Дәріс Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актінің құрылымы. Адамның ерік қасиеті және өзін-өзі реттеу психологиясы. Тақырып бойынша қарастырылатын сұрақтар
жүктеу/скачать 20.57 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актісінің құрылымы. Ерік
- Ерікті процестің негізгі кезеңдері
|
Дәріс 5. Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актінің құрылымы. Адамның ерік қасиеті және өзін-өзі реттеу психологиясы. Тақырып бойынша қарастырылатын сұрақтар: Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актісінің құрылымы. Адамның негізгі ерік қасиеттері. Ерік және тұлға. Жеке тұлғаның ерік қасиеттерін дамыту. Баланың еркін тәрбиелеудің жолдары мен әдістері қандай? 1. Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актісінің құрылымы. Ерік - бұл адамның мақсатты іс-әрекеттері мен істерін орындау барысында ішкі және сыртқы қиындықтарды жеңе білуінде көрінетін оның мінез-құлқы мен қызметін саналы түрде реттеу. Ойланып істелетін, алға мақсат қоюды қажет ететін, түрлі кедергілерді жеңе білуден көрінетін қимыл-қозғалыстарды психологияда ерік амалдары немесе ерік деп атайды. Ерік – іс-әрекеттің саналы реттелуіне негізделген психиканың ерекше формасы. «Мінезі бар адам», «мінезінің беріктігі» немесе «былжыр», «мінезсіз» деген тіркестерді естігенде, біз адамның бұл анықтамаларында мінездің ерік белгілері көрінетінін ескеруіміз керек. Еріктің міндеті - бұл біздің мінез-құлқымызды бақылау, біздің қызметімізді саналы түрде өзін-өзі реттеу. Ерік әрекеттері күрделілігімен ерекшеленеді. Адамдардың қимыл-әрекеттері екі топқа бөлінеді: еріксіз әрекеттер (түшкіру, жөтелу); ерікті әрекеттер - егер адам мақсатты айқын көріп, бірден іс-әрекетке көшсе, онда олар қарапайым ерікті әрекет туралы айтады. Мысалы, науқас адамды елестетіп көріңізші, ол қолына бір шыны суды әрең алып, аузына апарады, басын еңкейтеді, бір мақсатпен біріктірілген көптеген әрекеттерді орындайды - шөлді басу. Бірақ өмірде біз мотивтер мен тікелей іс-қимылдың арасында қосымша байланыстар пайда болатын жағдайлармен жиі кездесеміз. Мысалы, білім алуды күрделі ерікті әрекет деп санауға болады. Ерікті процестің негізгі кезеңдері: 1) мотивацияның пайда болуы немесе мақсат қою; 2) талқылау кезеңі немесе мотивтер күресі (мақсатқа жету үшін әдістер мен тәсілдерді таңдау); 3) шешім қабылдау (мақсатқа сәйкес әрекеттерді таңдау); 4) қабылданған шешімді орындау. Адам шешім қабылдаған кезде, олар ерік-жігердің шешімділік сияқты ерекшелігі туралы айтады. Шешімді қабылдай алатын адамдар еш ауытқусыз шешімдерді тез арада қабылдайды, өйткені кез келген тартыну немесе шешімсіздік сәтсіз шешімге әкелуі мүмкін, немесе адам, ешқандай шешім қабылдамайды. Өздеріңіз білетіндей, өмірде кейінге қалдыру мүмкін емес жағдайлар болады, бірақ шешімділікті асығыстықпен, абайсыздықпен шатастырмау маңызды. Сонымен, мақсаттар айқын, шешім қабылданды, құралдар таңдалды, міне, ең қиын нәрсе - қабылданған шешімдерді іске асыру басталады. Мұнсыз ерікті іс-әрекет мүлде болмайды және бұған дейінгі барлық күш-жігер мен ойлар бекер. Ақыр соңында, кейде біз керемет шешімдер қабылдаймыз, оларға жетудің дұрыс, сенімді жолдарын таңдаймыз, бірақ біз жұмысты аяқтамаймыз. Бұл жағдайда бізге ерік-жігер, табандылық жетіспейді. Бұған ХІХ-ғасырдағы орыс әдебиетінде жасалған ерекше образ - дұрыс шешім қабылдайтын, бірақ өз ісін соңына дейін жеткізбейтін «артық адам» мысал бола алады. Ерік тек белсенді іс-әрекеттер мен істерде ғана емес, сонымен қатар өзін-өзі ұстай білуде және шыдамдылықта болады. жүктеу/скачать 20.57 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|