[Ф] авазы һәм Фф хәрефләре

укучыларның сөйләмен, логик фикерләвен, фонематик ишетеп таный белүен, игътибарларын үстерү;укуга кызыксыну тәрбияләү.

УУЭ:
Шәхси: авазларны дөрес әйтү, эшләү төрен сайлый белү
Регулятив: сүзләрне иҗекләргә дөрес бүлү, тартык авазны аеру.
Танып – белү : аваз белән аны белдерүче хәреф арасындагы бәйләнешне аңлау.
Коммуникатив: ишетә һәм тыңлый белергә өйрәнү, сүзлек хәзинәсен баету.

Материал: И.Х. Мияссарова “Әлифба” 62-64б.; И.Х.Мияссарова “Әлифба” укытучылар өчен методик кулланма; http://mancurova-yuljya httr://yandex.ru/yandsearch .

Җиһазлау:компьютер,интерактив такта, презентация, карточкалар, хәреф өлгеләре

Дәреснең тибы: яңа тема өйрәнү

Метод һәм алымнар: әңгәмә,парларда эшләү,индивидуаль эш.

Теманың төп эчтәлеге,терминнар, төшенчәләр: Сузык аваз, тартык аваз. Басма һәм язма хәреф. Сүзләрне иҗеккә бүлү. Кушылмалар төзү һәм уку. Җөмләләр уку. Сузык авазларны аеру: калын сузык, нечкә сузык. Тартыкларны аеру: яңгырау тартык, саңгырау тартык.

Предметара бәйләнеш: әйләнә-тирә дөнья, музыка, сынлы сәнгать.

Дәреснең структурасы:

1.Оештыру өлеше.

2.Үзбилгеләмә, эшчәнлекнең алымнарын билгеләү. Уку мәсьәләсен кую.

3. Уку мәсьәләсен чишү, танып-белү эшчәнлеге:

- белемнәрне актуальәштерү;

- тартык [ф]авазын ишетеп таный белергә өйрәнү; аваз кушылмалары, сүз, җөмлә уку күнекмәләрен формалаштыру;

4.Рефлексия.

Үзанализ һәм үзбилге.

1. 
   Оештыру. (уңай психологик халәт тудыру.)
   

Кояш иртән уянды,

Тәрәз аша елмайды.

Хәерле көннәр теләп

Безгә сәлам юллады.

Бер- беребезгә без дә хәерле көннәр , яхшы кәефләр теләп дәресебезне башлыйк.

2. 
   Актуальләштерү.
   

• 
  Әйдәгез, “Дәвам итеп бетер” уенын уйнап ,узган дәресләрдә өйрәнгәннәрне кабатлап алабыз.
  
• 
  Безнең сөйләм .........(җөмләләрдән тора).
  
• 
  Авазлар ........ (сузык һәм тартык) булалар.
  
• 
  Сузык авазларны әйткәндә һава.....(тоткарланмый).
  
• 
  Тартык авазлар........(яңгырау һәм саңгырау)булалар
  

3. 
   Уку мәсьәләсен кую.
   

-Тактага игътибар итегез әле, анда нәрсәләр сурәтләнгән?

Телефон, фил, шкаф, жираф.

-Бу сүзләрнең һәркайсында нинди аваз бар?

-Без бүгенге дәрестә нинди аваз өйрәнербез?([Ф] авазын)

-Дәреснең темасына таянып бүгенге дәрестә нәрсәләр өйрәнәчәгебезне әйтә аласызмы? (Без бүгенге дәрестә [ф]авазы һәм аны билгеләүче ф хәрефе белән танышабыз. Яңа хәреф белән иҗекләр, сүзләр, җөмләләр укыячакбыз.)

1.-Мин сезгә шигырь укыйм ,ә сез аны тәмамлагыз.

Кошлар- безнең дусларыбыз

Алар оча һәркайда,

Китерәләр агачларга,

Басуларга күп .....(файда).

• 
  Файда сүзен сез ничек аңлыйсыз?(укучылар фикере тыңлана.)
  
• 
  Кошлар басуларга ,агачларга нинди файда китерә?
  

2.Файда сүзенә схема төзү.

-Бу сүз нинди аваздан башлана? ([ф] авазыннан).

3.Артикуляция өстендә эш.

-Әйдәгез [ф] авазын әйтеп карыйбыз.

-Керпе ничек фыркылдый ? (Ф-Ф-Ф)

-Песнәк ничек җырлый? (Фью-фью-фью)

-[ф]- нинди аваз. Тартыкмы ,сузыкмы?

- Нинди тартык?

-[ф] авазының пары нинди аваз? ([в]авазы)

[ф]-[в] авазларын чагыштырып әйтү.

([Ф]-саңгырау тартык, парлы )

4. Ф хәрефе белән таныштыру.

Фф хәрефләрен күрсәтү.

• 
  Бу хәрефнең исеме ЭФ.
  
• 
  Кем бу хәрефне алга чыгып тасфирлап күрсәтә ала?
  

ЭФ хәрефе басып тора

Таянган ул бөергә.

Әйтерсең лә әзерләнгән

Матур көйгә биергә.

