Бозор муносабатлари шароитида корхона бошқарув самарадорлигини ошириш учун ишлаб чиқариш жараёнининг истеъмол бозори талабларини эътиборга олган ҳолда диверсификация қилиш зарур

3 
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
 
БУХОРО ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ 
ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ ФАКУЛЬТЕТ 
―Иқтисодиѐт‖ кафедраси 
―Микроиқтисодиѐт‖ фанидан
Maвзу: ―
Корхонада меҳнат унумдорлиги ва уни баҳолашнинг 
асосий кўрсаткичлари
‖
 
Бажарди: 2 ―Б‖ курс талабаси 
Расулов Элбек 
Текширди : C.C. Давлатов_________ 
Бухоро - 2015 йил 

4 
МУНДАРИЖА: 
 
 
Кириш 
I БОБ Корхонада меҳнат унумдорлиги ва уни баҳолашнинг 
асосий кўрсаткичлари.
1.1 Корхонада кадрлар салоҳияти.
1.2 Корхона меҳнат салоҳиятининг ҳолатини ва 
таъминланганлигини ифодаловчи кўрсаткичлар.
1.3. Корхонада меҳнат унумдорлиги ва уни баҳолашнинг 
асосий кўрсаткичлари. 
III БОБ Корхона ходимларига иш ҳақи тўловларини амалга 
ошириш механизмларини такомиллаштириш йўллари 
2.1 Меҳнат унумдорлигини ошириш йўллари. 
2.1 Меҳнатга ҳақ тўлаш тамойиллари
2.3. Ишбай ва вақтбай иш ҳақи тўловлари. 
Хулоса ва таклифлар. 
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 
 
 
 
 
 
 
 

5 
 
 
Кириш 
Иқтисодиѐтнинг изчил ва барқарор ривожланишини таъминлашда келгуси 
давр учун пухта ва ҳар томонлама асосланган чора-тадбирлар, муҳим вазифа ва 
йўналишлар, турли даражалардаги иқтисодий тараққиѐт дастурларнинг ишлаб 
чиқилиши ва аниқ белгилаб олиниши муваффақият гарови ҳисобланади. Айни 
пайтда, босиб ўтилган йўл – олдинги даврдаги эришилган ютуқ ва натижаларни 
танқидий баҳолаш орқали тегишли хулосалар чиқариш, улар асосида ижтимоий-
иқтисодий ривожланиш дастурларини янада такомиллаштириб бориш ҳам муҳим 
принципиал аҳамият касб этади.
Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов 2013 йилнинг асосий 
якунлари ва 2014 йилда Ўзбекистонни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг 
энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган, Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма мажлисидаги мавзусидаги 
маърузалари асосида жамият турмушининг барча соҳаларида – давлат 
бошқарувида, иқтисодиѐт, сиѐсат, тиббиѐт, маиший турмуш, курс иши, маданият 
ва бошқа соҳалари каби таълим таълим тизимида ҳам замоновий бошқарув 
тамойилларини кенг қўллашнинг назарий масалалари муҳим аҳамият касб этади. 
Иқтисодиѐтда таркибий ислоҳотлар ва иқтисодиѐтни модернизациялашни 
янада чуқурлаштириш, унинг кўламини кенгайтириш билан боғлиқ 
масалаларнинг назарий ва амалий томонларини ўрганишда ушбу курс муҳим 
аҳамият касб этади. 
Талабаларга мазкур курс иши хусусиятлари доирасида давлатимизнинг 
бозор иқтисодиѐтига ўтиш йўлидаги саъй-ҳаракати давлат ва жамиятнинг барча 
соҳалардаги, шу жумладан, транспорт тизимидаги чуқур ислоҳатлари билан 
бевосита боғлиқдир. 
Мазкур курс ишида талабалар автотранспорт корхоналарининг таркиби, 
вазифалари, турлари, ишлаб чикариш фондлари ва уларнинг самарадорлиги, 
мехнат унумдорлиги ва иш хакди тизимлари, таннарх шаклланиши, даромад, 
фойда ва рентабеллик тушунчалари ва уларнинг яхшилаш масалаларибилан 
танишадилар. 
Курс ишининг вазифалари куйидагилардан иборат: 
автотранспорт корхоналарининг бошкарув механизмлари, таьмойиллари; 
бозор иктисодгиѐти шароитида транспорт сервис хизматини ташкил этиш, 
сервис ишини маъноси, меъзонлари ва самарадорлиги курсаткичларини, 
иктисодий курсаткичларни урганиш; 
фонд, мехлат ресурслари; 
ишлаб чикдриш харажатлари, таннарх, транспорт сервис хизматлари учун 
туланадиган хак; 

