4.1. Бухгалтерлік шоттардың міндеттері мен кұрылымы. Активтік, пассивтік шоттар және оларды жазу тәртібі Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі акпараттарды топтастыруының және операцияларының мәліметтерін көрсету үшін басты мәні болып бухгалтерлік шоттар саналады. Бухгалтерлік шоттар мамандандырылған белгісі бойынша мына негізгі сұрақ қажауап береді – “Шоттарда не есептеледі?” Бухгалтерлік шоттар әрбір активтердің түрлеріне, меншікті капиталдарға, міндеттемелерге табыстар және ашылады. Әрбір бухгалтерлік шоттардың өздерінің аттары еcептелетін объектілерг ебайланысты және кодтары болады. Англо-американдык бухгалтерлік есепте шоттар жүйесін өздері шығыстарға тағайындап кодтарын бекітеді. Қазакстан бухгалтерлік есебінде және баска СНГ елдерінде шоттарды және кодтарды қаржы министірлігі жасаған және бекіткен бухгалтерлік шоттар жоспарында анықталған. Бухгалтерлік шоттардың міндеттері болып кәсіпорынның муліктерінің түрлері мен олардың ағымдағы жағдайын қадағалап оларға аттарын анықтап, акпаратпен бақылап, оларды басқару максатында және камтамасыз ету.
Бухгалтерлік шоттар
Актив
Пассив
Активтік шоттарда кәсіпорын мүліктерінің түрлері есептелінеді, яғни баланстың активінде көрсетілген. Сондықтан активтік шоттарда бастапқы калдық (с1) шоттың дебетінде жазылады.
Сонымен қатар шоттың дебетінде көбейгені (мүліктің түскені),ал шоттың кредитінде азайғаны жазылады.
Пассивтік шоттарда кәсіпорын мүліктерінің кұралу көздері ягни (капитал мен міндеттемелер) есептелінеді, яғни баланстын пассивтінде көрсетілген. Сондықтан пассивтік шоттарда Бастапкы қалдык (с1)шоттың кредитінде жазылады. Сонымен катар шоттың кредитінде көбейгені (капиталдың, міндеттемелердің) жазылады, ал дебетінде азайғаны (капиталдың, міндеттемелердің) жазылады.
Активтік, пассивтік шоттар мысалы:
Бухгалтерлік шоттардың құрлымын төмендегідей схемадан көруге болады.
Соңғы қалдық (сальдо) табу
Достарыңызбен бөлісу: |