Дар бораи муроxиат[ои ша[рвандон

Дар бораи муроxиат[ои ша[рвандон

Ша[рвандон мувофиrи Конститутсияи (Сарrонуни) Xум[урии Тоxикистон [уrуr доранд шахсан ё якљоя бо дигарон ва ё ба воситаи намояндагони ваколатдори худ, бо тартиби муќарраркардаи њамин Ќонун ба маrомоти њокимияти дав­латb, маќомоти мањаллии њокимияти давлатї, маќомоти худидоракунии шањрак ва дењот ва шахсони мансабдор, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о ва ташкилот[о, сар­фи назар аз шакли моликият, ки њалли масъалањои дар муроxиат овардашуда ба салоњияти онњо дохил мешаванд, мурољиат намоянд.

{ама дар назди ќонун ва суд баробаранд. Давлат ба [ар кас, rатъи назар аз миллат, нажод, xинс, забон, эътиrоди динb, мавќеи сиёсb, тањсилот, вазъи иxтимоb ва молу мулкиаш [уrуrу озоди[оро кафолат меди[ад.

Ша[рвандони Xум[урии Тоxикистон дар идоракунии кор[ои дав­латb ва xамъиятb иштирок намуда, [уrуrу озоди[оеро, ки Конститутсияи Xум[урии Тоxикистон ва rонун[ои дигар ба он[о додаанд, амалb на­муда, дорои чунин [уrуr[о мебошанд:

[имояи [уrуr ва манфиат[ои rонунии худ, инчунин [уrуrу манфиат[ои rонунии дигар шахсон ва ташкилот[о;

барrарор намудани [уrуr[ои вайроншудаашон аз тарафи маrомоти сало[иятноки давлатb ва итти[одия[ои xамъиятb.

Дастурамали коргузорї бо мурољиатњои шањрвандонро Њукумати Xум[урии Тоxикистон тасдиќ менамояд.

Муроxиат[ои ша[рвандон иборат аз таклиф[ою ариза[о ва шикоят[о мебошанд.

Таклиф[о — муроxиат[ои ша[рвандон, ки барои бе[тар намудани фаъолияти маrомоти давлатb ё итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, му­ассиса[о ва ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият равона карда шудаанд.

Ариза[о- муроxиатнома[ои ша[рвандон, ки барои бартараф намудани [уrуrвайронкуни[ои барояшон маълумшуда равона карда шудаанд ё аз хо[иши амалb намудани [уrуr[о ва манфиат[ои rонунии ша[рвандон ва ташкилот[о иборатанд.

Шикоят[о — муроxиатнома[ои ша[рвандон бо талаби барrарор намудани [уrуrу манфиат[ои rонунии он[о, ки аз амал, беамалb ё бо rарор[ои маrомоти давлатb, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муас­сиса[о, ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият, инчунин шахсони мансабдор вайрон карда шуда­анд.

Муроxиат[о инфиродb ё дастаљамъона буда метавонанд, ки дар шакли шифоњї ё хаттb пешни[од мегарданд ва барои [имояи [уrуrи шахсb, инчунин [уrуrи дигар шахсон ва ташкилот[ои дигар равона карда мешаванд, агар rонун таври дигар пешбинb накарда бошад. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).

{амон шикоят ё аризаи ша[рванд такрорb [исобида мешавад, ки вай аз rарори аз рeи шикоят ё аризаи якумаш ба [амон як маrом оиди як масъала rабулшуда розb набошад.

{амон шикоят ё аризае шикояту аризаи дуюмбора [исобида мешавад, ки оиди як масъала буда, то гирифтани xавоб ба шикоят ё аризаи якум фиристода шудааст.

Шикоят ё аризаи такрории шањрвандон ба як маќомот, ки дорои далелњои нав намебошанд ё дар онњо њолатњои нав ошкор нашудаанд, мавриди баррасї ќарор намегиранд, агар дар бораи онњо бо тартиби муќаррарнамудаи Ќонуни мазкур, натиљањои санљиши мукаммал мављуд бошанд ва ба шањрванд љавоби пурра дода шуда бошад. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).


Моддаи 4. Додани ариза ва шикоят

Ариза ва шикоят аз тарафи ша[рвандоне, ки [уrуrашон вайрон карда шудааст, аз тарафи шахсоне, ки ша[рвандон он[оро ба ин кор вазифадор кардаанд, инчунин шахси дигар ё ташкилоте, ки бо фаъолияти [ифзи [уrуr машuул аст, дода шуда метавонад. Шикоят ва ариза барои [имояи манфиат[ои ноболиuон ва касони uайриrобили амал аз тарафи намоянда[ои rонунии он[о дода мешавад.

Шикоят ва ариза ба маrомоти болоb, ки шикоятгару аризади[анда тобеи он мебошанд, ба шахси мансабдор ё суд дар ма[алли воrеияти маrомот ё xои кори шахси мансабдор, ки амали он[о мавриди шикоят rарор гирифтааст ё аз рафтори uайриrонунии он[о хабар меди[ад, дода мешавад.
Моддаи 5. Талаботе, ки нисбати муроxиат[о пешни[од мегардад.

Дар муроxиат бояд фамилия, ном, суроuаи ша[рванд, мо[ияти таклиф, ариза ё шикоят зикр гарданд.

Муроxиат[ое, ки дар он[о ном, номи падар, фамилия ва суроuаи ша[рванди муроxиатнамуда зикр нашудаанд, ва ё ба воrеият мувофиr нестанд, мурољиатњои беном буда, мавриди баррасї ќарор намегиранд.

Муроxиат[ое, ки ба маrомоти давлатb, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о, ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият, шахсони мансабдори он[о равона карда шудаанду [алли масъала[ои ба миён гузошташуда ба сало[ияти он[о дохил намешаванд, дар мe[лати на зиёда аз 5 рeз ба маrомот ё шахсони мансабдори дахлдор фиристода, дар ин бора ба муаллифони он[о хабар дода мешавад. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).

Шикоят[о ва ариза[ое, ки бо тартиби муrарраршуда дода шудаанд, [атман бояд мавриди баррасb rарор гиранд. Ќабул накардани шикояту ариза[о мумкин нест. Ариза ва шикоят[ои ша[рвандонро [амчунин ба он маrомот ва шахсони мансабдор фиристодан мумкин нест, ки нисбати амал ва беамалии он[о шикоят намуда ё рафтори uайриrонунии он[о хабар дода мешавад.
Моддаи 6. Муроxиат[ое, ки ба восита[ои ахбори омма фиристода шудаанд

Муроxиат[ое, ки ба восита[ои ахбори омма фиристода шудаанд, мувофиrи Ќонуни мазкур ва rонун[о дар бораи матбуот ва дигар восита[ои ахбори омма мавриди баррасb rарор дода мешаванд.

Ша[рванде, ки бо шикоят ба маrомоти давлатb, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о, ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият муроxиат менамояд, [уrуr дорад:

шахсан далел[ои худро ба шахсе, ки шикоятро санљиш менамояд, баён кунад;

бо маводњои санљиш бо риояи талаботи моддаи 11-уми [ам Ќонуни мазкур шинос шавад;

аз хизмати адвокат ё шахси дигар истифода барад;

дар бораи натиxа[ои баррасии шикоят xавоби хаттb гирад;

xуброни зиёни расонидашударо аз шахсони гуна[кор бо тартиби муrарраркардаи rонун талаб намояд;

Ба амал[о, rарор[ои маrомоти давлатb, итти[одия[о, корхона[о муассиса[о, ташкилот[о, шахсони мансабдори он[о, ки нисбати он[о ба тартиби тобеият ба маrом, шахси мансабдор ё суд муроxиат кардан мумкин аст, амал[ои коллегиалb ва инфиродї, rарор[о тааллуr доранд, ки дар натиxаи он[о:

ша[рванд аз имконияти пурра ё rисман амалb намудани [уrуrе, ки rонун ё дигар санади rонунгузорb додааст, uайриrонунb ма[рум карда шудааст;

ба зиммаи ша[рванд uайриrонунb вазифае гузошта шудааст ё вай uайриrонунb ба xавобгарb кашида шудааст.

Мувофиrи Ќонуни мазкур беамалии маrомот ва шахсони мансабдор, яъне иxро накардани амал[ое низ метавонад мавриди шикоят rарор гирад, ки он[о мебоист ба манфиати ша[рванд анxом медоданд ва метавонистанд анxом ди[анд, вале иxро накардани он[о боиси оrибат[ое шудааст, ки дар rисми якуми [амин модда зикр ёфтаанд.
Моддаи 8¹. Мўњлати пешнињоди мурољиатњо

Мўњлати пешнињоди таклифњо ва аризањои шањрвандон, ки ба маќомоти њокимияти давлатї, маќомоти мањаллии њокимияти давлатї, маќомоти худидоракунии шањрак ва дењот, шахсони мансабдор, иттињодияњои љамъиятї, корхонањо, муассисањо ва ташкилотњо, сарфи назар аз шакли моликият равона карда шудаанд, мањдуд карда намешаванд.

Шикоятњо метавонанд аз тарафи шањрвандон ба маќомоти дахлдор дар мўњлати на дертар аз се сол аз рўзи вайрон карда шудани њуќуќу манфиатњои ќонунии онњо ё аз рўзе, ки чунин вайронкунї ба онњо маълум гардидааст, пешнињод карда шаванд.
Моддаи 9. Ўњдадорињои маrомоти давлатb, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о ва ташкилот[о оиди баррасии муроxиат[о

Маrомоти давлатb ва итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о ва ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият, ро[барони он[о ва дигар шахсони мансабдор дар доираи сало[ияти худ ўњдадоранд: (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).

мунтазам вазъи корро оиди баррасии таклиф[о, ариза[о ва шикоят[ои ша[рвандон дар раёсат[о ва шeъба[ои дахлдори корхона[о, муассиса[о ва ташкилот[ои тобеашон санљиш намоянд, барои бартараф намудани сабаб[о ва шароите, ки боиси вайронкунии [уrуrу манфиат[ои аз тарафи Rонун [имояшавандаи ша[рвандон ё такроран ва дуюмбора расидани шикояту ариза[о мешаванд, тадбир[о андешанд. Муроxиат[оро [аматарафа, беuаразона ва сариваrт дар мўњлати муќаррарнамудаи њамин Ќонун баррасb намоянд, дар сурати зарурат шахсони мансабдорро даъват намуда, аз он[о [уxxат[ои даркориро талаб карда гиранд, кормандонро барои санљиш ба ма[ал[о фиристанд, rарор[ои rонунан асоснок rабул намоянд ва иxрои он[оро таъмин кунанд, дар бораи натиxаи баррасии муроxиат[о ба ша[рвандон хаттb хабар ди[анд.

Рад кардани талаботе, ки дар ариза ва шикоят баён шудааст, бо зикри сабаб[ои радкунb, инчунин шар[и тартиби шикоят нисбати rарори rабулшуда ба маълумоти ша[рванд расонида мешавад.

Таъrиби ша[рвандон ва аъзои оила[ои он[о барои ба воситаи муроxиат[о амалb намудан ё [имоя кардани [уrуrу манфиат[ояшон манъ аст.

{еx касро барои иштирок кардан дар [имояи ягон муроxиат маxбур кардан мумкин нест.

Шахси мансабдоре, ки ша[рвандро барои муроxиат кардан бо тартиби муrарраргардида ё барои танrиди дар он зикршуда, [амчунин барои танrид кардан ба шакли дигар таъrиб менамояд, мувофиrи rонунгузорb ба xавобгарb кашида мешавад. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).

Муроxиат[ои ша[рвандон дар мe[лати то як мо[ аз рeзи расиданашон, вале муроxиат[ое, ки омeзишу та[rиrи иловагиро талаб намекунанд, дар давоми 15 рeз баррасb мешаванд. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).

Дар [олат[ое, ки барои [алли ариза ё шикоят гузаронидани санљиши махсус, талаб карда гирифтани маводњои иловагb ё дидани чора[ои дигар зарур аст, мe[лати [алли ариза ва шикоят ба таври истисно аз тарафи ро[бар ё муовини ро[бари маrомоти дахлдор, корхона, муассиса, ташкилот дароз карда шуда метавонад, аммо на зиёда аз як мо[ ва дар ин бора шахсе, ки ариза ё шикоят додааст, ого[ карда мешавад. Зимнан мe[лати умумии баррасии муроxиат аз ду мо[ зиёд буда наметавонад.
Моддаи. 13. Rабули шахсии ша[рвандон

Вакилони [амаи сат[[о, ро[барон ё дигар шахсони мансабдори маrомоти давлатb, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о, ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият ўњдадоранд, ки ша[рвандро шахсан rабул намоянд. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).

Ша[рвандон мунтазам дар рeз[о ва соат[ои муrарраршуда рeзона rабул карда мешаванд.

Тартиби rабули ша[рвандон дар маrомоти давлатb, итти[одия[ои xамъиятb, корхона[о, муассиса[о ва ташкилот[о, сарфи назар аз шакли моликият аз тарафи ро[барони он[о муайян карда мешавад.

Кормандони маrомоти давлатb, итти[одия[о, корхона[о, муассиса[о, ташкилот[ои xамъиятb, сарфи назар аз шакли моликият, ки:

барои uайриrонунb рад кардани баррасии муроxиат[о:

барои бе сабаб[ои узрнок риоя накардани мe[лати баррасии муроxиат[о;

барои rабул кардани rарори беасоси хилофи Rонун;

барои фош намудани маълумоти дорои сирри давлатb ё дигар сир ё ин ки маълумоти ќонунан њифзшаванда оид ба [аёти шахсии ша[рвандон, инчунин дигар маълумот, ки боиси вайронкунии њуќуќу манфиатњои ќонунии шањрвандон гардидааст, мутобиќи ќонунгузории Xум[урии Тоxикистон ба xавобгарb кашида мешаванд.
Моддаи 15. Xуброни зиёне, ки бинобар риоя накардани талаботи Rонун ба ша[рванд [ангоми баррасии ариза ва шикоят расонида шудааст

Дар мавриди rонеъкунонии ариза ва шикоят маrомоте (ташкилоте), ки аз рeи он[о rарори uайриrонунb rабул кардааст, зиёни расонидашударо вобаста ба додани ариза ва шикоят ва баррасии он, ба шумули маблаuи боxи давлатb, хароxоти иштирок дар баррасии шикоят, ки бо талаби маrомоти дахлдор сурат гирифтааст ва музди миёнаи ме[нати дар ин муддат аздастрафтаро xуброн мекунад. Ба[си оид ба ситонидани пули хароxот ба тартиби судb баррасb карда мешавад.

Ба ша[рванд мувофиrи хо[ишаш ва ба тартиби муrарраркардаи rонун[ои Xум[урии Тоxикистон зиёни маънавие, ки бинобар амал (беамалї) ё rарори uайриrонунии маrомот ё шахси мансабдор [ангоми баррасии шикоят ё аризааш расонида шудааст, метавонад xуброн карда шавад. Андозаи xуброни зиёни маънавb дар ифодаи пулb аз тарафи суд муайян карда мешавад. (Ќ ЉТ аз 29.12.10с, №643).
Моддаи 16. Xавобгарb барои додани аризаву шикоят[ои дорои хусусият[ои зиддиrонунb

Ша[рванд барои додани ариза ва шикояти тў[матангез ва та[rиромез, инчунин даъват ба низои миллb, динb ва амал[ои дигаре, ки мавриди xазои xиноb rарор мегиранд, мувофиrи Ќонуни Xум[урии Тоxикистон ба xавобгарии xиноb кашида мешавад.

Хароxоте, ки аз тарафи маrомоти њокимияти давлатb, маќомоти мањаллии њокимияти давлатї, маќомоти худидоракунии шањрак ва дењот ё итти[одия[ои xамъиятии корхона[о, муассиса[о, ташкилот[о вобаста ба санљиши ариза ва шикоят[ои дорои маълумоти бардурўu сурат гирифтааст, бо rарори суд аз шањрванд рeёнида шуда метавонад.

Назоратро ба риояи талаботи rонунгузорb дар бораи муроxиатњои ша[рвандон маrомоти [окимияти давлатb, инчунин вазорат[о, кумита[ои давлатb, идора[о ва маrомоти итти[одия[ои xамъиятb нисбати корхона[о, муассиса[о, ташкилот[о ва итти[одия[ои тобеашон таъмин менамоянд.

Назорат ба риояи rонун[о дар бораи муроxиат[ои ша[рвандон аз тарафи Прокурори генералии Xум[урии Тоxикистон ва прокурор[ои тобеи вай сурат мегирад.

№ 343

1. Rонуни Xум[урии Тоxикистон «Дар бораи муроxиат[ои ша[рвандон» аз рeзи расман нашр шуданаш мавриди амал rарор дода шавад.

2. {укумати Xум[урии Тоxикистон;

Дастурамалро оиди коргузорb бо муроxиат[ои ша[рвандон тартиб ди[ад;