Ффсо пгу 18. 2/05 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

2.1 Компоненттермен танысу

Компонеттер дегеніміз жұмыс істейтін программада құрылатын, көрінетін бейнелер тұрғызылатын элементтер болып табылады. Компонеттер палитрасының ішінде бейне ретінде көрінбейтін де компоненттер жеткілікті.

STANDARD бетінде программа құруға ең қажет Windows-ге арналаған стандартты интерфейстік элементтерден тұратын компоненттер палитрасы орналасқан (2-сурет).

Кесте 1- STANDARD бетіндегі компонеттер тізімі

Компонеттер	Сипаттамасы
Frame	Басқа компоненттерді орналастыруға арналған контейнер қызметін атқарады.
Main Menu	Программаның бас менюі. Бұл компонент күрделі иерархиялық меню құр меню құрып жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
Label	Мәтінді шығару өрісі.
Edit	Мәтінді енгізу/редакциялау өрісі
Button	Командалық батырма
CheckBox	Таңдаудың тәуелсіз батырмасы
RadioButtuon	Таңдаудың тәуелді батырмасы
ListBox	Таңдаудың тізімі
ComboBox	Таңдаудың комбинарлық тізімі

Компонеттер	Сипаттамасы
1	2
BitBtn	жазуы бар, пиктограммалы командалық батырма
SpeedButton	пиктографиялық батырма. Әдетте бас менюдің опцияларына жылдам кіру үшін пайдаланылады.
MaskEdit	арнайы мәтіндік редактор. Енгізілген мәтінді сүзгілеуге мүмкіндік береді, мысалы, датаны дұрыс енгізу үшін қажет.
StringGrid	жолдар кестесі. Бұл компонент мәтіндік ақпаратты кесте түрінде шығаруға мүмкіндік береді.
DrawGrid	еркін кесте. StringGrid компонентінен айырмашылығы бұл компоненттің ұяшықтарында кез келген ақпарат, оның ішінде сурет те сақталады.
Image	сурет. Бұл компонент суреттерді, оның ішінде пиктограммалар мен метафайлдарды бейнелуге арналған.
Shape	фигура. Бұл компонент көмегімен терезеге дұрыс геометриялық фигураларды – тіктөртұрыш, шеңбер, эллипс және т.б. қоюға болады.
Bevel	жиек. Терезенің жеке бөлектерін үш өлшемді қоршаумен немесе жолақпен ерекшелеуге арналған.
ScrollBar	орағыш жолақтар панелі. Panel компонентімен айырмашылығы – егер орналасқан компоненттер оның шекараларымен қиылысып қалса, онда орағыш жолақтарды автоматты түрде қояды.
CheckListBox	жиындық таңдаулар тізімі. Стандартты ListBox компонентінен айырмашылығы әрбір опциясының қасында бірнеше опцияны бірден таңдауды жеңілдететін CheckBox тәрізді тәуелсіз ауыстырып қосқышы бар
Splitter	шекара.Бұл компонент формада көрінетін екі компоненттің арасында орласады да, пайдаланушыға программаны жүргізу кезінде компоненттерді бір-бірінен бөліп тұрған шекараларын алмастыруға мүмкіндік береді.
StaticText	Статикалық мәтін. Стандартты Label компонентінен айырмашылығы өзінің жеке Windows терезесінің болуымен сипатталады.

1	2
ControlBar	басқару жолағы. Drag&Drop технологиясында “тақалып” тұратын компоненттерді орналастыратын контейнер қызметін атқарады.
ApplicationEvents	оқиғаны қабылдаушы. Егер бұл компонент формаға орналасқан болса, онда программаға арналған барлық Windows хабарламаларын алып отырады.
ValueListEditor	атау = мән жұбынан тұратын жолдар редакторы. Мұндай жұптарWindows-де жиі пайдаланады.
LabeledEdit	бір жолдық редактор мен белгінің комбинациясы
ColorBox	жүйелі түстердің бірін таңдауға арналған арнайы ComboBox варианты
Chart	диаграмма. Бұл компонент мәліметтерді графикалық жолмен беруге арналған арнайы панельдер құруды жеңілдетеді.
ActionManager	әрекеттер менеджері. Төмендегі үш компонентпен бірге қосымшалар, интерфейс құруды қамтамасыз етеді.
ActionMainMenuBar	меню жолағы, ол оның опциялары ActionManager көмегімен құрылады.
ActionToolBar	ActionManager компонентінің көмегімен құрылатын пиктографиялық батырмаларды орналастыруға арналған жолақ.
CustomizeDLG	баптау сұхбаты. Бұл компонеттің көмегімен пайдаланушы жұмыс программасының интерфейсін қалауынша баптай алады.

№15 зертханалық жұмыс. Деректер қорын жасаудың құралдары мен технологиясы.

Олардың қосындысын табу.

unit U1;

uses

Type

Edit1:Tedit;

Edit2:Tedit;

Label1:Tlabel;

Label2:Tlabel;

Label3:Tlabel;

Memo1:Tmemo;

procedure Button1Click(Sender:Tobject);

var

x,y:integer;

edit1.setfocus;// edit1 компонент атына енгізу фокусын орналастырады.

x:=strtoint(edit1.text); //аргумент мағынасын жолға түрлендіреді

y:=strtoint(edit2.text);

memo1.clear; // тазарту

memo1.Lines.Add(inttostr(x+y));

end.
3 Әдебиеттер тізімі

1. 
   В.Б.Попов TurboPascal 7.0. Учебное пособие. М. изд. «Финансы и статистика». 1996
   
2. 
   Нұрғазина Б.Қ. Бағдарламалау негіздері.Турбо Паскаль, Павлодар, ТОО НПФ «ЭКО», 2007ж
   
3. 
   Айтов Ж.А., Мақамбаев М.Б. Паскаль тілінде программалау. 1998
   
4. 
   Есжанов Н.Т. Алгоритмдер. Алматы, 1998ж
   
5. 
   Абрамов В.Г. Введение в язык Паскаль. М. Наука. 1988
   
6. 
   Климова Л. М. Практическое программирование. Решение типовых задач в Pascal 7.0. М. Кудиц-образ. 2000.
   

Қосымша

7. 
   Грогоно П. Программное обеспечение персональных ЭВМ. М. Мир. 1982
   
8. 
   Йенсен К., Вирт Н. Паскаль: Руководство для использования и описание языка. М. Финансы и статистика. 1982.
   
9. 
   Марченко А.И., Марченко Л.А. Программирование в среде TurboPascal. Киев. «Век» 1999
   
10. 
    Цейл Дейл. Программирование на СИ. ДМК. 2000
    
11. 
    Ян Борецкий. Турбо-Паскаль с графикой для персональных компьютеров М. Машиностроение. 1991.