«Хабар дайындаудың аудиотехникалық және цифрлық технологиясы» пәнінің

Радиохабар таратудың акустикалық табиғаты. Хабар тарату механикасының дамуы және радионың бейнелеуіш құралдары. Мәтіннің оқылғанда адамға әсері. Радиотындарман аудиториясы. Дыбыстық журналистика тілі мен стилінің өзгешелігі. Радио ерекшелігіндегі оның таралу ауқымының шексіздігі мен жеделдігі. Оқиғаға қатыстылығы мен оны сезіну ерекшелігі. Радио өзгешелігінің тарихи қалыптасуы.

Дыбысталған сөз – басты бейнелеуіш құрал. Радио - журналистиканың бейнелеуіш құралдары ретінде саз бен табиғи орта шуының мәні. Радиожурналистикада және көркем қойылымдылық хабарларда музыкалық безендірудің ерекшелігі.

Радиожурналистиканың пішіндік бейнелеуіш құралдары.

Радиожурналистиканың стильдік бейнелеуіш құралдары.

Радионы пайдаланудың алғышарттары, Форт-Александровск радиостанциясы – Қазақстандағы алғашқы радиостанция. Түркістан өлкесі үшін ташкент радиостанциясының мәні. Радиотелеграф қызметінің алғашқы қарлығаштары ТүркРОСТа, КирРОСТа жаршылары. Орынбор, Петропавл, Көкшетау, Ақмола, Павлодар, Өскемендегі қабылдау станциялары. Қазақстанның толыққанды алғашқы радиостанциялары. Қазақстанда радиохабар тарату ісінің қалыптасуы мен дамуының кезеңдері және олардың сипаты. Отандық радиохабар таратудың зерттеушілері. Тәуелсіз Қазақстанның радиостанциялары.

1. 
   Сценариялық жобамен таныстыру.
   
2. 
   Жоғарғы курс студенттері жасаған хабарларды тыңдатып, рецензиялар жаздыру.
   
3. 
   Алғашқы хабар негізі- мәтіндер жазуды бақылау.
   

Радиожурналистикадағы «пішін» мен «жанр» ұғымы. Радиожурналистика пішіндер мен жанрлар эволюциясы. Қазақстандық радиогазеттер. Радиожурналистиканың жаңа пішіндерінің жетілуімен радиогазеттердің жойылуы. Радиоға тән ерекшелігі бар хабарлардың көбеюі. Микрофон алдындағы көсемсөз , тікелей хабар тарату радиожурналистиканың жаңа пішіндері. Алғашқы студиядан тыс хабарлар. Радиожиналыс, радиомитинг және басқа да кеңестік кезеңдегі радиохабар таратудың пішіндері мен жанрлары.

1. 
   Хабарды тыңдармандар тыңдауы үшін қандай қажеттіліктер керек екенін ұғындыру.
   
2. 
   Алғашқы хабар мәтіндерін талқылау.
   
3. 
   Нысандармен жұмыс.
   

Қазіргі кезеңдегі радиохабар тарату қызметінің негізгі әдістері мен пішіндері. Ресейлік радиохабар тарату тәжірибесі. Америкалық және европалық радиохабар таратудың бүгінгі модельдері. Қазіргі заманғы радиохабар таратудың форматтық ерекшелігі. Ақпараттық радиохабар тарату. Ақпараттық- музыкалық радиохабар тарату. Музыкалық – ақпараттық радиохабар тарату. Музыкалық радиохабар тарату. Қазақстандық радиохабар таратудың қазіргі жайы. Қазақстандық коммерциялық каналдар мен Қазақ радиосының хабар тарату режимдері. Радиотолқындағы пікір саналуандығы. Мемлекеттік және коммерциялық радиохабар тарату. Әр түрлі меншік формасындағы радиостанциялардағы журналистік еңбектің айрықшалығы. Қазіргі радиостанциялардың түрлері. Тақырып, хабар тарату әдісі бойынша жіктелуі.

1. 
   Мәселе көтере алуға дайындау. Бүгінгі күннің өзекті тақырыптарын көре алушылыққа дағдыландыру.
   
2. 
   Еркін тақырып бойынша студенттердің ойлау қабілетін байқау.
   
3. 
   Сценарий жасау
   

Ақпараттық хабардың жанрлық ерекшелігі – оқиғалығы, жеделдігі мен шынайлылығы. Ақпараттық хабар мәтінінің ішкі құрылымы мен үйлесімі. Ілік – хабар дерегінің негізі, оның мағыналық орталығы. Ақпаратқа қойылатын маңызды талаптар – жеделдік, айқындылық, нақтылық, қысқалық, жүйелілік, обьективтілік. Телевизия мен радиода ақпаратты берудің ерекшеліктері мен айырмашылықтары.

Журналистік талдау – оқиғаға қатысты жедел пікір білдіру. Талдау талдамалы жанр ретінде. Ақпараттық хабарды дамыту, оған қатысты әртүрлі көзқарастарды жинақтау. Жедел және проблемалық талдаудың айырмашылықтары. Талдаудағы субъективтілік. Дерекке немесе оқиғаға қатысты болжамдар айту.

1. 
   Хабардағы авторлық мәтінді студияда жазу
   
2. 
   Мәтін қалай жазылады, қалай оқылады, паузаның орынды қолданылуы
   
3. 
   Хабар режиссерінің міндетін түсіндіру
   

Журналистік талдау- оқиғаға қатысты жедел пікір білдіру. Талдау талдамалы жанр ретінде. Ақпараттық хабарды дамыту, оған қатысты әртүрлі көзқарастарды жинақтау. Жедел және проблемалық талдаудың айырмашылықтары. Талдаудағы субъективтілік. Дерекке немесе оқиғаға қатысты болжамдар айту.

Пікірталасқа құрылған радиохабарлар және оларға қойылатын талаптар. «Дөңгелек столды» ұйымдастыру және жүргізу.

1. Микрофон ұстай алуға, дыбыс жазуға дағдыландыру.

2. Сұрақ қоя білуге үйрету.

3. Аудиторияда дөңгелек үстел жүргізуге үйрету.
8 – лабораториялық жұмыс

Радио аудиториясы және радохабар таратудың экономикалық негізі.

Аудиторияның құрылымы және оларды қызықтыратын жайлар. Мотивтер. Электронды БАҚ пәрменділігі мен тиімділігі. Аудиторияны типтеу мәселелері. Аудиторияны ғылыми зерттеудің ғылыми негіздері. Ақпаратты қабылдаудың психологиялық ерекшеліктері.

Аудиторияны зерттеу әдістері – сұрау салулар, бақылау, құжаттарды талдау, эксперимент. Телефонмен хабарласу, электронды почта, Интернет арқылы аудитория талап-тілектерін білу. Байқаулар, лотерея ойнату, сыйтарту арқылы аудиторияны кеңітудің мүмкіндіктері.

Радиохабар таратудың экономикасы мен менеджменті

Радиоочерк публицистік жанр ретінде. Очерктің жанрлық табиғаты. Очеркте әлеуметтік, публицистік және көркемдік шешімдердің тоғысуы. Очерк құрылымы. Радиоочеркте кейіпкер бейнесін сомдау үшін көркем бейнелеу тәсілдерін қолданудың маңызы. Радиоочерк тілі мен стиліндегі өзгешеліктер. Радиоочерк пен телеочерк арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар

Радиожурналистика шығармашылық түрі ретінде. Радиодағы дерек, оны жинақтаудың ерекшелігі. Радиохабарлардың сапасын айқындау. Радиотолқында қарым-қатынас жасаудың психологиялық ерекшелігі.

Дауыс радиожурналистің басты еңбек құралы ретінде. Дикторлық шеберлік және оған қойылатын талаптар. Сөзді мәнерлеп жеткізудің маңызы. Сөйлеу техникасы. Хабарлардың сипаты мен жанрына байланысты өзгермелі талаптар

1. Радиохабарлардың сапасын айқындау

2. Дикторлық шеберлікті қалыптастыру

3. Портреттік хабар жасау

4. Экономика тақырыбына хабар жасау
11- лабораториялық жұмыс

Радио аудиториясы және радиохабар таратудың экономикалық негізі

Аудиторияның құрылымы және оларды қызықтыратын жайлар. Мотивтер. Электронды БАҚ пәрменділігі мен тиімділігі. Аудиторияны типтеу мәселелері. Аудиторияны ғылыми зерттеудің ғылыми негіздері. Ақпаратты қабылдаудың психологиялық ерекшеліктері.

Аудиторияны зерттеу әдістері – сұрау салулар, бақылау, құжаттарды талдау, эксперимент. Телефонмен хабарласу, электронды почта, Интернет арқылы аудитория талап-тілектерін білу. Байқаулар, лотерея ойнату, сыйтарту арқылы аудиторияны кеңітудің мүмкіндіктері.

1. 
   Аудиторияны зерттеу әдістері – сұрау салулар, бақылау, құжаттарды талдау, эксперимент
   
2. 
   Тыңдарман аудиториясын қызықтыратын жайларды ойластыру
   
3. 
   Шығармашылық тақырыбына хабар жасау
   

Әлемдік радиотарату ісіндегі қазіргі үрдістер . Ашық қоғам және халықаралық қарым-қатынастағы жалпы адамзаттық құндылықтардың басымдық сипаты. Қазақстанның әлемдік экономикалық интеграцияға кірігуі. Бүгінгі медианарық.

1. 
   Қазақстандағы радиоарналар қызметімен таныстыру
   
2. 
   Коммерциялық арналар жұмыстары
   
3. 
   Заң-құқық тақырыбына хабар жасау
   

Студенттің хабар жасау технологиясы толық меңгергендігін байқау, жасаған хабарларын студенттер арасында тыңдату.

Жасалған хабарларға пікірлер жаздырту

Үздік дайындалған хабарларды студенттер рейтингі арқылы бағалау.

1. 
   Радиожурналистиканың бейнелеуіш құралдары.
   
2. 
   Дыбыс. Оның қасиеттері, қолданылуы.
   
3. 
   Радиожурналитикадағы режиссура қызметі.
   
4. 
   Дыбыс өлшемі, деңгейі, көлемі.
   
5. 
   Радиоарналардың хабар тарату аумағына байланысты бөлінуі.
   
6. 
   Сценарийлік жоба маңызы.
   
7. 
   Радиоаудиторияның көлемі, зерттеу әдістері
   
8. 
   Эфирдегі сөз. Сөйлеу техникасы.
   
9. 
   Аудиторияны ұстаудың ең алғашқы шарты және тәсілдері.
   
10. 
    Монтаждау процесі
    
11. 
    Монтаж түрлері
    

13. 
    Тыңдарманмен кері байланыс әдістері.
    
14. 
    Тележурналистика мен радиожурналистикаға соңғы 15 жыл көлемінде енген жаңаша кәсіби әдістері.
    
15. 
    Дыбыс жазудың тарихы.
    
16. 
    Форматты радионың хабар тарату әдістері.
    
17. 
    Редактор қызметі.
    
18. 
    Тікелей эфир табиғаты.
    
19. 
    Монтаждың жиі қолданылатын түрлері.
    
20. 
    Д.Қанатбаевтың шығармашылық шеберханасы (мысалдар).
    
21. 
    Радиохабар таратудағы соңғы үрдістер.
    
22. 
    Қазақ радиосының құрылымы.
    
23. 
    Коммерциялық радиолар
    
24. 
    Монтажға қажетті шарттар
    
25. 
    Радиохабардың хабарлаушылық міндеті
    
26. 
    Радионың өзіндік ерекшеліктері.
    
27. 
    Эфирлік талаптар.
    
28. 
    Эфирдегі тіл мәдениетінің сақталмауы (мысалдар).
    
29. 
    Радиожурналистикаға қойылатын талаптар.
    
30. 
    Радиохабарының жасалуы жолдары.
    
31. 
    Режиссер және журналист қызметі бірлігі.
    
32. 
    Электронды монтаж.
    
33. 
    Радиохабарды көркемдеу әдістері.
    
34. 
    Компьютерлік монтаж.
    
35. 
    Радиодағы шығармашылық топ міндеттері.
    
36. 
    Радионың эстетикалық міндеті.
    
37. 
    Радионың бейнелеуіш құралдары.
    
38. 
    Қазақ радиосы хабарларын коммерциялық арналармен салыстыру (мысалдар арқылы)
    
39. 
    Жаңа аудиотехнологиялар.
    
40. 
    Сандық диктофондар
    
41. 
    Компьютерлік монтаждау ерекшеліктері.
    
42. 
    Дыбыстың физикалық қасиеттері жайлы.
    
43. 
    Дыбыстың таралу процестері жайлы түсінігіңіз?
    
44. 
    Акустика ғылымы жайлы не білесіз?
    
45. 
    Дыбыстың өзіндік қасиеттері туралы.
    
46. 
    Реверберация процесі жайлы түсінік, қолданылуы.
    
47. 
    Микрофонның қызметі, басты шарты.
    
48. 
    Микрофонның түрлері, қолданылу аясы.
    
49. 
    Магнитофондардың қолданылуы
    
50. 
    Мишкерлеу құралы.
    
51. 
    Радиожурналистикада электронды есептеу машиналарының қолданылуы.
    
52. 
    Радиожурналиске көмекші компьютерлік бағдарламалар.
    
53. 
    Интернет және радиожурналистиканың байланысы.
    
54. 
    Радиохабарларының бейнелеуіш құралдары.
    
55. 
    Радиохабарларындағы сөздің рөлі.
    
56. 
    Радиохабарларындағы музыканың рөлі.
    
57. 
    Радиохабарларындағы шудың пайдаланылуы
    
58. 
    Электронды монтаж туралы түсінік.
    
59. 
    Техникалық монтаж туралы түсінік.
    
60. 
    Монтаж жасау тәсілдері.
    

61. 
    Электронды монтаж туралы түсінік.