Бисмиллаһир-Рәһманир-рәһим
жүктеу/скачать 486 Kb.
|
| Бисмиллаһир-Рәһманир-рәһим
Бир чохлары дејир ки, вәһһабилији Мәһәммәд ибн Әбдүлвәһһаб јарадыб. Амма демәлијик ки, бу белә дејил. Мәһәммәддән нечә әср өнҹә дә индики вәһһабиләрин әгидәләри (Пејғәмбәрә тәвәссүл вә Ону зијарәт етмәјин һарам олмасы кими) Бәни-Үмәјјә вә бә`зи Һәнбәли мәзһәб алимләри тәрәфиндән сәсләндирилирди. Бахаг: 1. Мәрван: Әһмәд ибн Һәнбәл өз “Мүснәд” әсәриндә белә јазыр:“Бир ҝүн Мәрван ҝөрдү ки, бир нәфәр үзүнү Пејғәмбәрин гәбринә дајајыб. Буну ҝөрән Мәрван гејзлә она деди: Еј, һеч билирсән нә иш тутурсан? Һәмин шәхс башыны галдырды. Мәрван ҝөрдү ки, бу шәхс Әбу Әјјуб Әнсаридир. Әбу Әјјуб деди: Бәли, нә иш тутдуғуму билирәм. Мән дашын јанына дејил, Пејғәмбәрин јанына ҝәлмишәм еј Мәрван! Пејғәмбәрдән ешитмишәм ки, Һәзрәт бујурурду:“Динин башында она лајигли шәхс дајаныбса, о динә ағламајын, амма әҝәр белә олмаса, онда о динин һалына ағлајын.” (“Мүснәди–Әһмәд”, ҹ.5, с. 422; “Әлмус-тәдрәку әләс-сәһиһәјн”, ҹ.4, с.515) 2. Һәҹҹаҹ ибн Јусиф: Һәҹҹаҹ ибн Јусиф Куфәдән Мәдинәјә доғру Ислам пејғәмбәринин гәбрини зијарәт етмәк үчүн һәрәкәт едән шәхсләр барәсиндә белә демишдир:”Ајаглары гурусун онларын! Ҝедиб чүрүмүш, арадан ҝетмиш сүмүкләрә тәваф едирләр. Баша дүшмүрәм, онлар нә үчүн ҝедиб әмирәлмө`минин Әбдүл-Мәликин гәсринин әтрафына фырланмырлар?! Мәҝәр онлар билмирләр ки, бир нәфәрин ҹанишини онун елчисиндән даһа гијмәтлидир?! (“Шәрһу Нәһҹул-бәлағә ли ибни Әбил Һәдид, ҹ. 15, с. 242; “Әл камил фил-луғәти вәл әдәб лил мубәррәҹ, ҹ.1; с. 185.) Мәһәммәд ибн Әбдүлвәһһабын ардыҹыл-ларындан бири белә дејир: Мән Әбдүлвәһһабын өзүндән ешитдим ки, о белә дејирди: Әлимдәки бу әсам Мәһәммәддән даһа хејирли, фајдалыдыр. Она ҝөрә ки, бу мәнә илан, әгрәб кими зәрәрвериҹиләри өлдүрмәјимә көмәк едир. Амма Мәһәммәд өлүб, ҝедибдир. Онун һеч кимсәјә бир хејири, көмәји дәјә билмәз. О, садәҹә бир гасиддир” (Јәни, пејғәмбәр садәҹә мәктуб чатдыран бир почталјон кимидир. Онун бундан башга бир хүсусијјәти јохдур.) (“Әддурәрус-сәнијјә” ли Әһмәд Зејни Дәһлан, ҹ.1, с.42.) 3. Бәрбәһари: 329-ҹу һиҹри тарихиндә дүнјасыны дәјишмиш танынмыш Һәнбәли алими Һәсән ибн Әли Бәрбәһари гәбирләрин зијарәтини һарам етмиш илк шәхсдир. О, Имам Һүсејнә әза сахламағы, нөвһә демәји гадаған етди вә ҝөс-тәриш верди ки, нөвһәханлары өлдүрсүнләр. (“Нишварул муһазирә, ҹ.2, с.134; Әл камил фит-тарих, ҹ.8,с.308.) 4  . Ибн Бәттә: Һәнбәли алими Абдуллаһ ибн Мәһәммәд Укбәри белә һөкм вермишди ки, һәр кәс пејғәмбәрләрин јахуд салеһ инсанларын гәбрини зијарәт етмәк үчүн едилән сәфәри ибадәт һесаб едәрсә, онун әгидәси Пејғәмбәрин сүннәси, јолу вә “иҹма” илә мүхалифдир. Пејғәмбәрин гәбрини зијарәт етмәк үчүн едилән сәфәр һарамдыр. Белә бир шәхс бу сәфәрдә намазыны бүтөв гылмалыдыр. (“Әррәдд әләл әхнаји, ибн Тејмијјә, с. 20, 27; “Шифаус-сигам, Субки, с. 263, 271.)
5. Ибн Тејмијјә: Вәһһабилијин баниси Ибн Тејмијјә демишдир: “Һәр кәс Пејғәмбәрин јахуд салеһ инсанларын биринин гәбри кәнарына ҝедәрәк орадан хәстәлијинә шәфа јахуд борҹунун өдәнмәсини истәјәрсә, мүшрикдир. Она ҝөрә ки, Аллаһдан башга һеч кәс бу ҹүр ишләри баҹармаз. Белә бир адамы төвбә етмәјә вадар етмәк лазымдыр, төвбә етмәзсә, өлдүрүлмәлидир.” (“Зијарәтул губур вәл истинҹа бил мәгбур, с. 156; “Һәдијәтис-сәнијјә, с.40; “Кәшфул иртијаб, с. 214.) 6. Мәһәммәд ибн Әбдүлвәһһаб вә тәвәссүл: Ибн Тејмијјәнин нәзәрләрини дирчәлдән бу шәхс дејир:“Һәр кәс мәләкләрә, пејғәмбәрләрә јахуд салеһ инсанлара үз тутараг, онлары шәфаәтчи едәрәк бунунла Аллаһа јахынлашмаг истәјәрсә, онун ганы һалал, өлдүрүлмәси иҹазәлидир.” (“Кәшфуш-шубәһат”, с. 58; “Мәҹму`у муәллафати Шејх Муһәммәд ибн Әбдүлвәһһаб”, ҹ.6, с.115.) 7. Сәудијјә Әрәбистанынын мүҹтәһидләр групу: Әрәбистанын даими мүфтиләр групу бир нәфәрин шиә илә евләнмәк олармы суалыны белә ҹавабландырмышдыр: “Әһли-сүннә гызларынын шиә оғланлары вә коммунистләрлә евләнмәләри ҹаиз дејилдир. Евләнсәләр, бу евлилик батилдир. Чүнки шиәләр “Әһли-бејт”ә тәвәссүл едәнләрдир. Һалбуки бу әмәл ән бөјүк ширк сајылыр.” (“Фәтавал-ләҹнәтид-даимәти лил буһусил илмијјә вәл ифта”, ҹ. 18, с. 298.) Диҝәр бир суала онлар белә ҹаваб вермишләр: “Шиәләр мүшрикдир. Онлар ислам үммәтиндән хариҹдир. Онларла евләнмәк ҹаиз дејил. Онларын кәсдији һејванын әти һарамдыр.” (“Фәтавал-ләҹнәтид-даимәти лил буһусил илмијјә вәл ифта`, ҹ. 3, с. 373, рәгәм 3008.) Һалбуки бу елми һеј`әт јәһуди вә христианларла евләнмәк барәдә олан суала белә ҹаваб вер-мишдир: “Әһли фәһша олмазса, бир мүсәлманын әһли-китабла - јәһуди јахуд христиан фәрги јохдур-евләнмәси ҹаиздир.” Чох тәәссүф! Онлар Гур`анын јәһуди вә хрис-тианлара гаршы олан мөвгејиндән санки хәбәрсизләрмиш! “Јәһудиләр: "Үзејир Аллаһын оғлудур", хачпәрәстләр дә: "Мәсиһ (Иса) Аллаһын оғлудур, - дедиләр. Онларын ағзында ҝәзән бу (бош) сөзләр даһа өнҹә күфр едәнләрин ("мәләкләр Аллаһын гызларыдыр" - дејәнләрин) сөзләринә бәнзәјир. Аллаһ онлары өлдүрсүн! (Аллаһ онлара лә’нәт еләсин!) Неҹә дә (јалана ујуб һагдан) дөндәрилирләр! -Төвбә 30. Гур`ана ҝөрә Вәһһабиләрин нәзәрләри батилдир. 1  . Пејғәмбәрләрә тәвәссүлүн мәншәји Гур`анда мөвҹуддур. Аллаһын пејғәмбәрләриндән онларын сағлығында көмәк истәмәк вә онлары шәфаәтчи етмәк Гур`анын гәбул етдији мәсәләләрдәндир вә бу, шиә әгидәси илә зидд дејилдир. Аллаһ Гур`анда бујурур: “Биз һәр бир пејғәмбәри, анҹаг она Аллаһын изнилә итаәт олунсун дејә, ҝөндәрдик. Онлар өзләринә зүлм етдикләри заман дәрһал сәнин јанына ҝәлиб Аллаһдан бағышланмаг диләсәјдиләр вә Пејғәмбәр дә онлар үчүн әфв истәсәјди, әлбәттә, Аллаһын төвбәләри гәбул едән, мәрһәмәтли олдуғуну биләрдиләр.” Һәмчинин, Һәзрәт Јусифин әһ-валатында охујуруг ки, онун гардашлары өз ата-ларына белә дејирләр:“Еј ата, бизим үчүн Аллаһдан бағышланмаг дилә.”, “Тезликлә сизин үчүн бағышланмаг диләјәҹәјәм.”-Јусиф 98.
2.Аҹиздән нәсә истәмәк ширк дејилдир. Вәһһабиләр дејирләр ки, өлүләр дириләрин еһ-тијаҹларыны өдәмәк гүдрәтинә малик дејилләр вә шиәләрин өз имамларыны сәсләмәләри бүт-пәрәстләрин өз бүтләрини сәсләмәләринә бән-зәјир ки, Гур`ан бу барәдә бујурур:”Онлар Аллаһы гојуб һеч бир шеј јаратмајанлары сәсләјирләр.”, (Нәһл-16); “Онлар Аллаһы гојуб һеч бир шејә ҹаваб верә билмәјәнләри сәләјирләр” (Рә`д-13-14.) Ҹавабында белә дејирик: Биринҹиси, Әҝәр ширк-дә өлчү еһтијаҹлары өдәмәјә аҹиз бир варлыға тәвәссүлдүрсә, бу мәсәлә анҹаг өлүләрә аид де-јилдир. Әксинә, адам еһтијаҹы өдәмәк ҝүҹү ол-мајан сағ бир шәхсә дә тәвәссүл етсә, мүш-рикдир. Һалбуки һеч бир ағыл саһиби белә бир шеј данышмамыш вә бундан сонра да да-нышмајаҹагдыр. Вәһһаби фикирләринин тә`сири алтына дүшмүш Сән`ани адлы сүнни алими де-јир:“Ҝүҹү чатаҹаглары саһәдә сағ олан јаран-мышлардан көмәк уммағы һеч кәс инкар етмәмишдир”. (“Фәтһул мәҹид”, 167.) Ҝүҹү чатмајан шеји бириндән истәмәк јалныз мә`насыз иш сајыла биләр, нәинки ширк. Икинҹиси, Өлүм сон дејил, бу аләмдән диҝәр бир аләмә көчмәкдир. Үчүнҹүсү, Гур`ан буну ашкар билдирир ки, шә-һидләр вә салеһ инсанлар диридирләр, онлара өлү демәк олмаз. 3. Пејғәмбәри јахуд имамы мүстәгил билмәк ширкдир. Вәһһабиләр дејир: Шиә “Ја Һүсејн”, “Ја Әли” дејир, бу ширкдир. Она ҝөрә ки, Аллаһ бу-јурур ки, Аллаһдан башга чағырдыгларыныз батилдир (Лоғман 30-31) Ҹ  аваб: Бу, о заман ширк олар ки, истәјән шәхс пејғәмбәри јахуд имамы онун истәјини јеринә је-тирәркән онларын Аллаһын гүдрәтинә сөјкән-дикләринә дејил, мүстәгил олдугларына инансын. Амма, онларын Аллаһын гүдрәти, көмәји илә еһтијаҹлары өдәдикләринә инанарса, бу, ширк дејил. Неҹә ки, һәзрәт Иса Гур`анда бујурур: “Мән, һәгигәтән, Рәббиниздән сизә мө’ҹүзә ҝәтирмишәм. Сизин үчүн палчыгдан гуша бәнзәр бир сурәт дүзләдиб она үфүрәрәм, о да Аллаһын изнилә гуш олар. Ана-данҝәлмә корлары, ҹүзам хәстәлијинә тутуланлары са-ғалдар вә Аллаһын изнилә өлүләри дирилдәрәм. Мән евләриниздә једијиниз вә јығыб сахладығыныз шејләри дә сизә хәбәр верәрәм. Әҝәр мө’минсинизсә, бунда (сөјләдикләримдә пејғәмбәр олдуғума) бир дәлил вар-дыр.” (Али-Имран-49)
Сәһабә вә табеинин тәвәссүлә бахышы 1.Әбу Бәкрин Пејғәмбәрә (с) тәвәссүлү: Пеј-ғәмбәрин вәфаты заманы Әбу Бәкр јашадығы “Сонһ” адлы јердән Мәдинәјә ҝәлди вә Һәзрәтин ҹәназәси кәнарында әјләшәрәк белә деди: “Атам-анам сәнә фәда, Аллаһ сәнә ики өлүм јазмамышдыр. Сәнә јаздығы бир өлүм иди ки, ону да артыг өтүрдүн.” (“С. Бухари, ҹ.2, с. 70; “Китабуҹ-ҹәнајиз, бабуд-духул әләл мәјјит бә`дәл мәвт”, ҹ. 5, с. 143.) Бу һәдиси нәгл едән Мәккә мүфтүсү Зејни Дәһлан дава-мында нәгл едир ки, Әбу Бәкр деди: ”Ја Мә-һәммәд! Бизи Аллаһ дәрҝаһында јад ет, та биз дә сә-нин јад етдикләриндән олаг.” (“Зејни Дәһланын сирәси”, ҹ.3, с. 391.) 2. Әмирәл-мө`мининин тәвәссүлү: Һәзрәт Әли (ә) Пејғәмбәрә гүсл верәркән белә дејирди:“Атам-анам сәнә фәда олсун ја Рәсулаллаһ! Сәнин ҝет-мәјинлә елә бир шеј кәсилди ки, һеч бир пејғәмбәрин, мүһүм хәбәрин, сәма хәбәрләринин ҝетмәсилә о кәсилмәмишди.” Имам сонра деди: Атам-анам сәнә фәда олсун! Бизи Аллаһ дәрҝаһында јад ет вә бизи өз јад етдикләриндән гәрар вер.” (“Нәһҹүл-бәлағә”, 235-ҹи хүт-бә.) 3. Бәдәви әрәбин тәвәссүлү: Бүтүн мәзһәб алимләринин һамысы јазмышдыр ки, бир әрәб Пејғәмбәрин гәбри кәнарына ҝәләрәк деди: “Еј пејғәмбәрләрин хејирлиси! Аллаһ сәнә һагг олан бир китаб назил етди вә һәмин китабда бујурду: “Биз һәр бир пејғәмбәри, анҹаг она Аллаһын изнилә итаәт олунсун дејә, ҝөндәрдик. Онлар өзләринә зүлм етдикләри заман дәрһал сәнин јанына ҝәлиб Аллаһдан бағышланмаг диләсәјдиләр вә Пејғәмбәр дә онлар үчүн әфв истәсәјди, әлбәттә, Аллаһын төвбәләри гәбул едән, мәрһәмәтли олдуғуну биләрдиләр.” Мән сәнин Рәбби-нин дәрҝаһына төвбә едән һалда вә сәни шәфаәтчи гәрар верәрәк сәнин јанына ҝәлмишәм. Сонра о, бу шери зүмзүмә едирди: Еј о кәс ки, јер үзүнүн ән әзәмәтли јериндә дәфн олунубсан.Сәнин әтриндән бүтүн јерләр әтирләнмишдир. Ҹаным о гәбирә фәда олсун ки, сән орада дәфн олунубсан. Орададыр паклыг, орададыр сәхавәт, орададыр кәрәм. (Ше`рин мәзмуну) О, сонра истиғфар едәрәк узаглашды. Һәмин ки-ши белә дејир ки, бундан сонра јухуда Һәзрәти (с) ҝөрдүм. О, мәнә бујурду ки, филнакәси тап вә она мүждә вер ки, Аллаһ мәним шәфаәтим са-јәсиндә ону бағышлады. Јухудан ајылдым вә о шәхси нә гәдәр ахтардымса, тапа билмәдим.” (“Ибн Кәсир”, ҹ.1, с. 532; “Тәфсирус-сәаләби”, ҹ.2, с.257; “Шифаус-сигам”, 151...) 4  . Билал ибн Һарисин пејғәмбәр гәбринә тәвәссүлү: Бејһәги ибн Әби Шејбә нәгл едир ки, Өмәрин дөврүндә бир ил һәр јери гытлыг бүрүдү. Бир нәфәр пејғәмбәрин гәбри кәнарына ҝәләрәк деди: “Еј Аллаһын рәсулу! Ҹамаат гырылды. Үммәтини сираб ет. Пејғәмбәр онун јухусуна ҝирәрәк деди: Нараһат олмајын, сираб олаҹагсыныз. (“Тариху мәдинәти Дәмәшг”, ҹ.44, с. 346; Кәнзүл үммал, ҹ.8, с. 431; “Әл исабә”, ҹ.6,с. 216.) Ибн Һәҹәр “Фәтһул бари” вә Ибн Кәсир “Әлбидајә вән ниһајә” китабларында бу рәвајәтин сәнәдинин сәһиһ олдуғуну билдирмишләр. (“Ф. Бари”, ҹ.2, с.412, “Әл бидајә...”, ҹ.7, с.105.) Ибн Һәҹәр јазыр:“О јухуну ҝөрән Пејғәмбәрин сәһабәси Билал ибн Һилал иди. (“Ф. Бари, ҹ.2, с.412.)
5. Билал Һәбәшинин (Пејғәмбәрин азанчысы) тәвәссүлү: О, хәлифә Өмәрин заманында Шамда јашајырды. Бир ҝеҹә јухуда ҝөрдү ки, Пејғәмбәр она дејир: “Еј Билал, бу нә ҹәфадыр ки, мәнә рәва ҝөрүрсән?! Сәнә нә олмушдур, нијә ҝәлиб мәни зијарәт етмирсән?” О, һөвлнак јухудан ојанды вә Мәдинәјә сары јола дүзәлди. Билал Пејғәмбәрин гәбри кәнарына ҝәлди. О, ағлајараг үзүнү Һәзрәтин гәбринә сүртүрдү. Бу заман Һәсән вә Һүсејн ора ҝәлдиләр. Билал онлары гуҹағына ҝөтүрәрәк үз-ҝөзләриндән өпдү. (“Усдул Ғабә,ҹ.1, с. 28.) 6. Имам Маликин Мәнсур Дәваниги илә сөһбәти: Әби Ҹә`фәр Мәнсур Дәваниги Пејғәмбәрин мәс-ҹидиндә зијарәтлә мәшғул иди. О, салам вә дуа-лары уҹа сәслә охујурду. Мәзһәб башчысы олан Малик дә орада иди. О, буну ҝөрдүкдә Мәнсура е`тираз етди ки, сәсини Пејғәмбәр мәсҹидиндә ју-хары галдырма. Она ҝөрә ки, Аллаһ Гур`анда бир групу бу ишинә ҝөрә данламышдыр: “Пејғәмбәрин јанында сәсинизи уҹалтмајын” (Һуҹурат-2) Еј Мәнсур, Пејғәмбәрин дириси дә өлүсү дә еһтирамлыдыр. Мән-сур тәвазө едәрәк сусду вә сонра сорушду ки, гәбирә тәрәф дуа охујум, јохса гибләјә тәрәф? Малик деди: Үзүнү гәбирдән чевирмә. О, сән вә сә-нин атан Адәмин гијамәт ҝүнүндә Аллаһа олан ва-ситәсидир. Үзүнү гәбирә чевир вә Ону шәфаәтчи ет ки, Аллаһ да Ону сәнә шәфаәтчи гәрар версин” (“Әш-шәфа, ҹ.1, с. 28; Шәрһул Мәваһиб лил Гәстәлани, ҹ.8, с. 304-305.) Әһли-сүннә алимләринин тәвәссүлә бахышлары “Әлмусу`әтул Фигһијјәтул Кувејтијјә” ҹ.4. с.156: “Әһ-ли сүннә алимләри Пејғәмбәрин дүнјадан көчмәсиндән сонра она тәвәссүл едәркән садәҹә: “Аллаһым, мән сә-нин пејғәмбәринә хатир сәндән истәјирәм јахуд пејғәм-бәрин мәгамына хатир, јахуд да пејғәмбәрин һаггына ха-тир демәкдә фикир ихтилафлары вардыр. (Јә`ни һа-мысы тәвәссүлү гәбул едирләр, садәҹә онун не-ҹәлијиндә фикир ајрылыглары вардыр.) Фәгиһләрин һамысы белә тәвәссүл етмәјә иҹазә вермишләр. Бунун Пејғәмбәрин сағ олмасы јахуд дүнјадан көчмәси заманы илә һеч бир фәгри јохдур.” (“Шәрһул Мәваһиб”, ҹ.8, с. 304; “Әлмәҹму`, ҹ. 8, с. 274; “Әл-Мәдхәл”, ҹ. 1,с. 248; “Әл-Фәтавал Һиндијјә, ҹ.1, с. 266, ҹ. 5, с. 318; “Фәтһул-Гәдир”, ҹ. 8, с. 497-498; “
Тәр. Мәһәммәдмеһди Шаһмәрданлы 
 
(гыса танышлыг) 
“Мүнтәзирин” Мәдәни-Маариф Бирлији muntezirin_mmb_borc@yahoo.com жүктеу/скачать 486 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|