Физиотерапия

УДК 615.83

ББК 53.54 я7

Ө 75

м.ѓ.д., профессор Н.И.Шевелева, ЌММА физикалыќ реабилитацияныњ курсыныњ меңгерушісі,

м.ѓ.д., доцент М.Ѓ.Абдрахманова, ЌММА неврология, нейрохирургия кафедраныњ меңгерушісі,

м.ѓ.к. З.Р.Баймуханова, № 3 емхананың физиобµліммін меңгерушісі.

-Қарағанды. – 2008ж.- б.-

ББК 53.54 я7
Медициналыќ оќу мекемелерінніњ студенттеріне, интерн-дєрігерлерге, физиотерапевт-дєрігерлерге, медициналыќ ќызметкерлерге арналѓан

Қарағанды мемлекеттік медицина академиясының Әдістемелік Кеңесінің шешімімен бекітілді №10 хаттамасы 24.05.2007ж.

Қарағанды мемлекеттік медицина академиясының Ғылыми Кеңесінің шешімімен бекітілді №10 хаттамасы 31.05. 2007ж

© ¤теубаева Р. Д. ,2008.

Физиотерапияның зерттеу заты - емдік физикалыќ факторлар. Энергияның т‰ріне жєне тасушының т‰ріне байланысты емдік физикалыќ факторларды екі топќа бµледі – жасанды (электро-, магнито-, жарыќ, механо-, гидро- жєне радиоемдік) жєне табиѓи (ауа райлы, бальнео- жєне ылаймен емдеу).

Ультрадыбыс терапия, рентгенотерпия, радиотерапия, аэрозольтерапия, электроаэрозоль терапиясы.

Табиѓи физикалыќ факторлардың емдік ќасиетін, олардың адам аѓзасына єсер ету сипаттамасын зерттейтін, санатория-курорттыќ емдеуге кµрсеткіштер мен ќарсы кµрсеткіштерін жєне єрт‰рлі ауруларда курорттыќ факторлардың єдістерін ќолдануды жетілдіретін ѓылыми пєннің аты курортология. Курортологияныњ бµліктері: бальнеология, бальнеотерапия мен бальнеотехника; ылаймен емдеу, медициналыќ климатология мен ауа райлы терапия. Табиѓи факторлардың емдік ќасиеттері ежелгі заманнан белгілі: минералды су шыѓу жерде ќарапайым сумен емдеу ќ±рлыстар мен бальнеологиялыќ курорттың жобасы болѓан. Ежелгі жазуларда Силоам купель туралы айтылѓан. Иерусалимдегі єулие µзенінде науќастарды емдеу ‰шін шомылдыратын. Гомер мен Аристотель жазбаларында минералды суларды емдік маќсатымен ќолданѓа-ны айтылѓан. Плутарх маѓл±матында Эскулаптың абыздары ќоймаларды жєне сарайларды єдемі жерде: тауларда, ормандарда ќ±ратын.

Єр т‰рлі физикалыќ факторлардың аѓзаѓа єсерін жєнеде басќа ѓылыми пєндер зерттейді (электромагнитобиология, фотобиология, гигиена жєне т.б.).

Ал физиотерапия физикалыќ факторларды науќастарды емдеу жєне ќалпына келтіру сипатын зерттейді.

Сондыќтан, табиѓи физикалыќ факторлардың емдік єсерін негізінде факторлардың жиынтыќ єсері, єр т‰рлі физикалыќ энергиялар (механикалыќ, жылулыќ, электро-магниттік жєне т.б.) жатыр.

Єр т‰рлі физикалыќ фактордың єсерінен пайда болѓан жєне дамылѓан жиынтыќ эффектілері олардыњ емдік єсерін, онын пайда болуы жєне дамуын ыќтималдылыѓы аныќталады:

• 
  физикалыќ фактордың спецификалыќ сипатымен, оның негізінде энергияның уаќытта жєне кењістікте тарау ерекшіліктігімен;
  
• 
  “нысана” - тіндердіњ физикалыќ (электрикалыќ, магниттік, механикалыќ, жылулык, физикалыќ, жєне т.б.) сипаттарымен осы фактордың энергияны сіњіргішімен;
  
• 
  осы факторѓа аѓзаның жеке сезімділігі болумен, сенсорлыќ сезімніњ тµмен кемістігімен;
  
• 
  адаптацияның функциональды резервімен жєне аѓзаның реактивтілігімен;
  
• 
  физикалық факторлардын ағзаға әсері молекулярды дәрежеден басталумен. Тірі тіндерге сіңірген физикалық (электрикалық, механикалық, магниттік және т.б.) энергия қайта биологиялық реакцияѓа қ±рылады.
  

