Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

367 
3. ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР 
Жобаның мақсаттары: 
- Жеке адамға әлеуметтік-гуманитарлық білім берудің маңызды құрамдас 
бөлігі ретінде құқықтық оқыту мен тәрбиелеу бағдарламасын іске асыру білім 
берудің барлық деңгейлерінде құзыреттілік тәсілді іске асыру базасында 
оқушылардың 
(оқитын 
жастардың) 
құқықтық 
мәдениетін, 
олардың 
функционалдық сауаттылығын, білім алушылардың құқық саласындағы 
практикалық дағдыларын қалыптастыру;
- «Рухани Жаңғыру» бағдарламасының қағидаттарының бірін іске асыруға 
ықпал ететін білім алушы жастардың құқықтық сауаттылығын, құқықтық сана 
деңгейін арттыру бойынша кешенді жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу; 
- Жеке тұлғаның заңнамасы, құқықтары мен міндеттері туралы берік 
білімге қол жеткізу; 
- Заңның өзгермейтін әлеуметтік құндылық ретіндегі беделін арттыру, оны 
құрметтеу, құқықтық нигилизмді батыл жеңу; 
- Заңды мінез-құлыққа тұрақты бағдар құру, заңға бағыну ұстанымдары 
мен әдеттерін, сот төрелігіне және заң қызметінің өзге де нысандарына қатысу 
дағдылары мен іскерлігін қалыптастыру, сондай-ақ оны бұзудың барлық 
жағдайларына 
төзбеушілік 
атмосферасын 
құру, 
жауапкершіліктің 
бұлтартпастығы міндеттерімен негізделген. 
Жобаның міндеттері: 
- Құқықтық сананы, азаматтықты арттыру; 
- Құқықтық белсенділікті тәрбиелеу, құқықтық көзқарастар, сенімдер, 
көзқарастар кешенін қалыптастыру; 
- Құқықтық сананы арттыру саласындағы педагогикалық, білім беру 
және практикаға бағытталған іс-шаралар кешенін ұйымдастыру және өткізу; 
- Құқықтық сананы, құқықтық сауаттылықты арттыру бойынша 
ұйымдастырушылық және тәрбиелік міндеттерді шешуге ата-аналарды тарту; 
- Құқықтық сананы арттыруға бағытталған жобаларды іске асыру 
мақсатында барлық стейкхолдерлердің өзара қарым-қатынасты жақсарту; 
- Ұлттық құқықтық мәдениетті сақтау, әдеттегі құқық негізінде тәрбиелеу 
(салт - дәстүр); 
- 
Отбасына 
психологиялық-педагогикалық, 
ақпараттық-құқықтық, 
заңгерлік көмек көрсету; 
- Отбасы институтын дамытуға және нығайтуға, жауапты ата-анаға, 
моральдық-адамгершілік 
қағидаларын 
арттыруға, 
құқықтық 
сананы 
қалыптастыруға жәрдемдесу. 
Жобаның жаңалығы. Осы бағыттағы басқа жұмыстарға қатысты 
жобаның өзіндік үлесі 
- 
Дәстүрлі мәдени құндылықтарға құқықтық тәрбие беру, отбасылық 
дәстүрлерді 
қолдау, 
рухани-практикалық 
халықтық 
тәжірибені, 

368 
азаматтықтың тарихи тәжірибесін, құқықтық сананы беру мақсатында 
ұрпақтар арасындағы байланысты күшейту.
Заң, әлеуметтік қатынастарды реттейтін арнайы институт ретінде, біздің 
елімізде біздің дәуірімізге дейін пайда болды. Мыңдаған жылдар бойы 
құқықтық жүйе белгілі бір заңдарға бағынып қалыптасты және өзгерді.
Атап айтқанда, Хунну империясында қоғамдағы қатынастарды құқықтық 
реттеу пайда болды. Құқықтың негізгі дереккөздеріне кейінірек Төре, одан 
кейінірек Еке-Төре (ұлы ақиқат) деп аталатын әдет болды.
XVIII ғасырдың басында саяси шешімдер қабылдау иерархия – 
шежіредегі жағдаймен анықталды. Әдеттегі заң әдет немесе заң деп аталды. 
Қазақ 
хандығының 
билеушілері 
әдеттегі 
құқықты 
кезең-кезеңімен 
кодификациялады. Мысалы, XVI ғасырдың басында, Қасым ханның тұсында 
«Қасымхан қасқа жолы», XVII ғасырдың аяғында «Жеті жарғы» кодексі болған. 
Әдеттегі құқық балалардың құқықтық жағдайын қатаң реттеді [19]. 
Осылайша, 
Орталық 
Азияның 
көшпенділері 
де 
мемлекеттің 
функцияларының бірін – құқық нормаларын жасауды, сондай-ақ олардың 
мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдануға дейінгі пәрменділігін 
қамтамасыз етуді айқындады. 
- Құқықтық сауаттылық, құқықтық сана білім беру процесінің бөлігі. 
Оқушылардың құқықтық тәрбиесі қазіргі заманғы мектептегі білім беру 
жүйесінің басым міндеттерінің бірі болып табылады, оның мазмұны білім 
алушыларға құқықтық білім беруде. Құқықтық тәрбие қоғамдағы құқықтық 
мәдениетті және адамның заңға бағынатын мінез-құлқын қалыптастырудың 
маңызды шарттарының бірі болып табылады. 
Кәмелетке толмағандардың құқықтық мәдениеті мен заңға бағынатын 
мінез – құлқын тәрбиелеу – бұл азаматтықты, құқықты құрметтеу мен 
сақтауды, дауларды шешудің өркениетті тәсілдерін, құқық бұзушылықтардың 
алдын алуды қалыптастыратын мақсатты шаралар жүйесі [20]. 
Қазіргі білім беру ұйымы – мемлекеттің, қоғамның және жеке адамның 
мүдделері қиылысатын және келісілетін кеңістік. Білім беру ұйымының жаңа 
құқықтық кеңістігі қолданыстағы заңдардың талаптары, соның ішінде: 
- «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі 
№ 319-III Заңы»; 
- Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы N 345 Заңы. 
«Қазақстан Республикасындағы Баланың құқықтары туралы»; 
- «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың 
профилактикасы және балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын 
алу туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі N 591 Қазақстан Республикасының Заңы» 
Бұдан басқа, мемлекеттік білім беру стандарттары жаңа құқықтық білім 
беру кеңістігін қалыптастырудың идеологиялық тұрғыдан жетекші, 
нормативтік тұрғыдан бекітілген құралы болып табылады. 
Қазақстан Республикасында білім алатын жастарды құқықтық оқыту 
тұжырымдамасына сәйкес кәмелетке толмағандарды құқықтық тәрбиелеу 
жөніндегі шаралардың тиімділігін арттыру мақсатында білім алушыларды 

369 
құқықтық тәрбиелеу бағыттары бойынша кешенді тәсілді қамтамасыз ететін іс-
шаралар жоспары әзірленді. Олар: 
- білім беру процесінің барлық қатысушыларының құқықтық ақпаратқа 
қол жеткізуін қамтамасыз ету; 
- саналы заңға бағынатын мінез-құлықты қалыптастыру, балаларда 
әлеуметтік жауапкершілік дағдыларын, заңға, құқық қорғау органдарына 
құрметпен қарауды қалыптастыру; 
- ата-аналардың құқықтық мәдениетін және жауапты ата-ананы 
қалыптастыру [21].
Құқықтық білім берудің басым міндеттерінің бірі – оқушылардың сабақта 
және сабақтан тыс уақытта құқықтық құзыреттілікті қолдануы үшін, яғни 
модельдендірілген жағдайларда және нақты өмірде құқықтық білімді 
қолданудың оң тәжірибесін, адам мен азаматтың құқықтары мен 
бостандықтарын іске асыру және қорғау бойынша заңды және әлеуметтік 
белсенді мінез-құлық тәжірибесін жинақтауға ықпал ететін оқушылардың 
практикалық қызметін ұйымдастыру кезінде нақты жағдайлар жасау болып 
табылады. 
Сондықтан 
құқықтық 
сауаттылықты 
қалыптастырудың 
негізі 
оқушылардың күнделікті, оқу жағдайларында игерілген және сабақта немесе 
сабақтан тыс іс-әрекетте өзектендірілген; жобалық қызмет, рөлдік ойындар, 
практикумдар, тренингтер, пікірталастар, проблемалық жағдайларды шешу 
барысында алынған тәжірибесі болып табылады. 
Құқықтық білім құқықтық тәрбиемен тығыз байланысты және оқу 
пәнінен тыс. Білім беру оқусыз мүмкін емес, ал оқыту қандай да бір жолмен 
тәрбиелік әсер етеді. Құқықтық білім мен тәрбиенің бірыңғай жүйесі ғана 
құқықтық құзыреттілікті қалыптастыруға ықпал етеді.
- «Рухани жаңғыру» бағдарламасы қағидаттарының құрамдас бөлігі 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: