Экология және тіршілік қауіпсіздігі негіздері
Сарсембаева А.Ш., Кейкин Е.К.
Төтенше жағдайларға жатады:
Жер бедерінің түрлі апаттар салдарынан өзгеріске ұшырап, қолайсыз жағдай туғызуы.
Күн радиациясы.
Күн райының бұзылуы.
Шаруашылық әрекетінің толық немесе біртіндеп тоқталуы.
Улы жануарлардың тістеуі.
Төтенше жағдайларда шешілетін негізгі міндеттер:
Адам өмірін сақтап қалу және тез арада эвакуциялау.
Адамдарды физикалық дайындау.
Авариялық қажеттіліктерді дайындау.
Адамдарға көмек беру және эвакуация.
Адамдарды психологиялық дайындау.
Төтенше жағдайлардың жіктелуі:
Табиғи сипаттағы төтенше жағдай,жанжалды сипаттағы төтенше жағдай.
Жергілікті, региональдық.
Биологиялық және химиялық.
Экологиялық төтенше жағдай.
Әлеуметтік төтенше жағдай.
Апаттық құбылыс дегеніміз:
Темір жол апаты.
Радиоактивті сәулелік апат түрі.
Қалыпты әрекетті бұзуға әкелетін табиғи құбылыстар.
Пәтердегі газ жарылысы.
Ұлттар арасындағы келіспеушілік.
Жер сілкінісінің күші туындайды:
Энергияның қарқынына, ошақтың тереңдігіне және магнитудасына.
Ауа қозғалысының жылдамдығына.
Атмосфера қысымына.
Қоршаған орта температурасына.
Микроклиматқа.
Су тасқынымен күресу жолдары:
Құламаларды бекіту.
Жиналған қар үйінділерін алдын –ала құлату.
Тоғандар салу.
Каскадтар салу.
Ағаш егіп орман қорғайтын жолдар салу.
Жер сілкінісі кезінде қойылатын алғашқы талаптар:
Үйдегі газды ,суды,тоқ көздерін өшіру,электр бағаналардан және құлайтын ауыр заттардан аулақ тұру.
Өртті өшіру.
Қайта қалпына келтіру жұмыстары үшін техниканы дайындау.
Үйіндідегі адамдарды құтқару,су және транспорттық коммуникацияны қалпына келтіру.
Тұрғын үйлер салу.
Селмен күресу тәсілдері:
Плотина салу.
Ағаш егіп қорғаныш жолын жасау.
Қарларды түсіру.
Су жағаларын бекіту.
Селдің болатынын алдын - ала болжап ескерту.
Жекешелік қорғаныс заттарға жатады:
Газқағар жекешелік байламдары.
Жекешелік байлам.
Жеке дәрі-дәрмек қобдишасы.
Жекешелік химиялық улы заттарға қарсы пакет.
Бекініс.
Улы заттарды қолданған жағдайда тыныс алу жүйесін қорғайтын құралдар:
Противогаздар ГП -5, ГП-7.
Инголяторлар.
Мақта дәке байламдары.
Респираторлар.
АИ-2 аптечкасы.
Фильтрлік противогазды қолданады:
Химиялық заттарды қолданған жағдайларда.
Өрт болған жерлерде.
Радиоактивті заттармен ластанған жағдайда.
Биологиялық заттармен ластанған жағдайда.
Ядролық жарылыстар кезінде.
Төтенше жағдайлар болған жағдайда және оның алдын алу, ескерту шараларын атқарып тұратын басқармалар:
ҚР Министрлік кабинеті.
Қала өкілі.
Облыстық өкілі.
Азаматтық қорғаныс штабы.
Ауыр өнеркәсіп орталығы.
Қауіпті жағдай дегеніміз:
Адамға қатерлік туғызатын орталықта болу.
Адамға қауіп -қатер туғызатын ортаға түсіп қалу.
Ұйымдаспай жұмыс атқару.
Техникалық жағдайына байланысты.
Адамның қауіпті орталықта жұмыс атқаруы
Өткір сәулелік ауруларды туғызатын зақымдағыш факторлар:
Өткір радиация.
Жарық сәулелігі.
Химялық заттар.
Соғу толқыны.
Ультрафиолеттік сәулелер.
Ми шайқалуының негізгі белгілері:
Құсу, лоқсу.
Лихорадка.
Бас айналу.
Есінен тану.
Құлақ ызыңдауы.
Тұқым қуалаушылық аурулар:
Даун ауруы.
Асқазан жарасы.
Өкпенің қабынуы.
Гепатит.
Менингит.
Жергілікті халықтың негізгі қорғаныс орындары:
Қорғаныс бекіністерге тығылу.
Дер кезінде халықты құлақтандыру.
Алдын – ала дайындалу (эвакомероприятия).
Жекелеген қорғаныс заттарын қорғану.
Жердегі ластанған масштабын анықтау.
Адамдарды уланған заттардан қорғайтын бекіністер:
Арнайы жасалынған панаханалар.
Жергілікті рельефтің ерекшелігі.
Тесіктер.
Тығылу тәсілдері.
Радиацияға қарсы бекіністер.
Машиналардың істен шығуы төтенше жағдайлардың түріне жатады:
Техногенді.
Антропогенді.
Әлеуметтік.
Экологиялық.
Табиғи.
Көзді қорғай алмайды:
Респираторлар.
Фильтрлеуші противогаздар.
Оқшаулау противогаздар.
Жауынгерлік противогаздар.
Азаматтық противогаздар.
Ағзаға сіңген радияцияның дозасы:
Адамның қабылдыған сәулесінің дозасы.
Сәуленің ағза қабілетін бұзуы.
Жұтылған сәуле энергиясының көлемі.
Радиоактивті заттардың ағзаға түсуі.
Ауадағы сәуленің дозасы.
Ауруды басқыш ретінде көбінесе қолданылатын заттар:
Анальгин, баралгин.
Аспирин, ципролет.
Норсульфазол.
Тетрациклин.
Цитрамон.
Төтенше жағдайлар дегеніміз:
Су тасқыны, сел, жер сілкінісі.
Вулкан атқылауы, қатты желдің болуы.
Кенеттен адам өміріне, денсаулығына, табиғатқа, экологияға зиян әкелетін құбылыс.
Торнадо, цунами.
Қар көшкіні, қатты боран.
Төтенше жағдайлар көлеміне байланысты нешеге бөлінеді:
5.
7.
4.
9.
11.
Апат болған кезде адамдарға дайындалатын ең аз мөлшердегі ауыз су көлемі:
6 литр.
5 литр.
2 литр.
10 литр.
1 литр.
Апат болған кезде санитарлы – гигиеналық жұмыстар үшін бір адамға қанша ең аз дегенде ауыз су дайындау керек:
4 литр.
6 литр.
2 литр.
10 литр.
12 литр.
Ауыр жараланғандарға есептелетін ғимараттың мөлшері:
10 % жалпы қуаттылық көйке.
5 % жалпы қуаттылық көйке.
3 % жалпы қуаттылық көйке.
2 % жалпы қуаттылық көйке.
20 % жалпы қуаттылық көйке.
Теріні қорғайтын сүзгіш құралдар:
03 к.
Л – 1.
3ФО – 58.
Тері қабатын қорғайтын плащ.
Денені қорғайтын комбинезон.
1,5 жастан 7 жасқа дейінгі балаларға арналған сүзгіш противогаздар:
ПДФ – Д.
ГП – 5.
ГП – 7.
ГП – 5 м.
ПДФ – Ш.
7 жастан 17 жасқа дейінгі жасөспірім балаларға арналған противогаздар:
ПДФ – Ш.
КИП – 5.
ИП – 4.
ПДФ – Д.
КЗД – 6.
Оқшалау противогазына жататындар:
ГП – 8.
ДП – 6
ИП – 4.
Р – 2Д.
КЗД – 6.
Жасырылған адамдарға жасалатын саңылаудың ең көп сыйымдылығы:
20 адамға дейін.
5 адамға дейін.
50 адамға дейін.
200 адамға дейін.
10 адамға дейін.
Ғимаратта жасырылған халыққа арналған ауаның ең жоғарғы көлемі:
3 %.
1%.
0,7 %.
0,2 %.
0,05 %.
Противогаздардың 1 жастан 15 жасқа дейін балаларды қорғауға қолданылатын түрі:
ДП – 6.
ГП – 4у.
ГП – 5.
ШМС – 41.
ИП – 46.
1 жасқа дейінгі балалардың тыныс алу жолдарын қорғау үшін қолданылатын газқағар:
ГП – 4у.
КЗД – 4.
ГП – 5.
ДП – 6.
ДП - 6 м.
Көмір қышқыл газынан уланбас үшін қолданылатын құралдар:
Кез келген сезгіш противогаз гопкалиттык патронымен.
Маска.
ДП –1.
Кез келген противогаз.
Респиратор.
Ағзаға енген радиациялық дозаны анықтау үшін қолданылатын құралдар:
ИД – 1.
ДП – 5Б.
ДП – 5.
ДП – 64.
ПХР – МВ.
Радиацияның табиғи мөлшері:
0 ден 24 мкр/сағ.
10 – 30 мкр/сағ.
0,5 мкр/сағ.
50 мкр/сағ дейін.
20 – 100 мкр /сағ.
Өндірісте жиі қолданылатын әсері күшті улы заттардың сипаттамасы:
Аммиак, хлор, күкіртті ангидрид, трехлористый фосфор, көміртегі.
Фосген, иприт, күкіртті ангидрид.
Көміртегінің қос тотығы.
Күкіртті ангидрид, кремниидің қос тотығы, көміртегі.
Дифенилхлорамин.
Жер сілкінгенде құтқару және басқада жедел жұмыстарды бірінші кезекте жүргізу жұмыстары:
Басып қалған үйінді астындағы зардап шеккен адамдарды шығарып алу.
Зақымданған аймақтан көшіру.
Технологиялық жүйеде апатты жою.
Құлаған үйлерге баратын жолды ашу.
Санитарлық –гигиеналық шараларды ұйымдастырып жүргізу.
Заринмен уланған кезде бірінші жедел дәрігерлік көмек көрсетілетін проценті:
50% жоғарғы.
20% жоғарғы.
25%.
100%.
15 %дейін.
Алғашқы көмек көрсету отряды ядролық ошақта 10 сағатта неше адамға көмек көрсетуге қабілеті жетеді:
|
