География пәні мұғалімі: Алтынбек Аманжолұлы Жакупов 2012-2013 оқу жылы Алғы сөз Орта мектептің 7 сыныбында оқытылатын «Солтүстік Америка географиясы»

Алтынбек Аманжолұлы Жакупов

Орта мектептің 7 - сыныбында оқытылатын «Солтүстік Америка географиясы» пәні бойынша жазылған бұл жұмыс дәптері жалпы білім беретін орта мектеп, гимназия, лицей оқушыларының географиядан алған білім, білік дағдыларын тексеруге және толықтыруға арналған.

Осы жұмыс дәптері «Солтүстік Америка географиясы» бойынша жаңа тақырыпты меңгеру, пысықтау, қайталау бойынша білімдерін бекіту барысында өте тиімді құрал болып табылады.

Үш деңгейлік тестік тапсырмалар мен проблемалық және шығармашылық деңгейдегі тапсырмалар оқулықтағы барлық тақырыптарды, тарауларды, бөлімдерді қамтыған. Оқушылардың білімдерін байқау, бекіту мақсатында дәптерге түрлі кестелер, кескін карталар енгізілген. Олар сынып жұмысын, үй тапсырмасын орындауы мен оқушылардың өздігінен білімдерін тексеруіне мүмкіндік береді.

Еңбекте берілген материалдарды мазмұнына қарай 7- сынып оқушыларына пайдалануына маңызы зор.

• 
  Материктің физикалық-географиялық орнын, оның материк табиғатына әсерін;
  
• 
  Флорида түбегінің, Мексика және Гудзон шығанағының, Үлкен Антиль аралдарының, Кариб теңізінің, Канада Арктикалық архипелагының картадағы орнын;
  
• 
  Материктің жер бедерінің негізгі белгілерін, Кордильер және Аппалачи тау жүйелерінің, Ұлы жазықтың, Миссисипи ойпатының, Орисаба вулканының картадағы орнын;
  
• 
  Климатының ерекшеліктерін, оның қалыптасуында төсеніш бетінің рөлін;
  
• 
  Макензи, Миссисипи, Миссури өзендерінің, Виннипег, Үлкен тұзды, Ұлы көлдердің картадағы орнын;
  
• 
  Табиғат зоналарының орналасуының өзіндік ерекшеліктерін, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, адамның табиғатты өзгерту мысалдарын;
  
• 
  Негізгі халыктарын, халықтың құрылымы мен аумақтар арасында таралуын;
  
• 
  Ірі елдердің картадағы орнын және маңызды табиғат обьектілерін;
  

• 
  Оқу мақсатына байланысты қажетті мазмұндағы карталарды таңдап алуға және оларды талдау негізінде, басқада географиялық ақпараттар негізінде табиғат компоненттерімен табиғат кешендерінің басты белгілерін анықтай алуы;
  
• 
  Карта және басқа білім көздері бойынша жер бедерінің ерекшеліктерін анықтай алуы;
  
• 
  Материк аумағының бір климаттық белдеуде жатқан климатын салыстыра білуі, олардың себептерін түсіндіре алуы;
  
• 
  Әр түрлі мазымұндағы карталарды пайдаланып жекелеген елдердің сипаттамасын жасай алуы;
  
• 
  Бағдарламада аталған географиялық обьектілерді картадан көрсете алуы, сонымен қатар елдер мен олардың астаналарын көрсете алуы тиіс.
  

3. Берілген тапсырма бойынша өлшеу жұмыстарын кескін картада жүргіз.

2. Х ғасырдың аяғында, Гренландия жағалауларына, онан кейін Лабрадор түбегіне алғаш жеткен халықтар.________________________________________

1. 
   Солтүстік Америка Жер бедерінің ерекшеліктерін анықта және материалды төмендеген схема түрінде көрсет.
   

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. 1-ші тапсырмадағы жер бедерінің формаларын, пайдалы қазбалары кескін картаға белгіле


Материктің климаты

1. 
   Кескін картаға материк аумағындағы метеорологиялық рекордтарды белгіле, себептерін түсіндір.
   

а) материктегі ең суық жер Доусон қаласы маңы (63^ос.е; 140^об.б)

ә) Материктегі ең ылғалды жер, 6000 мм-ден жоғары.

б) Гренландиядағы ең суық жер, -70^оС.

в) Материктегі ең ыстық жер, +57^оС.

г) материктегі ең құрғақ жер, жылына 30,5мм.

1. 
   Алаптар бойынша Солтүстік Америка өзендерін анықта, кескін картада атлант мұхиты алабын жасыл бояумен, Солтүстік мұзды мұхит алабын қызыл бояумен, Тынық мұхиты алабын көк бояумен боя.
   
2. 
   Картада ішкі судағы көрнекті нүктелерді белгіле.
   
3. 
   Қоректену режимін анықта.
   

Ә) Аралас қоректенетін өзендер ________________________________________

4. Солтүстік шығысындағы көлдер пайда болуы жөнінен қалай ерекшелінеді

____________________________________________________________________

5. Ұлы көлдердің орналасу ерекшеліктерін, шаруашылық әрекетінде қалай

тиімді пайдалануға болатыны туралы жаз ____________________________________________________________________

6. Ішкі судың молдығы жөнінен екінші орындағы материк бола тұра, ішкі судың жетіспеушілігін немен түсіндіруге болады ___________________________________________________________________

_________________________________________________

7. Жоспар бойынша Солтүстік Американың бір өзеніне сипаттама жаса. (таңдау бойынша)
а) Өзеннің материктегі орны, жататын алабы ____________________________________________________________________

ә) Өзен қайдан басталады, қайда құяды? ____________________________________________________________________

б) Өзеннің салалары ____________________________________________________________________

в) Өзеннің қоректену көздері ____________________________________________________________________

г) Өзеннің режимі, оның климатқа байланыстылығы

_________________________________________________

д) өзеннің шаруашылық маңызы ____________________________________________________________________

е) Өзеннің экологиялық жағдайы

_________________________________________________

8. Ниагара сарқырамасы Солтүстік Американың ___________ орналасқан, ол __________ мен ___________ көлінің арасындағы ___________өзенінде. Сарқыраманың биіктігі __________ метр. Оның атауы үндістер тілінде ________

2. 
   Солтүстік Американың аумағын игеріп, шаруашылық әрекетін жүргізу барысында жергілікті халықтардың орналасуында қандай өзгерістер болды ____________________________________________________________________
   
3. 
   Жалпы Солтүстік Америка халқының қалыптасуында қандай күрделі өзгерістер болды ____________________________________________________________________
   
4. 
   АҚШ-тың және Канаданың мемлекеттік тіл ____________________________________________________________________
   
5. 
   Орталық Америкада орналасқан мемлекеттерді анықтап олардың астаналарын кескін картада белгіле.
   
6. 
   Орталық Америка елдерінің шаруашылық әрекетіндегі ерекшеліктерді анықта ____________________________________________________________________
   
7. 
   Ауыл шаруашылық өнімдерінің қай түрлерін аса көп өндіреді
   

8. 
   АҚШ-тың, Канаданың, Кубаның экспорттық мәні бар өнімдерін анықтап кескін картада белгіле.
   
9. 
   Берілген жоспар бойынша материктің бір еліне сипаттама бер (таңдау боиынша)
   

ә) Астанасы және мемлекеттік құрылымы

____________________________________________________________________

б) Табиғат жағдайы(жер бедері, климаты, табиғат зоналары)

____________________________________________________________________

в) Табиғат байлықтары және олардың шаруашылықта пайдаланылуы

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

г) Елдің дүниежүзілік шаруашылықта алатын орны, даму дәрежесі

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

д) Халқының ұлттық құрамы, тұрмыс-тіршілігі ___________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

е) Туристік мүмкіншіліктері, экологиялық жағдайы _______________________

____________________________________________________________________

3 деңгей

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Солтүстік Американың қайсы аумақтары жиі жер сілкінулерге ұшырайды? Неге?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей

________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________
ІІ

3 деңгей

Солтүстік Америка қандай пайдалы қазбаларға бай?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Қазіргі уақытта магмалық пайдалы қазбалардың қалыптасуы қайда жүреді? Неге?

________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

1 деңгей

Аппалачи таулары биіктігі, құрылысы, пайда болу уақыты бойынша басқа материктердің қандай тауларына ұқсас? Таудың пайдалы қазбаларға бай болуы немен түсіндіріледі?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІІІ
3 деңгей

Климаттың қалыптасуы қандай факторларға байланысты? Мысалдар келтір

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей

Материктің Солтүстігін Солтүстік мұзды мұхитының сулары шаяды, сондықтан мұхиттан ылғалды ауа келуі керек сияқты, бірақ онда Кордильердің ішкі үстірттермен салыстырғанда жауын-шашын аз жауады. Бұл неге байланысты?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІV
3 деңгей

Материк қандай климаттық белдеулерде орналасқан?

Қоңыржай климаттық белдеулердегі ауа райының ерекшеліктерін ата?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Карта бойынша материктегі жауын-шашынның таралуын талда. Жауын –шашынның көп түсетін, аз түсетін аумақтарын ата. Анықталған деректерді түсіндір. Материктің қай бөлігінде жауын-шашын қар күйінде түседі?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Материк бойынша қандай ірі өзендер ағып жатыр, олар суларын қайда апарады? Кескін картада Тынық, Солтүстік Мұзды және Атлант мұхиттарының өзен алаптарының суайрығын жүргіз. Ірі көлдерді белгіле.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 деңгей

Солтүстік Америка ішкі суларға бай, бірақ материктің көптеген аудандарында тұщы судың жетіспеушілігі байқалады. Бұл немен байланысты?

Түсіндір.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 деңгей

Материктің ішкі сулары қалай пайдаланылады? Қандай экологиялық проблемалар туындайды?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.Сент-Чарльз

2.Флорида түбегі

3.Мексика шығанағы

4.Үлкен Антиль аралдары

5.Аппалач таулары

7.Колорадо өзені

8.Виннипег көлі

9.Орисоба жаңартауы.

ІІ нұсқа

1.Марьято мүйісі

2.Лабрадор түбегі

3.Гудзон шығанағы

4.Канада-Арктика архипелагы

5.Орталық жазықтық

6.Кордильер таулары

7.Миссури өзені

8.Мичиган көлі

9.Мак-Кинли шыңы

Бұл не? Атаудың ұғымын анықтап жаз

І нұсқа

2.Йеллоустон-

3.Гавана-

4.Тундра-

5.Кайот-

6.Юкон-

8.Прерий-

9.Секвоя-
ІІ нұсқа

1.Эскимос-

2.Карибу-

3.Оттава-

4.Тайга-

5.Гризли-

6.Онтарио-

7.Миссури-

8.Плантация-

9.Кипарис-

А) Солтүстік тропикпен Солтүстік поляр шеңберінің

Б) Экватор мен солтүстік тропиктің

В) Солтүстік поляр шеңбері мен солтүстік полюстің

2. Солтүстік Американың батыс жағалауын ... мұхиты шаяды

А)Тынық Б)Атлант В)Солтүстік Мұзды

3. Солтүстік Американың үлкен бөлігін алып жатыр ...

А)таулы батыс Б) жазықты шығыс В)Аппалачидің ежелгі қатпарлары

4. Солтүстік Америка табиғатының алуан түрлілігі түсіндіріледі ..

А)Географиялық орнымен

Б) Жер қыртысының құрылысымен

В) Географиялық орны және жер қыртысының құрылысымен

5. Материктің солтүстігін...климаттық белдеуі алып жатыр

А)қоңыржай Б)субарктикалық В)арктикалық

6.Қоңыржай климаттық белдеуде жауын-шашынның көп мөлшері... мұхиттың жағалауында түседі

А)Тынық Б)Атлант В)Солтүстік Мұзды

7.Материктің ең үлкен өзені-...

А)Миссури Б)Макензи В)Миссисипи

8.Жаңбыр суымен қоректену басым болатын аралас қоректену ... өзендеріне тән

А)Миссури мен Макензи

Б)Макензи және Огайо

В)Огайо мен Миссури

9.материктің солтүстігінде табиғат зоналары орналасқан ...

А)зоналық заңдылықтарға сәйкес

Б)батыстан шығысқа созылып жатыр

В)Меридиан бағыты бойынша

10.Толықтыр: Солтүстік Америкада біршама құнарлы топырақ ... табиғат зонасына тән

11.Солтүстік Американың байырғы халқына жатады

А)үндістер Б)үндістер, эскимостар В)үндістер, эскимостар, негрлер

12.Эскиматсор қоныстанған...

А)Материктің солтүстігін

Б)материктің шығысын

В)Материктің солтүстік-батысын

13.Материктің ең ірі мемлекеті-...

А)АҚШ Б)Мексика В)Канада

14.Әрбір логикалық қатардағы артығын сызып таста

А)орман,дала,топырақ,тундра

Б)Онтарио,Миссури,Юкон,Маккензи

В)табиғи газ,мұнай,торф,мазут

15.Кескін картаға материктің шеткі нүктелерімен бұғаздарды белгіле

А)солтүстік тропик Б)солтүстік поляр шеңбері В)экватор

2.Жылдың көп мезгілін мұз басқан және құрлыққа терең еніп жатқан шығанақ

А)Аляска Б)Калифорния В)Гудзон

3.Солтүстік Американың жағалауы қатты тілімденген…

А)оңтүстігінде Б)солтүстігінде В)батысында

4.Кордильер таулары материктің 1/3 бөлігін алып жатыр…

А)шығысында Б)батысында В)оңтүстігінде

5.Солтүстік Америка табиғатының алуан түрлілігі түсіндіріледі

А)Көлемінің үлкендігімен

Б)солтүстіктен оңтүстікке ұзаққа созылуымен

В)арктикалық және экваторлық ендіктердегі географиялық орнымен

6.Материктің үлкен бөлігі …белдеуде жатыр

А)тропиктік Б)субарктикалық В)қоңыржай

7.Жазда ауаның (+) температурасы қалыптасады…

А)барлық материкте Б)материктің үлкен бөлігінде В)қиыр оңтүстігінде

8.Материкке үлкен ылғал … Мұхитынан келеді

А)Тынық Б)Атлант В)Солтүстік Мұзды

9.Солтүстік Американың терең өзен аңғарлары деп аталады…

А)террасалар Б)үңгірлер В)каньондар

10.Қармен қоректену басым аралас қоректену өзендеріне тән

А)Колорадо және Юкон

Б)Юкон және Макензи

В)Макензи, Колорадо

11. Жүйенің жетіспейтін элементтерін толықтыр …, …, Мичиган, Эри, Онтарио

12. Субартикалық белдеудің ормансыз алқаптары аталады

А)шөл Б)тундра В)дала

13.Канаданың астанасы-… қаласы

А) Оттава Б)Вашингтон В)Нью-Йорк

14.Солтүстік Американың ең оңтүстегі мемлекеті

А) Коста-Рика Б)Никарагуа В)Панама

15. Кескін картаға жер бедерінің ірі формаларын белгіле (таулар, жазықтар, ойпаттар)

А)17,5 Б)24,2 В)30,3

2.Солтүстік Американың солтүстік шеткі нүктесі …

А)Марьято мүйісі Б)Принц Уэльский В)Мерчисон мүйісі

3.Солтүстік Американың ең үлкен түбегі

А)Юкатан Б)Лабрадор В)Флорида

4.Аппалачи тауларының орташа биіктігі

А)2000м Б)5000м жоғары В)5000м

5. Жер бедері формаларының олардың мұхит деңгейінен биіктігі кему мөлшері бойынша орналастыр

А)Ұлы жазықтар 1)-

Б)Кордильер 2)-

В)Орталық жазықтар 3)-

6.Ұлы американдық көлдерді Атлант мұхитымен… өзені жалғастырады

А)Ниагара Б)Колумбия В)Әулие Лавретий

7.Ниагара сарқырамасы … көлдері арасындағы өзенде орналасқан

А)Жоғары және Мичиган

Б)Гурон және Эри

В)Эри және Онтарио

8.Арктикалық шөлдер мен орманды тундра арасындағы өтпелі зонаны… деп атайды

А)Тайга Б)Тундра В)Прерия

9.Материктің оңтүстігінде табиғат зоналары бірін-бірі … бағытында ауыстырады

А)Солтүстік-оңтүстік

Б)Батыс-шығыс

10.Толықтыр: Евразияда дала деп аталатын зона Америкада … деп аталады

11.Солтүстік Американың байырғы халқына жатады…

А)үндістер мен негірлер

Б)негірлер мен эскимостар

В)эскимостар мен үндістер

12.АҚШ астанасы-… қаласы

А)Нью-Йорк Б)Оттава В)Вашингтон

13.Өлім даласы … шөлінде орналасқан

А)Калифорния Б) Соноре В)Мохаве

14.Аляска халқы негізінен айналысады

А)жер өндеумен

Б)пайдалы қазбалар өңдірумен

В)автомабиль жасаумен