6 
мехнат жараѐнини ташкил этиш ва мехнат ресурсларидан фойдаланиш, 
сервис корхоналарида мехнахга хак тулаш, мехлат жарайнидаги келишмовчилик 
ва ижтимоий кафолатни ўрганиш; 
режалаштириш, мувофикдаштириш, мойиллаштириш, назорат, тахдил ва 
хисоб масалалари. Бошкарувнинг чизшуш, функционал, матрица куринишидаги 
ва богата ташкилий тузилмалари каби асосий иктисодий категорияларни билиш 
ва уларнинг транспорт сохасида амал килишини тушуниш ватахлил этишни 
урганиш. 
Ушбу курс ишини ўзлаштириш жараѐнида компьютер ва замонавий ўқув 
технологияларинн кўллаш: Амалиѐт машгулотларида талабалар замонавий 
технологиялардан фойдаланиб транспорт воситаларинк ишчанлик хусусиятининг 
иктисодий курсаткичларини замонавий комппютер техникаси дастурларидан ѐки 
талабаларнинг узлари тайѐрлаганидан фойдаланиб хисоблайдилар, амалий 
машгулотларни айримлари етакчи автотранспорт корхоналарида утказилади. 
- автотранспорт хизмати кўрсатиш соҳасининг асосий илмий-техникавий 
муаммолари ва ривожининг истиқболини ҳамда уларнинг турдош соҳалар билан 
ўзаро алоқасини тушуниши; 
- ихтисосликнинг муайян соҳаси билан боғлиқ бўлган асосий объектларни, 
ҳодиса ва жараѐнларни билиши, уларни илмий-тадқиқот қилиш усулларини; 
- АТКларнинг асосий ва айланма фондлари, таркиби ва тузилиши, улардан 
фойдаланиш самарадорлиги кўрсаткичларини; 
- автомобиль транспорти хизмати корхоналари турлари ва иқтисодий 
кўрсаткичларини;
- транспорт ва транспорт саноати корхоналарида маҳсулот ва хизматларни 
сертификатлаш масалаларини билиши; 
- автомобиль транспорти корхоналарининг асосий ва ѐрдамчи ишлаб 
чиқариш бўлинмаларида бошқариш жараѐнини ташкил этиш кўникмаларига эга 
бўлиши; 
- ўрганилаѐтган техникавий объектларга қўйиладиган техникавий-
иқтисодий талабларни таърифлаб беришни уддалаши, уларни амалга 
оширишнинг мавжуд илмий-техникавий воситаларини билиши керак. 

7 
1 БОБ Корхонада меҳнат унумдорлиги ва уни баҳолашнинг асосий 
кўрсаткичлари. 
1.1 Корхонада кадрлар салоҳияти. 
Кадрлар салоҳияти - меҳнат ресурсларининг умумий сони ва жинси, ѐши, 
маълумоти, касбий кўникмалари, корхонанинг у ѐки бу бўғинларида ва 
жамоатчилик ишлаб чиқаришида қатнашиши билан ифодаланувчи меҳнат 
ресурслари ѐки имкониятларини ифодалайди. Кадрлар салоҳияти жамият меҳнат 
салоҳиятининг таркибий қисмидир.