-Ф хәрефен сез нәрсәгә охшатасыз?

4 слайд

(Күзлек, кайчы, фил колагы, ябалак күзе һ.б.)

Ябалакның зур күзләре

Ялтырый караңгыда.

“Ф”хәрефенә охшаган

Туп-туры караганда.

Баш Ф хәрефе нинди сүзләрне язганда кулланыла?

(Исем, фамилия,авыл исемнәрен .... язганда)

Бик күп эшләр эшләдек

Ял итәргә туктадык.
Җилкәләрне турайттык,
Тирән итеп суладык,
Башны як-якка бордык,
Чүгәләдек һәм тордык,
Бер урында йөгердек,
Аннары соң сикердек.
Сузылдык –киерелдек.
Югарыга үрелдек.
Соңыннан тынычланып
Дәресне дәвам итик.

6.Модельләштерү.

- Бу хәреф нинди өлге элементлардан тора ?

-Әйдәгез конвертлардан өлге элементларын алабыз һәм бу хәрефне төзибез (1,17 нче элементларны кулланырга мөмкин).

7. Дәреслек белән эш.

-Дәреслектә нәрсә рәсеме күрсәтелгән?(62б.)

(Дәфтәр)

-Бу сүзне иҗекләргә бүлегез. (Дәф-тәр)

-Беренче иҗекне әйтегез. (Дәф)

- Икенче иҗекне әйтегез. (тәр)

-[ф]авазы кайсы иҗектә?(Беренче иҗектә)

- Бу сүз нечкә әйтелешлеме, калынмы? (Нечкә )

- Ни өчен? ([Ә] авазы нечкә сузык аваз )

(конфет,туфли, сүзләренә шул ук тәртиптә анализ ясатыла.)

8. Парларда эшләү.

5 слайд

Иптәшеңә бирелгән иҗекләрне укып күрсәт.

Иҗек схемаларын уку:

аф әф фа фә

ыф эф фы фе

уф үф фу фү

оф өф фо фө

иф фи

б) калын һәм нечкә ачык иҗекләрне (кушылмаларны) уку.

-нинди сузыклы иҗекләр калын, нинди сузыклы иҗекләр нечкә укыла?

(калын сузыклы иҗекләр калын, нечкә сузыклы иҗекләр нечкә укыла)

9.Сөйләм телен үстерүгә бирем.

-Сүзләрнең беренче авазларын гына үзгәртеп яңа сүз яса.

Сафа-Вафа, фото-лото, фил-кил, Фаил-Раил, фән- тән,фикер- сикер.

10. Уфа- Казан хикәясен уку.

-Уфа шәһәре турында сезнең ишеткәнегез бармы?

-Уфа -Башкортстан республикасының башкаласы. Ә Татарстанның башкаласы нинди шәһәр? (Казан) 7 слайд

11.Мәкаль уку.

Туган илем- туган анам.

- Сез бу мәкальне ничек аңлыйсыз?

(Үзебезнең әни кебек туган илебез дә безгә якын һәм кадерле.)

12. Тизәйткеч өйрәнү.

Вафа. Сафа, Фирая фил янына баралар.

1. “Кем күбрәк” уены.

-[ф]авазы кергән сүзләр уйлагыз. Кем күбрәк таба?

(фән, фил, дәфтәр, конфет, мультфильм)

- Шул сүзләрнең берәрсен кулланып җөмлә төзегез.

2.Физминутка.

“Яңгырау-саңгырау”уены.

Күп вакытта балалар [в]һәм[ф]авазларын бутыйлар. Чөнки алар парлы тартыклар. Әйдәгез, сезне дә тикшереп карыйк әле. Яңгырау [в] тартыгы кергән сүз әйтсәм, кул чабасыз, ә саңгырау [ф] тартыгы кергән сүз әйтсәм, тыпырдыйсыз.

Фил, ваза, шкаф, фабрика, Вәли, ферма, ватан, вагон, Уфа, вакыт.

4. Карточкаларда эш.

9 слайд

-Сезнең парталарыгызда карточкалар бар. Шул карточкаларны алыгыз һәм аның почмагына без бүген өйрәнгән хәрефне язып куегыз. Карточкада хәрефләр язылган ,сезгә бары тик Ф хәрефен генә сызып чыгарга кирәк.

Аплтнгфдаөуевдыфитхнк

Пбфневыдоремтрфпмфотс

5.Парларда үзара эшләрне тикшерү.

-Ф сезгә ничә тапкыр очрады?(5)

-Әфәрин! Сез бик игътибарлы икәнсез.

VI. Йомгаклау. Рефлексия.

-Дәрестә ниләр белдек?

Схема буенча сөйлә:

БЕЛӘМ

МИН ИСТӘ КАЛДЫРДЫМ

БУЛДЫРА АЛДЫМ

-Дәрестә нинди авырлыкларга очрадыгыз?

-Сезгә бигрәктә кайсы бирем ошады?

-Дәрес ахырында минем сезнең кәефләрегезне беләсем килә.Кәефләрегез ничек? (смайллар ярдәмендә ясап күрсәтәләр.)