Бөлім тақырыбы: Отарлау және ұлт-азаттық күрес Сабақ тақырыбы: Қазақстанның Ресей империясына қосылуының аяқталуы
Қазақстан тарихы
7-сынып
Оқу мақсаты:
7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау;
Бағалау критерийлері:
- Ресей империясының Ұлы жүз аумағына қарай жылжу себептерін анықтайды.
- Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аймағының Ресей империясы құрамына ену үдерісін түсіндіреді.
Зерттеу сұрағы:
Қазақстанның оңтүстік аймақтарының Ресей империясына қосылуының ерекшеліктері қандай?
Ресейдің Ұлы жүзді қосып алуына себеп болған жағдайлар
ХІХ ғасырдың екінші жартысында Ресей империясында өнеркәсіп пен сауда дамыды. Шикізат пен арзан жұмысшы күшіне қажеттілік пайда болды
Қытай Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу жері үшін бейтараптық саясат ұстанды
Ұлы жүз қазақтарының Ресей қол астына өтуінің себептері
ХІХ ғ. 20-жылдарының басында Ұлы жүз аумағында біртұтас хан билігі қалмады. Қоқан, Хиуа, Бұхара қандықтарының қысымы күшейді
Ұлы жүздің Ресей құрамына қосылу кезеңдері:
Ұлы жүз руларының Ресей билігін мойындауы:
1818 жылы Сүйік сұлтан Абылайханұлының өтініші негізінде жалайыр руының 55 мыңнан аса қоныс тепкен аймағы Ресей билігін мойындады.
1824 жылы Ұлы жүздің 14 сұлтаны бастаған 165 мыңға жуық ер адам Ресейдің қол астына өтті.
1825 жылы 50 мың үйсін Ресейге қосылды.
1863 жылы 4 мың қоңырат пен 5 бың бестаңбалы руы Ресейге қосылды.
Ұлы жүз аумағына неғұрлым тереңдей ену арқылы патша үкіметі бірнеше стратегиялық маңызды міндеттерге қол жеткізуді көздеді:
Ресейге қосып алынған жерлерде Аягөз, Ақтау, Ұлытау, Қапал бекіністері салынды. 1848 жылы Ресей Ұлы жүзде пристав лауазымды қызметін енгізді.
1851 жылы Карбышевтің экспедициясы Таушүбек бекінісін басып алды. Бұл жерде 1854 жылы Верный бекінісінің негізі қаланды.
Бекіту тапсырмасы
Ресейдің Ұлы жүзді қосып алуына түрткі болған себептерді атаңыз
ХІХ ғ. екінші жартысында Ресей үшін тауар өткізудің жаңа көзіне, арзан шикізат пен жұмысшы күшіне деген қажеттіліктің пайда болуы
Үндістан жағынан Англияның Орта Азия мен Қазақстанның оңтүстік өңіріне мүддесінің пайда болуы
Қытайдың Жетісу аймағына қарай жылжи түсу ниетінің болуы
Ұлы жүздің Ресей құрамына қосылу кезеңдерін атаңыз
Бекіту тапсырмасы
1. Ұлы жүз руларының өз еркімен Ресей билігін мойындауы.
2. Ресейдің Ұлы жүз аумағында бекіністер тұрғызуы.
3. Ресейдің Ұлы жүздегі Қоқан, Хиуа бекіністерін жаулап алуы.
Ақпараттың ақиқат/жалған екенін анықтаңыз
Ақпарат
|
Ақиқат
|
Жалған
|
Түсіндіру
|
1. Оңтүстік Қазақстанды жаулап алу мақсатында Ресей империясы Жетісу аймағына әскери бекіністерді тұрғыза бастады
|
+
| | |
2. Жетісу және Оңтүстік Қазақстан аймағын басқару үшін «пристав» лауазымды қызметі енгізіліп, ол Орынбор генерал-губернаторлығына бағындырылды
| |
+
|
Пристав қызметін иеленуші тікелей Батыс Сібір генерал-губернаторлығына бағындырылды
|
3. ХІХ ғ. 30-40 жылдарында Сырдария өзені бойында Қапал, Аягөз, Ақтау, Ұлытау бекіністері бой көтерді
| |
-
|
Қапал, Аягөз, Ақтау, Ұлытау Жетісуда салынған орыс бекіністері
|
4. 1854 ж. Верный бекінісінің негізі қаланып, бұл жерге орыс солдаттары мен офицерлері орналастырылды
|
+
| | |
Зерттеу сұрағы:
Қазақстанның оңтүстік аймақтарының Ресей империясына қосылуының ерекшеліктері қандай?
Достарыңызбен бөлісу: |