Әбілкасым қҰндызай қабылқызы құмкөл кентіндегі биологиялық тазарту станциясының төгінді суларын жоңышқа дақылын өсіруде қайта пайдалану

Қазіргі таңда Қызылорда облысы бойынша жылына орташа есеппен 1,8 млн. м³ төгінді сулар пайда болады. Бұл суларды қазіргі таңда су сүзілу алаңдарында, тоғандарда жинау немесе өзенге құю қалыптасқан проблемаларды толығымен шеше алмайды. Көп ғалымдардан және шаруашылықтан түскен мәліметтерге сүйенсек, бұл суларды ауылшаруашылығында егістік алқаптарын суаруда пайдалану ең тиімді жол болып отыр. Мұндай іс-шара су ресурстарын қорғауға, өнімді жоғарылатуға, топырақ құнарлығын арттыруға көптен-көп ықпал етеді. Міне, осы бағытта ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу арқылы төгінді суларды егістікті суаруда экологияға және экономикаға сай технологиясын қалыптастыру өзекті мәселе болып отыр.

Зерттеу аймағындағы төгінді сулардың минерализациясы 1-3 г/л шамасында ауытқып отырады. Ирригациялық тұрғыда бағалау нәтиежелері төгінді суларды бастапқы тазарту іс- шараларынан соң ауылшаруашылық дақылдары- жоңышқаны қайта суаруда жарамды екендігін көрсетті.

Зерттеу нәтижелері жоңышқаның суару режимі топырақтың төменгі ылғалдылығы 70-75% аралығында болу қажет екендігін айқындады. Сонымен қатар жоңышқаны суару саны жауын- шашын мөлшеріне тікелей байланысты. Жауын-шашын мол жылдары вегетациялық орташа суару нормалары 5250 м³/га болуы қажет, ал құрғақ жылдары суару санын 7-ге дейн көтеріп дақылдың өсіп- өну кезіндегі орташа суару нормасын 5900 м³/га мөлшерінде қамтамасыз ету қажет.

Су шығынының жиынтығы жоңышқаның өсіп- өну кезеңіне және метералогиялық жағдайларға байланысты өзгеріп отырады. Өндірістік жағдайда су тұтыну жиынтығын зерттеу жұмысысының нәтижелеріне жақын мәндерді беретін Шаров және Альпатевтердің формуласын қолдана отырып анықтайды.

Бірдей жағдайда төгінді сулармен суарған жоңышқа дақылының өнімділігі өзен суымен суарылған дақыл өніміне қарағанда 70ц/га артық өнім береді. Төгінді сулармен суарғандағы су тұтыну коэффициенті 12 м³/ц, ал өзен суымен суарғандағы осы көрсеткіш 14 м³/ц.

Төгінді сумен суарылған жоңышқаның сапасының төмендеуі анықталмады, мал- азықтық әрбір 100гр –ға 2 гр шамасында артатындығы байқалды.

Төгінді сулармен суару барысында топырақтың құнарлылығы артады: гидроазот 7%, ауыспалы калий 10%. Ал топырақтағы тұздардың шоғырлануы жыл мезгіліне байланысты ауытқып отырады.

Суару нормасы қадағаланбаған жағдайда топырақтың қайта сортаңдану қаупі туындайды. Осыған байланысты мелиоративтік іс- шаралар орындалуын қажет етеді. Төгінді сумен суарылған өнім өзен суымен суарылған өнімге қарағанда 76,705 мың таза пайда береді және онын рентабельділігі 7% артады.
Резюме

Әбілкасым Құндызай Қабылқызы

Повторное использование сточных вод станции биологической очисткой в г. Кумколь для выращивания люцерны.

Диссертация подготовленная для получения академической степени магистр сельского хозяйства по специальности 6М080500- "Водные ресурсы и водопользование"

• 
  Определение объема, химический состав сточных вод.
  
• 
  Определение пригодности сточных воддля орошения земель,
  
• 
  Обоснования режим орошения культуры люцерны при поливе сточными водами.
  
• 
  Влияние орошения сточными водами на почву.
  
• 
  Экономическое влияние использования сточных вод.
  

• 
  Технология орошения культуры люцерны сточными водами
  
• 
  Влияние орошения сточными водами на урожайность культуры люцерны
  

Ныночные время по Кызылординкой области накопливается среднем в год 1,8млн.м³ сточные воды. Аккумуляция этих вод в поле фильтрации прудах или сбросить в реку не полносью решает сложившуюся проблемы. По данным многих ученых и сельскохозяйственников, эффективное решение использования этих вод на сельскохозяйственном земледелий. Такое мероприятия влияет на охрану водных ресурсов, повышение урожайности, повышение плодородие почвы. Таким образом, за счет проведения научных исследований в этом направлении при поливе сточными водами, создать технологию в соответствии экологи и экономики остается проблемой.

Минерелизация сточныз вод исследуемой зоны меняется в пределах 1-3г/л. Результаты ирригационой оценки показывает, что после первичной очистки сточных вод- пригодны для повторного использования на полив сельскохозяйственной культуры- люцерны.

Результаты исследований определил, что режим орошения люцерны должен быть в пределах 70-75% наименьшой влажности почвы. И еще количество поливов люцерны прямом связаны с количеством выпадающих осадков. В годы обильных осадков вегатационная средняя оросительная норма должна быть 5250м3/га, а в засушливые годы увеличив количество поливов до 7, надо обеспечить оросительную норму в пределах 5900м3/га в период вегетации культуры.

Суммарные потери воды люцерны меняется в зависимости от вегетационной и метеорологической условий. На производстве определяется, используя формулыШарова и Альпатева, которые дают значение близкие к результатам иследовании по водопотреблению.

Уражайность культуры люцерны, полеваемые сточными водами, по сравнению с урожайностю, полеваемые речной водой, в одинаковых условиях дают урожайность 70ц/га больше. Коэффициент водопотребление при орошении сточными водами 12 м3/ц, а при орошении речными водами это показатель 14м3/ц.

Не замечается снижение качество люцерны орашаемимы сточными водами отмечено что, на каждый 100гркормовой единицы прибавки 2гр.

Повышается плодородие почвы при поливе сточными водами: гидроазот 7%, подвижный калий 10%. А, скопление солей в почве меняется в зависомости от времени года.

Не контралирование оросительной нормы, приводит к вторичному засолению почвы. В связи с этим нужно выполнять мелиоративные мероприятия. Урожай, полученные с использованием сточных вод, по сравнению с урожаем, орошаемые речными водами дасть 76,705тыс.тенге чистую прибыль и рентабельность увеличиться на7%.

SUMMARY
Abilkasim Kundyzai Kabilkyzy
Utilization of the industrial waste water of the biological purification station of Kumkol for growing alfalfa seeds
6M080500 – the dissertation was made for getting academic master degree of agriculture on specialty «Water resources and water utilization»

The aim of the research work. Considering the economic, ecological aspects and agroforestry and natural peculiarities of Kyzylorda region, to investigate the way of usage of local water resources and watering the alfalfa seeds from scientific view.

The implementation of our goal in this research paper requires a number of specific objectives:

1. To identify the cubic capacity of waste water and its chemical composition

2. To identify the suitability of waste water for watering the field

3. To establish the watering regime for alfalfa seeds using the waste water

4. To investigate the growing of the alfalfa seeds after watering with waste water

5. The influence of waste water to the sand

6. Economic impact of utilization of waste water

Scientific novelty. To establish the growing of alfalfa seeds identifying the regime of watering with waste water

The theory and significance of the research work:

* Technology of watering the alfalfa seeds with waste water

* The influence waste water for growing the alfalfa seeds

Conclusion:

Nowadays according to statistics, annually the average appearance of the waste water in Kyzylorda region is 1.8 million m3. Using these waste waters through filters and keeping them in reservoir or directing them to the river will not solve the problem. If we believe to the data which we got from scientists and agricultural centers, the usage of these waste waters can perfectly fit the watering of fields can be the one of the best solution. Such works will help us to prevent the loss of water and to protect the local water resources increasing the quality of sand for fields and growing the alfalfa seeds. By this research work we can see that watering the fields with waste water makes an impact to our environment and will be economically and ecologically highlighted topic for everyone.

Mineralization of waste water at the research places is 1-3 gallons. Evaluating from the irrigational view, after investigating waste water and cleaning the water, the survey showed that the watering the agricultural seeds with waste water can be suitable for watering the field again.

The result of research work says that regime of watering alfalfa seeds should have 70-75% wet sand for their perfect growing. In addition, it depends directly on precipitation. During the wet phases and precipitation year, vegetative average of watering norm must be 5250 m3 for per hectare, at the same time for dry phase the watering time should be increased for 7 times and average watering the seeds must be 5900 m3 for per hectare.

The utilization and expenses of watering and seed growing depend on meteorological circumstances. In industrial case, thanks to Sharov and Alpatev’s formula we can identify the usage of water and its volume that have been used.

The alfalfa seeds after watering with waste water comparatively to the water taken from rivers shows that their productivity quite increased to 70 hundredweight for per hectare. Coefficient of utilization of waste water shows 12 m3 for per hundredweight and in case of water taken from river is 14 m3 for per hundredweight.

While watering alfalfa seeds with waste waters, the decreasing of quality wasn’t noticed and for domestic animals it showed that it increases 2 grams for 100 grams of alfalfa.