ДӘріс №19 Турбо Паскаль тілінде программалау негіздері жоспар

1. 
   Турбо Паскаль ортасымен танысу
   
2. 
   Тіл алфавиті
   
3. 
   Паскаль тіліндегі программаның құрылымы
   

F1 –анықтамалық жүйе

F2-дисклік файлға түзетілетін мәтінді жазу

F3- дисклік файлдан редактор терезесінде мәтінді оқу

F4- программаның орындалуының басталуы мен аяқталуы немесе курсор орналасқан жерде тоқтау

F5- белсенді терезені толық экранға жаю

F6- келесі терезені белсенді жасау

F7- өңдеу режимінде қолданылады;

Alt+ F9 –бағдарламаны компиляциялау;

Ctrl +F9 –бағдарламаны компиляциялау және орындау;

ALT+F5 – редактор терезесін нәтижелер шығарудың қара терезесіне алмастыру;

ALT+X –Turbo Pascal ортасынан шығу;

Кез келген тіл алфавиттен басталады. Паскаль тілінің алфавитінде белгілердің үш тобын бөлуге болады: әріптер, сандар және арнаулы символдар. Әріптер ретінде латынның А-дан Z-ке дейінгі бас әріптері қолданылады. Тілдің кейбір нұсқаларында әріптер құрамын орыс не қазақ сөздері тек қана комментарий ретінде қолданылады. Цифрлар ретінде кәдімгі ондық цифрлар қолданылады: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9.

Арнаулы символдардың тобы едәуір көп және одан үш негізгі топшаны бөліп алуға болады: арифметикалық операциялар белгілері, салыстыру операция белгілері, бөлгіштер. Алған білімді тәжірибеде қолданып көрелік және екі санның қосындысын есептейік. Есеп шешудегі біздің әрекетімізді компьютердің көмегінсіз –ақ кәдімгі әдіспен модельдеп көрелік. Ең алдымен бірінші және екінші қосылғыштың мәне неге тең екенін біліп алу қажет. Қосылғыштардың мәнін біз қайда сақтаймыз. Қағазда не өзіміздің жадымызда. Содан соң “қосу” нұсқауын алғаннан кейін біз керекті әрекетті орындап, жауабын аламыз. Ал жауап қайда сақталады, біздің жазымызда не қағазда. Машина тура осы амалдарды орындайды:

1. 
   қосылғыштардың мәнін қабылдайды
   
2. 
   қосылғыштардың мәнін келесі нұсқауға дейін сақтайды.
   
3. 
   берілген қосылғыштарға қажетті амалдар қолданып, оларды сақтайды, бұл жағдайда қосындыны сақтайды.
   
4. 
   адамға жауабын хабарлайды, яғни жауапты көрсетуге мүмкін болатын блок не құрылға қажет.
   

түрде ол былай болады:

Сонымен қорытындылап және қысқаша айтқанда екі санның қоындысын есептеу үшін:

а. Айнымалылардың мәнін енгізу ережесі;

ә. “қосу” және қосындыны сақтау ережесі,

б. Нәтижені шығару ережесі

Ережелерді Паскаль тілінде

Мәліметтерді енгізу: read (a,b), readln (a,b)

Қосу ережесі: с:=а+b

Мәліметтерді шығару тізімі write(шығару тізімі), writeln(шығару тізімі)
3. ПАСКАЛЬ ТІЛІНДЕГІ ПРОГРАММАНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

П

Тақырыбы

Операторлар бөлімі мына түрдегі операторлық жақшалармен жасалады: Begin (бастау) және (аяқтау). End сөзінен кейін нүкте қойылады.

Төменде Паскаль тілі бағдарламасының құрылымы жалпы түрде көрсетілген:

Program prob;

LABEL – ( таңба жариялау)

CONST – (тұрақты жариялау)

TYPE - (типті жариялау)

VAR - (айнымалы жариялау)

PROCEDURE, FUNCTION- (процедура мен функцияны жариялау)

BEGIN

Оператор 2;

. . . ;

Oператор n-1;

End.

Мысал: Келесі қарапайым бағдарламаны қарастырып көрелік

V=(4/3) R³ формуласы бойынша шардың көлемін тап.

R=0,2 - шар радиусы; =3,14

Program prob;

Const pi=3.14;

Var

R:real; V:real;

R:=0.2; V:=4*pi*R*R*R/3;

Writeln(‘шар көлемі =‘,V:8:3)

End.

P
в

B
а

A:=8;

P:=(a+b)*2;

Write (p)

End.

1. 
   Бағдарлама дегеніміз не?
   
2. 
   Паскаль тілінің алфавиті қандай?
   
3. 
   Паскаль тілінде бағдарламаны жазу құрылымы қандай?
   
4. 
   Сипаттама бөлімі неден тұрады?
   
5. 
   Алгоритмдік тіл дегеніміз не
   

1. 
   С. Немнюгин «Turbo Pascal» 158 бет