Халықаралық ТҮркі академиясы әлішер науаи хамса ләйлі – Мәжін

15
Қасірет, қайғы батса ел жанына,
Қамалдай пана болды жел жағына.
Маржанға бай дегенмен өзін тіпті,
Тек қана біреуіне көзін тікті.
Құлпырған бақшасында бүрін жара,
Гүлдердің аялады бірін ғана.
Бір шамды шыр айналып көбелектей,
Өртенді күйіп-жанып кереметтей.
Үйінде алаулайтын майшам жанып,
Сәулесі аспандағы айдан жарық.
Жарқ етіп көрінгенде оттай жанып, 
Дүлей де қарай алмай кетті айналып.
Шам емес, сауырағаш
1 
жарқыраған, 
Ынтығар бір көруге әркім оған.
Ай да емес, жұлдыз да емес кейде мүлдем,
Аумайды жалын атқан бейне күннен.
Көргендер құрақ ұшар жаны қалмай,
Құрмадай көз тартады дәмі балдай.
Таппаған ешкім теңеу осы бір жан,
Ай дерсің бұлт астына жасырынған.
Нұр жүзі, қара шашы толқын атқан,
Күн дерсің түнгі аспанды жарқыратқан.
Жарқырап түнде шыққан күнді көріп, 
Пенделер таңды ұмытты, жынды болып.
Қара түн! Шын есімің Ләйлі сенің, 
Кездірген ғашықтарға қайғы шөлін. 
Екі қас ақ маңдайдың нұрын ашып, 
Жарысар біреуінен біреуі асып.
1
Кипарис

16
Түскен соң ортасына қап-қара мең,
Тұрғандай сабыр сақтап, тоқтап әрең. 
Ақ жүзі қара қаспен құп жарасып, 
Толқиды толған айдай түнге ғашық. 
Жел иген сауырағаш қиылған қас,
Кім оны көрген сәтте күйіп-жанбас. 
Екі көз сиқыршыдай жанды арбайды,
Дертіне ұшырасаң ем қонбайды.
Шарпиды өн-бойыңды қызу демде, 
Жауһардай сұлу жанар сүзілгенде. 
Тұрғандай көзін қоршап қарауылда,
Ұқсаған кірпіктері қара құлға.
Қас қақса зыр жүгіріп күндіз-түні, 
Ерінбей қызмет етер құл – кірпігі.
Кірпігін құл деп қалма, бірақ ойла,
Мен өзін ұқсатамын құралайға.
Болмаса бір басыңда толған айлаң,
Шіркінді түсіресің қолға қайдан?
Көргенді көркі ғажап шырғалаған,
Меңіне байланады бірден адам.
Түскен жан арбауына таңдай қағар,
Махаббат тұтқынына мәңгі айналар. 
Аузына жұрт қарайды көзін алмай, 
Аңқыған демі жұпар, сөзі балдай. 
Ернінен білінеді үлбіреген,
Жүректің тазалығы мөлдіреген. 
Тең келмес таңның алтын арайы да, 
Лағылдай нұр шашқанда маңайына.
Шебер де мін таба алмас тас қашаған,
Жүзім де мөлдіреген аспас одан. 

17
Аруға ақ қайыңдай таң қалғанда, 
Тіріліп қайта тұрар өлген жан да. 
Құтылып бұл пәниден бүгін көшер,
Өлмейтін өзгеше бір ғұмыр кешер.
Сөзіме сенбегеннің көзі көрсін,
Пәктігі періштенің өзі дерсің.
Түн түстес қос бұрымы бұлаң қағып,
Жайнайды түн қойнына шырақ жағып.
Тудырған атыңды Түн қойып әсем,
Құдіреттің түні де сен, айы да сен!
Жер жүзі сені мақтап жырлағанда,
Сөз таппас Ләйліге тең бұл ғаламда. 
Түндердің ішіндегі ғажайыбы,
Мұндай қыз әкесінің көзайымы.
Байлыққа батқан әке белшесінен, 
Дүние аясын ба еркесінен?! 
Ұстазы жолды нұсқап ғаділетті,
Білімнің шәкірттерге дәнін екті. 
Ғылымның сусындатып құдығынан,
Ішкізді ізгіліктің тұнығынан.
Атағы кемеңгердің әйгілі еді:
Пейіштің періштесі Ләйлі деді.
* * *
Сұлуды көріп танды елдің есі,
Тарады айналаға әңгімесі. 
Халықтан естіп осы кереметті,
Қайыстың ата-анасы елең етті.
Әкесі көп мақтаған елге сеніп,
Қайысты сол мектепке берді әкеліп.