Физикалыќ емдеу єдістеріњ єсер ету негізінде нейрогуморальдыќ теория жатыр, оѓан кіреді:

1. 
   Рефлекторлыќ реакциялар (афференттыќ сигнал- ќабылдау “орталыќ”- эфференттік сигнал).
   

2. 
   Генерализвтік реакциялар, гуморально-гормональдық (нейрондармен, нейрогормондармен, эндокриндык бездермен гуморальдык агенттерді шығару).
   

3. 
   Жергілікті реакциялар мен метаболикалық процесстер (биохимиялық және биофизикалық процестер тіндерде, үлпаларда молекулярдық дәріжесінде өтеді).
   

Сондықтан, әр физикалық фактордын әсері жалпы ынғайлаы реакцияларға әкеледі (универсальдык, стандарттық, олар ағзанын жалпы реактивтілігін жоғартады және онын бейімделу функциональдық резервін үлкейтеді), яғни ағзаның спецификалық емес реакциялар, сонымен қатар спецификалық реакциялар пайда болады, олар тек қана белгілі физикалық факторға қасиетті. Тек қана олар негізгі болады, физикалық факторлардың спецификалық емес әсерін фонында жүріп, терапевтикалық эффектісі морфофункциональдық бұзылыстарын төмендеу немесе жоюмен көрнеді.

Сонымен, ағзаға емдік физикалық факторлардың әр түрлі және бірдей әсерін механизмі, науқастын ағзасын жалпы ынғайлы реакциясын ең мањызды компоненті боп көрінеді, ол аурудан бұзылған функциясын қалпына келтіруге жолдамалған.

І. ФИЗИОТЕРАПЕВТИКАЛЫЌ ПРОЦЕДУРАЛАРДЫ ¤ТКІЗУ ЌАУПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ

Медициналыќ ѓылымныњ жєне практикалыќ денсаулыќ саќтау мекемелердіњ осы заманында физиотерапевтикалыќ жєне санатория-курорттыќ мекемелердіњ дамуы кµрсетіледі жєне науќасты емдеуіне жања физикалыќ диагностика єдістерін енгізуден физиотерапевтикалыќ аппараттарѓа ќызмет ету сферасына кµп медициналыќ ќызметкерлер кіреді. Сондыќтан, медициналыќ ќызметкерлер физиотерапевтикалыќ. ќызметін ‰йымдастыру жєне физиобальнеотерапевтикалыќ процедураларды µткізу ќаупсіздік техникасын негізгі ережелерін, осы аппараттардын кµп уаќытќа ж±мыс істеу кепілін, процедураны сапалы µткізу жєне ќаупсіздікті саќтау негізін білу ќажет.

Физиотерапевтикалыќ бµлімін (кабинеттердін) ‰йымдастыру ќ±рлысы, пайдалануы, ќаупсіздік техникасы ережелерін регламеты Десаулыќ саќтау Министірлігімен бекітілген.

Физиотерапевтикалыќ бµліміњ ж±мысын жєне мейірбикеніњ ќызметіњ ±йымдастыру

Мекеменіњ басшысы бекіткен лауазым инструкция бойынша аныќалады. Медициналыќ бикесі міндетті т‰рде кабинетін тєртібін, санитарлыќ жаѓдайын, физиотерапевтикалыќ аппаратын ж±мысын, вентиляциясын, жарыѓын, жылуын сумен жабдыќтауды баќылау жасау керек. Процедураны µткізу ‰шін керекті дєрі-дєрмек заттарды жазып жєне алу керек. Аппараттарды жєне кабинеттіњ жабдыќтарын саќтауына жауап береді, керекті іс-ќ±жаттарды ж‰ргізу ќажет. Сонымен ќатар электрожеліске аппараттарды ќосады жєне ж±мыс уаќыты аяѓында рубильникті, аппараттарды, жарыќты сµндіру, суды жабу керек.

Науќастарды физиотерапевтикалыќ процедураны µткізу жєне кабинеттіњ ж±мыс тєртібімен тањыстыру, физикалыќ факторды єсерінен ќандай сезімдер пайда болады науќасќа айту керек, сонымен ќатар процедураны дєрігердін таѓайындауымен µткізу ќажет. Процедуранын уаќытында науќастын жаѓдайына баќылау жасайды жєне келесі процедураныњ µткізу уаќытын таѓайындайды. Б‰кіл к‰рделі жєне аныќ емес жаѓдайда дєрігерге ‰ндеу тастау керек.

Физиокабинеттіњ медбикесі келесі іс- ќ±жаттарды ж‰ргізу керек:

1. Алѓашќы жєне ќайтадан т‰скен науќастарѓа арналѓан журналы, онда ќайтадан т‰су к‰ні, науќастын аты жµні, жасы, ауру тарихыныњ номері, ќойѓан диагнозы, жіберген дєрігердін аты-жµні, науќас ќайдан келді жєне ќай физикалыќ фактор таѓайындаѓан пунктер болу керек.

2. Істеген ж±мысќа к‰нде есеп беру к‰нделігі. Онда: емдеудін т‰рі (электрофорез, УЖЖ жєне т.б.), процедураныњ саны жєне шартты процедура-лыќ бірлінгі аныќталады.

3. Аппараттарды есепке алу журналында тµлќ±жаттын номері, шыѓарѓан заводтын аты, шыѓару к‰ні, алу к‰ні белгіленеді.

4. Аппараттарѓа аѓымды жєне профилактикалыќ ремонт жасауын белгілеу журналы, онда графа бойынша белгілеу керек: к‰ні, аппаратын аты, зауодтын номері, байќаѓан кемістік, медбикесін ќолы, не істелінді, ќандай бµ-ліктер ауыстырылды, аппараттыњ жаѓдайы, эксплуатацияѓа руќсаты, ремонтты ж‰ргізген ќызметкердіњ ќолы, істеген ж±мысты растауын бµлім менгерушісі немесе дєрігер ќолымен бекітеді.

Физиотерапевтикалыќ бµлімі емдік мекеменін бірінші ќабатында ‰йым-дастырылады. Жерасты бµлмелерде лайды саќтау, котельня, компрессорды орналыстырады. Физиокабинеттерде ауа температурасы 18-20^о С, ылѓалдыѓы 70% болу керек, сонымен ќатар б‰кіл кабинетте келу-сорып алу вентиляция болу ќажет. Жермен байланысы бар трубалар, жылу радиаторлар, б‰кіл металды заттар ќорѓау торшамен жабады, олармен науќастыњ кездейсоќ жаѓдай болмау керек. Сондыќтан электрикалыќ арматурасы (щитоктар, розеткалар, жарыќ сµндіргіштер) тоќ µткізбейтін материалдан жасалынады, электрожарыќ аппараттарды тоќќа ќосу ‰шін кабинетте іске ќосу щиток болу керек, онда саќтандырѓыш, сµндіргіш, стационарды аппараттарды ќосќыш клеммалар бар : аќ клемма-жермен ќосу ‰шін, екіншісі- портативті аппаратты ќосу ‰шін белгіленген. Розетка мен аппараттыњ ара ќашыќтыѓы 2 м. артыќ болмау керек. Іске ќосу электрощитоќ кабинеттін магистральды щитогімен ќосылѓан, онда: жалпы ажыратќышы, вольтметір, саќтандырѓыштары бар. Кабинеттерде аппраттарды кабиналыќ ж‰йе т‰рінде орналастырады, кабинанын биіктігі 2 м, ені 1,6 м, ‰зындыѓы 2 м, аппараттан басќа онда аѓаш кушетка, орындыќ, киім ілгіш болу ќажет жєне едені аѓаш немесе линолиуммен ќапталѓан. Физиокабинетте мейірбикенін ж±мыс орнында стµл, онда тіркеу журналдар, процедуралыќ карталар, процедуралыќ саѓат болу керек.

Сумен жєне лаймен емдеу кабинеттеріњ бµлек блокка орналыстырады. Олар физиокабинеттермен байланысады. Осы сумен, лаймен емдеу кабинеттердін ауа температурасы + 25^о С, ылѓалдыѓы 75% артыќ болмау керек. Б‰кіл электросымдар, іске ќосу ќ±ралдарды оќшаулау тыѓыз бекітілу керек, дымќылданбау ‰шін. Ќысылѓан газды (ауа, кµмірќышќыл), азот баллондарды ќосымша бµлмеге ќояды, оларѓа т‰зу к‰н сєулесі єсер етпеу керек, жылу радиатордан 1м. ара ќашыќта, ашыќ оттан 10м. ара ќашыќта ќояды. Баллондар ќ±ламау ‰шін ќабырѓаѓа металды скобамен тіркелінеді. Барлыќ баллондарды арнайы редукторлы вентелі бар болса ќолданады.

Радонды ертінділер концентрациясын арнайы лабораторияда дайындайды. Радонмен ж±мыс істейтін медициналыќ ќызметкерлер арнайы киіммен ќамтамасыз етіледі жєне олар міндетті т‰рде ќаупсіздік техникасын саќтау керек. Кабинетте вентиляция к‰ні бойы ж±мыс істеу ќажет.

Парафиноозокерит кабинетте бір бµлмені жылу тасушы массаны дайындауына бµледі, онда сорып алу шкафы болу керек. Парафинді (озокеритті ) арнайы парафин жылту аппаратта ерітеді, немесе су моншада, ол сорып алу шкапта орналыстырѓан жабыќ электрпеш ‰стінде ќайнатады. Осы заттар жанатын болѓаннан столды, шкапты отќа т‰раќты материалмен жабады, кабинетте от сµндіргіш ОУ-2 болу керек. От ќаупсіздігі жоѓары болѓаннан, ашыќ отты, ашыќ электропешті, электроќайнатќышты ќолдануѓа болмайды.

Ингаляция мен электролаймен емдеу арнай кабинеттерде µткізеді, себебі осы процедуралар кабинеттін ылѓалдыѓын жоѓартады, б‰л электрожелісіне, аппараттарѓа теріс єсер кµрсетеді.

Физиотерапевтикалыќ кабинеттердегі аппараттар бµлімнін мењгерушісі бекіткен схема бойынша орналасуда. Олардын орынын ауыстыру мењгерушісін руќсаттымен µткізеді, ќолданатын аппараттардын тµлќ±жаттары бµлімнін аѓа мейірбикесінде саќталады.

Єр кабинкаѓа бір стационарды немесе екі портативті аппаратты орналыстырады, оларды кезекпен ќолданады. Аппараттын жєне кушетканын ара ќашыќтыѓы 1м. болу керек немесе екеунін арасына ток µткізбейтін матадан жасаѓан саќтау ќалќаны ќояды. Портативті аппараттарды электрожеліске розетка арќылы іске ќосады, ал стационарды аппараттарды-электрощитоктын клеммасы арќылы. Физиотерапияда ќолданатын аппараттар тµрт класќа бµлінеді: 01 жєне 1 класс аппараттарды міндетті т‰рде жермен ќосуѓа ќажетті (‰йдін контурына). Жермен ќосу ‰шін су ќубыры, жылудын трубаларын ќолдануѓа болмайды. Єр аппарат іске ќосу щитоктын жермен ќосу клеммасына бµлек сыммен ќосылады. Жермен ќосуды сенімділікті 1-2 айында бір рет тексеру керек. Электроќаупсіздікті П класс аппараттарды жерге ќоспайды, оларда ќорѓау оќшаулау тиімділігін ай сайын тексереді. Ш класс аппараттар арнайы ќоршалѓан кернеуі тµмен тоѓы бар кµзден іске ќосылады. Стационарлы ультра жєне жоѓардан тыс жиілікті аппараттарды бµлек кабинетте немесе артикул 4381 В1-микросыммен жасалѓан матаны кабинаны ќоршап-экрандау, жерге ќосып ќолданады. Портативті аппараттарды жалпы электроемдеу экрандалмаѓан кабинетте мейірбикенін столынан жєне басќа аппараттардан 3м. ара ќашыќта орналыстырады, себебі пайда болатын электромагнит аланы теріс єсер етеді жєне µлшеу приборлардын кµрсеткіштерін теріс жаѓына µзгертеді.

Аппараттардын жаѓдайын к‰нделік баќылауды медициналыќ бикесі ж±мыс алдында µткізеді. Егер б±зылѓан болса, ол аппараты сµндіріп "Аппараттардын аѓымды жєне профилактикалыќ ремонт" журналѓа жазады. Аппараттардын ж‰йелі профилактикалыќ баќылауды физиотехник µткізеді, ол туралы мєліметі журналѓа жазылады. Жыл сайын арнай мекемелерде аппараттардын µлшеу приборлардын баќылау тексерісін µткізу ќажетті, б‰л физиотерапевтикалыќ процедурасын д±рыс мµлшеруін ќамтамасыз етеді. Аппараттын жµндеу туралы мєліметті техник журналѓа µз ќолын ќоюмен жєне бєлімнін менгерушісін ќолын коюмен бекітіледі.

Физиоаппараттар кµп уаќытќа жєне ќалыпты ж±мыс істеуне мейірбикесі к‰нде ж±мыс алдында, ж±мыстан кейін ылѓалды матамен шањды с‰рту керек. Аппараттын ішіндегі шањын пылесоспен профилактикалыќ зерттеу µткзінде сорып алу керек. Аппаратќа шањ кірмеу ‰шін оларды жаймамен немесе арнай чехолмен жауып тастау керек, ылѓалдыќ єсер етпеу ‰шін физиотерапевтикалыќ кабинеттерді ќ±рѓак, жарыќ, вентиляциясы бар бµлмелерге орналыстырады, аппараттарды терезеден алыстатып ќояды. Егер аппараттарды аяз ауадан кіргізу керек болса, оларды 20 саѓат осы бµлменіњ тепературасына ќойып ќояды. Осы уаќыт аппараттыњ техникалыќ тµлќ±жатына белгіленеді. Аппараттарды соѓудан, шайќалудан саќтау керек, сондыќтан олардын орын ауыстыруында тележканы ќолдану керек. Аппараттар ќызып кетпеу ‰шін процедуралардын арасында ‰зіліс істеу ќажет, б‰л аппараттын ќызмет ету уаќытын ‰зартады. Сымдарды саќтау ‰шін арнай ілгішке салбыратып іліп ќояды. Сымдарды б‰гу, б±ралуы изоляциясын б±зылуына єкеледі. Металды пластинкаларды бір бірін ‰стіне жинап ќояды жєне анды-санда ‰стінен ќорѓасын тотыѓын наждак ќаѓазымен алып тастайды. Пластиналарды ќатты арнай катокпен тегістейді.

Физотерапевтикалыќ бµлімнін ж±мысына арнай дайындыќ µткеніне ќ±жаты бар жєне ќаупсіздік техникасы бойынша инструктаж µткен медициналыќ ќызметкерлерге руќсат беріледі. Инструктаж жыл сайын µткізіледі, б‰л туралы «Ж±мысќа алу кезінде орында инструктажды µткізуді тіркеу жєне кезендік мерзімді инструктажды µткізу» журналѓа жазылады. Процедураларды дєрігердін таѓайындаумен, процедуралыќ картасы бар болса медициналыќ бикесі µткізеді. Дєрекі, тєртіпті б±зѓан науќастраѓа процедураны µткізбейді. Егер кабинетке жања аппаратты єкелсе, онда мейірбикесі осы аппаратпен ж±мыс істеу ‰шін инструктаж µту ќажет. Процедураны µткізу уаќытында мейірбикесі кабинетте болу керек, науќастардын жаѓдайын жєне аппараттын индикаторлардаѓы кµрсеткіштерін баќылап отыру, керек болса емге коррекция жасауѓа болады. Науќастарѓа процедура ќабылдау кезінде кітап оќуѓа жєне ±йыќтауѓа, єнгіме айтуѓа руќсат бермейді. Егер аппарат д±рыс ж±мыс істемесе, науќастын жалпы жаѓдайы µзгерсе, осы туралы мейірбикесі дєрігерге дереу айту керек. Кабинетте науќастар жєне медициналыќ ќызметкерлер болмаса, оны кілтке жабу керек.

Ж±мыстын алдында медициналыќ бикесі аппараттардын т‰зелігін, жермен ќосылуын, электродтардыњ т±тастыѓын, сымдардыњ изоляциясын тексеру керек. Б±зылѓан аппараты, жарыѓы бар электродтарды жєне изоляциясы б±зылѓан сымдарды ж±мыстан шыѓарады. Ерекше кµніл бµледі жалѓау жеріне, контактарѓа, денеге жалѓау жерлерге. Процедураны µткізгенде электродтарды науќастын денесіне жаќсылап бекітіп ќояды, жылжымау ‰шін. Бекіту ‰шін резинкалы немесе эластикалыќ бинтті, ќ±м салынѓан ќапшыќтарды ќолданады. Аппаратты сµндіріп электродтардын орынын ауыстырып µзгертеді. Электродтардын сымдары аппараттын ±ясына тыѓыз кіріп бекітілу керек, науќаспен процедураныњ уаќытында шынжыру ‰зілмеу ‰шін.

Аппаратты тоќќа ќосудын алдында б‰кіл ауыстрып ќосќыштар "О" негізінде болу ќажет. Ж±мыстын т‰рін, режимін, шыѓу кернеуін, науќаспен шынжырын ‰зуді тек кернеуін ќуатыњ, ‰немділігін ручкасы "О" негізенде турса ѓана болады. Науќастын шынжырын тоѓын алып тастаудан кейін аппаратты сµндіреді.

Жоѓары жиілікті аппараттармен ж±мыс істеуде алдында айтќан ережелерді ќатан т‰рдет саќтау керек. Сонымен ќатар, электромагнит аланы пайда болудан б‰кіл металды заттарды науќастан жєне кабинкадан алып тастайды. Аппарат тоќќа ќосылып т‰рѓанда ќатан т‰рде процедураны µткізу ережесін саќтау керек. Егер процедураны µткізбесе аппарат сынбау ‰шін жоѓары кернеуде ќалдырмау керек.

Процедураны аяќтаѓан кезде аппаратты тоќќа ќосудан керсінше сµндіру керек жєне электродтарды науќастын денесінен алу керек. Ж±мыс к‰ні біткенсон мейірбикесі ќосу щитокты, тарату щитокты, электрожелісті сµндіру керек.

¦йде, тану кабинетте, палатада физиотерапетикалыќ процедураны µткізуде айрыќша зейінділікті жєне ±ќыпты істеу керек. Ол ‰шін портативті алып ж‰ру П класс аппараттарды ќолданады. Алдымен ж±мыс орынын дайындайды. Егер еден бетонды болса, онын ‰стіне резинкалы клемшені тµсейді, µлшемі 1х1м. Кереуеттер, жылту радиатордан, трубалардан алыстатып орналыстырады, немесе оларды аѓаш торшамен жауып ќояды. Операционды столдін, кереуеттін металды заттарын кµрпемен, матрацпен, резинкалы матамен немесе жаймамен екі жаѓын салбыратып жауып ќою керек. Процедураныњ алдында медбикесі аппараттары, ќосымша заттарды т‰зеулігін тексеріп шыѓу керек. Сосын науќасты жєне аппаратты процедараны µткізуге дайындайды. Физиотерапевтикалыќ процедараларды µткізуі бµлменін жєне ж±мыс орынын айќын жєне д±рыс ‰йымдастыруды талап ќоюмен белгіленеді, сондыќтан коридорда, кабинеттін жанында науќастарѓа келесі хабарламаны іліп ќояды: кабинеттін ж±мыс істеу уаќытын, дєрігердін науќастарды ќабылдау уаќытын, єр т‰рлі науќастарѓа процедураны µткізу мерзімін, процедураны ќабылдап отыру науќастын тєртіп ережелері.

Ж±мыс сменасы басталудын алдында кабинетті науќастарды ќабылдауѓа дайындайды: вентиляцияны іске ќосады, инструменттер мен гидрофильды тµсемдерді жууып ќайнатады, ванналарды жуады, парафинды жылытады, аппараттыњ жєне ќосымша заттардыњ т‰зеулігін тексереді, шањды с‰ртеді, дєрлік заттарды толтырады.

Науќастарѓа процедураларды мейірбикесі дєрігердіњ таѓайындаумен µткізеді. Процедураны µткізу техникасына т‰сініксіз с±раќтарына жауабын дєрігерден науќасты ќабылдау алдында с±рау керек. Науќастар кабинетке белгіленген кезекпен кіреді. Процедураны бірінші рет ќабылдайтыњ науќасты физиотерапевтикалыќ процедураны ќабылдау ережесімен таныстырады, процедураны тамаќтанудан кейін немесе аш ќарында ќабылдау д±рыс емес ескертеді. Оптимальды уаќыт 40-60 мин жењіл тєњертенгілік тамаќтанудан кейін, немесе т‰скі тамаќтанудан 1-2 саѓат µткеннен кейін. Процедура ќабылдау кезінде науќасќа ‰йќтауѓа, кітап оќуѓа, аппараты тию, єсер ету мµлшерін µзгертуге болмайды. Процедурадан кейін 30-40мин. демалу ќажет. Єр процедураны ќабылдау кезде осы ережелерді ескертіп туру керек. Физикалыќ фактордын єсерінен науќаста ќандай сезімдер пайда болатын айтуѓа ќажетті, керек болса осы фактордын емдік єсерін т‰сіндіруге болады. Наукасќа процедураны жатќызып немесе жайлы нєтижесінде µткізеді. Жайлы жаѓдайын жасау ‰шін єр т‰рлі астарды (ќ‰лі салѓан лапшыќ, резинкалы бинт т.б.) ќолданады, олар денеге фиксация жасауѓа кµмектеседі жєне электродтар жымау ‰шін да ќолданады. Ж‰рек-ќантамыр, тыныс алу ж‰йелер ауруларында - бас жєне кеудені жоѓарлатып жатќызады.

Электродтарды арнай резинкалы, эластикалыќ бинттер арќылы бекітіп ќояды. Оларды ќолѓа, аяќтарѓа, бетке деп бµлуге болады. Ж‰ќпалы ауруларѓа ќажет астарларды, бинттерді бµлек жерге саќтайды. Осындай ауруларды арнай уаќыт бµледі, кµбінесе ж±мыс уаќыттын аяѓында µткізеді жєне жеке іш кімдерді, астарды ќолданады, оларды ±ќыпты стерилизация жасайды. Электродтарды бекітудін алдында дененін терісін зерттейді, онда тырналѓан, жара болмау керек, ондай болса вазелин мазін жаѓады немесе лейкопластырь жабыстарды. Теріден майды, ќабыќтарды, ескі эпителийді жылы суѓа малынѓан тампонмен с‰ртіп алады. Осындай µндеу терінін электроµткізгіштігін, тоќ к‰ш сызыќтары бірќалыпты тарауын жаќсартарды.

Жарыќпен емдеу процедураларды µткізген кезде науќастын кµзін арнай кµзілдірікпен жабады ќара-ультрак‰лгін сєулелендіру, кµк пен жасыл -лазер сєулеленінду, картон ќаѓаздан жасалѓан кµзіндірікті инфраќызыл сєулемен емдеуінде ќолданады. Ультрак‰лгін сєулелендіргішті-денеден 30-50см. ара ќашыќта орыналастырада, ал инфраќызыл сєулелендіргіштін дененін жанынан 1м ара ќашыќта ќояды. Лазер сєулелендіргішті тікелей денеге биологиялыќ активті н‰ктеге єсер етіп ќояды. Аппаратты іске ќосќаннан кейін субьективті сезіміне немесе процедуралыќ картасында белгіленген мµлшеріне дейн интенсивтігін бірте-бірте жоѓартады. Айќын ауырсыну сезімі болмау керек. Егер олар пайда болса, процедура д±рыс емес. Сондыќтан, процедураны баќылап т‰рѓан мейірбикесі аппаратты сµндіріп, онын ж±мысын жене электродтар орналасуын тексеру керек. Процедураны µткізген кезде, немесе сосын жалпы жаѓдайы нашарланѓан науќастарды дєрігер зерттеп тексеру ќажет. Процедура аяќтау кезінде єсер ету интенсивтігін «0» дейін жеткізіп, аппаратты сµндіреді, электродтарды алады.

Кабинетте, бµлімде ж±мыс уаќытында науќастарѓа саќтау режимін дєлелдейді: ж±мысты д±рыс ‰йымдастыру, науќастардын эмоционалды ќоздыру жаѓдайларды болдырмау, тыныштыќ, ќызметтік атмосфера, науќастарѓа кµніл бµлу, науќастардын кµзінше басќа, олар туралы єнгімелерді айтпау, этика мен диентология ережелерін саќтау керек.