бөлім Қоғамның негізгі құрамдас бөліктері. тарау. Мәдениет
жүктеу/скачать 15.18 Kb.
|
|
1-бөлім Қоғамның негізгі құрамдас бөліктері. 2 тарау. Мәдениет МӘДЕНИ ҚАҚТЫҒЫС Брукс мәдени бірліктің дәрежесін асыра айтқан сияқты. Шынында да, қазіргі қоғамда тез өзгерістер болып жатыр. Мәдениеттің дамуына байланысты қақтығыстардың кем дегенде үш түрін ажыратуға болады: аномия, мәдени кешігу және бөтен әсер. Нақты тұжырымдалған әлеуметтік нормалардың болмауына байланысты мәдени бірліктің бұзылуын білдіретін "аномия" терминін алғаш рет Эмиль Дюркгейм өткен ғасырдың 90-жылдарында енгізген. Ол кезде аномия дін мен саясаттың ықпалының әлсіреуінен және сауда - өнеркәсіп топтарының рөлінің жоғарылауынан туындады. Бұл өзгерістер бұрын тұрақтылықпен ерекшеленетін адамгершілік құндылықтар жүйесінің ыдырауына әкелді. Содан бері қоғамтанушылар қылмыстың өсуі, ажырасулардың көбеюі және жыныстық қатынастардағы түсініксіздік мәдени бірліктің бұзылуынан, әсіресе діни және отбасылық құндылықтардың тұрақсыздығынан туындағанын бірнеше рет атап өтті. Біздің ғасырдың басында Уильям Филдинг Огборн (1922) мәдени кешігу ұғымын енгізді. Бұл қоғамның материалдық өміріндегі өзгерістер материалдық емес мәдениеттің өзгеруінен (әдет-ғұрыптар, нанымдар, философиялық жүйелер, заңдар мен басқару формалары) алда болған кезде байқалады. Огборнның пікірінше, бұл материалдық және материалдық емес мәдениеттің дамуы арасындағы үнемі сәйкессіздікке әкеледі және нәтижесінде көптеген шешілмеген әлеуметтік мәселелер туындайды. Мысалы, ағаш өңдеу өнеркәсібіндегі прогресс кең орманды алқаптардың жойылуымен байланысты. Бірақ бірте-бірте қоғам оларды сақтаудың өмірлік қажеттілігін түсінеді. Сол сияқты, заманауи машиналардың өнертабысы өндірістегі жазатайым оқиғалардың айтарлықтай өсуіне әкелді. Өндірістік жарақат үшін өтемақы қарастыратын заңнама енгізілгенге дейін көп уақыт өтті. Біз 20-тарауда мәдени кешігу тақырыбын толығырақ қарастырамыз. Бөтен мәдениеттің үстемдігінен туындаған мәдени қақтығыстың үшінші түрі Еуропа халықтарының отарлауына ұшыраған индустрияға дейінгі қоғамдарда байқалды. Б.К. Малиновскийдің (1945) зерттеулеріне сәйкес, мәдениеттің көптеген қарама-қарсы элементтері осы қоғамдардағы ұлттық интеграция процесін тежеді. Оңтүстік Африка қоғамдарын зерттей отырып, Малиновский мүлдем басқа жағдайда қалыптасқан екі мәдениеттің арасындағы қақтығысты анықтады. Отарлауға дейінгі жергілікті тұрғындардың әлеуметтік өмірі біртұтас болды. Қоғамның тайпалық ұйымының негізінде бір уақытта туыстық байланыстар жүйесі, экономикалық және саяси тәртіп, тіпті соғыс әдістері қалыптасты. Отаршыл державалардың мәдениеті, негізінен Ұлыбритания, басқа жағдайларда пайда болды. Бірақ еуропалық құндылықтар жергілікті тұрғындарға жүктелген кезде, екі мәдениеттің бірігуі емес, олардың табиғи емес, шиеленісті араласуы болды. Малиновскийдің пікірінше, бұл қоспасы тұрақсыз болып шықты. Ол колониялар тәуелсіздік алғаннан кейін де тоқтамайтын осы екі мәдениеттің арасында ұзақ күрес болатынын дұрыс болжады. Оны африкалықтардың өз мәдениетіндегі шиеленісті жеңуге деген ұмтылысы қолдайды. Сонымен бірге Малиновский ақыр соңында батыстық құндылықтар жеңеді деп сенді. Осылайша, мәдениет модельдері қарама - қарсы тенденциялар арасындағы тұрақты күрес-біріктіру және ажырату кезінде қалыптасады. Біз американдық мәдениетті және оның перспективаларын талдауға байланысты тараудың соңында осы тақырыпқа қайта ораламыз. жүктеу/скачать 15.18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|