18
Сүңгіді тұңғиыққа жастай келіп,
Мұхитқа түскен асыл тастай болып.
Білімнің нұрын шашып зердесінен,
Толқынды жарқыратты сәулесімен.
Сүрінбей қойған қатал сұрағынан, 
Ұстаздың өтті барлық сынағынан. 
Ұлы ұстаз ойы терең, жаны нұрлы,
Жұлдызы жанып туған таныды ұлды. 
Жаһанда жан біткеннен асқан Қайыс,
Өмірге енді қадам басқан Қайыс, – 
Ләйліге ынтық болып жаны өртеніп,
Сарғайды сағынышты көлеңке ғып.
Күн ғой ол қызып тұрған шашып жалын,
Күйдірер жақындаса ғашық жанын. 
Май құйсаң жанған шамға алып келіп,
Маздайды одан сайын жарық беріп. 
Ыстық құм бет шарпыған аптаптарда,
Қызбай ма одан бетер от жаққанда.
Дертің бар, уа, Махаббат, жанға батқан, 
Сөнбейсің, жаралғансың жанған оттан.
Шарпыса бал мен шарап мұзды еріткен, 
Күймейді қызуыңа қыз неліктен!? 
Шарап, бал, сезім, ләззат қосылғанда, 
Өртенген оңай тимес ғашық жанға.
Жауладың жанын, міне, Ләйлінің де, 
Жүрегін жегідей жеп қайғы күнде.
Дірілдеп қалтырады, қалшылдады, 
Шынардай дауыл ұрған солқылдады.
Жатқандай жер сілкініп қалмады есі,
Кетердей быт-шыт болып бар денесі. 

19
Алаулап нарттай жүзі бозаңданып, 
Сарғайды солған гүлдей тозаң қауып.
Жиналып айналасы бәрі келді,
Шақырды дәрігерді, бәлігерді.
Бар ма бұл топырлаған көпке сенім, 
Табиғат кенеттен бір таппаса емін?
Пайғамбар Исаның да дәрмені жоқ, 
Жазбаса Жаратқанның пәрмені кеп. 
Түк шықпас тәуіптердің ем-домынан,
Ғайыптан көмек келмей демде бұған.
Тілегін тілеген соң уа, құдайлап,
Қайтадан шырай кірді өңі жайнап.
Қайғының қабағында қалмады ізі,
Жақұттай жарқылдады алма жүзі. 
Сағынып құрбыларын бірге жүрген,
Асықты мектебіне күнде кірген.
Көз салып жұрттың бәрі көреді деп,
Өргізді сүмбіл шашын әдемілеп.
Жан болмай сұлулықта сәулеті асқан, 
Жұлдыз да былай қалды сәуле шашқан.
Ғажайып қос бұрымы бұлаңдайды,
Дүние таңырқамай тұра алмайды.
Ернінің үстіндегі қара меңі, 
Ноқаттай көз тартады ең әдемі.
Албырап нәзік үні үлбірейді,
Жүрегін бозбаланың тілгілейді. 
Аузынан інжу-маржан төгілгендей,
Жібектен тәтті сөзі өрілгендей.
Жауһардай екі беті нұр таратқан,
Секілді саф алтыннан ұлпа жаққан.

20
Сүрмеге қара көзі жарасады,
Тұңғиық қара түнмен таласады.
Ажары найзағайдай жарқ-жұрқ еткен, 
Жарқылдап, жасын атып бұлтты сөккен. 
Найзағай шамырқанса нөсерді күт,
Нұр шашып жадыраса көшер бұлт.
Жайнаған мойнындағы меруерт моншақ,
Жұлдыздай жыпырлаған айды қоршап. 
Ұқсаған шашбауына ай нұрына,
Тең келмес бұл дүниенің байлығы да.
Сүюге жаралғандай бар бітімі, 
Періште дерсің жүрер мәңгі тірі.
Көркіне үйден шықса елден асқан, 
Тамсанып, таңырқады жер мен аспан.
Құлпырған қызғалдақтай оны көріп,
Шұбырды жеткіншектер соңына еріп. 
Шаттықтың шарықтатып көкке құсын,
Қуаныш кернеп кетті мектеп ішін. 
Ұстазы көріп нұрға толы көркін, 
Ойнауға ерік берді емін-еркін. 
Ұқсады сұлу көркі көкте күнге,
Сәуле боп жарқырады мектебінде. 
Ләйліге ел көңілі шын құлады,
Бәйек боп зыр жүгірді құрбылары.
Бейне бір жұлдыздардай күн қоршаған, 
Бақшадай не көктемгі гүлді аңсаған. 
Көктем кеп басталғанда жаз ғұмыры,
Кенеттен бір ағаштың солды бүрі.
Күз келіп күйзелгендей атырабы,
Сарғайып жүдеу тартты жапырағы.

21
Көктемнің шаруасы жоқ шаттығында,
Жабырқап жалғыз өзі батты мұңға.
Махаббат дерті меңдеп қасіретті, 
Қайыстың Ләйлі десе есі кетті.
Ғашықтық таптыра ма тағат ерге, 
Қалжырап, түсті, міне, қара терге.
Танардай ақыл-естен қас-қағымда,
Шағылып ай мен күні аспанында.
Кім ұғар басқа өзінен мына халді,
Дірілдеп, бір қуарып, бір ағарды.
Тамшысын махаббаттың алғаш татты,
Масайды, одан өткен болмас тәтті.
Болған соң азат басы ләззатқа құл,
Төзбеске амалы жоқ азапқа бұл.
Қайыстың бірден сезіп ғашықтығын,
Ләйлінің тұман басты ашық күнін.
Жаулады нәзік жанын ғашық дерті,
Оның да Қайыста боп есіл-дерті.
Сезімнің тұнығынан шәрбат ішті,
Қайыстың азабына ол да түсті. 
Тәккәппар басын төмен иді, міне,
Бағынып махаббаттың билігіне!
Тұра ма ұшқындамай от қызғанда, 
Еппенен іңкәрлігін жеткізді ол да.
Сырт көзден әдеп сақтап абайлады:
«Табайын бір амалын, - деп ойлады.
Қайыстың тайынбасы айдан анық, 
Баспасаң байқап қадам ойлап алып.
Кім білсін шын пәлеге қаламыз ба,
Өткізбес бөгет түсіп арамызға? 

22
Еңіреп ол да жалғыз, мен де жалғыз,
Мектепте кездесуге зар болармыз». 
Мұңайған ойлы көзбен ымдап қана,
Шақырды құрбыларын гүл бақшаға.
Жылына бақшада бір ғұмыр кешіп,
Шәкірттер серуендейтін гуілдесіп.
Маужырап, мүлгіп үнсіз тұрған бақты,
Шаттанып кірген жастар думандатты.
Лүпілдеп кеудесінде ғашық жүрек,
Қайыс та бір бүйірден қосылды кеп.
Жақын кел, Махаббаттың бағыбаны,
Жасымнан жаным гүлге табынады.
Көзімді жарық дүние бүркемесін, 
Танимын бір көргеннен гүл төресін!..

23

жүктеу/скачать 3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: