Әдістемелік нұсқаудың титулдық парағы

(қолы) (күні)

ЖжӘҚБ бастығы ____________ Варакута А.А. «____»_____________2010 ж.

(қолы) (күні)
Университеттің әдістемелік кеңесімен құпталған

«_____»______________ 2010 ж. №____хаттама

Информатика – іргелі ғылым. Информатика ғылым және оқу пәні ретінде. Информатика – адам қызметінің саласы. Информатика пәнінің пәндік аймақтары. Информатиканың пәндік аймақтарының мінездемелері. Ақпараттық жүйелер түсінігі. Компьютермен жұмыс жасау деңгейлері. Компьютерлік сауаттылық, білімділік және мәдениеттілік.

Ақпараттық жүйелер дегеніміз ақпаратты жинауға, сақтауға, іздеуге, талдауға және таратуға бағытталған қолданбалы бағдарламалық өнім. Ақпараттық жүйелер кіріс ақпаратты (қандайда бір мәліметтер, нұсқаулар) және шығыс ақпаратты (есептеу, есептеулер) қамтиды, яғни ақпараттық жүйелер кіріс ақпараттарды өңдеп, шығыс ақпараттарды нәтиже ретінде береді. Амалдарды, әрекеттерді бақылап отыратын кері байланыс механизмі де жүзеге асырылынады. Басқа жүйелер сияқты ақпараттық жүйелер де қоршаған ортада болады.

Дербес компьютердің жалпы құрылымы. Оның модульдерінің негізгі мінездемелері және олардың өзара әрекеттесуі. Шеткері құрылғылар.

1. 
   Негізгі құрылғылар.
   
2. 
   Шеткері құрылғылар (қосымша).
   

2. Шеткері құрылғыларды атқаратын қызметіне байланысты келесі топтарға бөлуге болады:

1. 
   Ақпаратты енгізу.
   
2. 
   Ақпаратты шығару
   
3. 
   Ақпаратты енгізу және шығару.
   

1. 
   Функционалдық пернелер - Ғ1...Ғ12
   
2. 
   Арнайы пернелер – Esc, enter, Caps Lock …
   
3. 
   Курсорды басқару пернелері - ,  , , 
   
4. 
   Алфавитті баспалау пернелері.
   
5. 
   Цифрлар блогы.
   

Ұсынылатын әдебиеттер: [1], [2], [3]

Операциялық жүй туралы түсінік. Операциялық жүйелердің жіктелуі. Windows объектілері. Windows-та файл және бумалармен негізгі әрекеттер.

1. 
   Компьютердің барлық құрылғыларының жұмысын ұйымдастырады және басқарады.
   
2. 
   Барлық программаның орындалуын қамтамасыз етеді.
   
3. 
   Компьютермен пайдаланушының арасында сұхбат жүргізеді.
   

1. 
   Бір есепті және бір терезелі. Мысалы: MS DOS операциялық жүйесі. MS DOS – ең көне операциялық жүйе. Негізгі ұғымдар: каталог, MD – Make Directory, CD – Change Directory.
   

1. 
   Файл аты.
   
2. 
   Кеңейтілуі.
   

Файл аты мен кеңейтілуін бір-бірінен нүкте арқылы ажыратылады.

1. 
   Мәтіндік
   
2. 
   Графиктік
   
3. 
   Дыбыстық
   
4. 
   Кестелік
   
5. 
   Орындауға дайын файл.
   

Ұсынылатын әдебиеттер: [3], [4], [5]

4.1. Мәтінді өңдеу технологиясы.

Мәтіндік редактор: міндеті және негізгі қызметі. Мәтінді енгізу ережесі. Құжат шаблондарын жасау алгоритмі.

4.2. Графиканы өңдеу технологиясы.

Графиктік редактор: міндеті және негізгі қызметі. Графиктік мәліметтерді (растр, вектор) сипаттаудың әдістері. Растрлық және векторлық графиктік редакторлар: айырмашылықтары мен артықшылықтары.

4.3. Сандық мәліметтерді өңдеу технологиясы.

Электрондық кестелер: міндеті және негізгі қызметі. Электрондық кестенің құрылымы. Мәліметтердің типтері және форматтары. Формулалар мен кірістірілген функцияларды қолдану. Диаграмма тұрғызу.
Компьютер кестелерді электрондық түрде ғана емес, сонымен бірге оған кіретін мәліметтерді өңдеу үшін қолдану мүмкіндіктерңін кеңейтуде. Осындай мақсаттар үшін қолданылатын бағдарламалар класы кестелік процессорлар немесе электрондық кестелер деп атайды. MS Excel бағдарламасы кестелік құрылымы болатын құжаттармен жұмыс жасауға арналған файлының кеңейтілуі - *.xls

MS Excel – дің құжаты – жұмыс кітабы деп аталады. Ол әрқайсысы кестелік құрылымда болатын бір немесе бірнеше кестелердің құрайтын жұмыс парақтарының жиынынан тұрады. Әр жұмыс парағының жарлығында оның аты болады. Осы ярлыктар көмегімен жұмыс парақтарына ауысуға болады. Жұмыс парағының атын өзгертуге болады.

1. 
   Жұмыс парағы атында екі рет шерту.
   
2. 
   Жұмыс парағының жанама мәзірде «Переименовать».
   
3. 
   ФорматЛистПереименовать
   

Жолдар 1-65536 дейін сандармен нөмірленген. Бағандар мен жолдар қиылысындағы обьект – кесте ұяшығы деп аталады. Ол кестелік процессордың негізгі обьектісі және мәліметтерді сақтаудың минималды элементі болып табылады.

Ұяшықты – баған мен жол номері арқылы белгілейді. Мысалы: A1, D7, AA8, BZ256 …

Ұяшықты белгілеу адрестік қызметін орындайды.

Рамкамен ерекшеленген ұяшық – белсенді ұяшық деп аталады. Кестеде үнемі бір ұяшық белсенді болып тұрады.

Ұяшық рамкасы кестелік курсор қызметін атқарады. Көршілес орналасқан ұяшықтар тобын – ұяшықтар диапазоны деп атайды.

MS Excel – де мәліметтің үш типін енгізуге болады:

1. 
   Мәтін
   
2. 
   Сан
   
3. 
   Формула
   

Ұяшықтардағы мәліметтерді былайша редакторлауға болады:

1. 
   Формула жолы.
   
2. 
   Ағымдағы ұяшыққа тышқанды екі рет шерту.
   
3. 
   Ағымдағы ұяшықты белсенді етіп Ғ2 пернесін басу.
   

Ұяшықтар адресі – ұяшықтарға сілтеме болып табылады. Сілтемені екі тәсілмен беруге болады:

1. 
   Қолмен теру.
   
2. 
   Қажет ұяшықтарға тышқанды бір рет шерту.
   

1. 
   Салыстырмалы.
   
2. 
   Абсолютті.
   

Толтыру маркері әрбір ұяшықтың оң жақ төменгі бұрышында орналасқан кішкентай квадрат - толтыру маркері деп аталады. Бұл автотолтыру әдісінде қолданылады.

Адрестердің берілу тәсілдерін өзгерту үшін ұяшыққа сілтемені ерекшелеп Ғ4 пернесін басу жеткілікті.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5, [6], [7]
5-тақырып. Компьютерлік желілермен таныстыру.

Компьютерлік желілер. Желінің мүмкіндіктері мен жетістіктері. Желі түрлері. Желі топологиясы. Желідегі компьютерлердің әртүрлі рөлдері.

Ресурстарды 3 – ке бөлуге болады:

1. 
   аппараттық ( мысалы: принтер,... )
   
2. 
   бағдарламалық
   
3. 
   ақпараттық
   

Компьютерлік желілерді былайша бөлуге болады:

1. 
   жергілікті ( локальды ) желі LAN – Lokal Area Network
   
2. 
   аймақтық ( регионалды ) желі MAN – Meropolitan Arta Network
   
3. 
   корпоративті желі – бір корпорацияға жататын компьютерді біріктіретін желі. Мысалы: Intranet
   
4. 
   ауқымды ( глобальды ) желі WAN – Wide Area Network
   

Локальды желіде жұмыс жасайтын компьютерлер тобын жұмыс тобы деп атайды. Бір ғана локальды желіде бірнеше жұмыс тобы жасауы мүмкін. Жұмыс тобындағы әр компьютердің желінің ортақ ресурстарына кіруі үшін, әртүрлі құқықтары болуы мүмкін. Мысалы: локальды желіде барлық компьютерлер тең құқылы болса, онда желі бір рангілі желі деп аталады.Компьютерлік желінің қатысушыларының құқықтарының бөлінуі мен шектелуінің тәсілдерінің жиынтығы желі саясаты деп атайды. Желілік саясатын басқару желі әкімшілігі деп атайды. Локальды желінің қатысушыларының жұмысын ұйымдастыратын пайдаланушы жүйелік әкімшілік деп аталады.Әртүрлі хаттамалар бойынша жұмыс жасайтын бірнеше локальды желілердің өзара байланысы үшін, шлюз деп аталатын арнайы құралдар қызмет етеді. Шлюздер аппараты және де бағдарламалық бола алады. Мысалы, шлюздік сервер – арнайы компьютер, шлюздік қосымша – компьютерлік бағдарлама болуы мүмкін.

Жергілікті желі мен ауқымды желі арасында желілік қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін,брандмауэр қолданылады. Желілер арасында мәліметтерді рұқсатсыз орналыстыруға кедергі жасайтын арнайы компьютер немесе компьютерлік бағдарлама брандмауэр деп аталады.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5, [6], [7]
6-тақырып. Бағдарламалау тілдері және орталарына кіріспе.

Бағдарламалау тілдері. Бағдарламалау тілдерінің жіктемесі және олардың салыстырмалы талдауы.

Қазіргі заманда, адам көп істі компьютерде пайдалану, арқылы атқарады. Кез келген міндетті орындату алгоритмнің болуын, яғни нәтиже алуға жеткізетін әрекеттердің алдын ала жазылып қоюуын қажет етеді. Алгоритмнің негізінде программа түзіледі, яғни есеп шешуінің алгоритмі оны компьютерде орындауға жарамды түрде жазылады. Осыдан барып компьютердің көмегімен есепті шешу процесінің мәні алгоритмді құру екені көрінеді.

Кез келген адам күнделікті көптеген жұмысқа кезігеді, ал оларды атқарудың жолдарын көрсететін белгілі ережелер (нұсқаулар, жарлықтар) болады.

Көзделген мақсатқа жетуге немесе қойылған есепті шешуге бағытталған әрекеттер тізбегін іске асыру үшін атқарушыға түсінікті әрі дәл жарлық (нұсқау) алгоритм деп түсініледі.

Алгоритмдік алдын ала жазбаларды құрастыру процесі алгоритмдеу деп аталады.
Ұсынылатын әдебиеттер: [6], [8], [7]
7-тақырып. Бағдарламалау технологиясы туралы жалпы түсініктеме.

Бағдарлама – мәліметтерді өңдеудің формалдық сипатталуы. Бағдарламалау технологиясының өрлеуі.

1. 
   Избачков Ю. Информационные системы: учебное пособие / Ю.Избачков, В.Петров. – 2-е изд. – СПб.: Питер, 2005. – 655с.
   
2. 
   Симонович С.В. Информатика. Базовый курс. 2-е издание. –СПб.: Питер, 2005. – 640 с: ил.
   
3. 
   Егоров В.В., Скибицкий Э.Г., Криворучко В.А., Шпигарь Н.Н. Компьютерные технологии в делопроизводстве. – Алматы: Бiлiм, 2006. -384 с.
   
4. 
   Ефимова О., Морозов В., Угринович Н. Курс компьютерной технологии с основами информатики. – М.: ООО «Издательство АСТ»; АBF, 2000. - 432 с.
   
5. 
   Симонович С.В., Евсеев Г.А. Практическая информатика: Учебное пособие для средней школы. Универсальный курс. – М.: АСТ-ПРЕСС: Инфорком-Пресс, 2001. – 480 с.
   
6. 
   А.С. Инчин. Работа на персональном компьютере. Часть 1, 2. – А.: 2002. - 380c.
   
7. 
   Информатика. Практикум по технологии работы на компьютере / Под ред. Н.В Макаровой.3-е изд. Перераб.-М: Финансы и статистика, 2002.-320c.
   
8. 
   Кетков Ю.Л., Кетков А.Ю. Практика программирования: Бейсик, Си, Паскаль. Самоучитель.- СПб.: БХВ-Петербург, 2002. – 480 c.
   
9. 
   Тычков Ю.И. Информационные системы управления пром. предприятием / Отв.ред. Н.Б.Миросецкий. – Новосибирск: Наука, 1982. – 191с.: ил.
   
10. 
    Левин А. Самоучитель по работе с компьютером., - М.: Наука, 2001. – 220 c.
    
11. 
    Симонович С., Евсеев Г., Алексеев А. Учебное пособие «Специальная информатика». - М.: Инфорком-Пресс, 2002.-220c.
    
12. 
    Евсеев Г.А., Симонович С.В. WINDOWS 98: Полный справочник в вопросах и ответах. – М.:АСТ-ПРЕСС КНИГА: Инфорком-Пресс, 2003. - 496 с.