Германия мен Қазақстанның қарым-қатынасының дамуы. Жоспар: кіріспе. 3-5 Бірінші тарау. Германияның бірігуі
жүктеу/скачать 375 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы қорытынды
- 2.2.ГЕРМАНИЯ МЕН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАРЫМ- ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ДАМУЫ
Шығыс сайлау бөлімі бойынша:
2.2.ГЕРМАНИЯ МЕН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ДАМУЫ Сыртқы сауда-әртүрлі елдермен жасаланатын сауда. Ол товарларды экспорттаудан және импорттаудан, қызметтерден тұрады. Республикасының экономикасындағы жағымды өзгерістер, экспорттық түсімдердің өсуі сыртқы рынокта біздің кәсіпорындардың белсенділігінің артуына тиімді әсер етеді. Егер 1992 жылы 31 мемлекетпен байланыс жасаса, қазіргі кезде сыртқы сауда географиясы 90 нан астам мемлекеті қамтиды [33]. Біраз жылдар бойы Ұлыбритания, Нидерландия, Германия, Қазақстан, Қытай, Украина, Италия, АҚШ, Финляндия мен сауда қатынастары үнемі өсіп келеді. Аталған мемлекеттер республиканы жалпы товар айналымының 70%-ке жуығын құрайды. Оның үстіне сауданың көлемі өсе түсуде. Қазақстан Республикасын ірі сауда әріптесі болып Ұлыбритания есептелінеді. Ал екінші орында-Германия және Нидерланды. Сыртқы рынокқа товарлардың 700-ден астам тұрі экспортқа шығады. Жыл сайы і елде өңдірілген өнімнің 40%-ті республикадан тыс жерлерге шығарылады. Соның ішінде отын өнеркәсібінің өнімі 70%, қара металлургия 20-25%, химия және мұнайхимия-50%, машина жасау-20%. Республика отын-энергитикалық және мұнайхимия коплекстерінің өнімдерін экспорттаудан Ресей аймағында алғашқы ондыққа кіреді. Экспорттаудан түсетін валюталық түсімдердің тұрақты болуы республикада қажетті товарларды импорттауды қамтамасыз етеді. Башкортстанға өнім шығаратын негізгі импорт шығарушылар көп жылдар бойы Қазақстан, Германия, Украина, Италия, Франция болып табылады. Елге импортқа әкеленетін товарлардың ішінде басым орынды машина жасау өнімі алады. Отандық тұтынушылар шетелде ауылшаруашылық техникасын, цифрлық және автоматтық телефон станцияларын, әртұрлі өндірістік құрал-жабдықтар, компьютерлер, азық-түлік өнімдерін, қолданылатын заттарды сатып алды. Күз мезгілінде «неміс экономикасының күндері» атты шараны өткізу өзіңдік дәстүрге айналды. Германияның Қазақстандағы елшілігінің қамқорлығымен мұндай шараларды жүргізу жылдан-жылға қуана жалғасып келеді. «Рахат-Палас» қонақ үйінің конференс холлы залына адам лық толады. 2004 жылы 23-24 қыркүйекте төртінші көрме-конференция өткізілді. Конференцияның негізгі тақырыбы «Қазақстан, Германия және Европалық одақтың экономика саласында екі жақты және көп жақты қатынастарын дамыту және Орталық Азия республикалары және Европалық одақ интеграциясы». Биылғы жылы қатысқандардың ішінде Қазақстанда жұмыс істейтін неміс компанияларының өкілдері ғина емес, студенттер, дипломаттар, Қырғызстандағы неміс дипломаты болғаны байқалды. Қырғызстандағы неміс дипломаты осындай шараларды Қырғызстанда жүргізу үшін әдейі келдім деген пікір айтты. Аған жауап ретінде «біздің» немістер «шамасы залдағы шпион жалғыз сіз емес боларсыз» деп әзіл айтты. Бір ескеретін жай Германияда парламенттік сайлау өткізілгеннен кейін конференция бірінші күні басталды. Осы жылы парламенттік сайлау шиеленіскен жағдайда өткен болатын. Конференция қарсанында Алматыда өткен түн ыстық болды. Оған қатысқандардың көпшілігі неміс елшілігінің резиденциясында өткізді. Ол жерде сайлаутылардың екі тобының бір-біріне қарсы екендігі қатты білінді. Аға үрпақ Ш| елдер үшін жаны ауырды, жастары Штойбер партиясына жаны ашыды. Германиядағы елші Кертинг құттықтау сөзінде қанағаттанған сезіммен былай деп атап көрсетті «Шредер екінші мерзімге өтті, Германия үкіметінің сыртқы саясат бағыты ешқандай өзгеріссіз қалады және Қазақстан мен Германия арасында сауда-экономикалық қатынастар бүрынғысынша позитивті болып есептелінеді» [34]. Конференцияға Қазақстан жағынан Ұлттық банктің төрағасы Григорий Марченконың қатысуы ерекше леп берді. Сонымен қатар неміс елі жағынан «Аллианц» тобының бас экономисті-Клаус фридрих қатысып сөз сөйледі. «Аллианц» тобы Дрезднер банкының акциаларын иемдінеді. Клаус Фридрихтің халықарш ық финанс ісі саласында үлкен тәжірибесі бар. Ол үзақ жылдар бойы Халықаралық институттың Оңтүстік және Шығыс Европа бөлімін басқарды. К.Фридрих мырзаның осы конференцияға қатысуы оған ерекше мән берді. Доктор Фридрих Орталық Азияда бірінші рет болды. Алайда оған қазақ далаларымен таулары үлкен әсер қалдырды және ол Қазақстаның туристік бизнес саласында жоғары потенциалы туралы қорытынды жасады. Германияның сыртқы сауда саясаты Шығысқа бағытталған. Өкімет басында қандай партия тұрғанына қарамастан, экономикалық саясат ашық болып қала береді деп атап көрсетті К.Фридрих мырза. Неміс қоғамының басты проблемасы жүмыссыздық. Ең алдымен О ы проблеманы шешіп алу қажет. Осы жағдайда Германиядағы жүмыс орындарының үштен бірі сыртқы экспортқа тәуелді. Неміс баспа сөзі алпыс үш жастағы экономисті евро үшін күрескер деп айдар тақты. Көптеген ғалым-экономистер евроның үзақ өмір сүретіне сенбейді. Евро 1998 жылы өз жолын бастады. К.Фридрихтің пікірі бойынша евро тек экономикалық емес, Ол саяси инструмент болып табылады. Ол өзінің баяндамасында Европаның бірігу тарихына кең тұрде тоқталды. Рим империясы уақытынан бастап Европаны біріктіру сәтсіз үмтылыстар мен тәсілдерге толы. Наполеон және Гитлер де біріктіруге әрекет етті, бірақ жүзеге асыра алмады. Европадағы экономиакалық ситуатцияны өзгертетін кейбір себептерді талдай келіп доктор К.Фридрих мынандай позицияларды атап көрсетті: КСРО-ның қүлауы ФРГ-ның ГДР-мен бірігуі. Осы факторлар Германияны шығысында жаңа экономикалық жағдай туғызды. Соның бірі шығысевропалық мемлекеттердің Европалық экономикалық қауымдастыққа кіру мүмкіндігін туғызды. Американ доллары мен евро курсының айырмашылығына байланысты валюталық батыл шешімге барды. Европалық қауымдастықтың мүддесіне қарай Германия өзінің тұрақты валютасы-маркасынан бас тартуына тура келді. Евроны енгізгені үшін дивидендтер алмады. Шығыс Европа мемлекеттерімен сауда қатынастарын дамытуға тиіс болды. Оның үстіне мынаны естен шығармау керек. Келешекте Евродақ шекарасы шығыспен жүргенде Европалық экономикалық қауымдастықтың тікелей көршісіне Ресей айналады. Осылайша, Жаңа Шығысқа қарай экономикалық қатынастардың жаңа беті ашылады. Жаңа Оңтүстік-Шығыс жаңа қатынастың аймағына айналады. Өмір сүру деңгейлері көтеріліп жатқан Орталық Азия елдері Германияның жаңа әріптестеріне айналады. Доктор К.Фридрихтің баяндамасының біраз бөлігі жаһандану проблемасына арналған. Ол туралы түсіндіре доктор К.Фридрих айта-айта шаршаған. Оның пікірі бойынша жаһанданудың маңызды аспекті-еңбек бөлінісі. Қүқықтық қорғаушылық және тұрақтылық-осы маңызды екі мәселені шешіп алу қажет [35]. Григорий Марченконың баяндамасы Қазақстан Европалық экономикалық қауымдастықта интеграцияға қатыспайды дегенмен басталды. Г.Марченко мырза ескерту ретінде Қазақстанға қазақстан заңдарында жүргізілген реформадан кейін жаңа европалық компаниялардың келетіндіктері туралы берілген уәдені еске түсірді. Алайда уәде уәде күйінде қалып қойды. Европалық финанс институттары Қазақстан рыногында ықылассыз жүмыс істейді. Әсіресе олар қамсыздандыру саласына барғысы келмейді. Григорий Марченко Қазақстандағы финанс рыногының болашағы туралы айта келіп инфляцияның төмен деңгейі туралы қамқорлық қажет екендігін атап көрсетіп, оның сол кезде 6% екендігін баса көрсетті. Мұнан кейінгі жылдары да инфлятция 4-6% деңгейінде болады. ТМД елдерінің ішінде Қазақстанда ең прогрессивті төлем системасы бар деп көрсетті. Сонымен қатар ол екінші деңгейдегі банктердің жақсы жүмыс істеп жатқандығын атап көрсетті және ТМД-да елдерінің ішінде Қазақстанда кредиттік және дебиттік карточкалар бар екендігін айтты. Осы карточкалардың 80%-і Қазақстан үлесіне тиесілі. Г.Марченко валюта курсын айырбастауға байланысты американ доллары мен Қазақстан теңгесінің арасындағы айырмашылықтың өте тұрақты екенін айтты. Алматыда Неміс Үйі деген мекеме ұйымдастырған. 4 қыркүйек 2004 жылы Неміс Үйінің үйымдастырғанына 10 жыл толған юбилейі тойланды. Бұл Неміс Үйі Қазақстанның жартылай конфессиональды және жартылай этникалық жағдайына өзіндік ерекшелігі бар мәдени орталық болып табылады. Бұл үйді үйымдастырудың мақсаты бейбітіғілікті қамтамасыз етуге көмектесу, этника аралық келісім, өзінің масштабы меі аясында экономикалық гүлденуге жол ашу болып табылады. Юбилейге келген қонақтар ішінде Александр Павлов және Төлеген Шукеев сияқты белгілі саясаткерлер, сенатор Виктор Кист, жазушы Героль Бельгер, академик Эрвин Госсен, академик Эрнст Босс, Қазақстан сыртқы істер министрігінің ерекше тапсырмалар бойынша елшісі Курбасов, Қазақстандағы ұлттық бірлестіктердің лидерлері және Германия ішкі істер министрігінің делегациялары болды. Делегацияны министериаль-директор Клаус Пеле, ГТЦ делегациясын доктор Байер басқарып келді. Бұл оқиғаға 120 қонақ шақырылды. Оның ішінде Қазақстандағы Неміс қоғамдық бірлестігі Ассоциациясының төрағасы Александр Дедерер болды. Ол өзінің қүттықтау сөзінде 10 жыл ішінде өткен оқи алар туралы айта келіп Александр Дедерер қорытындылады және өз өмірінен кішкентай мысал келтірді. Бұл юбилей осы адамның жігерінсіз, энергиясыз, шаршамай еңбек еткен арқылы үйымдастырылып еді. Егер бұл адам үлкен еңбек сіңірмегенде юбилей мүмкін өтпей қалған болар еді. 1993 жылдың басында Неміс Үйін құру жөнінде шешім қабылданғанда, немістердің жағдайы өте күрделі, ауыр болатын деп атап көрсетті Александр Дедерер. Германияға негізінен Қазақстаннан қоныс аударғандардың толқыны өте көп болатын. Сол уақыттағы қиындыққа байланысты Германияға келген немістер де сол қиындыққа ұшырады, төзді. Сондай қиын жағдайда Неміс Үйін құру барлық немістердің оптимизмінен туған еді. Германия үкіметі үйдің құрылуына үлкен көмек көрсетті. С,ондай-ақ Гермнаия үкіметі әртұрлі шараларды жүргізуге де көмегін аямады. ГТЦ аясында әлеуметтік көмектің әртұрлі жоб; лары жасалды. Соның ішінде ең бастысы Қазақстанның ұлттық саясатына қосылған үлес еді. Сергей Терещенко өзінің қүттықтау сөзінде Неміс Үйі неміс халқының этникалық қайта өркендеуіне ықпал етіп қана қоймай, сонымен бірге Қазақстанның басқа халықтарының дамуына да ықпал етті.Бұл мәдени орталық соңғы жылдары конференция, семинар, дөңгелек стол өткізу орнына айналды. Қазақстан мен Германия өкіметі үшін бұл үй қарапайым адамдардың достығы, этникааралық қатынастардың тұрақтылығының сүйенішіне айналды. Клаус Пелле 1994 жылы 25 тамызда Германияның қоныстанушылар істері бойынша өкілі мемлекеттік хатшы Присництің Неміс Үйінің символдық кілтін Александр Дедерерге тапсырған кеш еске түсірді. Сонан бері Қазақстандағы немістермен әлеуметтік жүмыс жүргізетін орынға айналды және Қазақстан мен Германия өкіметтері арасындағы байланыс көпіріне айналды. Клаус Пелле өзінің сөзінде былай деп атап көрсетеді. «президенттер Н.Назарбаев пен Шредердің кездесуі елдің демократиялана түскендігін, заңдылықтың үстем бола түскендігін көрсетеді.Менің ендігі 10 жылға тілегім: үлкен жетістіктер және осындай гүлдену, Неміс Үйінің 20-жылдық юбилейіне сәттіліктер, табыстар» [36]. ГТЦ өкілі доктор Байер «соңғы 10 жылда Германияның федеральдық өкіметі 40 млн евро көлемінде қолдау көрсетті. Оның жемісін Неміс Үйінің іс-әрекетінен көруге болады. Біздің міндетіміз- осы жетістіктерді одан әрі дамыту. ГТЦ қолдан келгеннің бәрін жасайды. Ол неміс кәсіпкерлерінің Одағы сияқты жобаға ғана көмек көрсетіп қана қоймай, басқа үзақмерзімдік құрылымдарға да көмек көрсетеді» [37]. Юбилейді тойлау аясында іскер келісімдер жүргізілді, Германиядан келген делегаттар Қазақстандағы немістердің ғылыми бірлестігінің өкілдерімен кездесті. Сонымен қатар Германия делегациясы неміс кәсіпкерлерінің Одағы, неміс жастары, Қайта өркендеу қоғамы өкілдерімен де кездесті. Олар Шымкент, Қарағанды, Семейден келген бишілер тобының концерттік программасымен танысты. Юбилейдің пресс-конференциясында сөлеген сөзінде Клаус Пелле Германияның федеральдық үкіметінің Қазақстандағы немістерге байланысты саясатының екі аспектісінің маңыздылығын атап көрсетті. Қазақстаннан кеткісі келетін немістерге қолдау көрсету шаралары және Қазақстанда қалатын немістердің болашағын қамтамасыз етуге көңіл аударуы. Қазақстанда- тұратын немістер үшін гуманитарлық көмек үйымдастыру неміс тілін үмытпау үшін курстар үйымдастыру, әдет-ғүрыпын жадыларында сақтап қалуға арналған шаралар жүргізу т.б.с.с. Қазіргі кезде Қазақстанда 300 мыңға жуық немістер тұрады. Олар әртұрлі жобалар арқылы соңғы 4 жылда 50 млн евро көлемінде көмек алған. Оның ішінде жасы келген адамдарға қысқы киімдер, гуманитарлық көмек, медициналық көмек көрсетілді. Неміс тілінде 1500 курс оқытылды. Жастар үшін 23 жаз айларында лагерь үйымдастырылды. Германияның ішкі істер министрлігінің өкілі Бернд Гетц жастарды тәрбиелеу мақсатында жүргізіліп жатқан жүмыстарға кеңінен тоқталды. Ондай жүмыстар денсаулық сақтауға, информациялық технологияға, ноу-хау т.б. бағытталған. Сонымен бірге бала-бақшаларына қолдау көрсету, ең бастысы я астардың тағдыры өз қолдарында, бәрі олардың инициативасына байланысты. Неміс кәсіпкерлерімен кездесу кезінде герман делегациясы кәсіпкерлердің болашақтағы жоспарларымен, тамыстарымен, жетістіктерімен жете танысты. Құрылтайшылардың 34-нің үштен бір бөлігі Қазақстандық фирмалар, одақтың мүшелерінің жартысы-Германиялық фирмалар. Бұл одақтығ статусын заңды тұрде жасауға кейбір қиындықтар туғызады. Александр Дедерер неміс кәсіпкерлерінің Одағы практикалық жобалардыжүзеге асырумен айналысып қана қоймайды, Германиядағы фирмалармен одан әрі ынтымақтасады. Оның делелдейтін көптеген қатынастар бар. Соның бірі жақында Берлинде өткен қа :ақстан және неміс кәсіпкерлерінің арасында Германияның сауда -өнеркәсіп палатасы және өкілімен өткен форумды айтуға болады. Біліктілікті арттыру бойынша шаралар жүргізуге қол жеткізілді. Инвестиция бойынша неміс қоғамы кредиттік-финанс мекемелерімен бірге Одақтың жобаларына қатысуға келісті. Кейбір жобалар жүмыс істеуде, кейбіреулері жасалу үстінде. Жақсы бастама салынды: қоқысты қайта өңдеу бойынша жобалар, темір жолдарға локомобильдердіеңгізу бойынша, құрылыс материалдарын шығару бойынша, жемістерді қайта өңдеу бойынша жобалар жасалуда. Кәсіпкерлер өкіметтен кәсіпттік білім беру мен біліктілікті арттыруға көмек сүрайды. Мүны жастарға білім беру бойынша ГТЦ жобалары аясында реттеуге болады. Еңбек армиялары делегаттарымен кездесу барысында сталиндік режим түсында репрессияға үшырағандарға компенсация төлеу барысы туралы әңгімеледі. Олар ол үшін төлем төлеу әділеттілікті қалпына келтірудің аз ғана себепшісі болар еді дейді. Еңбекармиясындағылардың инициативтік тобы олардың атынан Қазақстан мен Германия үкіметіне екінші жүниежүзілік соғыс кезіндегі еңбекте болған адамдарға соғыста болған ретінде статус беру туралы мәлімдеме жасады. Екі жақ та бүған келіскендіктерін білдірді. Клаус Пелле Қазақстанда тұратын 2 мыңдай соғыс кезінде еңбек еткендерге көмек көрсететін Германияда үкімет программасы бар деп атап көрсетті. Ол ақша тұрінде және сондай-ақ медициналық, гуманитарлық, әлеуметтік түрде көмек көрсетіледі. Ғалымдармен кездесу барысында акдемик Эрнст Босс түжырымдай келе есемдері кез келген қазақстандықтарға белгілі жазушы Герольд Бельгер, академиктер Эрвин Госсен, Эрнст Босс сияқты адамдар мүшелері болып есептелінетін немістердің ғылыми бірлестігі өкілдерінің алдында жаңа міндеттерді саралап берді [38]. Ғалымдар Петер Кеттнер арқылы Германия елшілігіне ризашылығын білдірді. Конференцияны жүргізуге қаражіт берген елшіліктің консульдық бөліміне де рақмет айтты. Германия елшілігі және ГТЦ Қазақстандық неміс ғалымдар мен шетелдік ғалымдар арасында Европалық Одақ жобалары мен пргораммаларына қатысу үшін ықпал ететіндіктерін білдірді. Жазушы Герольд Бельгер Қазақстанда тұратын немістердің өмірі жайлы кітап шығару қажет. Мүндай кітаптар Қазақстан және Ресейде тұратын немістердің шын қызығушылығын тудырады. Алматыдағы Неміс театрының өкілдері осындай жақсы ой айтты. Немістер туралы, олардың қазіргі кездегі өмірінің шындығын бейнелейтін пьеса да керек. Өкіндіретін жағдай оны жазатын драматург жоқ. Қазақстан және Ресей немістері туралы жазатын немістер Германияға кетіп қалды [39]. О йлегендердің сөздерінің негізінде Қазақстанда қалған немістер-екі халық арасындағы достық көпірі дегенге сайды. Осы мәселеге қызыққандардың ынтасы прблеманы шеше алады, екі елдің арасындағы ынтымақтастыққа қанат біліреді. 4 желтоқсан 2004 жылы Қазақстан Республикасына бірінші рет ресми сапармен Германия Федеративтік Республикасының федеральдық канцлері Герхард Шредер келді. Сапар барысында Астанада ФРГ канцлері Қазақстан президенті Н.Назарбаевпен оңаша кездесуі жоспарланды. Сонымен бірге екі мемлекеттің өкілдерінің қатысуымен кеңейтілген кездесу өткізілетін болды.Дәл сол күні Парламент депутаттары мен басшылармен кездесу болады. Сондай-ақ екіжақтық құжаттарға қол қойылады және журналистер үшін брифинг өткізіледі [40]. 5 желтоқсан, жұма күні екіжақтық іскерлік қатынастарды дамыту мақсатында екі елдің арасында республика астанасында қазақстан және герман іскер топтары өкілдерінің қатысумен бизнес-форум өткізілді. Оған ҚР президенті Н.Назарбаев, ФРГ канцлері Г.Шредер қатысатын болды. Форумда Қазақстан жағынан республика министрліктердің жетекшілері, ЗАО КазМұнайГаз президенті Ұзақбай Қарабалин сөйлейтін болды. Форумға қатысушыларға ҚР-дағы инвестиция бағыттарының болашағы туралы информация берілді. Форумның программасында екі елдің іскер топтары өкілдерінің екіжақтық кездесулері қарастырылған. Германияның бизнес делегаттарының құрамында телекоммуникация, астық жинау комбайндар өндірісі, электроэнергетика, банк және қызмет көрсету өкілдері бар. Германия лидерінің біздің елге алғашқы сапарының үлкен саяси маңызы бар. Жоғарғы деңгейдегі кездесу екі елдің арасында әріптестік қатынастарды дамытуға қосымша жігері береді. Германия Қазақстанның егемендігін 31 желтоқсан 1991 жылы таныды. Екі елдің арасында қатынастар қарқынды дамыды. Тәуелсіздік алған жылдары Қазақстан президенті Н.Назарбаев Германияда үш рет ресми сапармен болды. Оның алғашқы ресми сапары 1992 жылы қыркүйекте болды. Онан кейін екіншісі-1997 жылдың соңында ол сапардың кезінде канцлер христиан-демократ Гельмут Кольмен кездесу болды. Ал 2001жылдың қазанынның басында ФРГ-ның қазіргі канцлері Герхард Шредермен кездесу болды. /Ол социал-демократ/. Ол сапарда екі елдің саяси және финанс топтарының қатысуымен форум өткізілді [41]. 90-шы жылдардың басында Қазақстанда сыртқы істер министрлері болды. 1991 жылы-Д.Геншер, 1996 жылы-К.Кинкель, ал 2001жылы-Й.Фишер. 1995 жылы сәуірде Қазақстанға федеральдық президент Р.Херцог келді. 1992 жылы қыркүйекте екіжақтық қатынастардың негізі болатын қүжаттарға қол қойылды-«Негізгі қатынастар туралы біріккен мәлімдеме», «экономикалық ынтымақтасу бойынша қазақстан-герман кеңесін құру туралы Келісім». 2001 жылы 22 мамырда Астанаға ресми сапармен вице-канцлер, Германияның сыртқы істер федеральдық министрі Йозеф Фишер келді. Ол Қазақстан президенті Н.Назарбаевпен кездесті, Қазақстан үкіметінің басшысымен бірнеше рет кездесті. Сондай-ақ ол министрлер кабинетінің мүшелерімен, үкімет үйымдары және экономикалық топтармен кездесті [42]. Йозеф Фишердің Қазақстанға алғашқы ресми сапары. Й.Фишер-ықпалды неміс саясаткері, «жасылдар» партиясынан-ФРГ парламентіне-бундестагқа келген. Хайуанаттар әлемі мен табиғатты қорғауға белсене қатысқаны үшін Й.Фишер қоршаған ортаны қорғау министрлігіне келді. 4 жылдан кейін Й.Фишер сыртқы істер министрі, ФРГ вице-канцлері болып қызмет атқарады. Ол осы қызметте отырғанына 3 жыл. Бүгін ол Қазақстан мен Қазақстан президенті Н.Назарбаевпен танысуы болды. Екеуінің арасында әңгіме үзақ әрі жан-жақты болды. Олар республикада жүргізіліп жатқан экономикалық және саяси қайта құрулар туралы әңгімеледі. Сондай-ақ әңгіме барысында Орталық Азиядағы тұрақтылық пен бейбітшілікті сақтау мәселесі де, ондағы Қазақстанның алатын орны жөнінде де әңгімелесті. Әңгімелесудің соңында үкімет емес құрылымдар билігі, немістердің өмір сүру жағдайын жақсарту жөнінде жан-жақты әңгіме құрды. Қазақстан басшысымен кездескеннен кейін брифинг өткізілді. Брифингте ФРГ-ның вице-канцлері Германия бұрынғысынша Қазақстанда тұратын немістерге ықпал ете береді деп көрсетті. Й.Фишер Қазақстанның Германиямен қатынасын дамытуға потенциалы жетеді. Оны пайдалану қажет деп атап көрсетті Й Фишер. Оның үстіне Қазақстанда шетелдік инвестицияны қорғау жағдайы елеулі жақсарған. Й.Фишер былай деп атап көрсетті: «өзімнің делегацияның экономикалық топтарынан мен прогресс бар екенін білдім. Біз жақтан не істеу керек екендігін білдім. Жеке меншік инвестициялар тарту керек». Осы мәлімдемеден кейін Қазақстан экономикасына келетін неміс инвестициясы өсе бастайды, әзірге шетел салымдарының ішінде оның үлесі онша үлкен емес. «Сауда-экономикалық салада біз товар айналымы үлкен деп атаймыз. Оның көлемі 1 млрд доллардан асты. Қазақстанда 160 неміс компаниясы болса да, Германияның тікелей инвестицияларда үлесі 2%» деп хабарлады ҚР сыртқы істер министрі Ерлан Ыдрысов [43]. Қазақстан мен Германия осы жылдың күзінде Н.Назарбаев Германияға сапар шегеді. Осы ресми спар кезінде бүгінгі күні белгіленген мәселелер нақты шешімін табады. Оның үстіне бір аптадан кейін немістердің этникалық мәселелері мен мәдени ынымақтастық бойынша комиссия мәжілісінің отырысы болады [44]. Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы арасында білім және ғылым саласында ынтымақтастық. Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы білім беру саласында қайта құрулар ҚР үкіметі мен ФРГ үкіметі арасьінда 1996 жылы 31 мамырда жасалған Қазақстан Республикасында тұратын неміс ұлттарын қолдау бойынша ынтымақтасіық бойынша жасалған Келісім негізінде жүзеге асады [45]. 1997 жылы 26 қарашада Қазақстан Республикасымен үкіметі және ФРГ үкіметінің арасында герман оқытушыларын Қазақстан Республикасының мектептеріне жіберу туралы келісім болды. ҚР білім және ғылым министрлігі Қазақстандағы немістер Ассоциациясымен бірігіп неміс тілінде сабақ беруді жетілдіру бойынша едәуір жүмыс істеді. 2003-2004 оқу жылында неміс тілін шетел тілі ретінде оқытып, оны 400.7 мың оқушылар оқыды. Республикада неміс тілінен беретін мүғалімдердің құрамы мынандай: Барлығы-3683 адам, оның жоғарғы білімдісі -3009 /81,7% жоғарғы оқу орнын бітірмегендер- 137 /3,7%, орта білімділер - 144/12%, жалпы орта білімділер -93 мүғалім [46]. Қазіргі кезде Республиканың 12 жалпы білім беретін мектептерінде неміс тілі шетел тілі ретінде тереңдетіліп, өз тілі сияқты оқытылады. Қазақстандағы Неміс Ұлттық Қоғамының өкілдерінің инициативасы бойынша Алматы қаласында нөмері 18, 68-інші мектептерде неміс тілі 1-4 кластарда оқытылады. Осы мектептерде консультант-методист доктор Юіаус Штормның басшылығымен Республикандық жетекші және ғылыми педагогикалық кадрлардың білімділігін арттыру институтымен бірігіп білім беру системасында 2-шы деңгейдегі тілдік диплом алу үшін емтихан жүргізіледі. Астана қаласында 1 неміс гуманитарлық-білім беретін комплекс жүмыс істейді. «Видергебурт». Гимназия жеке оқу жоспары бойынша жүмыс істейді. Онда мемлекеттік жалпы білім берудің стандартынын барлық талаптары сақталған. Вариативтік бөлім неміс тілін тереңдетіп оқуға және басқа пәндерді неміс тілінде оқуда қолданылады. Ақтөбе қаласында неміс тілін тереңдетіп оқытатын нөмері 1-шы орта арнайы мектеп бар. 1999 жылдан бастап мектепте оқушылардың Ғылыми бірлестігі әрекет етеді. Мұнда педагогтардың басшылығымен оқушылар зерттеу жұмысымен айналасады және олар Кіші ғылым академиясының жұмысына белсене қатысады.Республикандық ғылыми-практикалық «Дарын» орталығы арқылы конференцияларға қатысады [47]. Шығыс-Қазақстан облысында неміс тілін туған тілі ретінде оқитын 2 мектеп жұмыс істейді: №10, неміс гимназиясы №12. Павлодар облысында неміс тілін туған тілі р зтінде 3 мектепте оқиды: Павлодар ауданының Луган және Розов орта мектептерінде, Шербақты ауданында Софиев орта мектебінде. Балаларды неміс тілі мен мәдениетіне оқытудың формасының бірі балалардың жексенбілік мектептері. Ол Ақтөбе, Атырау, Сотүстік-Қазақстан, Жамбыл, Батыс-Қазақстан Қараганды, Қостанай, Шығыс-Қазақстан, Оңтүстік-Қазақстан облыстары және Астана неміс мәдени орталықтарының жанында балаларға арналған жексенбілік мектептер жүмыс істейді [48]. Республиканың неміс тілі мүғалімдері Германияда тілден стажировка өтеді. Сондай-ақ Германиядан келген мамандардың қатысуымен сеМинарлар, біліктілікті көтеру курстары, конференцияла о үнемі өткізіліп тұрады. ҚР мен ФРГ арасындағы үкіметаралыі, Келісімдер негізінде «Экономика және басқарудың мемлекеттік органдары саласында басқарушы мамандардың біліктілігін арттыру және кадрларды дайындау саласында ынтымақтасу туралы». 1992 жылы 3 қыркүйекте қол қойылған Келісім негізінде және 11 желтоқсан 1992 жылы Боннда герман-қазақстан эксперттік тобы мәжілісінің қорытынды протоколы бойынша жасалған және бекітілген. Осы негізде жасалып бекітілген қүжат былай деп аталынады. «Қазақстанда кәсіптік білім беруді дамытуға ықпал ету» жобасы жасалынып, бекітілді. Жоба Қазақстанда техникалық ынтымақтастық бойынша германдық орталықта жасалынды. Оны жасауға ФРГ-дағы рыноктық экономика мен кәсіптік оқыту саласындағы консультатция және дайындау бойынша орталық та көмектесті. Жобаның мақсаты: Рыноктық экономика жағдайында бастапқы кәсіптік білім берудің жаңа системасын дамытуды қолдау. Жобаның міндеті Қазақстан Республикасында кәсіптік білім беруді дайындау бойынша консультатциялар жүргізу және қажетті жобалар негізінде кәсіптік оқытуда жаңа технологиянысыннан өткізу және жасау. Осы жылдың қазанында Германияда Орталық Азия мен Закавказья елдерінің аймақ аралық ынтымақтастығы жобасы бойынша қорытынды семинар жүргізу көзделіп отыр. Қазақстан Республикасының білім министрлігі мен Германия Қазақстан Республикасының арасында стипендиаттарды Германия жоғарғы оқу орындарына жіберу туралы келісті. 1994 жылы 27 сәуірде «Болашақ» программасы бойынша ДААД пен келісім жасалды. Қазақстан өзінің егемендігін алғалы бері Германия жоғарғы оқу орындарында ҚР 18 азаматы «Болашақ» стипендиясы бойынша оқыған. Қазіргі кезде осы программа бойынша 17 адам оқиды [49]. ДААД-немістің 230 жоғарғы оқу орындарын біріктіретін ұйым, шетелдермен академиялық қатынастарды дамытуға ықпалын тигізеді, студенттер және ғалымдар алмасады. Қазақстанда ДААД өкілеттілігі Қазақстан Республикасындағы ФРГ елшілігінің қолдауымен жыл сайын ғылыми және білімдік стипендиялар конкурсын өткізеді. 1990-2003 жылдарда ДААД стипендиясы бойынша ФРГ жоғарғы оқу орындарында 430 адам оқыған, ғылыми стажировкадан өткен. Білім беруде Қазақстан-Неміс ынтымақтастығының қоғамдық қоры Алматыда 1999 жылы Қазақстан-Неміс университетін КНУ құрды. КНУ-да оқу барлық студенттер үшін ақылы. Қазақстандағы Германия елшілігі 2 жыл бойы жетім студенттерге қайтарымсыз финанстық көмек көрсетіп келеді. Университеттің 11 студентіне жыл сайын университетте оқудың қүнының 50% стипендия төленіп келеді. Оқытушылар құрамы қазақстандық мамандардан құралған. Көпшілігі неміс және басқа үйымдардың бүрынғы стипендиаттары, шетелде оқыған. Қазіргі кезде Германиядан екі лектор жүмыс істейді. Бодо Лохман-экономика оқытушысы, Сириус Салими Асл-саясаттану оқытушысы. Қазіргі кезде КНУ үш жоғарғы оқу орны-әріптестермен тығыз ынтымақтасады: Циттау қаласындағы Герлитц, Шмалькальден қаласындағы университет, Митвайда қаласындағы университет. Жыл сайын жазда КНУ-дың 5 студенті Шмалькальден қаласында Халықаралық Жазғы университетте оқиды. Олардың тұру және транспорттық шығындарын немістік әріптестік университет қаржыландырады. КНУ өз қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мақсатында әр қызметкерлерге 400 доллар көлемінде қаржы бөліп отырады. КНУ-дың басты идеясы Германия мен Қазақстанның әріптестік қатынасын одан әрі дамыту болып табылады. 2003 жылы желтоқсанда Қазақстан Республикасында ресми сапармен болған кезінде ФРГ канцлері Г.Шредер ҚР ғылым және білім министрлігімен ФРГ сыртқы істер министрі арасында Қазақстан-Неміс университетінің қызметі жөнінде мәлімдемеге қол қойылды [50]. Қазақстан Республикасының ФРГ-дағы елшісі- Қайрат Сарыбай. Осы 38-жастағы дипломаттың мемлекеттік қызметте тәжірибесі мол. Ол Германия мен Қазақстан Республикасының арасындағы қатынастардың дамуына үлкен көңіл бөліп келеді. Қазақстанның дамуында және оның демокоратиялық, прогрессивтік XXI ғасырдың талабына сай болуына Германия және Қазақстан Республикаларының арасындағы қатынастардың жан-жақты дамуы үлкен үлес қосары анық. ҚОРЫТЫНДЫ Соғыстан кейінгі Германияның жағдайы адам айтқысыз нашар еді. Мемлекет түгелдей үгінді болып жатты, мемлекет болып өмір сүруден қалды. Қырғи-қабақ соғыс Германияны екіге бөлді. Европа мемлекеттері оккупациялаған аймақ олардың тірегіне айналуға тиіс болды. Батыс мемлекеттер репорация алуды тоқтатты. Өздерінің оккупациялаған зонасында ақша реформасын жүргізді. 1949 жылы Германия Федерациялық Республикасының конституциясы қабыгц шды. Бірінші сайлаудан кейін Христиан-демократ Конрад Аденуэр бастаған үкімет құрылды. 1951 жылы ФРГ территориясында оккупациялық режим жойылды. 1955 жылы ФРГ НАТО-ға мүше болды, ал 1957 жылы ФРГ Европалық Экономикалық Қауымдастықтың негізін салушылардың біріне айналды. ФРГ экономикасы тез қарқынмен дамыды. Оның қарқынды дамығаны соншалықты, дүниежүзі германдық «экономикалық керемет» туралы айта бастады. Азаматтардың өмір сүру жағдайы жақсарды. Алайда ФРГ Шығыс Германиямен шекараны мойындамады. Ол Шығыс көршілермен ешқандай қатынас жасамады. Бұл жағдай ФРГ-ның дүниежүзілік саясаттағы позициясын әлсіретті. Германияның социал-демократиялық партиясы осы саясатты қа іта қарауды үсынды. 1969 жылы ФРГ-ның концлері болып социал-демократ Вилли Брандт сайланды. Оның үкіметі жаңа шығыс саясатын жариялады. ФРГ жаңа шекараны мойындады, өзінің көршілерімен ГДР-мен қатынасы орнады. ФРГ-нің халықаралық беделі өсті. 70-жылдары басқа Батыс елдері сияқты ФРГ-да да мемлекеттің ролі туралы пікір-талас туды. Христан-демократтар мемлекеттің араласуын қысқартуды талап етті. Оларды ерікті демократтар қолдады. 1982 жылы ФРГ-нің канцлері болып христиан-демократ Гельмут Коль сайланды. ФРГ-да мемлекеттік шығындар, салықтар қысқартылды. 1989 жылы ГДР-да революция болып өтті. Оның барысында Берлин қабырғасы бүзылды. Германияның бірігуі жөнінде мәселе туды. КСРО, АҚШ, Ұлыэритания және Франция онымен келісті. 1990 жылы Германияның бірігуі жүзеге асты. Германия Демократиялық Республикасы Германия Федеративтік Республикасына барып қосылды. Қырық жыл бойы екі мемлекет болып өмір сүрген Германия біртүтас мемлекетке айналды. ГДР-дің ФРГ-ға қосылуы Германияның статусын өзгертті. Мемлекеттің территориясы 248 мың шаршы км-ден 357 мың шаршы км-ге дейін үлғайды. Халқының саны 63,5 млн-нан 80 млн. адамға жетті. 1995 жылы Германияда сайлау өткізілді. Сайлау барысында ХДС/ХСС коалициялары басымдылықпен жеңді. ФРГ канцлері болып герман бірлігін жүзеге асырушы Гельмут Коль сайланды. Енді Германия өзінің болашағын біртұтастықта, бірлікте көреді. ФРГ Тәуелсіз Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін 31 ж"елтоқсан 1991 жылы таныды. Екі мемлекеттің арасында дипломатиялық қатынастар 1992 жылы ақпанда орнады. Екі елдің арасында бұрыннан да қатынастар болғанмен, оның қарқынды жан-жақты дамуы Қазақстан дербес мемлекет статусын алған соң жүзеге асты. Екі мемлекет бір-бірімен өзара мүдделі тұрде қатынас жасайды. Германия Қазақстанның Батыс Европадағы стратегиялық партнері. Тәуелсіз Қазақстан Германиямен өмірдің барлық саласында жан-жақты қатынас жасай береді. Қазақстанда қазіргі кезде 300 мың немістер тұрады. Сондықтан да мемлекет арасындағы қатынастар саяси, экономикалық, мәдени салаларды қамтиды. Қазақстан мен ФРГ өздерінің екі жақты қатынастарын халықаралық үйымдарда, атап айтқанда БҰҰ-да және ( БСЕ дамытып келеді. Екі жақты қатынастың дамуының нақты дәлелі Алматыда «неміс үйінің» ашылуы және Фридрих Эберт қорының құрылуы болып табылады. Қазіргі кезде біздің елімізде 100-ге жуық неміс және біріккен фирмалар жүмыс істейді. Соның ішінде ірілері: СП «Казгермунай», ТОО «Кнауф маркетинг Алматы», «БАСФ», БАУЭР» фирмаларының өкілдіктері, және авиакомпаниялар «Люфтганза» т.б. бар. Дипломатиялық қатынастар орнағалы бері Германия Федеративтік үкіметі финанстық және техникалық ынтымақтастықтың әртұрлі жобаларын жүзеге асыру үшін 100 млң евроға жуық қаржы бөлді. Германия мен Қазақстан арасындағы товар айналымы 2004 млрд. евроны құрады. Қазақстан Германияға мұнай, металдар, химиялық өндірістің жартылай фабрикаттарын береді. Германияның Қазақстанға әкелетін импорты Ресейден кейінгі 2-орынды, экспорты 4-орынды алады. Қазақстан мен Германия арасындағы қатынас жүйелі тұрде өмірдің барлық саласын қамтып дамып келеді. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР І. Н.Назарбаев. Қазақстан президенттінің Қазақстан халқына жолдауы. Астана. Наурыз, 2005ж 2. К.К. Токаев Под стягом независимости. Алматы, 1997. З. А.А. Ахтамзян. Федеративная республика Германия в конце ХХв. // Новая и Новейшая история. 1999. №4. 4. С.Н. Власов. ФРГ на пороге 90-х гг: Общество и проблемы. Киев, 1989. 5. М.Диманис. Партийно- полптическая система Германии в 90-х гг. М.,1998. 6. Б.Е. Зарицкий. Людвиг Эрхард: секреты «экономического чуда». М.;1997. 7. К.Зонхаймер. Федеративная Республика Германия сегодня. М., 1996. 8. Л.Г. Истягин. Политический портрет Г. Колья. М., 1995. 9. Х. Ламперт. Социальная рыночная экономика: Германский путь. М., 1993. 10. Л.П. Леволкина. Федеративная Республика Германия. 1949- 1969. Владимир, 1990. 11.С. Краузе-Бургер. Гельмут Шмидт: каким он видится вблизи. М., 1981. 12.И.Н. Кузьмин. Крушение ГДР: История. Последствия. М., 1996. ІЗ. Объединенная Германия в Европе и мире. М., 1994. 14. Б.С. Орлов. Политический портрет Герхарда Шредера. М., 1999. 15. А.М. Филитов. Германский вопрос: от раскола к объединению. М., 1993. 16. А.А. Фурман. О чем мечтают канцлеры. Киев, 1990. 17. А.А. Ахтамзян. «Объединение Германии, или Аншлюс ГДР к ФРГ» М, 1994. 18.Последний год ГДР. М, 1993. Игорь Максимичев. Крушение. Реквием по ГДР Ханс Модров. Взлет и падение. 19.Актуальный проблемы новейшей истории. М.,1991 20.Казахстанская правда 1989. 21 март 21. А.П. Бутенко. Социализм как мировая система. М., 1984. 22. А.А. Кредер. Новейшая история ХХ века. М.,2000. 23.сонда -148б. 24.сонда -27б. 25.Г.К. Көкебаева Халықаралық қатынастар тарихы. А.,1997 26.сонда -124б. . 27. А.А. Кредер. Новейшая история ХХ века. М.,2000. 28. Х.А. Шреплер Международные организации. М.,1995. 29. Германская история в новое и новейшее время. / Под ред. С.Д. Сказкина: В Т. 2 М., 1970.Т.1. 30. Л.Г. Истягин. Политический портрет Г. Колья. М., 1995. 31. Деборин А.М. Очерки социально – политической мысли в Германии: конец XVII - начало XX века М., 1967. 32. Сонда 33. Саясат №7 2004. 34. Егемен Қазақстан 25 қыркүйек 2004 35. С.Н. Власов. ФРГ на пороге 90-х гг: Общество и проблемы. Киев, 1989. 36. Б.С. Орлов. Политический портрет Герхарда Шредера. М., 1999 37. Х. Ламперт. Социальная рыночная экономика: германский путь. М., 1993 38. История всемирной литературы М.,1990 Т.7 39. Жас алаш. 2002. 15 мамыр. 40. Егемен Қазақстан. 2004. 5 желтоқсан 41. Сонда 42. Новая и Новейшая история. 2001. №4. 43. К.К. Токаев Под стягом независимости. Алматы, 1997. 44.сонда 45.сонда 46.Саясат 1997 №5 47.Бастауыш мектеп 1999ж ақпан. 48. сонда 49.Егемен Қазақстан 1994ж. 27 сәуір 50. Егемен Қазақстан 2003ж. қаңтар. жүктеу/скачать 375 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||