Гендерлік лингвистика,мақсаты мен міндеттері
жүктеу/скачать 19.19 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Гендерлік лингвистика
|
Гендерлік лингвистика,мақсаты мен міндеттері Қазіргі заманда тіл білімінде жүргізіліп жатқан зерттеулердің әртүрлілігі олардың бір-бірімен байланысы мен шекарасын және негізгі өлшемдерін анықтауды талап етеді.Солардың ішінде лингвистикалық зерттеулерге ортақ төрт түрлі ұстанымды атап өтуге болады: 1.Экспансионизм ұстанымы (шекараның жойылуы,шектеудің болмауы, пәнаралық байланыстың кеңеюі); 2.Антропоөзектілік ұстанымы (тілдегі адам мәселесі); 3.Жаңафункционалдық (неофункционалдық) ұстаным (тілді әрекет деп қарастыру оның қолданыс аясын зерттеу); 4.Экспланаторлық ұстаным (түсіндірмелік) [Кубрякова 1995,207б.]. Бұлар гендерлік зерттеулерде де қарастырылады. Жеке пән ретінде қалыптасу барысында түрлі объективті себептер орын алады. Бір жағынан, пәннің әдіснамасын қалыптастыру,сонымен байланысты зерттеу нысанына қатысты жалпы әдістемелік көзқарастардың қалыптасу үдерісі жүреді,екінші жағынан,пәннің ғылыми-танымдық теориясын (эпистемологиясын) қарқынды зерттеу жүргізіледі. Тіл білімі үшін маңызды жалпы теориялық қағида-жыныстың әлеуметтік-мәдени байланыстылығының тіл мен сөйлеудегі көрінісі.Мұны анықтауға мүмкіндік беретін әдіс-тәсілдер мен әдістемелер тіл білімінде жеткілікті.Тілшілер тарапынан көтеріліп жүрген өзекті мәселелердің бірі де осы-гендерлік лингвистика бағытын қалыптастыру,өзге де ғылым салаларының мәліметтерін пайдалана отырып,дербес пәндік білімді дамыту болып табылады.[Халеева 1999, 5б.]. Гендерлік лингвистика-(ағылш.gender-грамм,тек (род) және франц. linguistiques лат. lingua-тіл)гендер мен тілдің өзара байланысын зерттейтін гендер мен лингвистика аралығындағы ғылым саласы. Гендерлік лингвистика – біз үшін жаңа ғылым,ал жаңа саланың өзіне тән мәселелері болады.Олар: 1.Адам жынысы гендердің тілімен анықталатындығы. 2.Тіл мен жыныстың айырмашылығы,өзара байланыстылығы. 3.Әйел мен ер адам сөзінің жалпы адамдық айырмасы; 4.Әйел мен ер адамның ұлттық-этникалық деңгейдегі айырмасы; 5.Тілдің әлеуметтік жіктелуі мен қоғамның жыныстық жіктелуінің өзара байланысы. 6.Әйел мен ер адамның тілдік бірлікті қолдану айырмасы. 7.Әйел мен ер адам сөйлер сөзінде қолданылатын тілдік және бейтілдік бірліктер. 8.Әйел мен ер адам беретін мәлімет құрамындағы тілдік және бейтілдік бірліктер,т.б. [Хасанұлы 2002]. Тіл мен тұлғаның,тіл мен қоғамның тілдік қызметі,өзара әрекеттесу заңдылығы гендерлік лингвистиканың әдіснамалық негізі болуы шарт. Гендерлік лингвистиканы қалыптастыратын жайт-адам тілінің синкретті үш қыры:бірі-тілдің ішкі құрылысы,екіншісі-тілге әсер етуші сыртқы жүйе, әлеуметтік факторлар,үшіншісі-тілде көрініс беретін ментальді құрылым,әлемнің жанама түрдегі бейнесі.Бұл-әлемнің тілдік бейнесі, тілдік тұлғаның прагматикасы,тіл қолданушының тілдік санасы,ойлаудың этникалық құрылымы,қалыптасу үстіндегі өмір салты,ұлттық мінез-құлық,менталитет[Хасанұлы 2005.267б.]. Гендер мен тілдің өзара байланысын зерттеу бірнеше бағытта жүргізіледі. Атап айтқанда: жүктеу/скачать 19.19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|