-ес кемістігі бар балалар, әлеуметтік-экономикалық, мәдени, діни, ұлттық, тілдік, географиялық немесе басқа да факторларға байланысты білім алуда тұрақты не уақытша қиындықтар көретін балалардың қажеттіліктері.

13. Білім беру аялары бойынша күтілетін оқыту нәтижелері – бұл әр білім аясы бойынша бекітілген бастауыш білім берудің ұзақ мерзімді сипаттағы мақсаттар жүйесі.

14. Білім беру аясы бойынша күтілетін оқыту нәтижелері бастауыш білім берудің базалық мазмұнын анықтауға, оқушылардың әртүрлі білім алу қажеттілік деңгейлеріне қарай, оның ішінде мүмкіндігі шектеулі балалар үшін пәндер бойынша бастауыш білім берудің оқу бағдарламаларының түрлі нұсқаларын құрастыруға негіз болып табылады.

15. Бастауыш білім берудің оқу бағдарламаларында күтілетін оқыту нәтижелері сынып пен әрбір тарау бойынша белгілі бір оқу пәнінің оқыту мақсаты түрінде нақтыланады.

16. Күтілетін оқыту нәтижелерінің жүйесі оқушылардың дербес даму траекториясын жасауға және орта білім беру ұйымынан «шығу» кезінде ұзақ мерзімді оқыту мақсаттарына қарай сатылап ілгерілеуіне мүмкіндік туғызады.

17. Күтілетін оқыту нәтижелері бір-біріне жақын бірнеше оқу пәндерін біріктіретін әрбір білім аясының ерекшелігін есепке ала отырып жоспарланған: «Тіл және әдебиет», «Математика және информатика», «Жаратылыстану», «Адам және қоғам», «Өнер», «Дене шынықтыру».

18. «Тіл мен әдебиет» білім аясы бойынша күтілетін оқыту нәтижелері.

бастауыш мектептің 4-сыныбын бітіргенде оқушы:

тыңдалым және айтылым:

оқылған немесе тыңдалған мәтінді, әңгімені түсінеді, негізгі ойы мен мазмұнын баяндайды, түрлі көзқарастарды анықтайды, ой түйіндейді; ақпараттық мәтіннің мазмұнын баяндайды; әңгімелерді/өлеңдерді мәнерлеп оқиды; оқылған материалды талдайды және баға береді; аудиовизуалды мәтін негізінде өз пікірін білдіруге дәлелдер келтіреді; тақырыпты түсінеді және сөйлеу нормаларын сақтай отырып, оны талқылауға қатысады; диалог жүргізудің түрлі формаларын түсінеді; сөйлеушінің көзқарасын талдайды және бағалайды (бірінші тіл, әдебиет );

ауызша мәтіндегі сөздер мен сөз орамдарының мағынасын түсінеді; аудиовизуалды материалдың мазмұнын түсінеді (оқиғалар, кейіпкерлердің әрекеттері); шағын көлемдегі ауызша мәтіндерге қарапайым талдау жасайды; шағын көлемдегі аудиовизуалды материал мазмұнындағы негізгі кезеңдерін анықтайды; әңгімені қолдау үшін қажетті сөздерді пайдаланады; қысқа әңгімелерді/өлеңдерді мәнерлеп оқиды; оқылған материалды талдайды және баға береді; мәтін негізінде өз пікірін білдіруге дәлелдер келтіреді; тыңдалған немесе оқылған материал бойынша негізгі ойды анықтайды, негізгі кезеңдерін талдайды және түсіндіреді; басқалардың пікірлеріне өз келісімін не қарсылығын білдіріп, баға береді (екінші тіл);

өзі туралы сұрақтардың мағынасын, жалпы оқу тақырыбы, арнайы ақпарат бойынша анық жеткізілетін әңгіменің негізгі мазмұнын және шағын ауызша хабарлама немесе мәтіннің мағынасын түсінеді; мазмұндық нұсқамаларды пайдалана алады; жеке дыбыстар мен қысқа сөздерді таниды; таныс сөздерді, қысқа сөз орамдары мен жай сөйлемдерді айтады; өзі, қазіргі тәжірибесі, заттар туралы негізгі хабарлама мен пікірді жеткізеді; жұппен және топпен жұмыс барысында өз ойын білдіріп, басқалармен әңгімелеседі; жалпы оқу тақырыбы бойынша өте қысқа әңгімелер мен оқиғаларды әңгімелейді (үшінші тіл);

оқиды және кейіпкерлердің «іс-әрекетіне қарап, олардың мінез-құлқын анықтайды талдайды, түрлі мәтіндердің (көркем және көркем емес) құрылымдық ерекшеліктерін анықтайды; мазмұнына қарай сөздің лексикалық мағынасын анықтайды; зер салып оқу арқылы нақты ақпаратты табады; түрлі мәтіндерден ақпарат тауып, мәтін түрлерін салыстырып, тани алады: әңгімелеу, сипаттау және пайымдау (бірінші тіл, әдебиет );

қарапайым қысқа мәтіндегі басты ақпаратты түсінеді; көркем және көркем емес мәтіндерді ажыратады; оқу үшін кітап таңдайды және өз таңдауын түсіндіреді; түрлі дерек көздерінен қалай ақпарат табуды біледі; кейіпкерлердің іс-әрекеттерінің идеясын, оқиғасы мен себептерін түсінгендігін көрсетеді (екінші тіл);

оқиды және таныс бұйрықтарды орындайды; жалпы оқу тақырыбы бойынша өте қысқа қарапайым әдеби және әдеби емес мәтіндерді оқиды; қарапайым бейнелі сөздікті пайдаланады; қысқа қарапайым мәтіндердің басты идеяларын анықтайды; қысқа қарапайым мәтіндердегі айрықша ақпарат пен деталін анықтайды (үшінші тіл);

өз жұмысын жазу үшін хабарлы және хабарлы емес сипаттағы түрлі формаларды таңдайды; өзара байланысқан абзацтардан мәтін құрайды; мәтін мазмұнының негізінде дәлелдер табады және қолданады; басқаларды сендіру үшін дәйектер пайдаланып, мәтін жазады; көркем емес мәтіндердегі сюжет пен композицияны салыстырады; өз мәтінін түзетеді; өз көзқарасын ұсынып, әңгіме жазады; меңгерілген грамматикалық, пунктуациялық және орфографиялық нормаларға сай сөйлемдер құрастырады (бірінші тіл, әдебиет );

оқиға орнын, уақыты мен кейіпкерлерін білдіретін тілдік құралдарды қолданып, хабарлы/хабарлы емес сипатта мәтіндер құрастырады; тыңдалған, оқылған және көрілген материал бойынша қысқаша жазбалар жасайды (тақырыптар, деректер, пікірлер); сөз таптарының грамматикалық мағыналары мен грамматикалық категорияларын (зат есім мен сын есімнің түрлері, етістіктің шақтары) ескере отырып, сөйлемдер құрайды, орфографиялық ережелерді біледі және қолданады; дербес түрде шағын шығармашылық еңбек жазады (өлең, ән не қысқа оқиға, әңгіме) (екінші тіл);

жалпы оқу тақырыбы бойынша қысқа сөйлемдер жоспарлайды, таңдап алады және жазады; кіші және бас әріптермен қысқа сөйлемдер, аттар мен жер атауларын айту арқылы дұрыс жазады; таныс және көп қолданылатын сөздерді айту арқылы дұрыс жазады; жай және таныс сөйлемдердің аяғында нүктелерді айту арқылы дұрыс қояды (үшінші тіл);

оқылған немесе тыңдалған мәтінді, әңгімені түсінеді, негізгі ойы мен мазмұнын баяндайды, түрлі көзқарастарды анықтайды, ой түйіндейді; ақпараттық мәтіннің мазмұнын баяндайды; тақырыпты түсінеді және сөйлеу нормаларын сақтай отырып, оны талқылауға қатысады; диалог жүргізудің түрлі формаларын түсінеді; сөйлеушінің көзқарасын талдайды және бағалайды сұрақтар қояды, айтылған ойларды түсіндіреді не қарсы болады; әңгімелеу және сипаттау мәтіндерінің мазмұнын әңгімелеудің түрлі формаларын қолданады; логикалық бірізділікті қадағалап, өз көзқарасына дәйек келтіреді; диалогқа сөйлеуші және тыңдаушы ретінде қатысады; түсіндіру, нандыру, ой таластыру үшін сөйлеуші қолданған басты әдістерді анықтайды (бірінші тіл, әдебиет );

ресми және бейресми қарым-қатынас стилінің ерекшеліктерін айқындайды; тыңдаған мәтініндегі бейтаныс сөздер мен сөз орамдарының мағынасын түсінеді, мәтін мазмұнын түсінеді; шағын көлемдегі ауызша тыңдаған мәтіндерге қарапайым талдау жасайды; аудиовизуалды материалдың, телевизиялық бағдарламалар үзіндісінің мағынасын түсінеді; қарым-қатынас орны мен жағдайы, қатысушылардың ерекшелігіне (коммуникация) қарай сөйлеу стилінің қалай өзгеретіндігін түсінеді; мәтіннің стилін ескере отырып, сұрақтар қояды; алдын-ала дайындалған жазбалар мен жоспарды пайдаланып әңгіме, оқиға мазмұнын әңгімелейді; оқыған, тыңдаған материал туралы өз пікірін білдіреді; берілген тақырып бойынша өз бетінше талқылайды, оқыған, тыңдаған және көрген материалы негізінде қорытынды жасайды (екінші тіл);

жалпы оқу тақырыбы бойынша қысқа сұхбаттың негізгі мазмұнын, шағын әңгіменің мағынасын түсінеді; дыбыстарды, дыбыс тіркесімдерін және дыбысталуы оқушының ана тіліндегі сөздерге ұқсас сөздерді таниды; жалпы оқу тақырыбы бойынша қысқа сұхбаттың мазмұны мен мағынасын болжау үшін мазмұндық нұсқауды пайдаланады; өзі туралы негізгі хабарламалар мен пікірлер, қазіргі және өткен тәжірибе туралы сұрақтар мен жауаптар, таныс сөздер мен қысқа сөз тіркестерін құрастырады; тиісті сөздерді, сөз орамдары мен сөйлемдерді қолданып, жұппен және топпен жұмыс істеу барысында әңгімелеседі; жалпы оқу тақырыбы бойынша қысқа әңгімелер мен оқиғаларды айтады (үшінші тіл);

оқиды және жазушылардың өз кейіпкерлеріне деген көзқарасы туралы қорытынды жасайды; көркем және көркем емес мәтіндердің негізгі идеясы мен композициясын анықтайды; кейіпкер образын жасау үшін автордың қолданған көркем-мәнерлі құралдарын айқындайды; белгілі бір міндетті орындау үшін қажетті ақпаратты табады; мәтін түрлерін бағалайды және мәтін түрлерін таниды (әңгімелеу, сипаттау және пайымдау); берілген мәтін түрлерін түрлі дерек көздерінен табады (бірінші тіл, әдебиет );

анықтамалық материалды қарап, қысқа мәтіндегі бейтаныс сөздер мен сөз орамдарының мағынасын оқиды және анықтайды; мәтінді ұйымдастыру ерекшеліктерін таниды және бейнелейді (мысалы: әліпби реті, сұлба, диаграммалар, суреттер мен олардың жазбалары, т.б.); оқылған материал бойынша маңызды кезеңдерді түсіндіріп, әсерімен бөліседі; оқылған материалды түсінгендігін бейнелеу арқылы көрсетеді (кейіпкерлер мен оқиғаларды көрсету); түрлі дерек көздерінен қажетті ақпаратты қалай таңдап алуды біледі; оқылған не тыңдалған материал негізінде өз келісімін не қарсылығын білдіреді; түрлі көзқарастарды түсіндіреді, пайымдайды және ой таластырады (екінші тіл);
жалпы оқу тақырыбы бойынша қысқа қарапайым көркем және көркем емес мәтіндерді оқиды; қысқа қарапайым мәтіндердегі ойларды таниды; сыныпта және мектеп кітапханасында кітаптар, материалдар мен басқа да баспа өнімдерін табады; қысқа қарапайым мәтіндердің басты идеяларын анықтайды; қысқа қарапайым мәтіндердегі айрықша ақпарат пен деталін айқындайды (үшінші тіл);

жазылым:

«түрлі көркем сөздерді пайдаланып, белгілі бір стильде (хабарлы және хабарлы емес) мәтін жазады; композицияны сақтап, абзацтардан мәтін құрайды; тыңдалым, оқылым материалдарын, сонымен қатар аудиовизуалды материалды қолданып, мазмұндама жазады; мәтін түрлері туралы біліміне сүйеніп, тиісті стиль мен форманы таңдап, дәйекті мәтін жазады; бір тақырыптың түрлі жанрдағы мәтіндерде (поэзия, проза) қалай ұсынылғанын салыстырады; өз мәтінін түзетеді; оқырманға бағытталған мәтінді өзі жазады және ұсынады; сөйлемдерді мәтін түрлеріне қарай бейімдейді; қарапайым күрделі сөйлемдерде (екі грамматикалық негізден тұратын) тыныс белгілерін қолданады, төл сөз бен төлеусөз тыныс белгілерін қадағалайды; таныс сөздерді дұрыс жазады, қиын және бейтаныс сөздерді жазу үшін меңгерілген орфографиялық ережелерді тіл нормаларына сәйкес пайдаланады (бірінші тіл, әдебиет );

тілдік құралдарды қолданып, хабарлы/хабарлы емес сипатта мәтіндер құрастырады; тыңдалған, оқылған және көрілген материал бойынша қысқаша жазбалар жасайды (тақырыптар, деректер, пікірлер); сөз таптарының грамматикалық мағыналары мен грамматикалық категорияларын (зат есім мен сын есімнің түрлері, етістіктің шақтары) ескере отырып, сөйлемдер құрайды, орфографиялық ережелерді біледі және қолданады; дербес түрде шағын шығармашылық еңбек жазады (өлең, ән не қысқа оқиға, әңгіме)мәтінді, оның ішінде презентация жасауға арналған, АКТ қолданған мәтінді абзацтарға бөледі; контекст (мазмұн) пен кейіпкер жасау тәсілдерін (эпитет, теңеу және метафора) қолданады; түрлі дерек көздерінен алынған аудиовизуалды материал негізінде идеяларды жинақтайды; грамматикалық нормаларды ескере отырып, сөйлем құрастырады; жалпы орфография ережелерін біледі және қолданады; тиісті пунктуация нормаларын пайдаланады; түрлі жанрдағы мәтіндерді (хат, ертегі, өлең, әңгіме) өзі құрастырады (екінші тіл);

жалпы оқу тақырыбы бойынша қысқа сөйлемдер жоспарлайды, таңдап алады және жазады; өзі туралы бірнеше жүйелі сөйлем жазады; сөйлемдерді өзара байланыстырады және келістіреді; өз бетінше қысқа сөйлемдерді, есімдер мен жер атауларын тиісті кіші және бас әріптермен дұрыс жазады; таныс және көп қолданылатын сөздерді өзі дұрыс жазады; жай және таныс сөйлемдердің соңында нүкте мен сұрақ белгіні айту арқылы дұрыс қояды (үшінші тіл).

19. «Математика және информатика» білім беру аясы бойынша күтілетін оқу нәтижелері: