Саяси ойлар тарихындағы басқарудың дұрыс және бұрыс формалары
Орындаған :Айтбай Әйгерім Асылбекқызы
• Батыс елдер ішінде саяси идеялар ежелгі гректерде қатты
дамыды. Онда қоғам шығыс елдер мен салыстырғанда онда көп
жағдайда қарама-қарсы өрістеді.Саяси ұйым түрін жеке
мемлекет болып қалған калалар құрды. Патшалық өкіметтің
орнына аристократиялық және құл иеленушілік демократиялық
орын алды.
Көне гректерде саяси ғылымға мол мұра қалдырған ойшылдар
өте көп. Олардың ішінде ең көрнекті Платон мен Аристотель.
Платон атақты философ Сократтың мектебінде оқып, оның үздік
шәкірті болды.
Ол қаза болғаннан кейін қатты қайғырып, біраз елдерді аралады
. Кейін Афиныға келіп өз мектебін-
академияны ашты. Платонның 200-
ден астам еңбектері бар.Олардың ішінде біздің ғылымымызға ті
келей қатысы бар шығармалар “Мемлекет”, “Саясатшы”,
“Заңдар”, “Парменид”.
• Платон атақты философ Сократтың мектебінде
оқып, оның үздік шәкірті болды. Ол қаза
болғаннан кейін қатты қайғырып, біраз
елдерді аралады. Кейін Афиныға келіп өз
мектебін-академияны ашты. Платонның 200-
ден астам еңбектері бар.Олардың ішінде
біздің ғылымымызға тікелей қатысы бар
шығармалар “Мемлекет”, “Саясатшы”,
“Заңдар”, “Парменид”.
• Мемлекеттің дұрыс және бұрыс түрлері - ежелгі грек
ойшылы Аристотель өзінің "Саясат" еңбегінде
қалыптастырған түсінік. Бұл
еңбегінде Аристотель Платонның "Мінсіз мемлекет"
ілімін сынға алады. Платоннан өзгеше ол алдыңғы
орынға мемлекеттің "шексіз жақсы" үлгісін
ұсынады. Платон ұсынған мүлік, әйел, бала ортақтығы
мемлекетті жояды деп түсінеді.Аристотель мемлекет
билеушілерінің алға қоятын мақсаттарына байланысты
мемлекеттік құрылымның дұрыс және бұрыс түрлерін
ажыратады. Дұрыс түрлеріне ол басқарушының санына
қарамай (біреу ме, бернешеу ме, әлде, көпшілік пе)
ортақ игілікке ұмтылатын мемлекеттік құрылымды
жатқызды.
Бұрыс түрлері: 1) тира ния;
2) олига рхия; 3) демократия.
Ал, бұрыс түрлеріне -
билеуші лердің өздерінің жеке
мүдделерін көздейтін
мемлекеттік құрылым жа тады.
Дұрыс түрлері:
1) мона рхия (бі р а дамның
билі гі );
2) а ристократия (а зшылықтың
билі гі ); 3) полития(көпші лі ктің
билі гі ).
• Осылайша, Платон "мінсіз
мемлекетті" іздеді, ал Аристотель,
шынайылыққа бір табан жақын
тұрып, "ортақ мүддені көздесе, кез
келген басқару түрін қабылдауға"
келісті.
Полибий бойынша
басқару формаларының шеңберлік
ауысуы
-тирания -аристократия -олигархия
-демократия -охлократия -
монархия
Халық – ортақ
мүдделері мен
құқықтары
бірлескен
адамдар
Мемлекет
халықтың ісі (
res publica)
Цицеронның(
106-43жж)
негізгі саяси
идеялары
• Ортағасырлардың саяси ілімдерінің сипатты белгілері: -
Сипатты белгілер саяси идеяларды діни догматикамен -
Монархия басқарудың идеалды түрі -Теократия мемлекет пен
шіркеудің байланысы ретінде ақтау -Антикалық грек рим
дәстүрінің ықпалы
Реформация кезеңіндегі негізгі саяси идеялар ( xv-xvi ғғ.)
Мартин Лютер / ұлттық шіркеудің папалық куриядан тәуелісіздігі
Жан Кальвин/ Мемлекетке тәуелсіз пресвитирандық шіркеу.Әр
христианның ақиқат іздеу мен Құдаймен
священниксіз араласуға құқығы бар
Иммануил Кант (1724 – 1804 ж.ж.)
Оның саяси пікірлері “Космополиттік көзқарас жөніндегі жалпы
тарихтың идеялары”, “Өмірлік бейбітшілікке” деген
еңбектерінде баяндалған
Канттың әлуметтік көзқарасының негізгі қағидалары
Әрбір адам ар-намысының, шексіз құндылықтың иесі
Қандай игілікті жоспар болмасын адам оны жүзеге асыру
жолында әдіс, айла , құрал болуға тиіс емес
Христиан діні
феодалдық қоғам
көзқарасынның
өзегі, бір тұтас
христиан
мәдениетінің
негізі болды
Бұл дәуірде
рухани өмірде дін
түгелдей үстемдік
етті
Орта ғасыр мен
қайта өрлеу
дәуіріндегі саяси
ұғымдар
•НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАҚМЕТ!!!
Достарыңызбен бөлісу: |
