Д. Н. Аяганов., доктор PhD, доцент
жүктеу/скачать 6.23 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- X ТАРАУ. МЕКТЕП ГИГИЕНАСЫ 10.1. МЕКТЕП ЖИҺАЗЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ГИГИЕНАЛЫҚ ТАЛАПТАР
| 9.2 АС ҚОРЫТУ БЕЗДЕРІ
Өт он екі елі ішекке енеді (күніне 1 литрге дейін), оны бауыр жасушалары шығарады, тамақ арасында өт, өт жолына түседі және сол жерде шоғырланады. Өт функциялары: - ұйқы безінің жасушалары шығаратын липазаны белсенді күйге келтіреді және басқа ферменттерді белсендіреді; - майларды эмульсиялайды, оларды ұсақ тамшылардың суспензиясына айналдырады (эмульсияланған майларды қорыту оңай); - аш ішекте сіңу процестеріне белсенді әсер етеді; - ұйқы безі шырынын бөлуді күшейтуге ықпал етеді. Өт шығару бала өмірінің 1-ші күнінен басталады. Ерте жаста өт мөлшері негізгі тағамдық өнімді – құрамында эмульсияланған май бар сүтті сіңіру үшін жеткілікті, жасына қарай өт секрециясы жоғарылайды. Ұйқы безі-ұзындығы 10-12 см. функциялары: трипсин (майларды ыдыратады) және амилаза (көмірсуларды ыдыратады) ферменттері бар ұйқы безінің шырынын шығарады; инсулин гормонын шығарады (қандағы қант деңгейін реттейді). X ТАРАУ. МЕКТЕП ГИГИЕНАСЫ 10.1. МЕКТЕП ЖИҺАЗЫНА ҚОЙЫЛАТЫН ГИГИЕНАЛЫҚ ТАЛАПТАР Мектеп жиһаздары мен құралдары балалар денесінің анатомиялық және физиологиялық мүмкіндіктеріне, олардың өсуі мен жасын ескере отырып сәйкес келуі керек. Сабақ барысында барлық іс - әрекеттермен бірге оқушы ұстануы керек-мектепте болған алғашқы күндерден бастап дұрыс жұмыс қалпын беру керек. Егер тұрақты тепе-теңдік минималды физиологиялық шығындармен, жүрек - тамыр, тыныс алу, ас қорыту жүйелерінің, есту және көру анализаторларының қалыпты қызметі сақталса, дененің қалпы дұрыс сақталады. Оқушы орындыққа отыруы керек, бел бөлігін артқы жағына қойып, денесі мен басын біркелкі ұстап, оқу кезінде сәл алға қарай еңкейуі керек. Үстелдің (үстелдің) шеті мен дененің алдыңғы беті арасында міндетті түрде 4-5 см бос орын сақталады. Оқушының аяғы жамбас және тізе буындарында дұрыс бұрышта бүгілген, аяқтар еденге немесе аяқ киімге сүйенеді, білектер үстелдің қақпағында еркін жатып, қосымша тірек жасайды және бұлшықет тонусын азайтады. Дененің сәл көлбеу орналасуы, дене буындарының бұрыштарын еркін өзгерту мүмкіндігі және аяқ - қолдардың орналасуы тірек-қимыл аппаратына, оқушының орталық жүйке және вегетативті жүйелеріне жүктемені жеңілдетеді. Физиологиялық ұтымды позаны сақтаудың маңызды шарты-жиһаз өлшемдерінің оқушының антропометриялық мәліметтеріне, ең алдымен оның өсуіне сәйкестігі. Мектеп оқушыларына арналған арнайы зерттеулер негізінде 15 см аралықпен өсу шкаласы қабылданды, оның негізінде ГОСТ 11015-93 және 11016-93 (оқушы үстелдері, және оқушы орындықтары) сәйкес таңбаланған 6 нөмірлі оқушы жиһазына арналған стандарттар жасалды. Кішігірім жиһаз сынып тақтасына жақын тұрады, ал үлкен жиһаз сәл арырақ тұрады. Инклюзивті оқытылатын топтардың жиһаздарын тақтаға жақын орналастыру қажет болған жағдайда оны бірінші немесе үшінші (төртінші) қатарға бірінші қою керек. Әрбір оқушыға оның өсуіне сәйкес келетін жұмыс уақытын қамтамасыз етуге тырысу керек. Балаларды сыныпта дұрыс отырғызу үшін тек антропометриялық деректерді ғана емес, олардың денсаулық жағдайын да ескеру қажет. Сынып бөлмесінде кез келген қатардағы бірінші және екінші парталардың (үстелдердің) артындағы жұмыс орындары есту қабілеті бұзылған оқушыларға беріледі. Көру өткірлігі төмен балаларға алғашқы үстелдерде, бірақ терезеге жақын жерлерде де орын ұсынылады. Парталар (үстелдер) қатарлары арасындағы өту жолдарының ені кемінде 0,6 м, ал соңғы парталардан артқы қабырға бойымен орналасқан шкафтарға дейінгі қашықтық – 0,8 м болуы тиіс. Оқушыларға арналған орындықтардың орындықтары қатаң, бөкселер мен жамбастардың пішініне сәйкес, алдыңғы бөлігінде 10-15 мм тереңдікте, дөңгелек бұрыштары мен жартылай жиегі болуы керек. Бейінді емес орындықтардың арқасына қарай 3 градус еңісі болуы тиіс. Орындықтың артқы жағы қатты (түзу немесе иілген) болу керек. Оқу үй-жайларын жабдықтау кезінде өту жолдарының мөлшері мен жабдық заттары арасындағы қашықтық сақталуы тиіс: - қатарлардағы парталар арасындағы қашықтық кемінде 60 см; - қабырғалар бойымен қатарлар, қабырғалар мен шкафтар арасындағы қашықтық 50-70 см-ден кем; - бірінші партадан сынып тақтасына дейінгі қашықтық 2,4-2,7 м; - оқушы орнының сынып тақтасынан ең үлкен қашықтығы 8 м аспайды; - тақтаның төменгі жиегінің еденнен биіктігі 80-90 см. жүктеу/скачать 6.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|