АреометрдҢ алай олдану керек. АрхимедтҢ денелердҢ жзу заы ареометр Ғрылысына негҢзделген. Ареометр шыны ттҢктен тҒрады, кеейтҢлген (тҰменгҢ) бҰлҢгҢ балластпен - таза жқне Ғра металл сынытарымен толтырылып, балу температурасы 800С-тан тҰмен шайыр Ғйылан. СҒйыты бетҢнде ареометр сҒйыты тыыздыына байланысты кҰп не аз бҰлҢкте батады. Тыыздыты Ұлшеу кезҢнде балласт арылы ареометр тҢк кйде болады. Жоары бҰлҢгҢнде шкала белгҢленген. Ондаы сандар жоарыдан тҰменге арай ҰседҢ. СҒйытыты салыстырмалы тыыздыы аншалы аз болса, соншалы ареометр тере батады.
34-сурет.
Ареометр
|
Сондықтан оның шкаласының жоғарғы бөлігінде салыстырмалы тығыздықтың ең кіші мәні жазылып, ал төменгі бөлігінде үлкені жазылады. Мысалы, салыстырмалы тығыздықтары 1-ден кем ерітінділер үшін ареометрлердің төменгі бірлігінде 1,000, жоғары 0,990, одан жоғары 0,980 және т.б. тұрады. Цифрлардың арасы кішкене бөліктерге бөлінген, ол салыстырмалы тығыздықты үш он бірлік дәлдігіне дейін анықтауға мүмкіндік береді. Ең тура ареометрлерде шкала 0,2-0,4 біріліктер мәндеріндегі салыстырмалы тығыздықты анықтайды (мысалы, 1,000-тен 1,200-ке дейін, 1,200-ден 1,400-ге дейін және т.с.с. тығыздықтарды анықтау үшін). Мұндай ареометрлер салыстырмалы тығыздықты кең интервалда анықтауға мүмкіндік беретін жиынтық ретінде сатылады. Кейде ареометрлердің термометрі болады, ол бір мезгілде температураны да анықтауға мүмкіндік береді. Көрсеткіштерді есептеу төменгі менискі бойынша жүргізіледі. Ареометрді көбіне тығыздықтары шамалас ерітінділерде дәл мәнін анықтауда қолданылады (мысалы, концентрациялары әртүрлі ерітінділер). Өлшеудің дәлдігі дұрыс болу үшін шкаланың өсімшесі жіңішке етіп жасалынады, сонда азғана тығыздық мәнінің өзгеруі тереңдікке батуына әсер етеді. Тығыздықты өлшеу үшін ареометр сиятындай шыны цилиндрге ерітіндіні құяды және 200С температурада абайлап таза құрғақ ареометрді салады. Ареометрді оның ерітіндіге батпайтығындығына көз жеткізгенше қолдан жібермеу керек, сонымен бірге ареометр цилиндрдің шеті мен түбіне тимеуі керек. 3-4 минутан соң ареометр шкаласындағы мәндерге қарап, ерітіндінің төменгі минискісі бойынша дәл есептейді.
Тығыздықты анықтаған соң ареометрді сумен жуып (егер сулы ерітінділердің тығыздығы анықталса), сүртіп алынған қорапқа немесе жәшікке салады.
Егер суда ерімейтін сұйықтықтардың салыстырмалы тығыздығын анықтайтын болсақ, онда ареометрді қандай да бір органикалық еріткіштермен жуу керек.
Ареометрді сындырып алмай, онымен абайлап жұмыс істеу керек.
Сұйықтықтың қажетті сипаттамаларын бірден беретін арнайы ареометрлер болады. Спирт үшін оның пайыздық мөлшерін бірден көрсететін арнайы спиртометрлер болады; сүт үшін ондағы май мөлшерін көрсететін лактометрлер қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: |