Экологияны зерттеу нысандары мен әдістері Орындаған: Ахметжан Арайлым

жүктеу/скачать 0.75 Mb.

Дата	29.03.2024
өлшемі	0.75 Mb.
	#496960

Экологияны зерттеу нысандары мен әдістері (1)

Экологияның зерттеу әдістері

Экологияны зерттеу нысандары мен әдістері

Орындаған: Ахметжан Арайлым

ЭК:231

Экология (лат. оіkos – үй, баспана; logos – ілім) – жеке организмнің қоршаған ортамен қарым-қатынасын, ортаға бейімделу заңдылықтарын, сондай-ақ организм деңгейінен жоғарырақ тұрған биологиялық жүйелердің – популяциялардың, организмдер қауымдастықтарының, экожүйелердің, биосфераның ұйымдастырылу және қызмет атқару заңдылықтарын зерттейтін ғылым.
Экология өсімдіктер мен жануарлардың популяциясы мен қауымдастығын және экожүйені зерттеуді қамтиды. Экожүйелер әр түрлі ұйым деңгейіндегі организмдер арасындағы қатынастар желісін сипаттайды.
Экология биоалуантүрліліктің кез-келген түріне қатысты болғандықтан, экологтар қоректік заттарды қайта өңдеудегі ұсақ бактериялардың рөлінен бастап, жердің атмосферасына тропикалық орманның әсеріне дейін зерттейді.
Экологтар пайда болған және өзін-өзі ұйымдастыратын құбылыстарды анықтады, олар қоршаған ортаға әсер етудің әртүрлі масштабтарында, молекулярлықтан планетарлыққа дейін жұмыс істейді және әртүрлі ғылыми түсіндірулер жиынтығын қажет етеді.

Экологияның зерттеу әдістері

Экологияның зерттеу әдістері
Қазіргі заманғы экологияның негізгі әдістері:
Жүйелік тұрғыдан қарастыру
Ортаның жағдайын бақылау
Эксперимент және модельдеу
Жүйелік тұрғыдан қарастыру –тірі табиғаттың барлық элементтері өзара байланыста болғандықтан, жүйе немесе жүйенің бөлігі болып табылғандықтан көптеген экологиялық зерттеулерде қолданылады. Әр түрлі экологиялық әдістерді қолдануды талап етеді.
Ортаның жағдайын бақылау –бұларға метеорологиялық бақылау, температураны өлшеу, судың химиялық құрамын, тұздылығын, мөлдірлігін, топырақ ортасының сипатын анықтау, радиациялық фонды өлшеу, ортаның химиялық және бактериалдық ластануын анықтау т.б. жатады. Қазіргі кезде осылардың ішінде практикалық маңыздылығы жағынан мониторингке ерекше көңіл бөлінуде. Мониторингінің мақсаты –бақылау, баға беру және болжам жасау.
Эксперимент және модельдеу –Зерттеулер эксперименттік әдістемелердің көмегімен бірлестіктер мен экожүйелерде жүргізіледі. Экологияда статистикалық математика, математикалық логика, сандар теориясы, матрицалық алгебрамен байланысты ақпараттар мен кибернетика теориясының әдістері қолданылады. Соңғы кезде биологиялық жүйелерді модельдеу кеңінен қолдануда. Зерттеулердің міндеттеріне байланысты әр түрлі модельдер қолданылады (шынайы нақты модельдер, таңбалы модель, концептуалды және математикалық модельдер).

Қазіргі жалпы экологияның негізгі зерттеу нысандары жоғары биологиялық жүйелер (популяциялар, биоценоздар, экожүйелер, биосфера) және олардың уақыт пен кеңістік аралығындағы өзгерістеріне байланысты түрлі міндеттерді қамтиды. Олар:
1) организмдердің әр түрлі топтарының (популяциялардың, түрлердің және т.б.) сыртқы орта факторларымен өзара қарым-қатынастарын және олардың тіршілік ортасына әсер ету заңдылықтарын зерттеу;
2) биоценоздардағы көптеген түрлер популяцияларының бір-бірімен байланыс заңдылықтарын зерттеп анықтау;
3) тіршілік ортасы мен популяциядағы дара сандарының бір-біріне тәуелділігін зерттеу;
4) популяциялардағы тіршілік үшін күрес заңдылықтары мен табиғи сұрыпталу бағыттарын зерттеу;
5) орта жағдайларының организмдерге және олардың популяциялық жеке топтарына әсерін зерттеу;
6) адамның табиғатты тиімді пайдалану жолдарын және орта жағдайларына антропогендік факторлардың әсер етуін алдын ала болжауға байланысты зерттеулер жүргізу;
7) ауыл шаруашылығы зиянкестерімен күресу үшін биологиялық әдістердің тиімді тәсілдерін анықтап, қолданысқа енгізу;
8) өндіріс процестеріне жаңа қалдықсыз технология тәсілдерін кеңінен енгізуге арналған зерттеулер жүргізу.

жүктеу/скачать 0.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: