Бу бђлfдђн кем килеп йолыр безне

яки

Икенче кљнне чакыртылган хђрефлђр џђм сњзлђр башларын иеп идарђ ђгъзалары каршында басып торалар иде инде. Идарђ рђисе буларак А хђрефе аларны бђйрђмнећ тљсен ќибђрњдђ, иптђшлђреннђн аерымлануда гаеплђде, моныћ сђбђбен аћлатуларын талђп итте.

Беренче булып Вга сњз бирелде.

– Миндђ бђйрђм кайгысы юк. Йђ, кайсыгыз минем кебек эшли? Берњзем ике авазга хезмђт итђм бит мин. Рђхмђт урынына мыскыллы сњзлђр генђ ишетђм, ќитмђсђ. Ни дип шатланыйм? “Вагон”да бер тљрле, “Вђли”дђ икенче тљрле яћгырырга тиеш тђ мин. Тик шђџђр балалары, хђтта аларныћ укытучылары да, укучылардан дљрес ђйтелешемне талђп итђсе урынга, ќимерепме ќимерђлђр мине. “Тавык” сњзен дђ урысча В авазы белђн ђйтђлђр хђзер. Ярый ђле, тавык њзен яклый белђ. Бер малай авылга кайткач, ишегалдында йљргђн тавыкны књреп, урысча В белђн “тавык, тавык!” дип кычкырып янына бара башлаган иде, њзен њчеклђњгђ тњзмичђ очып килеп чукып алды шуны. Ђ мин њземне ничек яклыйм, очлы томшыкларым да юк бит. Кычкыра да алмыйм, башымны иеп, шул ике авазны тартып барырга мђќбњрмен. Ачуланганчы, идарђ булып, берђр чарасын књрер идегез. Башкача тњзђрлегем калмады... – диде дђ, В елап ќибђрде.

Књршесе Б башын кашып алды, ђмма дђшмђде. Чљнки ул бер генђ авазга хезмђт итђ, урысча да, татарча да бер тљрле яћгырый иде. Башкалар да дђшмђделђр. Болары ни сљйлђр, дигђндђй Г белђн Кга тљбђлделђр. Алар исђ, ике аваз тартып аруларыннан, укучыларныћ њзлђрен калын џђм нечкђ яћгырашлы итњ љчен янђшђлђренђ куелырга тиешле сузыкларны буташтырулары нђтиќђсендђ кљлкегђ калуларыннан зарландылар.

Ќ хђрефенећ дђ књћеле тулган иде. Ул њзен Ж белђн еш бутауларын сљйлђде, еламсырап болай диде: “Койрыгымны кистелђр. Ул гына ќитмђде, реклама тактасына зур итеп “ЖИЛЭК” дип язып адђм кљлдерделђр.” Аннан, љзелгђн койрык турын сыйпый–сыйпый, њзлђрен шулай бозып язуга битараф булганнары љчен Ђне дђ, ЌИЛЂК сњзен дђ тђнкыйть утына тотты.

Чират Џга ќитте. Ул џђйкђлдђй тљз гђњдђсе белђн бер адым алга атлады да, бер тын прзидиумдагыларга дђшми генђ карап торгач, кулын селтђп, кире њз урынына килеп басты. Президиумда утырган Я: “Нинди хљрмђтсезлек бу? Ни љчен тђккђберлђнђсећ? Монда барыбыз да тигез хокуклы, сљйлђ.” – диде бик ќитди итеп.

Нинди тигез хокуклылык турында сљйлисећ син. Бераз оялыр идећ ичмасам. – диде Џ. – Урыстан килеп ике хђрефне йоттыћ, бер дђ хокукларын хаклап тормадыћ. Хђзер син булгач татарлар йомшак итеп йђ диясе урынга Я дип кенђ ќибђрђлђр. Мића килгндђ, арагызда мин ић хокуксызы. Карагыз Хга, ничек кукраеп утырган була президиумда. Аны радио, телевидение дикторлары књтђрде шулай, минем башка бастырып. “Шђхђр”, “хђйкђл”, “хаман”, “хђммђгезгђ” дип сиптерђлђр генђ тљрле дулкыннарда. “Џђм” урынына “хђм”, хђтта “хам” дия башладылар инде. Эшлђр болай барса, мине алфавиттан ук тљшереп калдырырлар, ахрысы. Инде телдђн тљшеп беттем бит. Бу минем сезнећ арада соћгы тапкыр књренњем булмагае,” – дип тђмамлады сњзен Џ. Башкалар аћа беренче књргђндђй карадылар. Кызганудан књплђренећ књзлђре яшьлђнде. “Џ”ны “Кызыл китап”ка кертергђ кирђк, дигђн тђкъдимнђр ишетелде. “Елап утырудан файда юк. Џ кебек хђрефлђр артыннан безгђ, аерым сњзлђргђ дђ чират ќитмђгђе, – диде “хатын” сњзе. – радио белђн телевидениедђн ишеткђнегез бармы мине? Юк шул, хђзер “тормыш иптђше”нђ алыштырдылар мине. Элек татарлар авыз тутырып “хатыным” дип , алай ђйтмђгђндђ “хђлђл ќефетем” дип сљйлђшђлђр иде. Болай булса, бергђлђп юк булабыз.”

Аны башка хђрефлђр, сњзлђр куђтлђде. ЉЧ сњзе, Љ урынына Њ авазы белђн ђйтњлђре аркасында, њзенећ бљтенлђй башка сњзгђ ђйлђндерелњен бђян итте. Е да њзен бик еш И авазы белђн бутауларыннан зар елады: “Песи” не “писи” дип укыйлар бит, моћа ничек тњзмђк кирђк?!”

“Кадерле ђнием, ђбиебез, тормыш иптђшем, сећелебез, апабыз, киленебез Факия... “ кебек сњз тезмђлђрен тезгђн бу татарларга оят тњгел микђнни соћ? Шундый мђгънђсез ќљмлђлђрне кљн–тљн радио–телевидениедђн кабатлый торгач, татарны тђмам эш кђгазьлђре телендђ сљйлђшњгђ књчереп бетерђлђр инде. – диде К каты итеп, башкаларныћ тавышын бастырып. – Хђрефлђрне, татарча сњзлђрне боздырып, югалтып бетергђнче чарасын књрергђ кирђк.

Аны барчасы да хуплады џђм хакимияткђ, радио–телевидениегђ њз талђплђрен ирештерергђ дигђн карарга килделђр. Карарны тавышка куярга ќыенганнар гына иде, Ч хђрефе чыелдап ќибђрде: ”Кач–чы–гы–ыз, исђ–ђн ка–ла–сы–гы–ыз ки–ил–сђ! ”

Хђрефлђр књз ачып йомганчы кайсы–кая сибелде.

...Ишектђн радио–телевидение хезмђткђрлђре кереп килђ иде...